Stypendia Marie Curie w 7. Programie Ramowym UE

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
Program Specyficzny PEOPLE (LUDZIE)
Advertisements

Krajowy Punkt Kontaktowy HUMAN RESOURCES AND MOBILITY jeden program stypendialny pod patronatem Marie Curie 12 rodzajów stypendiów,
Krajowy Punkt Kontaktowy HUMAN RESOURCES AND MOBILITY mgr inż. Elżbieta Mazurek Biuro Grantów i Współpracy z Regionem bud. A-1, pok.
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska- koordynator
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska- koordynator
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska- koordynator
Krajowy Punkt Kontaktowy HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Marta Muter Krajowy Punkt Kontaktowy Instytut Podstawowych Problemów Techniki.
HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Marie Curie ChairsKatedry FP Mobility-10
Krajowy Punkt Kontaktowy HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Stypendia Indywidualne 1. Marie Curie Intra-European Fellowships Stypendia.
Krajowy Punkt Kontaktowy HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Marta Muter Krajowy Punkt Kontaktowy Instytut Podstawowych Problemów Techniki.
Krajowy Punkt Kontaktowy HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska Krajowy Punkt Kontaktowy Instytut Podstawowych Problemów Techniki.
JAK WŁĄCZYĆ SIĘ W PROJEKTY EUROPEJSKIE?. POMYSŁ NA PROJEKT – ALE JAKI? Projekty realizowane w ramach współpracy (collaborative projects) Sieci doskonałości.
Poszukiwanie partnerów – czyli jak stworzyć dobre konsorcjum.
Jak zostać ekspertem Komisji Europejskiej Ewa Kocińska Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE Fundacja UAM – Poznański Park Naukowo-Technologiczny.
Stypendia indywidualne – wyjazdy w Europie Marie Curie Intra-European Fellowships Joanna Bosiacka-Kniat Regionalny Punkt Kontaktowy PR UE
Oferta stypendialna Marie Curie w 7. Programie Ramowym UE Izabela Stelmaszewska Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE.
6 Program Ramowy System Stypendiów Marii Curie Małgorzata Zysińska LPK ds. 5PR UE.
Program PEOPLE System stypendiów w 7. PR – rodzaje grantów, konkursy, terminy, praktyczne wskazówki Agnieszka Górniak RPK Politechnika Śląska.
7.Program Ramowy Założenia programowe Jolanta Pacura Regionalny Punkt Kontaktowy
Projekty indywidualne Marie Curie dla doświadczonych naukowców - program "Ludzie" Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych.
Program Stypendialny Marie Curie Ogólne zasady i rodzaje projektów.
Stypendia Marii Curie dla Transferu Wiedzy. 1. Stypendium Rozwojowe (26,4 mln ) Naukowcy przekazują wiedzę umożliwiającą rozwój potencjału badawczego.
Stypendia indywidualne – wyjazdy w Europie Elżbieta Książek Regionalny Punkt Kontaktowy 6PR Ul. Rubież 46, Poznań Tel , Fax
Projekty badawczo-szkoleniowe w 7PR – program Ludzie Marta Muter Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki.
RODZAJE GRANTÓW ERC. POMYSŁY - najważniejsze cechy programu Inicjowane przez naukowców – żadnych priorytetów tematycznych Realizowane przez zespoły badawcze.
Konferencje i kursy szkoleniowe Marie Curie Paweł Bartoszek Regionalny Punkt Kontaktowy 6PR UE ul. Rubież 46, Poznań tel.: (61) , fax:
Stypendia dla transferu wiedzy
RODZAJE GRANTÓW ERC.
Stypendia indywidualne Marie Curie dla doświadczonych naukowców.
Oferta stypendialna Marie Curie w 6. i 7. Programie Ramowym UE Joanna Bosiacka-Kniat Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE.
Oferta systemu stypendialnego Marie Curie dla doktorantów i doktorów w 6. i 7. Programie Ramowym Joanna Bosiacka-Kniat RegionalnyPunkt Kontaktowy Ul. Rubież
Możliwości wyjazdowe z 6PR Elżbieta Książek Regionalny Punkt Kontaktowy w Poznaniu.
