Nürnberg Ewa Nowicka Kl I „d”

Norymberga (niem. Nürnberg) – miasto w Niemczech Norymberga (niem. Nürnberg) – miasto w Niemczech. Gospodarcza i kulturalna stolica Frankonii, drugie co do wielkości miasto w Bawarii. 500 132 mieszkańców (2005). Najbliżej położone duże miasta: Monachium ok. 150 km na południowy wschód, Stuttgart – ok. 156 km na południowy zachód i Frankfurt nad Menem – ok. 186 km na północny zachód. Zburzone podczas II wojny światowej, odbudowane. Jest to teraz jedno z najważniejszych miejsc w Niemczech, wiąże się ono w dużej mierze z ich historią.

Historia Pierwsza wzmianka o mieście pojawiła się w 1050 r. jako "nuorenberc" (skalista góra) w dokumencie cesarza Henryka III. Istotną role dla Rzeszy sprawował ówczesny zamek, dzięki któremu rozwinęło się miasto. Szybko otrzymało one liczne przywileje handlowe. Dzięki Wielkiej Karcie Swobód nadanej w 1219 r. przez Fryderyka II miasto stało się wolnym miastem Rzeszy. Ówczesna Norymberga była, wraz z Augsburgiem, jednym z dwóch największych centrów handlowych z Rzymu do północnej Europy, a wraz z Legnicą i Wiedniem jednym z największych miast środkowej Europy na początku czternastego stulecia. Do 1427 r. Norymberga była rządzona przez burgrabiów, aż do Fryderyka VI, który sprzedał swój urząd "Radzie Miasta". Rozkwit kulturowy w XV i XVI wieku spowodował, że Norymberga stała się centrum niemieckiego renesansu. W 1525 r. miasto zaakceptowało reformacje. Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1632 r., Gustaw II został pokonany w Norymberdze przez Albrechta von Wallensteina. Miasto podupadło podczas wojny, lecz odzyskało na znaczeniu w XIX wieku, kiedy odrodziło się jako centrum przemysłowe. Na początku XIX wieku stało się również bankrutem. Z polecenia Cesarza w 1806 r. Norymberga, jako Wolne Miasto, została rozwiązana i wstąpiła do Bawarii, na czym niewątpliwie skorzystała. Wszystkie długi zostały spłacone. W 1835 r. została tutaj otwarta pierwsza niemiecka linia kolejowa do pobliskiej miejscowości Fürth. W XX wieku miasto wpisało się w czarne karty dziejów ludzkości. Po stworzeniu III Rzeszy stało się ważnym ośrodkiem dla nazistów. Wybudowano ogromny kompleks, na którym Adolf Hitler wygłaszał swoje mowy, stały na nim m.in. koloseum oraz plac do lądowania dla sterowców. Część z tych budynków można oglądać do dzisiaj. 2 stycznia 1945 r. średniowieczne centrum miasta zostało zbombardowane przez Brytyjczyków oraz Amerykanów. W wyniku tych nalotów zniszczono ok. 90% starej zabudowy. Do tego czasu Norymberga była jednym z najlepiej zachowanych miast średniowiecza. Po II wojnie światowej odbył się w niej słynny proces norymberski.

