Nowelizacja „Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” Irena Konopko

Sprawozdanie z kursu doskonalącego zorganizowanego przez ODN Łomża, Planowanych 30 godzin dydaktycznych.

PO SZKOLENIU UCZESTNIK: - zna "Podstawę Programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce", - potrafi przygotować interesujący materiał katechetyczny zgodny z "Podstawą programową katechezy".  

RAMOWY PROGRAM KURSU: Założenia, cele i terminologia "Podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego” Wprowadzenie w życie religijne Katecheza inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii Katecheza mistagogiczna Katecheza wyznania i rozumienia wiary Katecheza świadectwa wiary Katecheza specjalna Współpraca środowisk katechetycznych Materiały katechetyczne

Znowelizowana PPK wskazuje na kierunek działań na najbliższe … lat, po roku 2016, kiedy to zupełnie przestanie obowiązywać PPK z 2001r. Okaże się, jak dokument będzie wpływał na rzeczywistość szkolną i pracę katechetyczną.

We wprowadzeniu prof. dr hab. E. Osewska podkreśliła, że: Nauczanie religii odbywa się na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków wyznaniowych, w przypadku nauczania religii rzymskokatolickiej jest to Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski.

Indywidualnie katecheci nie piszą programów nauczania religii, a jedynie programy na zajęcia dodatkowe, ponieważ autorem programu nauczania religii i organem zatwierdzającym jest Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, a każdy nowy program lub jego modyfikacja musi być zgłoszona do zatwierdzenia do Biura Programowania Katechezy wyłącznie przez biskupa diecezjalnego lub wydawnictwo katolickie.

Koordynatorem działań i odpowiedzialnym za zatwierdzanie nowych podręczników z ramienia Komisji Wychowania Katolickiego KEP jest ks. prof. dr hab. P. Tomasik, Koordynator Biura Programowania Katechezy

W diecezji łomżyńskiej do programu nauczania religii obowiązują dwie wersje podręczników do nauki religii w szkole podstawowej, przyjęte na terenie całej Polski a zatwierdzone lokalnie przez biskupa Stanisława Stefanka:

- Jedność Kielce - WAM Kraków Szkoła podstawowa: - WAM Kraków Przedszkole: - Jedność Kielce - WAM Kraków   Szkoła podstawowa: - WAM Kraków - Biblos Tarnów

PRACA KATECHETÓW W GRUPACH NAD ZAGADNIENIAMI: 1. Komu i czemu służy podstawa programowa? 2. Dlaczego jest taka ważna? 3. Jakie są konsekwencje wprowadzenia znowelizowanej podstawy programowej?

Komu i czemu służy podstawa programowa? Kościołowi, biskupom, proboszczom, katechetom, rodzicom, uczniom ponieważ porządkuje wiedzę religijną, wszystkim członkom Kościoła i twórcom programów nauczania religii, systematyzuje przekaz wiedzy religijnej od przedszkola po szkoły ponadgimnazjalne (matura), określa cele, założenia, zasady katechezy i wymagania stawiane wobec katechizowanego,

Dlaczego jest taka ważna? jest ważna, ponieważ ukazuje ciągłość i systematyczność przekazu wiedzy religijnej oraz jej dostosowanie do wieku, potrzeb i percepcji katechizowanych; jest zgodna z Magisterium Kościoła (prawdami wiary), służy pogłębieniu wiedzy religijnej, doskonaleniu umiejętności i formowaniu postaw; tworzy ramy, które umożliwiają zachowanie różnorodności przy jednoczesnym zachowaniu pewnej jednolitości katechetycznej na terenie całego kraju;

zapewnienia integralność treści religijnych na poszczególnych etapach edukacyjnych; określa wymagania w pracy z uczniem; koreluje z systemem wychowawczym szkoły (wartości chrześcijańskie); koreluje z edukacją szkolną.

Jakie są konsekwencje wprowadzenia znowelizowanej podstawy programowej? aktualizuje zmiany systemowe zachodzące w świecie współczesnym; wprowadza „trochę zamieszania” – ( co jeszcze obowiązuje, a co już nie…? jak długo jeszcze?); przygotowanie nowych podręczników (koszt? – zysk i strata);

I WPROWADZENIE Ujęcie całościowe: PPK pomaga łączyć rzeczywistość katechetyczną z oświatową; - doprecyzowuje język, który jest inny dla szkoły, a inny dla parafii…; - podkreśla normy i wartości chrześcijańskie; - koncentruje się na osobie – uczniu; - daje możliwości dostosowania wiedzy, umiejętności i właściwych postaw do możliwości każdego ucznia (indywidualizacja pracy);

- wielostopniowa współpraca na każdym etapie religijnym; - szeroko rozumiana współpraca katechety i ucznia w rodzinie, szkole i parafii oraz wszystkich środowisk katechetycznych; - przygotowanie katechetów (szkolenia); - większa swoboda dla katechety, ponieważ może przesuwać treści religijne w ramach danego etapu edukacyjnego.