Mobilność naukowców a polityka Unii Europejskiej Katarzyna Rauszer de Bruijn Regionalne Centrum Informacji dla Naukowców przy RPK PR UE Poznań
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska - Koordynator
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska- koordynator
Zostać ekspertem UE Izabela Stelmaszewska Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE.
Stypendia indywidualne – wyjazdy w Europie Ewa Kocińska Regionalny Punkt Kontaktowy 6PR Ul. Rubież 46, Poznań Tel , Fax
Poznań, listopad 2006 Inne możliwości poszukiwania stypendium Europejski Portal dla Mobilnych Naukowców Katarzyna Rauszer de Bruijn Fundacja Uniwersytetu.
Sieci badawczo-szkoleniowe MC Research Training Networks (RTN) Joanna Bosiacka-Kniat Regionalny Punkt Kontaktowy 6PR ul. Rubież 46, Poznań Tel.
Projekty typu ToK - zasady ogólne (Transfer Wiedzy)
Wypełnianie formularzy „A” wniosku
Stypendia transferu wiedzy – Marie Curie ToK
Konferencja Inaugurująca 7. Program Ramowy Badań i Rozwoju Technologicznego UE w Regionie Zachodnim Poznań, 15 stycznia 2007 r. Doświadczenia stypendysty.
Wyjazdy badawcze dla początkujących naukowców: Marie Curie Actions, EURAXESS, SCIEX Sylwia Kosmala Centrum Programów Europejskich Biuro Współpracy Międzynarodowej.
Program Ludzie – możliwości dla początkujących naukowców – zasady aplikowania, baza ofert stypendialnych Ewelina Mossakowska Biuro ds. Mobilności Krajowy.
Program Ludzie – oferta dla doświadczonych naukowców – projekty badawczo-szkoleniowe Marie Curie Joanna Stalewska Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych.
6 Program Ramowy Anna Wiśniewska Krajowy Punkt Kontaktowy Elżbieta Książek Regionalny Punkt Kontaktowy Stypendia w 6PR.
Stypendia indywidualne – wyjazdy w Europie Ewa Kocińska Regionalny Punkt Kontaktowy 6PR Ul. Rubież 46, Poznań Tel , Fax
Oferta systemu stypendialnego Marie Curie dla doktorantów Ewa Kocińska Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE w Poznaniu
Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej (BUWiWM)‏
Oferta stypendialna Marie Curie w 7. Programie Ramowym UE.
Wyjazdy zagraniczne studentów GWSP w ramach programu LLP-Erasmus.
Stypendia Marie Curie oraz portale dla mobilnych naukowców Agnieszka Górniak, Regionalny Punkt Kontaktowy, Politechnika Ś l ą ska.
Program Specyficzny PEOPLE (LUDZIE) Piotr Bednarek Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki.
1 7 Program Ramowy Zasady uczestnictwa.
Projekty indywidualne dla naukowców w 7.PR – aktualne konkursy
Możliwości wyjazdowe z 6PR Joanna Bosiacka-Kniat Regionalny Punkt Kontaktowy w Poznaniu
Pytania studentów dotyczące uczestnictwa w Programie LLP Erasmus.
Piotr Bednarek Ewelina Mossakowska
Marta Muter Piotr Bednarek Ewelina Mossakowska Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE przy Instytucie Podstawowych Problemów.
Stypendia Wyjazdowe Marie Curie Outgoing International Fellowships Paweł Bartoszek Regionalny Punkt Kontaktowy
6 Program Ramowy Zasoby ludzkie i mobility (patronat Marii Curie) MEUR Akcje dla instytucji (Host-driven actions) Sieci badawczo-szkoleniowe.
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Stypendia Marie Curie w Programach Ramowych UE Anna.
Oferta stypendialna Marie Curie w 6. i 7. Programie Ramowym UE Joanna Bosiacka-Kniat Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE.
Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE HUMAN RESOURCES AND MOBILITY Anna Wiśniewska- Koordynator Programu HRM
Erasmus Day 2015 Katarzyna Jezierska. ERASMUS+ Program Erasmus+ oferuje wsparcie finansowe dla instytucji i organizacji działających w obszarze edukacji.
Administracja Programu Erasmus: mgr Joanna Siwiec, pokój 010C,
WYJAZDY INDYWIDUALNE UCZNIÓW
HORYZONT 2020.
Administracja Programu Erasmus: mgr Joanna Siwiec, pokój 010C,
Zapis prezentacji:

