Projekt Standardu Leasing www.pwc.com Projekt Standardu Leasing oraz jego wpływ na sprawozdawczość finansową i branżę leasingową w Polsce 22 listopada 2011 r.

Dyskusje i zmiany do projektu Kluczowe elementy nowego standardu Wielomiesięczny rollercoaster 2010 2011 2012 2013 H1 H2 H1 H2 H1 H2 H1 H2 Projekt Standardu Nowy Projekt Dyskusje i zmiany do projektu Nowy Standard ? Nowy Projekt Komentarze

Agenda Kluczowe elementy Projektu Standardu Rachunkowość leasingobiorcy Rachunkowość leasingodawcy Implikacje biznesowe Wstępna ocena wpływu zmian na branżę leasingową w Polsce Plan wdrożenia

Kluczowe elementy Projektu Standardu

+ Kluczowe elementy Projektu Standardu Definicja leasingu Definicja – kryteria: Dostarczenie specyficznego aktywa Sprawowanie kontroli Leasing – umowa, w której przekazywane jest prawo do użytkowania składnika aktywów, na pewien okres czasu, w zamian za wynagrodzenie Możliwości sprawowania kontroli nad użytkowaniem: Zdolność lub prawo do posługiwania się składnikiem aktywów i jednoczesna kontrola nad pożytkami; Zdolność lub prawo do sprawowania kontroli nad fizycznym dostępem i jednoczesna kontrola nad pożytkami; Przejęcie więcej aniżeli nieznaczną część pożytków, które zostaną wyprodukowane przez dany składnik aktywów w czasie trwania umowy, i jednocześnie cena nie została umownie ustalona w przeliczeniu na jednostkę produkcyjną ani nie odpowiada bieżącej cenie rynkowej ustalonej w przeliczeniu na jednostkę produkcyjną na dzień dostarczenia produkcji. + Prawo posługiwania się aktywem Kontrola nad dostępem Kontrola nad pożytkami

Kluczowe elementy Projektu Standardu Co nie podlega standardowi? Dotyczy każdego leasingu za wyjątkiem: Leasingu wartości niematerialnych (MSR 38); Umów leasingowych dotyczących poszukiwania lub wykorzystywania minerałów, ropy naftowej, gazu ziemnego oraz podobnych nieodnawialnych zasobów (MSSF 6); Leasingu aktywów biologicznych (MSR 41); Gdy umowa pomiędzy datą zawarcia a datą rozpoczęcia leasingu spełnia definicję umów rodzących obciążenia (MSR 37); Leasingu nieruchomości inwestycyjnych wycenianych według wartości godziwej (MSR 40), planowane pełne wyłączenie wyceny nieruchomości inwestycyjnych z zakresu standardu; Niektórych składników umów leasingu z elementami serwisowymi.

Rachunkowość leasingobiorcy

Rachunkowość leasingobiorcy Jeden model ujęcia leasingu dla leasingobiorcy Istotne zmiany w rachunkowości leasingobiorców: Model „Right of use” / „Prawo do użytkowania” Każda umowa leasingowa będzie miała swoje odzwierciedlenie w bilansie leasingobiorcy (usunięcie dotychczasowego podziału na leasing operacyjny i finansowy); Ujęcie w bilansie na datę rozpoczęcia leasingu, tj. dzień w którym leasingodawca udostępnia składnik aktywów do użytkowania dla leasingobiorcy. Leasing operacyjny Leasing finansowy 1. Wg obecnego MSR 17 Dwa modele 2. Wg Projektu Standardu Prawo do użytkowania Jeden model – dla wszystkich umów

Rachunkowość leasingobiorcy Jeden model ujęcia leasingu dla leasingobiorcy Wg Projektu Standardu Bilans Aktywo z tytułu prawa do używania przedmiotu Zobowiązanie do zapłaty opłat leasingowych Wycena początkowa w wartości bieżącej (zdyskontowanej) płatności leasingowych Kapitalizacja kosztów zawarcia umowy leasingu Wycena początkowa w wartości bieżącej (zdyskontowanej) płatności leasingowych Krańcowa stopa procentowa leasingobiorcy Można użyć stopy procentowej leasingodawcy Rachunek zysków i strat Amortyzacja prawa do używania przedmiotu Koszt odsetek ustalony według zamortyzowanego kosztu Amortyzacja aktywa zgodnie ze sposobem użytkowania (MSR38) Aktywo wchodzi w zakres MSR36 (utrata wartości) Wycena zobowiązania metodą zamortyzowanego kosztu Koszt odsetek w rachunku zysków i strat