II DOKUMENTY KOŚCIOŁA (wydane po Soborze Watykańskim II) Dyrektorium Katechetyczne Ogólna Instrukcja Katechetyczna (1971) Ramowy Program Katechizacji (1971) Jan Paweł II – Adhortacja apostolska „Catechesi tradendae” (16.10.1979r.) Katechizm Kościoła Katolickiego (1992)

Kongregacja ds. Duchowieństwa „Dyrektorium ogólne o katechizacji” (15 Kongregacja ds. Duchowieństwa „Dyrektorium ogólne o katechizacji” (15.08.1997r.) Dyrektorium Katechetyczna Kościoła Katolickiego w Polsce (2001) Podstawa Programowa Katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce (2001) Program nauczania religii (2001)

III PRZYCZYNY ZMIAN Europejskie kompetencje kluczowe; Zmiana podstawy wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego; Podniesienie poziomu kształcenia; Zmiany demograficzne; Konkurencyjność na rynku pracy;

Zróżnicowany poziom zainteresowania katechizowanych i stan ich religijności; Uwarunkowania kulturowe, społeczne, religijne szczególnie wyzwania ponowoczesności; Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego.

IV NOWA PODSTAWA - NOWE ROZWIĄZANIA Zmiany w edukacji przedszkolnej; Zmiany w edukacji wczesnoszkolnej, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej; Dostosowania nauczania religii do zmian programów przedmiotów świeckich; Określa wymagania, jakie należy postawić przed uczniem na danym etapie kształcenia;

Wskazanie na możliwości łączenia lekcji religii z systemem wychowawczym szkoły; Element konieczny w dialogu interdyscyplinarnym; Wykorzystanie technologii informacyjnej na każdym etapie kształcenia; Terminologia respektująca standardy szkolne; Zamieszanie wokół wartości;

Nawiązuje do polskiej tradycji katechetycznej; Znaki czasu i wezwania ponowoczesności; Dialog interpersonalny; Zróżnicowany poziom dojrzałości religijnej katechizowanych; Jedność i powszechność posłania Jezusa Chrystusa;

Objęcie procesem formacji chrześcijańskiej uczniów z rodzin dysfunkcyjnych; Integralność treści religijnych na różnych etapach edukacyjnych (przedszkole – I –II – III – IV etap); Propozycje współpracy środowisk katechetycznych.

„Ważne, aby katecheza wprowadzała w życie religijne (przedszkole), kierowała inicjacją w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii (kl. I-III sp), pogłębiała przylgnięcie do Chrystusa przez proces mistagogii *(kl. IV – VI sp), prowadziła do rozumnego wyznania wiary i je wspierała (gimnazjum) i wreszcie umożliwiała dawanie świadectwa życia chrześcijańskiego (szkoły ponadgimnazjalne). Te same zadania oraz oczekiwania wiążą się z prowadzeniem katechezy osób znajdujących się w szczególnych sytuacjach.”

MISTAGOGIA* Mistagogia jest wprowadzeniem w misterium Chrystusa. Jest przejściem od tego, co widzialne do tego, co niewidzialne. Nie można wprowadzić w to misterium samym nauczaniem. Nie jest ono bowiem zbiorem prawd. Chrześcijańskim misterium jest Osoba Jezusa Chrystusa, a wprowadzeniem w misterium jest pokorna pomoc innym w poznaniu tej Osoby i oddaniu Jej swego życia. Ten proces wzrostu dokonuje się we wspólnocie Kościoła.

V STRUKTURA PPK Wprowadzenie Terminologia Podstawy programowej katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce; Cele katechetyczne – wymagania ogólne - efekty kształcenia religijnego- cele edukacyjne; Zadania nauczyciela religii; Treści – wymagania szczegółowe; Zalecane warunki i sposób realizacji; Korelacja nauczania religii z edukacją szkolną; Współpraca środowisk wychowawczych.

VI PRACA DOMOWA KATECHETÓW (Różnice między Podstawą programową katechezy z 2001r. i Podstawą programową katechezy z 2010 r.)