Stypendia Marie Curie w 7. Programie Ramowym UE

Rodzaje stypendiów Marie Curie Szkolenie początkujących naukowców Sieci Marie Curie (ITN) Kształcenie ustawiczne i rozwój kariery - dla doświadczonych naukowców Indywidualne stypendia europejskie (IEF) Europejskie granty reintegracyjne (ERG) Współfinansowanie regionalnych, krajowych i międzynarodowych programów stypendialnych (COFUND) Rozwój współpracy między przemysłem a środowiskiem akademickim - Projekty Marie Curie na współpracę przemysł – nauka (IAPP)  Projekty Marie Curie na współpracę instytucjonalną z krajami trzecimi Indywidualne stypendia wyjazdowe poza Europę (IOF) Indywidualne stypendia przyjazdowe do Europy (IIF) Międzynarodowe granty reintegracyjne (IRG) Międzynarodowa wymiana pracowników naukowych (IRSES) Działania szczegółowe Nagrody Marie Curie /Noc Naukowców/ Polityka dot. mobilności naukowców

Uczestnicy Instytucja (participant/ beneficiary/ host institution) każda organizacja aktywnie działająca na polu nauki: uczelnia, instytut naukowy, centrum szkoleniowe, przedsiębiorstwo (priorytet dla MŚP) Naukowiec (fellow/researcher) Osoba prowadząca badania naukowe, która ma ukończone studia wyższe i spełnia wymogi danego kraju do ubiegania się o stopień doktora. Początkujący naukowiec (Early-stage researcher) posiada dyplom magistra nie ma tytułu doktora ma do 4 lat (full-ime equivalent) doświadczenia w pracy badawczej po uzyskaniu tytułu magistra, nie ma znaczenia kiedy rozpoczęło się karierę naukową ani też z jakimi przerwami i gdzie się ją realizowało. Doświadczony naukowiec (Experienced researcher) posiada stopień doktora lub posiada co najmniej 4 lata doświadczenia (full-time equivalent) w prowadzeniu prac naukowych po uzyskaniu tytułu magistra

Kraje Kraje członkowskie UE: Kraje stowarzyszone z 7.PR: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy Kraje stowarzyszone z 7.PR: Islandia, Lichtenstein, Norwegia (jako kraje EOG) Izrael, Szwajcaria (na podstawie dwustronnych postanowień dotyczących działalności naukowej) Chorwacja, Serbia, Turcja, (na podstawie Memorandum of Understanding) Kraje trzecie: Wszystkie pozostałe kraje. Instytucje zlokalizowane w krajach z listy ICPC (FP7 International Co-operation Partner Countries) będą mogły korzystać z dofinansowania w ramach projektu.