Rachunkowość leasingobiorcy Komplikacje - oszacowanie wartości aktywa i zobowiązania Szacowanie okresu leasingu Oczekiwany okres trwania umowy z uwzględnieniem opcji przedłużenia jako sumy okresów wartościowanych prawdopodobieństwem przedłużenia Okres leasingu Dyskusje IASB: Okres trwania umowy leasingu - minimalny okres leasingu plus opcję przedłużenia umowy w przypadku gdy występują znaczące ekonomiczne zachęty do skorzystania z tej opcji przez spółkę Standard będzie zawierał nowy zestaw wskaźników do klasyfikacji Okres leasingu: ‘najdłuższy możliwy termin, który jest bardziej prawdopodobny niż nie’ / more liekly than not należy rozpatrzyć wszystkie możliwe opcje przedłużenia (proszę pomyśleć o stacjach bazowych i umowach na 10 lat…) (czynnik kontraktowy) Inne czynniki: biznesowe, intencje, dotychczasowa praktyka Dotychczas – najkrótszy możliwy termin lub ‘reasonably certain to exercise the option of prolonging’ Gwarancje wartości rezydualnej /tbd/ Opcje zakupu Dotychczas przesądzały o kwalifikacji leasingu W nowym standardzie opcje są ignorowane i ujmowane w chwili ew. wykonania – tzn. wówczas usuwamy aktywo prawa do używania i rozpoznajemy przedmiot leasingu Płatności leasingowe Wartość oczekiwana /oszacowanie scenariuszy przyszłych płatności i nadanie im wartości prawdopodobieństwa + policzenie średniej/ pł Okres umowy - 5 lat Opcja przedłużenia - 5 lat Opcja przedłużenia - 5 lat

Rachunkowość leasingobiorcy Komplikacje - oszacowanie wartości aktywa i zobowiązania Szacunek przepływów pieniężnych Płatności leasingowe Szacunki wartości oczekiwanej (także z uwzględnieniem płatności warunkowych) Dyskusje IASB: Zmienne płatności leasingowe powinny obejmować: Wszystkie płatności warunkowe oparte na stawce bądź indeksie, Wszystkie płatności warunkowe które stanowią „ukryte” minimalne płatności leasingowe (tj. postanowienia umowy zapobiegające unikaniu płatności), Te części gwarancji wartości końcowej, które zgodnie z przewidywaniami mają zostać zapłacone, Wszystkie inne płatności warunkowe oparte na ‘wykorzystaniu aktywa’ bądź ‘osiąganych wynikach’ jeśli są w istocie płatnościami stałymi. Kwoty wynikające ze zmiennych płatności powinny być ujmowane metodą najlepszego szacunku, a nie proponowaną wcześniej metodą ważonego prawdopodobieństwa. Okres leasingu: ‘najdłuższy możliwy termin, który jest bardziej prawdopodobny niż nie’ / more liekly than not należy rozpatrzyć wszystkie możliwe opcje przedłużenia (proszę pomyśleć o stacjach bazowych i umowach na 10 lat…) (czynnik kontraktowy) Inne czynniki: biznesowe, intencje, dotychczasowa praktyka Dotychczas – najkrótszy możliwy termin lub ‘reasonably certain to exercise the option of prolonging’ Gwarancje wartości rezydualnej /tbd/ Opcje zakupu Dotychczas przesądzały o kwalifikacji leasingu W nowym standardzie opcje są ignorowane i ujmowane w chwili ew. wykonania – tzn. wówczas usuwamy aktywo prawa do używania i rozpoznajemy przedmiot leasingu Płatności leasingowe Wartość oczekiwana /oszacowanie scenariuszy przyszłych płatności i nadanie im wartości prawdopodobieństwa + policzenie średniej/ pł Leasing – nowe ujęcie