Herby Miasto Norymberga używa dwóch różnych herbów, wielkiego i małego. Stosowanie, w zależności od okazji, różnych wersji herbu, zwykle wielkiego, średniego i małego, różniących się zazwyczaj zastosowaniem elementów zewnętrznych herbu jest bardzo często spotykane, zwłaszcza w heraldyce miejskiej , terytorialnej i państwowej. Ewenementem w przypadku herbu Norymbergi jest przyjęcie całkiem różnych herbów jako herbu wielkiego i małego. Genezy używania dwóch herbów szukać należy prawdopodobnie w wizerunkach na dawnych pieczęciach miasta, odmiennych na awersie i na contrasigillum Herb wielki Opis herbu: W błękitnym polu złoty orzeł z ukoronowaną królewską głową barwy naturalnej. Wielka pieczęć Norymbergi (awers) Herb wywodzi się od wizerunku z wielkiej pieczęci Norymbergi, wzmiankowanej w 1240. Najstarsze odciski pieczęci znane są od 1254. Pieczęć wewnątrz napisu w otoku SIGILLVM VNIVERSITATIS CIVIVM DE NURENBERCH przedstawiała orła z głową królewską, jako symbol Rzeszy. Następna pieczęć wielka miasta pochodzi z 1368 i była stosowana do upadku Świętego Cesarstwa w 1806. Od XV w. zaczęły się pojawiać wizerunki i opisy herbu Norymbergi z głową kobiecą, często z popiersiem, zamiast głowy króla. Tak zmienione godło kojarzone było często z harpią i określane jako Jungfrauenadler (niem. Panieński orzeł). Talar norymberski Ferdynanda II z 1623 z oboma herbami Norymbergi i herbem cesarstwa Norymberski humanista Konrad Celtis (1459-1508) żartobliwie krytykował tę feminizację godła herbowego, jako symbol pantoflarstwa norymberczyków. Bardziej racjonalne wyjaśnienia próbowano znaleźć w Pannie, znaku Zodiaku Norymbergi, lub symbolice dziewictwa, jako że miasto nigdy nie zostało zdobyte. W 1936 przywrócono godło z ukoronowaną głową, w barwach herbu z 1484, orzeł złoty, głowa męska barwy naturalnej ze złotymi włosami i takąż koroną, i w tej wersji herb wielki Norymbergi jest używany, jako dostojniejszy, przy szczególnych okazjach i na wielkiej pieczęci miasta do dziś.

Opis herbu: W tarczy dwudzielnej w słup, w polu pierwszy złotym pół czarnego dwugłowego orła, z czerwonym językiem i z uzbrojeniem złotym], drugie pięciokrotnie dzielone w prawy skos przemiennie srebrny i czerwony. Herb wywodzony bywa z wizerunku tarczy z trzema pasami odbijanego jako contrasigillum pieczęci wielkiej w latach 1256 - 1286. W latach 1346 - 1349 contrasigillum przedstawiało ukoronowaną literę "N". Od 1260 stosowany jest herb miasta przestawiający pięciokrotnie prawoskośnie dzieloną tarczę, przemiennie czerwoną i srebrną. Uważa się to za nawiązanie do przemiennie srebrnej i czerwonej bordiury w herbie Burgrabiów Norymbergi, używanej od 1240, a także nawiązanie do ogólnych barw cesarstwa i Frankonii. Od 1350 stosowany jest herb dwudzielny, z połową cesarskiego orła, z lewej pięciokrotnie prawoskośnie dzielony. Rok później stosowano z lewej sześciokrotny podział, i z biegiem lat ilość podziałów (od 4 do 6) jak i kolejność kolorów bywały wielokrotnie zmieniane. Herb mały jest stosowany od 1513 na pieczęciach władz miasta i urzędników miejskich. Ponownie został zatwierdzony, jako herb mały, wraz z herbem wielkim w 1936, potwierdzony w 1961 i jest używany obecnie. Z herbu małego wywodzi się flaga miejska Norymbergi, dwa poziome pasy równej szerokości, czerwony u góry, biały u dołu.

Muzea W cennej kamienicy patrycjuszowskiej Fembo-Haus z XVI w. mieści się Muzeum Miejskie (Stadtmuseum), nieopodal zamku cesarskiego – Muzeum Narodowe (Germanisches Nationalmuseum) ze zbiorami dzieł m.in. Dürera, Łukaszów i Hansa Cranachów i Stwosza, w samym zamku znajdują się zbiory rzeźby, malarstwa i rzemiosła artystycznego doby średniowiecza. Wzniesiony w konstrukcji szkieletowej piętnastowieczny Dom Dürera prezentuje prace i pamiątki związane z artystą. Dzieła sztuki najnowszej mieści Neue Museum – Staatliches Museum für Kunst und DesignNeue Museum – Staatliches Museum für Kunst und Design (NMN). Muzeum Historii Komunikacji Miejskiej, mieści m.in. najstarsze wagony tramwajowe i wiele pamiątek świadczących o długiej tradycjach norymberskiej komunikacji miejskiej. W Muzeum Transportu (Verkehrsmuseum/DB Museum) można obejrzeć najstarsze wagony i lokomotywy, oraz dawne świadectwa tradycji modelerstwa kolejowego. Uwagę zwraca rozległa makieta miasta z licznymi torowiskami i zabytkowymi modelami parowozów, wagonów itp. Ponadto znajdują się tutaj pamiątki z historii transportu samochodowego i kolejowego. Atrakcją dla dzieci jest Muzeum Zabawek – powstałe na bazie kolekcji Lydii i Paula Bayerów, obecnie zawiera ok. 65 tys. różnego rodzaju obiektów tego typu, np. historyczne lalki, misie, kukiełki, zbiory gier dziecięcych, modelarstwa oraz budownictwa klockowego.