Ogólne zasady Projekty indywidualne - Podnoszenie kwalifikacji pracowników nauki na dowolnym etapie kariery; - Brak limitu wieku – istotne doświadczenie w prowadzeniu prac badawczych; - Dowolna tematyka badań proponowana przez projektodawców; - Większość akcji otwartych dla naukowców z krajów trzecich. Projekty indywidualne naukowiec w porozumieniu z instytucją przygotowuje projekt badawczo-szkoleniowy kontrakt z KE podpisuje instytucja przyjmująca, która następnie zatrudnia naukowca pobyt badawczo-szkoleniowy trwa od 12 do 36 miesięcy (w zależności od typu projektu)

Zasada mobilności Naukowiec nie może mieć obywatelstwa kraju, w którym zamierza realizować projekt badawczo -szkoleniowy. Wyjątek stanowi podwójne obywatelstwo można wyjechać do kraju w którym się nie przebywało (studia/praca) przez ostatnie 5 lat. Nie można wyjechać do kraju w którym się przebywało (studia/praca) więcej niż w sumie 12 miesięcy w ciągu ostatnich 3 lat. WYJĄTKI: naukowiec europejski pracujący przez 3 lata poza UE i krajami stowarzyszonymi w okresie ostatnich 4 lat; kilka obywatelstw (jeśli nie przebywał w kraju przyjmującym co najmniej ostatnich 5 lat); mechanizmy reintegracyjne – projekt można realizować w kraju posiadanego obywatelstwa naukowiec z kraju trzeciego, który przebywa legalnie w kraju członkowskim (MS) lub stowarzyszonym z 7.PR (AC) powyżej 3 lat w okresie ostatnich 4, traktowany jest jak obywatel tego kraju MC lub AC w którym przebywał najdłużej.

Sieci Marie Curie (ITN) Wsparcie dla instytucji oferujących wspólne programy szkoleniowe dla początkujących naukowców (np. w formie studiów doktoranckich): • sieć składa się z co najmniej 3 instytucji z 3 różnych krajów członkowskich lub stowarzyszonych z 7.PR; • kompetencje szkoleniowe oferowane przez poszczególne instytucje powinny być komplementarne względem siebie oraz interdyscyplinarne; • jednym z członków sieci powinno być przedsiębiorstwo (w zależności od dziedziny); • dopuszczalne jest dofinansowanie pojedynczego centrum szkoleniowego bądź „twinning” instytucji; • szkolenia - szkolenia początkujących naukowców: 3-36 miesięczne; - szkolenia dla naukowców z doświadczeniem maks. rocznym od uzyskania stopnia doktora: 3-24 miesięcy; - wizyty naukowców doświadczonych celem dydaktycznego wzmocnienia sieci; - wymiana naukowców; - organizowanie szkoleń, konferencji, szkół letnich dla partnerów i naukowców z zewnątrz.

Indywidualne stypendia europejskie (IEF) Europejskie granty reintegracyjne (ERG) Kształcenie ustawiczne i rozwój kariery Indywidualne stypendia europejskie (IEF) Wsparcie dla doświadczonych naukowców z krajów członkowskich lub stowarzyszonych z 7.PR na realizację indywidualnego projektu szkoleniowo-badawczego w instytucji zlokalizowanej w innym kraju członkowskim lub stowarzyszonym. Celem jest podniesienie kwalifikacji celem dywersyfikacji kompetencji. Projekt może być realizowany w okresie od 12 do 24 miesięcy. Europejskie granty reintegracyjne (ERG) Akcja przeznaczona jest dla europejskich naukowców korzystających przez co najmniej 18 miesięcy z ofert szkoleniowych Marie Curie 7.PR lub poprzednich programów ramowych, którzy po zakończonym projekcie chcą np. powrócić do swojego macierzystego kraju na okres do 3 lat. Celem jest zachęcenie naukowców do kontynuacji prac badawczych na terenie Europy, ułatwienie naukowcom integracji w nowym środowisku pracy, wzmocnienie „brain circulation”. Wniosek należy złożyć najwcześniej na 1 rok przez zakończeniem bieżącego projektu Marie Curie i najpóźniej na 6 miesięcy przed jego zakończeniem.