Rachunkowość leasingobiorcy Większa pracochłonność przy zamknięciu okresu – weryfikacja szacunków Wg Projektu Standardu Obowiązek weryfikacji szacunków Bilans Rachunek zysków i strat Zmiana oczekiwanego okresu umowy Korekta aktywa i zobowiązania Zmiany oczekiwanych kwot płatności (np. warunkowych): dotycząca przeszłego lub bieżącego okresu Korekta zobowiązania Wynik roku bieżącego dotycząca przyszłych okresów Okres leasingu: ‘najdłuższy możliwy termin, który jest bardziej prawdopodobny niż nie’ / more liekly than not należy rozpatrzyć wszystkie możliwe opcje przedłużenia (proszę pomyśleć o stacjach bazowych i umowach na 10 lat…) (czynnik kontraktowy) Inne czynniki: biznesowe, intencje, dotychczasowa praktyka Dotychczas – najkrótszy możliwy termin lub ‘reasonably certain to exercise the option of prolonging’ Gwarancje wartości rezydualnej /tbd/ Opcje zakupu Dotychczas przesądzały o kwalifikacji leasingu W nowym standardzie opcje są ignorowane i ujmowane w chwili ew. wykonania – tzn. wówczas usuwamy aktywo prawa do używania i rozpoznajemy przedmiot leasingu Płatności leasingowe Wartość oczekiwana /oszacowanie scenariuszy przyszłych płatności i nadanie im wartości prawdopodobieństwa + policzenie średniej/ pł

Ujęcie w chwili wykonania Rachunkowość leasingobiorcy Komplikacje - oszacowanie wartości aktywa i zobowiązania Ujęcie opcji zakupu Opcje zakupu Ujęcie w chwili wykonania Dyskusje IASB: Kierunek prac: opcje zakupu powinny być uwzględniane w wartości płatności leasingowych jeżeli jest istotna zachęta do ich realizacji, np. cena znacznie poniżej ceny rynkowej. Okres leasingu: ‘najdłuższy możliwy termin, który jest bardziej prawdopodobny niż nie’ / more liekly than not należy rozpatrzyć wszystkie możliwe opcje przedłużenia (proszę pomyśleć o stacjach bazowych i umowach na 10 lat…) (czynnik kontraktowy) Inne czynniki: biznesowe, intencje, dotychczasowa praktyka Dotychczas – najkrótszy możliwy termin lub ‘reasonably certain to exercise the option of prolonging’ Gwarancje wartości rezydualnej /tbd/ Opcje zakupu Dotychczas przesądzały o kwalifikacji leasingu W nowym standardzie opcje są ignorowane i ujmowane w chwili ew. wykonania – tzn. wówczas usuwamy aktywo prawa do używania i rozpoznajemy przedmiot leasingu Płatności leasingowe Wartość oczekiwana /oszacowanie scenariuszy przyszłych płatności i nadanie im wartości prawdopodobieństwa + policzenie średniej/ pł

Przykład Ujęcie w księgach leasingobiorcy Umowa najmu powierzchni biurowej Wartości ujęte w bilansie mogą zależeć w dużym stopniu od oceny leasingobiorcy odnośnie okresu trwania umowy leasingu. Czynsz 2 mln zł rocznie Umowa na 10 lat Opcjonalnie przedłużenie o 10 lat – niepewna lub pewna realizacja 2% stała indeksacja inflacyjna Skutki: Znaczne różnice w wartościach bilansowych i wskaźnikach 13 grudnia 2010

Przykład Ujęcie w księgach leasingobiorcy (cd.) Umowa najmu powierzchni biurowej Ujęcie w okresach kolejnych (wynik): Amortyzacja prawa do użytkowania aktywa Koszt odsetek Skutki: Większe koszty na początku umowy leasingu ‘Niedopasowanie’ kosztu i przepływów gotówkowych Wzrost wskaźnika EBITDA, niższe koszty operacyjne

