Priorytet 3. Rozwijanie umiejętności wspierających proces adaptacji do zmian społecznych i cywilizacyjnych. mgr Anna Głowacka

Uzasadnienie wyboru priorytetu Dzieci i młodzież są uważani przez organizacje międzynarodowe (WHO, UNICEF) za grupę ryzyka w zakresie zagrożeń zdrowia psychospołecznego, wymagającą wsparcia ze strony osób dorosłych.   Jest to szczególnie istotne w okresie przemian społecznych i ekonomicznych, które wpływają na sytuację wielu polskich rodzin, a pośrednio na kondycję społeczną i psychiczną młodych ludzi.

Uzasadnienie wyboru priorytetu c.d. Zagrożenia szeroko rozumianego zdrowia dzieci i młodzieży wiążą się ze wzrostem niepewności co do przyszłości, zmniejszaniem wpływu rodziny przy opóźnianiu wieku zawierania małżeństw, wzrostem podaży substancji psychoaktywnych, migracją ludności, rozwojem postaw rywalizacyjnych, konsumpcyjnych, przenoszeniem się wzorów postaw, zachowań, dążeń i potrzeb między kulturami, zmianami aspiracji młodych ludzi, narastaniem poczucia nierówności społecznych, itd.

Uzasadnienie wyboru priorytetu c.d. Efektem tego jest wzrost zachowań ryzykownych, różnorodnych dolegliwości, niekorzystnych stanów emocjonalnych.

Priorytet 3. Szczególne objawy świadczące o pogarszaniu się kondycji psychicznej młodzieży to: zwiększenie się liczby samobójstw, zmiany w samopoczuciu psychicznym, zwiększenie odsetka nastolatków niezadowolonych ze swojego obecnego życia, nie wierzących we własne siły, często odczuwających samotność, używanie substancji psychoaktywnych, agresja i przemoc.   Tworzy to syndrom trudności dorastania we współczesnym świecie.

Priorytet 3. Tendencje do zachowań ryzykownych wykazują osoby nie posiadające umiejętności prawidłowego radzenia sobie z napotykanymi trudnościami życiowymi, nie mające dostatecznego oparcia w rodzinie w sobie samych. Badania (UW, ESPAD) świadczą o konieczności prowadzenia takiej edukacji, która zaspokajała by potrzeby psychiczne młodych ludzi.

Priorytet 3. Szkoła, jako drugie po rodzinie podstawowe środowisko wychowawcze, ma największą szansę wyrównywania szans życiowych młodych ludzi i wspierania ich w rozwoju. Jedynie systematyczne oddziaływania, pozwalające nabyć podstawowe umiejętności życiowe, dają szansę młodemu pokoleniu na prawidłowy rozwój psychiczny i emocjonalny, lepsze radzenie sobie z wyzwaniami współczesnego świata i poprawy jakości życia.

Priorytet 3. Oddziaływania nastawione na kształtowanie umiejętności życiowych nie są koncepcją nową. Są one elementem wielu programów profilaktycznych, podstawą pracy specjalistycznych placówek i poradni o charakterze profilaktyczno-terapeutycznym.   Jednak nie zapewniają one ciągłości oddziaływań….

Różnice w podejściu obserwowanym w programach profilaktycznych a edukacji ukierunkowanej na rozwijanie umiejętności życiowych   Programy profilaktyczne Edukacja ukierunkowana na rozwijanie umiejętności życiowych Rodzaj umiejętności Nacisk na umiejętności opierania się i odmawiania Uwzględnienie wielu umiejętności w zależności od wieku i potrzeb uczniów Kontekst Nacisk na zapobieganie zachowaniom problemowym 1.Szeroki kontekst -wspieranie zadań rozwojowych i zaspokajanie potrzeb młodzieży -ułatwienie radzenia sobie z trudnościami -zapobieganie zachowaniom problemowym 2.Powiązanie z programem dydaktycznym i wychowawczym szkoły Adresaci Wybrane grupy wiekowe o największym ryzyku rozwoju zachowań problemowych Cała populacja Wykonawcy Specjaliści z zewnątrz lub przeszkoleni nauczyciele Nauczyciele różnych przedmiotów Czas trwania interwencji i jej powtarzalność Krótkie okresy realizacji programu, zwykle bez kontynuacji w dalszych latach Długotrwałe oddziaływania na kolejnych etapach edukacji – programy „spiralne”

Priorytet 3. Jedną z inicjatyw WHO i UNICEF, która wychodzi naprzeciw potrzebom młodych ludzi jest propozycja wprowadzania do szkół podejścia ukierunkowanego na rozwijanie umiejętności życiowych (life skills), nierozłącznie zintegrowanego z nauczaniem wszystkich przedmiotów w szkole, poprzedzonego diagnozą potrzeb w zakresie umiejętności, zależnych od okresu w jakim uczniowie się znajdują.

Priorytet 3. Należą do nich umiejętności interpersonalne, budowanie samoświadomości, budowanie własnego systemu wartości, umiejętność podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów, radzenia sobie ze stresem, kontrola złości itd.

Priorytet 3. Kształtowanie umiejętności życiowych polega na uczeniu ich, tworzeniu warunków do praktykowania i ćwiczenia oraz wspieraniu ludzi w podejmowaniu odpowiedzialności za podejmowane działania.

Priorytet 3. Głównym celem wdrożenia tego podejścia do systemu edukacji jest kształtowanie zachowań społecznie akceptowanych, aby zapobiec pogarszaniu się stanu psychicznego, odporności młodych ludzi, co w następstwie może przyczynić się do eliminowania zachowań ryzykownych.   Wdrażanie tych umiejętności powinno się rozpoczynać stopniowo, kolejno rozszerzając przez cały okres nauki dziecka.

Priorytet 3. Bardzo ważne jest także przyjęcie założenia, że równolegle z działaniami wobec uczniów, należy pracować z ich rodzicami, traktując ich aktywny udział jako kluczowy w procesie kształtowania umiejętności życiowych.

Priorytet 3. Serdecznie dziękuję.