Współpraca pomiędzy środowiskiem akademickim a przemysłem (IAPP) - wypracowanie długoterminowej współpracy między środowiskiem akademickim i przemysłowym, z naciskiem na MŚP; - uaktywnienie mobilności między sektorami oraz zwiększenie wymiany wiedzy poprzez partnerstwo w zakresie badań; - rekrutacja doświadczonych naukowców spoza projektu: 2-24 miesiące; - wymiana personelu (naukowcy początkujący i doświadczeni) w drodze oddelegowania między sektorami: 2-24 miesiące; - organizacja wspólnych przedsięwzięć (szkolenia, warsztaty, seminaria, itp.); - możliwość zakupu sprzętu przez przedsiębiorstwo (do 10% budżetu projektu)

Indywidualne stypendia wyjazdowe poza Europę (IOF) Współpraca instytucjonalna z krajami trzecimi Akcja skierowana jest do doświadczonych naukowców z krajów członkowskich lub stowarzyszonych, którzy są zainteresowani zdobyciem nowej wiedzy, umiejętności, usamodzielnienia się, zdobycia niezależności naukowej w tzw. krajach trzecich. Stypendium zakłada dwie fazy: wyjazdową i powrotną. Faza wyjazdowa może być realizowana w krajach trzecich, w instytucjach partnerskich, z wyjątkiem tych krajów, z którymi 7. PR nie ma współpracy. Stypendium może trwać od 12 do 24 miesięcy. Faza powrotna realizowana jest w krajach członkowskich lub stowarzyszonych UE i trwa połowę fazy pierwszej.

Indywidualne stypendia przyjazdowe do Europy (IIF) Współpraca instytucjonalna z krajami trzecimi Akcja kierowana jest do wybitnych i doświadczonych naukowców z krajów trzecich zainteresowanych prowadzeniem badań w europejskich instytucjach z krajów członkowskich UE i krajów stowarzyszonych. Stypendium może trwać przez okres od 12 do 24 miesięcy (faza przyjazdowa). W wyjątkowych przypadkach, dla naukowców przyjeżdżających z krajów rozwijających się, o ekonomii w okresie transformacji przewidziana jest faza powrotna, trwająca połowę długości fazy pierwszej (zazwyczaj 1 rok).

Międzynarodowe granty reintegracyjne (IRG) Współpraca instytucjonalna z krajami trzecimi Akcja ma na celu zachęcenie wybitnych i doświadczonych, europejskich naukowców, przebywających i pracujących naukowo w krajach trzecich przynajmniej przez okres 3 lat, do powrotu na kontynent i prowadzenia badań w europejskiej placówkach i przedsiębiorstwach. Stypendium może trwać przez okres od 2 do 4 lat. Nie jest wymagane wcześniejsze uczestnictwo w projektach Marie Curie.

Międzynarodowa wymiana pracowników naukowych (IRSES) Współpraca instytucjonalna z krajami trzecimi możliwość współpracy z instytucjami z krajów trzecich kilkuletnie projekty bilateralne i/lub wielostronne polegające na wymianie pracowników pomiędzy instytucją z kraju członkowskiego UE i kraju, z którym UE ma podpisaną/negocjuje umowę w sprawie współpracy B+R i krajami objętymi europejską polityka sąsiedztwa (np. Rosja, Ukraina, USA), organizacja wspólnych konferencji i szkoleń projekt może trwać od 2 do 4 lat, jeden pobyt maksymalnie 12 miesięcy

Działania Szczegółowe Nagroda Marie Curie Przyznanie nagrody wyraża uznanie dla wybitnych osiągnięć badacza, który w przeszłości korzystał z ofert stypendialnych lub innych szkoleń finansowanych przez UE w ramach Programów Ramowych przez okres przynajmniej 12 miesięcy. Nagroda wynosi 50 000 euro (5 nagród rocznie) Noc Naukowców Akcja „Noc Naukowców” kierowana jest do młodych naukowców w Europie oraz do przedstawicieli świata nauki, gospodarki i polityki. Celem jest popularyzowanie nauki szerszemu gronu, zrywanie ze stereotypami, przekonanie młodych ludzi do inwestowania w karierę naukową. Akcje o dużym zasięgu geograficznym skupiające liczne rzesze uczestników.