Odwołanie do założeń reformy programowej kształcenia ogólnego z 2009r Podział na etapy edukacyjne (jak 2001r.) Zawiera charakterystykę psychologiczną dzieci i młodzieży na danym etapie edukacyjnym (jak 2001r.) Układ tabelaryczny i opisowy funkcjonował w starej podstawie W nowelizowanej podstawie tylko układ tabelaryczny: zadania katechezy, katechety i treści: wymagania szczegółowe Cele katechetyczne szczegółowe sformułowane w języku wymagań (2010) Określa wiadomości, które uczniowie powinni zdobyć, umiejętności, które uczniowie powinni opanować oraz postawy, które powinny być kształtowane u uczniów (2010)

Opisowo – zalecane warunki i sposoby realizacji (2010) Takie same zadania katechezy: (inna kolejność 2001) - rozwijanie poznania wiary - wychowanie liturgiczne - formacja moralna (2010) - wychowanie do modlitwy (2010) - wychowanie do życia wspólnotowego - wprowadzenie do misji Zalecane warunki i sposoby realizacji (2010) – procedury osiągania celów (2001) - opisowo – procedury osiągania celów (2001)

Korelacja nauczania religii z edukacją szkolną (2010) Współpraca środowisk wychowawczych (rodzina i parafia) Podstawa (2010) zobowiązuje katechetę do wzbogacania i pogłębiania treści nauczania stosownie do uzdolnień uczniów Określa (2010) czego katecheta winien nauczyć ucznia na danym etapie edukacyjnym Wymagania szczegółowe (2010) są pogłębieniem wymagań z wcześniejszych etapów

Uczeń jest podmiotem działania katechetycznego, integralność procesu katechetycznego, dialog interdyscyplinarny (2010) Uwzględnia i koreluje (2010) treści nauczania religii z założeniami programowymi kształcenia ogólnego (historia i społeczeństwo, przyroda, plastyka, muzyka (było sztuka) Nowa PPK zakłada: - I etap edukacyjny kończy się przygotowaniem do I Komunii Świętej (2001 – II klasa, III klasa – Rocznica Komunii). Zmiana ta spowoduje przesunięcie treści dotyczących przykazań, sakramentu pokuty i pojednania oraz Mszy Świętej (do klasy III)

- II etap edukacyjny może rozpocząć się wręczeniem Pisma Świętego oraz zakończyć odnowieniem przyrzeczeń chrztu świętego i wręczeniem tekstu Wyznania wiary (Rocznica – IV klasa) - III etap edukacyjny – podobnie jak było – przygotowanie do sakramentu bierzmowania - IV etap edukacyjny – bez zmian – przygotowanie do sakramentu małżeństwa PPK z 2010 znacznie bardziej uwzględnia wytyczne dla przedszkoli i szkół specjalnych Określa(2010), czego katecheta może wymagać od ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych i jakie umiejętności oraz wiadomości uczeń powinien opanować.

Podstawa programowa nauczania religii w przedszkolu Cele katechetyczne – wymagania ogólne: I Codzienne doświadczenia i ich interpretacja w świetle wiary. Dziecko doświadcza miłości Boga w codziennym życiu, wyjaśnia swoje przeżycia w świetle wiary, odkrywa piękno przyrody otaczającego świata oraz Boga jako Jego Dawcę, odkrywa też, kim jest Bóg i buduje Jego prawdziwy obraz.

II Zainteresowanie tematyką religijną Dziecko rozwija uzdolnienia oraz kształtuje czynności intelektualne potrzebne w codziennym życiu i dalszej edukacji religijnej poprzez poznanie pierwszych pojęć religijnych i kształtowanie mentalności wiary, a ponadto poznaje Pismo Święte jako słowo Boga.

III Kontakt z Bogiem w modlitwie i liturgii Dziecko poznaje istotę modlitwy, rozwija sposoby kontaktowania się z Bogiem; poznaje zwyczaje chrześcijańskie związane z obchodami roku liturgicznego.

IV Postawa społeczno - moralna Dziecko buduje podstawy systemu wartości oraz uczestniczy w procesie wychowania moralno – społecznego, poznaje chrześcijańskie pojęcie dobra i zła, odkrywa znaczenie przykazania miłości Boga i bliźniego oraz konsekwencje; nabywa i rozwija umiejętności społeczne niezbędne do życia w rodzinie, grupie rówieśniczej i kontaktach z dorosłymi; pogłębia swój związek ze wspólnotą Kościoła i odnajduje w niej swoje miejsce.