Przykład Ujęcie w księgach leasingobiorcy – zmiana szacunków Umowa najmu powierzchni biurowej Ten sam przykład co poprzednio, ale: Po roku 7 zarząd ocenia, że przedłużenie umowy do 15 lat jest pewne Skutki: Wzrost zobowiązań z tytułu leasingu i wartości prawa do użytkowania Wzrost całkowitego rocznego kosztu leasingu Fluktuacja wyników z roku na rok i wskaźników Konieczność przeliczenia aktywów, zobowiązań i przyszłych kosztów Księgowanie na dzień zmiany szacunków: Dr Prawo do użytkowania aktywa 8,6 mln zł Cr Zobowiązanie z tytułu leasingu 8,6 mln zł

Rachunkowość leasingodawcy

Rachunkowość leasingodawcy Modele prezentowane w Projekcie Standardu Projekt standardu Obecna propozycja Performance obligation Kwestia ujęcia leasingu przez leasingodawcę jest dla nas istotna ponieważ w branży mamy kilka przykładów typowych transakcji leasingu: -> udostępnianie klientom set-top boxów (platformy cyfrowe) -> wynajem modemów lub dekoderów cyfrowych (sieci kablowe) -> wynajem urządzeń abonenckich w tradycyjnych telekomach (rzadziej) Obecnie rzadko takie umowy sprawiają problem – zazwyczaj traktowane są jako leasing operacyjny albo in-substance sprzedaż aktywa klientowi, natomiast nowy standard może wprowadzić kilka komplikacji… Nowy standard przewiduje dwa modele ujęcia leasingu: Performance obligation Usunięcie aktywa Performance obligation ma zastosowanie wtedy, gdy leasingodawca zachowuje prawo do korzyści i większość ryzyk związanych z aktywem w trakcie lub po zakończeniu umowy leasingu /np. z kolejnego wyleasingowania, użycia lub sprzedaży/ -> proszę rozważyć czy w Panstwa spółkach sprzęt abonencki zwrócony przez klientów ma jeszcze jakąś wartość Usunięcie aktywa ma zastosowanie w pozostałych przypadkach (tzn. następuje pełny transfer ryzyk i korzyści) Derecognition Receivable and residual

Rachunkowość leasingodawcy Ujęcie księgowe leasingodawcy „Derecognition approach”/ „Receivable and residual” Bilans Rachunek zysków i strat Częściowe usunięcie leasingowanego aktywa z bilansu Pozostawienie „residual asset” Rozpoznanie należności (prawa do uzyskiwania płatności leasingowych) w wartości bieżącej przyszłych płatności Możliwe rozpoznanie przychodu w związku z usunięciem aktywa (różnica pomiędzy wartością należności a wartością usuwanego aktywa) Przychód odsetkowy (wycena należności metodą zamortyzowanego kosztu) Test na utratę wartości prawa do uzyskiwania płatności leasingowych oraz „residual asset”

Rachunkowość leasingodawcy Receivable and residual – zysk pewny Wynik do rozpoznania na umowie leasingu Wartość godziwa aktywa Wartość rezydualna Wynik na transakcji Wartość księgowa leasingowanego aktywa Wartość bieżąca przepływów/ należności (PV) z tytułu leasingu Wartość ‘wyksięgowana’

Implikacje biznesowe

Implikacje biznesowe …czyli o czym należy pamiętać! Wskaźniki finansowe i operacyjne Zmiany w ujęciu leasingu

Implikacje biznesowe Wpływ na wskaźniki finansowe i operacyjne Branża Średni wzrost zadłużenia (oprocent.) % spółek ze wzrostem >25% Średni wzrost dźwigni finansowej Średni wzrost EBITDA Handel detaliczny 213 71 64 55 Usługi profesjonalne 158 52 19 27 Hotelarstwo 101 41 18 30 Transport i logistyka 95 38 31 44 Budownictwo 68 20 8 14 Średnia wszystkich branż 58 24 13 Wytwórczy 50 21 9 Handel hurtowy 34 28 17 Paliwowy i wydobywczy 16 7 10 Usługi finansowe 11 6 15 Rozrywka 25 Usługi telekomunikacyjne 23 Źródło: Badanie przeprowadzone w 2010 r. (przed ogłoszeniem Projektu Standardu) przez PwC i Wyższą Szkołę Zarządania w Rotterdamie na bazie sprawozdań finansowych 3.000 przedsiębiorstw