Świadczenia dla naukowców Wynagrodzenie (monthly living allowance) stała kwota, której wysokość zależy od doświadczenia naukowego Koszty związane ze zmianą miejsca pobytu (transnational mobility) - koszty podróży (travel allowance) kwota stała, zależy od odległości pomiędzy „domem” a instytucją - koszty relokacji (mobility allowance) stała kwota wypłacana miesięcznie w wysokości 500 EUR lub 800 EUR (z rodziną) Jednorazowy dodatek "badawczy" (career exploratory allowance) - kwota wysokości 2000 EUR, - przysługuje w przypadku pobytów szkoleniowych trwających co najmniej 1 rok Koszty badań, a także koszty związane z uczestnictwem w szkoleniach, konferencjach... („…expenses of eligible researchers) 1 miesiąc/ 1 naukowiec w przypadku projektów realizowanych w laboratoriach: 600 EUR/ 800 EUR w przypadku innych projektów: 300 EUR/500 EUR

Wynagrodzenie Naukowiec: Umowa o pracę (€/rok) Stypendium Początkujący naukowiec 34 500 17 250 Doświadczony naukowiec (4-10 lat doświadczenia) 53 000 26 500 (> 10 lat doświadczenia) 79 500 39 750

Ryczałt na koszty podróży Odległość (km) Kwota euro/rok < 500 250 500-1000 500 1000-1500 750 1500-2500 1000 2500-5000 1500 5000-10000 2000 > 10000 2500

Świadczenia dla instytucji Koszty projektu (research training/ transfer of knowledge): - publikacja ofert szkoleniowych, rekrutacja naukowców na szkolenia promocja platformy szkoleniowej koordynacja i realizacja działań szkoleniowo-badawczych w ramach Sieci materiały szkoleniowe 600 EUR/ 1 miesiąc/ 1 naukowiec Koszty organizacji działań o charakterze międzynarodowym, otwartych dla uczestników spoza Sieci: zapraszanie prelegentów wynajem pomieszczeń, sprzętu, itp. wpisowe (fee) dla uczestników spoza Sieci zwrot kosztów wysokości: do 300 EUR/1 dzień/1 naukowiec spoza Sieci koszty zarządzania projektem (w tym audyt): do 7% (3%) całego budżetu projektu koszty ogólne (overheads): do 10% całego budżetu projektu inne, specyficznie uwarunkowane formy dofinansowania, np. na zakup sprzętu

Planowana data otwarcia Planowana data zamknięcia Terminy konkursów Konkursy w 2008 Planowana data otwarcia Planowana data zamknięcia Budżet (mln EUR) Initial Training Networks 04.04.2008 02.09.2008 185 European Reintegration Grants 30.11.2007 8.10.2008 7 International Reintegration Grant 17 Intra-European Fellowship 19.03.2008 19.08.2008 75 International Outgoing Fellowship 25 International Incoming Fellowship

Przydatne linki Wyszukiwarka stypendiów http://cordis.europa.eu/mc-opportunities/ Międzynarodowe Stowarzyszenie Stypendystów Marie Curie http://mcfa.eu/ 7. Program Ramowy – Program LUDZIE http://cordis.europa.eu/fp7/people/ Regionalny Punkt Kontaktowy w Poznaniu http://www.ppnt.poznan.pl/rpk Serwis Krajowego Punktu Kontaktowego http://www.kpk.gov.pl

Dziękuję Państwu za uwagę Ewa Kocińska Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji UAM ul. Rubież 46, 61-612 Poznań tel.: (61) 827 97 48, fax: (61) 827 97 41 e-mail: ek@ppnt.poznan.pl http://www.ppnt.poznan.pl/rpk