Cele katechetyczne – wymagania ogólne: Podstawa programowa nauczania religii w klasach I – III szkoły podstawowej Cele katechetyczne – wymagania ogólne: I Interpretacja życia w świetle wiary. Uczeń pogłębia świadomość dziecięctwa Bożego rozpoczętego na chrzcie świętym i odnajduje ślady Boga w otaczającym świecie; poznaje podstawowe prawdy wiary.

II Wprowadzenie w rozumienie sakramentów Eucharystii oraz pokuty i pojednania Uczeń poznaje cel uczestnictwa w Eucharystii i sakramencie pokuty i pojednania, nabywa motywację do regularnego i pogłębionego uczestnictwa w tych sakramentach.

III Kontakt z Bogiem w liturgii i modlitwie Uczeń poznaje sposoby uczestniczenia w liturgii, zwłaszcza we Mszy Świętej oraz wydarzeniach roku liturgicznego; pogłębia umiejętność wyrażania w znakach własnej religijności; rozwija sposoby uczestniczenia w modlitwie dziękczynienia, uwielbienia, przeproszenia i prośby.

IV Postawa moralna Uczeń pogłębia rozumienie Przykazań Bożych, a także motywację wiary w ich przestrzeganiu; rozwija umiejętności społeczne niezbędne do życia w grupie rówieśników, rodzinie i szkole.

Podstawa programowa nauczania religii w klasach IV – VI szkoły podstawowej Cele katechetyczne – wymagania ogólne I Odbiór, analiza i interpretacja tekstów o charakterze religijnym Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania Pisma Świętego, katechizmu i innych tekstów, umiejętność rozumienia znaczenia słownictwa religijnego; rozwija umiejętność poszukiwania interesujących go wiadomości, a także ich podporządkowania oraz poznawania dzieł sztuki religijnej; poznaje teksty biblijne

i inne teksty religijne niezbędne dla tego etapu rozwoju religijnego; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami religii; poznaje specyfikę sposobów wypowiedzi o charakterze religijnym; w kontakcie z tekstami biblijnymi i innymi tekstami religijnymi kształtuje chrześcijańską hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny , poczucie własnej tożsamości ucznia Chrystusa i postawę miłości Kościoła i Ojczyzny.

II Tworzenie wypowiedzi Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami biblijnymi i innymi tekstami o charakterze religijnym i własnymi zainteresowaniami; dba o poprawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi.

III Zainteresowanie problematyką kościelną Uczeń zadaje pytania, dlaczego jest tak, jak jest i czy mogłoby być inaczej? W odniesieniu do obecności Kościoła w świecie oraz próbuje odpowiedzieć na zadane pytania.

IV Zaciekawienie otaczającym światem i praktyczne wykorzystanie wiedzy religijnej Uczeń stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w jego najbliższym otoczeniu i w społeczności świeckiej i kościelnej, prezentuje postawę badawczą w poznawaniu relacji: Kościół – świat przez poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie, gdy?; rozpoznaje podstawowe sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, świadomie działa na Rzecz ochrony

zdrowia własnego i szacunku dla zdrowia innych; mając świadomość, że świat został stworzony przez Boga, szanuje przyrodę i dorobek kulturowy społeczności.

V Postawa moralna Uczeń prezentuje refleksyjną postawę wobec człowieka, jego natury, powinności moralnych oraz wobec różnych sytuacji życiowych; rozpoznaje swoje obowiązki wobec najbliższego otoczenia, rodziny i szkoły; rozpoznaje podstawowe wartości i dokonuje właściwej ich hierarchizacji; wyraża opinie i wartościuje zjawiska społeczno – religijne na poziomie społeczności szkolnej i społeczności lokalnej.

Katecheza: Cele kształcenia Materiał kształcenia Wymagania programowe Nauczanie Wychowanie Wtajemniczenie

Cele katechetyczne – wymagania ogólne Podstawa programowa katechezy osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym Cele katechetyczne – wymagania ogólne Celem nauki religii uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym jest rozwijanie zdolności we wzroście w świętości, wprowadzenie do funkcjonowania we wspólnocie wierzących, rozumienia i przyjmowania za własne przykazania miłości Boga i ludzi, a przede wszystkim wyposażenie – stosownie do możliwości

– w takie umiejętności i wiadomości, które pozwolą na postrzeganie siebie jako dzieci Bożych, stworzonych na Jego obraz i podobieństwo, oraz na pełne uczestnictwo w życiu sakramentalnym. DZIĘKUJĘ!