Implikacje biznesowe …czyli o czym należy pamiętać! Zmiany w systemach IT / księgowych Wskaźniki finansowe i operacyjne Zmiany w ujęciu leasingu Umowy z podmiotami gospodarczymi Istotne szacunki Komunikacja z kontrahentami

Implikacje biznesowe Systemy IT Czy istniejące systemy księgowe potrafią obsłużyć zmian, jakie są planowane w rachunkowości leasingu? System IT powinien obsłużyć m.in. następujące procesy: Ewidencję wszystkich umów leasingu oraz ich kluczowych warunków Odpowiednią klasyfikację i dobór modelu rachunkowego Kalkulację aktywa i zobowiązania leasingowego na każdą datę bilansową w rozbiciu na każdy komponent Uwzględnienie elementu płatności warunkowych Rejestrację zmian w aktywie i zobowiązaniu leasingowym (tabela ruchu) Rekalkulację związaną ze zmianą szacunków Śledzenie różnic w ujęciu podatkowym i księgowym (MSSF i PSR)

Implikacje biznesowe …czyli o czym należy pamiętać! Zmiany w systemach IT / księgowych Wskaźniki finansowe i operacyjne Zmiany w ujęciu leasingu Procedury kontrolne i procesy Umowy z podmiotami gospodarczymi Komunikacja z kontrahentami Istotne szacunki Proces pozyskiwania informacji Podatki

Wstępna ocena wpływu zmian na branżę leasingową w Polsce

Wyniki analizy … ogólna charakterystyka Grupy respondentów 30% udział w rynku 17,4 mld zł suma aktywów na 31.12.2010 Zdecydowana przewaga leasingu finansowego vs leasing operacyjny (98% vs 2%) Większość uczestników stosuje MSSF bądź do sprawozdawczości statutowej bądź do sprawozdawczości grupowej

Wyniki analizy … zmiany do MSR17 i ocena ich wpływu na Spółkę! dobra Znajomość proponowanych zmian do standardu Poziom zaawansowania przeprowadzanej analizy wpływu na działalność Spółki – głównie wstępna faza analiz i konsultacji Potencjalne konsultacje z leasingobiorcami, jednakże spodziewana tendencja wśród leasingobiorców do redukcji liczby umów i częściowej ilości leasingowanych aktywów (zamiana na umowy outsourcingowe) Rozpoznanie tematu z poziomu Zarządu i akcjonariuszy Wpływ na ocenę standingu finansowego Spółki, kosztu pozyskania finansowania oraz zmianę wymogów kapitałowych Wpływ na wskaźniki charakteryzujące sytuację finansową Spółki różny brak wstępne niski bez zmian

Wyniki analizy … zmiany do MSR17 i ocena ich wpływu na Spółkę! leasing operacyjny vs leasing finansowy Trudno ocenić Niewielki wpływ Znaczący wpływ Model działalności biznesowej X Procesy raportowania i zamykania ksiąg Kontrole i procedury wewnętrzne Procesy budżetowania Systemy IT Strategie planowania podatkowego

Wyniki analizy … zmiany do MSR17 i ocena ich wpływu na Spółkę! niewielka Wartość dodana z wprowadzenia nowych wymogów Nakłady na dostosowanie Spółki do nowych wymogów vs korzyści płynące dla Spółki znaczące

Wyniki analizy … leasingodawca – leasing operacyjny Opłaty leasingowe obejmują element serwisowy -> konieczność wyodrębnienia tego elementu jako niezależnego do rozpoznania w rachunku zysków i strat Opcja opłat warunkowych -> wycena opłat warunkowych określonych w umowach (np. opartych o indeksy) Rozpoznanie należności leasingowych i wartości rezydualnej – usunięcie aktywa z pozycji rzeczowych środków trwałych Spadek przychodów leasingowych (rozpoznawany przychód odsetkowy) Brak kosztów amortyzacji

Wyniki analizy … leasingodawca – leasing finansowy Charakterystyka umów: nieruchomości środki transportu maszyny i urządzenia sprzęt informatyczny 21% 50% 28% 1% Opcja przedłużenia/ wcześniejszego zakończenia umowy Opcja zakupu Opłaty warunkowe Gwarancje wartości rezydualnej do 25% v od 75% więcej niż 75%