Zabytki Ponad miastem góruje zamek – monumentalny kompleks trzech budowli, składający się z zamku cesarskiego (Kaiserburg) zamku burgrabiego (Burggrafenburg) i zamku miejskiego (Stadtburg). Miasto opasają zachowane częściowo obwarowania, z kilkoma basztami (datowane na XIV-XV w.). Przy rynku staromiejskim (Hauptmarkt) wznosi się renesansowy ratusz z XIV-XVII w. Obok – Schöner Brunnen – późnogotycka studnia w kztałcie wieży – wysoka na 19 m z licznymi figurami m.in. Marii, apostołów i proroków. W pobliżu dwie gotyckie światynie – kościół Św. Sebalda, budowany w latach 1230-1273, z XV-wiecznym nagrobkiem patrona świątyni, licznymi zabytkami rzeźby, wśród nich kilka dzieł Wita Stwosza – m.in. krucyfiks Wickla oraz kościół Najświętszej Marii Panny (Frauenkirche) fundacja Karola IV wznoszony od 1355 do 1361 r., z bogatą dekoracją rzeźbiarsko-architektoniczną oraz figurkami siedmiu elektorów (książąt i arcybiskupów), składających hołd cesarzowi, które pojawiają się każdego dnia w południe na zegarze ponad tzw. balkonem cesarskim. We wnętrzu wiele zabytków gotyckiej rzeźby i malarstwa m.in. Ołtarz Tucherów. Po drugiej stronie rzeki, nieopodal rynku, wznosi się kolejna fundacja cesarska – gotycki kościół Św. Wawrzyńca z XIII-XIV w. z monumentalnym piaskowcowym tabernakulum Adama Kraffta licznymi tryptykami (gł. XV i XVI w.) oraz zespół rzeźb Wita Stwosza – Pozdrowienie Anielskie z 1517 r. Nad rzeką Pegnitz zachował się częściowo gotycki kompleks Szpitala Św. Ducha (XIV-XVI w.) Z dawnej zabudowy gospodarczej zachował się Mauthalle – dawny spichlerz (1498-1502). Z zabudowy mieszczańskiej przetrwały jedynie nieliczne stare domy: dom Dürera (XV w.), Fembohaus (XVI w.), Nassauer Haus (XIII-XV w.), dom Tucherów (XVI w)

Mury obronne i Zamek Cesarski (Kaiserburg) Zamek Cesarski, symbol Norymbergi, wyrasta hardo w górę nad zespołem staromiejskim otoczonym murem obronnym o długości pięciu kilometrów, najeżonym 80 wieżami. Zamek króluje na piaszczystym wzniesieniu na północnym skraju starówki; do XVI wieku był widownią licznych sejmów Rzeszy, a okresowo siedzibą niemieckich królów i cesarzy. Grube mury obronne z 80 wieżami otaczają historyczne Stare Miasto (Altstadt). Obfitość atrakcji turystycznych na starówce sprawia, że historia tu ożywa. Największą atrakcją jest średniowieczny Zamek Cesarski (Kaiserburg) wraz z jego muzeum. Bezcenne dzieła sztuki w gotyckich kościołach na starówce są świadectwem dawnego rozkwitu Norymbergi. Tradycyjne rękodzieło można podziwiać w Handwerkerhof.

Stare Miasto (Altstadt) z kościołami św. Wawrzyńca (St. Lorenz) i św Stare Miasto (Altstadt) z kościołami św. Wawrzyńca (St. Lorenz) i św. Sebalda (St. Sebald) Rzeka Pegnitz dzieli Starówkę na część św. Wawrzyńca i część św. Sebalda z zamkiem. Przy samym dworcu kolejowym znajduje się Brama Królewska (Königstor) z charakterystyczną wieżą (Königstorturm) w murze obronnym; jest to dobry punkt wyjściowy trasy zwiedzania, prowadzącej przez uliczki zabudowane domami o konstrukcji szkieletowej do gotyckiego kościoła św. Wawrzyńca (St. Lorenzkirche), w którym znajduje się rzeźba Wita Stwosza (Veit Stoß) „Pozdrowienie anielskie” albo do kościoła św. Sebalda (St. Sebalduskirche) z „Ukrzyżowaniem” również autorstwa Wita Stwosza.  

Dom Albrechta Dürera / Albrecht Dürer Haus Dom Albrechta Dürera, zbudowany ok. 1420 roku w pobliżu Zamku Cesarskiego (Kaiserburg), służył od 1509 do 1528 roku za mieszkanie i miejsce pracy słynnemu na całym świecie norymberskiemu artyście, Albrechtowi Dürerowi (1471–1528). Ekspozycja stała przedstawia wszystkie aspekty dzieła i życia mistrza z Norymbergi: życie codziennie, dom, pracę i twórczość. W sali kinowej, gdzie odbywa się pokaz multiwizyjny „Albertus Durer Noricus”, zwiedzający mają okazję zapoznać się w niecodzienny sposób z twórczością Dürera. Szczególną atrakcję stanowi warsztat malarstwa i rysunku pochodzący z czasów artysty, gdzie zwiedzający mogą spróbować swoich sił w pracy artystycznej i wykorzystać przedstawiane tu techniki. W salach galerii odbywają się wystawy czasowe prezentujące znaczące części graficznego dorobku Dürera. Zamknięte w poniedziałki; w okresie od lipca do września i w czasie trwania jarmarku bożonarodzeniowego otwarte także w poniedziałki, możliwość zwiedzania z przewodnikiem (różne języki).

Handwerkerhof Handwerkerhof obok Bramy Królewskiej (Königstor) wzniesiono w Roku Dürerowskim 1971, zaraz za murem przylegającym do Bramy NMP (Frauentor), na miejscu dawnego wewnętrznego przedbramia (Waffenhof). Tutaj można przeżyć przygodę z historią. Szeregiem stoją niewielkie domy o konstrukcji szkieletowej, mieszczące m.in. wytwórnię pierników i różne warsztaty rzemieślnicze. Goście mogą odpocząć i pożywić się w garkuchni sprzedającej kiełbasę z grilla albo w winiarni.

Nowe Muzeum/Państwowe Muzeum Sztuki i Wzornictwa / Neues Museum/Staatliches Museum für Kunst und Design Otwarte w 2000 roku muzeum to miejsce, gdzie na ok. 7,8 tys. m˛ prezentowane są z tym samym zaangażowaniem sztuka i wzornictwo czasów współczesnych. Kolekcja wzornictwa mieści się na parterze gmachu muzeum i prezentuje pochodzące z własnych zbiorów, wybrane przykłady międzynarodowej sztuki wzorniczej od 1945 roku po dzień dzisiejszy. W ramach trzech równolegle poprowadzonych osi czasowych, które stosownie do architektonicznej struktury przestrzeni otwierają liczne okienka czasowe i pozwalają na odkrywanie wzajemnych zależności, uwypuklone są na wspaniałych przykładach typowe elementy danej epoki oraz wizjonerskie tendencje międzynarodowego wzornictwa. Zamknięte w poniedziałki, poniedziałek zapustny (poniedziałek przed Środą Popielcową), Wielki Piątek, 24.12., 25.12. i 31.12. Zwiedzanie z przewodnikiem na zamówienie. Muzeum jest przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.

W Germańskim Muzeum Narodowym (Germanisches Nationalmuseum), największym muzeum niemieckiej kultury i sztuki, zwiedzający napotka niemal wszystko, co na niemieckim obszarze językowym kiedykolwiek odgrywało jakąś znaczącą rolę – między innymi pierwszy globus, kieszonkowy zegarek zwany „norymberskim jajem” („Nürnberger Ei”) czy dzieła Albrechta Dürera. Centrum Dokumentacji na Terenie Zjazdów Partyjnych Rzeszy (Dokumentationszentrum Reichsparteitagsgelände) stawia sobie zadanie gruntownego rozliczania się z przeszłością Trzeciej Rzeszy. W Muzeum Zabawek (Spielzeugmuseum) nawet rodzice przypomną sobie swoje marzenia z dzieciństwa.