Wyniki analizy … leasingobiorca – leasing operacyjny Brak zamieszczonej informacji może wskazywać na brak oceny wpływu tego elementu na sytuację finansową Spółki Potencjalny wpływ na: Wycenę i rozpoznanie aktywów i zobowiązań z tytułu umów leasingu operacyjnego Konieczność weryfikacji wyceny przy każdorazowej zmianie umowy Proces zakupów i budżetowania Wskaźniki zadłużenia (1-27%)

Przewidywany harmonogram wdrożenia

Plan wdrożenia Harmonogram wdrożenia dziś 2012 2013/2014 2015 FS FS FS Oczekiwany okres wdrożenia Okres porównawczy Praktyczny wpływ nowego standardu 2014 / 2015 Faza przygotowania Budżetowanie zgodne z nowym standardem

Plan wdrożenia Zorganizowane podejście do wdrożenia Faza I Projekt standardu Faza II Ostateczny standard (2012-2013) Faza III Wdrożenie (2014-2015) Szkolenie / nabycie wiedzy Identyfikacja i analiza umów i transakcji Wstępna ocena wpływu Ocena gotowości pod kątem procesu i systemów Planowanie strategiczne pod kątem przyszłości Przygotowanie planu wdrożenia Zmiany do strategii biznesowej Uaktualnienie polityk rachunkowości Zmiany / up-grade systemów Zmiany procedur księgowych i operacyjnych Negocjacje ze stronami trzecimi Konwersja bilansów otwarcia Wdrożenie i stosowanie standardu w normalnym toku działalności Aktualizacja raportowania Bieżące monitorowanie wdrożenia MSSF dzisiaj... Zarządzanie projektem, komunikacja, transfer wiedzy MSSF jutro...

Dziękujemy za uwagę Kontakt: Katarzyna Gospodarczyk-Chlastawa E-mail: katarzyna.gospodarczyk@pl.pwc.com Tel. kom. +48 502 18 4029 Aneta Kaźmierska E-mail: aneta.kazmierska@pl.pwc.com Tel. kom. +48 502 18 4251 Niniejsza publikacja została opracowana w celach informacyjnych i zawiera jedynie ogólne wskazówki odnośnie przedmiotu publikacji. Jej zadaniem nie było udzielenie specjalistycznej porady. Nie powinni Państwo działać na podstawie informacji zawartych w publikacji bez uzyskania odnośnej specjalistycznej porady. Nie udziela się żadnego oświadczenia ani gwarancji (wyraźnej lub dorozumianej) co do dokładności lub kompletności informacji zawartych w publikacji i – w zakresie dozwolonym prawem – PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. nie bierze na siebie żadnych zobowiązań i zrzeka się wszelkiej odpowiedzialności i obowiązku zachowania staranności w związku z konsekwencjami działań lub zaniechań Państwa lub dowolnej innej osoby na podstawie informacji zawartych w niniejszej publikacji oraz wszelkich decyzji podejmowanych na jej podstawie. © 2011 PricewaterhouseCoopers. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nazwa „PricewaterhouseCoopers” oraz „PwC” odnosi się do sieci firm członkowskich PricewaterhouseCoopers International Limited (PwCIL). Każda z firm stanowi oddzielny i niezależny podmiot prawny i żadna nie jest przedstawicielem PwCIL ani żadnej innej firmy członkowskiej. PwCIL nie świadczy żadnych usług na rzecz klientów. PwCIL nie przyjmuje odpowiedzialności ani nie bierze na siebie zobowiązań z tytułu działań lub zaniechań dowolnych swoich firm członkowskich i nie ma zdolności do kontrolowania ich zawodowego osądu ani do zobowiązania ich do czegokolwiek w jakikolwiek sposób. Żadna firma członkowska nie przyjmuje odpowiedzialności ani nie bierze na siebie zobowiązań z tytułu działań lub zaniechań dowolnych innych firm członkowskich i nie ma zdolności do kontrolowania zawodowego osądu jakiejkolwiek innej firmy członkowskiej ani PwCIL, ani do zobowiązania ich do czegokolwiek w jakikolwiek sposób.