Centrum Dokumentacji – Teren Zjazdów Partyjnych / Dokumentationszentrum Reichsparteitagsgelände Norymberga – jak mało które miasto niemieckie – musi stawić czoła spuściźnie czasów narodowego socjalizmu. Jeszcze dzisiaj na obejmującym ponad cztery kilometry kwadratowe obszarze, gdzie odbywały się ogólnokrajowe zjazdy partyjne, stoją budowle dokumentujące narodowosocjalistyczną manię wielkości. Od 2001 roku, ponad 55 lat od zakończenia wojny, Centrum Dokumentacji informuje o historii tych terenów i o zbrodniach popełnionych przez nazistów. Ekspozycja dotyczy tematów pozostających w bezpośrednim związku z miastem: historia zjazdów (Reichsparteitage), budowle, „ustawy norymberskie” z 1935 roku, proces norymberski na przełomie lat 1945 i 1946, w trakcie którego Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze osądził głównych odpowiedzialnych za zbrodnie nazistowskie, dwanaście późniejszych procesów norymberskich, kłopoty z traktowaniem architektonicznej spuścizny po narodowych socjalistach po 1945 roku. Zamknięte w poniedziałek zapustny (poniedziałek przed Środą Popielcową), we wtorek przed Środą Popielcową, 24.12., 25.12. i 31.12.; audioprzewodnik (różne języki).

Germańskie Muzeum Narodowe (Germanisches Nationalmuseum) Germańskie Muzeum Narodowe to coś więcej niż zwykłe muzeum: to raczej „starannie usystematyzowana, całościowa prezentacja materiału źródłowego dotyczącego niemieckiej historii, literatury i sztuki”. Pod względem architektonicznym trzon muzeum stanowi pochodzący z późnego średniowiecza klasztor kartuzów z krużgankiem, kościołem i dawnymi domkami zakonników. Ofertę muzealną wzbogacają liczne międzynarodowe wystawy czasowe poświęcone tematom specjalnym. Muzeum proponuje atrakcyjny program uzupełniający skierowany do dzieci, młodzieży i dorosłych, a ponadto istnieje możliwość zwiedzania kolekcji i wystaw z przewodnikiem (różne języki). Zamknięte w poniedziałki.

Muzeum Zabawek / Spielzeugmuseum To tutaj, w słynnym na cały świat Muzeum Zabawek w Norymberdze znajduje się centrum krainy zabawek. Człowiek od zawsze był jak kochające zabawę dziecko i chyba tak też pozostanie na zawsze. W okresie od maja do października oferowane są liczne możliwości gier i zabaw na nowym placu o powierzchni 800 m˛, a ponadto można przyjść na seanse filmowe, które odbywają się w zabytkowych podziemiach. Dzieci mogą bawić się w pokoju zabaw, gdzie mają zapewnioną bezpłatną opiekę wykwalifikowanych pracowników. Możliwość zwiedzania z przewodnikiem (różne języki) oraz specjalnymi przewodnikami dla dzieci (od 6 lat). Muzeum jest zamknięte 24.12., 25.12., 31.12., 01.01., w Wielki Piątek i w poniedziałki.

Muzeum Niemieckich Kolei / DB-Museum Muzeum Niemieckich Kolei otwarto w 1899 roku jako królewsko-bawarskie muzeum kolei żelaznych i jest ono najstarszą tego rodzaju placówką w Niemczech. Unikatowa kolekcja zabytkowych pojazdów szynowych, począwszy od Adlera, a skończywszy na ICE, jest prezentowana zarówno w gmachu głównym, jak i w remizie. Już samych 160 pojazdów sprawia, że jest to największy zbiór w Niemczech, który obejmuje wszystkie okresy w historii niemieckiego kolejnictwa. Oczywiście muzeum prezentuje także wszystkie rodzaje trakcji i typy pojazdów, jakie kiedykolwiek jeździły po niemieckich torach. Na powierzchni tysiąca m˛ wystawa „Kolej – świat przeżyć” przybliża problematykę kolejnictwa w sposób przystępny i zabawny – atrakcyjny przede wszystkim dla młodszych pokoleń zwiedzających. Możliwość zwiedzania z przewodnikiem (różne języki), zamknięte w poniedziałki.

Koniec ;)