Poradnictwo zawodowe Nowe wyzwania i zadania Konferencja szkoleniowa „Metodyka pracy doradcy zawodowego w szkole” 6 maja 2004 Elzbieta Majchrowicz Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu Departament Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Elzbieta.Majchrowicz@menis.gov.pl

Doradztwo zawodowe w polskich aktach prawnych Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 ze zm.) Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: 14)  (8) przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r., Nr 118, poz. 1112 ze zm.) Art. 42. 7. Organ prowadzący szkołę lub placówkę po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny określa: 3) tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć (...) logopedów, doradców zawodowych, (...). Projekt obecnie znajduje się po II czytaniu w Sejmie. Nie zakłada on jednak obligatoryjności doradcy zawodowego w każdej szkole, jedynie umiejscawia doradcę zawodowego wśród stanowisk pedagogicznych. Po uchwaleniu nowelizacji Karty Nauczyciela znowelizowane zostanie również rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114) Definicja pomocy pedagogiczno-psychologicznej (w odniesieniu do doradztwa zawodowego) rozpoznawanie potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianie ich zaspokojenia wspieranie uczniów, metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowaniu kariery zawodowej oraz udzielanie informacji w tym zakresie wspieranie nauczycieli w organizowaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu

Dobrowolność i nieodpłatność tej pomocy Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114) Dobrowolność i nieodpłatność tej pomocy Formy pomocy pedagogiczno-psychologicznej (indywidualne i grupowe) Zajęcia związane w wyborem kierunku kształcenia i zawodu Porady dla uczniów Podmioty organizujące i udzielające pomoc psychologiczno-pedagogiczną (dyrektor szkoły lub placówki, pedagog, psycholog, logopeda, doradca zawodowy)

Zadania doradcy zawodowego w szkole gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych wskazywanie uczniom, rodzicom i nauczycielom dodatkowych źródeł informacji udzielanie indywidualnych porad uczniom i rodzicom prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę wspieranie w działaniach doradczych rodziców i nauczycieli poprzez organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych, udostępnianie informacji i materiałów do pracy z uczniami współpraca z radą pedagogiczną w zakresie tworzenia i zapewnienia ciągłości działań wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego oraz innymi instytucjami (np. poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, urzędami pracy, Centrami Informacji i Planowania Kariery)

Strategia Rozwoju Kształcenia Ustawicznego do roku 2010 przyjęta przez Radę Ministrów 8 lipca 2003 r. jako jeden z priorytetów uznaje: Tworzenie zasobów informacyjnych w zakresie kształcenia ustawicznego i rozwój usług doradczych Cele: zagwarantowanie powszechnych i stale dostępnych usług obejmujących poradnictwo edukacyjno-zawodowe kierowane do szerokiego grona odbiorców na każdym etapie życia stworzenie powszechnie dostępnych banków informacji o kształceniu ustawicznym wzmacnianie powiązań miedzy systemami poradnictwa i doradztwa zawodowego prowadzonego w systemie szkolnym i w służbach zatrudnienia rozwijanie poradnictwa i doradztwa zawodowego w szkołach, placówkach kształcenia ustawicznego oraz w służbach zatrudnienia tworzenie warunków do współpracy i partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie doradztwa zawodowego oraz wymiany informacji i materiałów w ramach tworzonych krajowych i europejskich sieci partnerskich l opracowywanie i upowszechnianie prognoz dotyczących rynku pracy i popytu na pracę

Cele Strategii realizowane poprzez następujące działania: Tworzenie komputerowych baz danych i systemów informacyjnych dostępnych dla różnych grup odbiorców Doskonalenie systemów statystyki publicznej w zakresie uczestnictwa w kształceniu ustawicznym i świadczonych usług edukacyjnych Tworzenie i rozpowszechnianie materiałów dla różnych grup odbiorców (uczniowie, nauczyciele, bezrobotni, osoby dorosłe, doradcy zawodowi) Przygotowanie doradców zawodowych dla systemu oświaty i rynku pracy Opracowywanie i upowszechnianie prognoz dotyczących rynku pracy i popytu na pracę Popularyzacja i upowszechnianie informacji o rynku pracy na użytek kształcenia ustawicznego Poszerzanie bazy informacyjnej Narodowego Centrum Zasobów Poradnictwa Zawodowego – Ploteus www.ploteus.net

W ramach Strategii Rozwoju Kształcenia Ustawicznego, a konkretnie poprzez tzw. Sektorowy Program Operacyjny „Rozwój Zasobów Ludzkich” planuje się realizację m.in. następujących projektów, współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego: Opracowanie i upowszechnienie materiałów metodyczno- dydaktycznych do planowania kariery zawodowej Wykonawca – Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej materiały opracowane w formie publikacji otwartej oraz interaktywnej płyty multimedialnej – planowany nakład 10 000 egzemplarzy adresaci projektu: doradcy zawodowi w SZOK-ach (Szkolnych Ośrodkach Kariery), w Poradniach Psychologiczno-Pedagogicznych, placówkach kształcenia zawodowego i ustawicznego, nauczyciele-konsultanci w Ośrodkach Doskonalenia Nauczycieli, nauczyciele w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych realizujący zajęcia edukacyjne z planowania kariery zawodowej, nauczyciele prowadzący zajęcia w ramach przedmiotu „Podstawy Przedsiębiorczości” Po ostatecznym zatwierdzeniu wniosku o finansowanie projektu, informacja o nim będzie dostępna na stronach Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej, www.koweziu.edu.pl Szczegółowych informacji udziela pani Iwona Kania, KOWEZiU, tel. (+48 22) 646 63 04, iwonakania@koweziu.edu.pl

2. Przygotowanie nauczycieli do roli doradcy zawodowego w ramach studiów podyplomowych Wykonawca: Departament Kształcenia i Doskonalenia Nauczycieli MENiS Adresaci: absolwenci studiów magisterskich i wyższych zawodowych – nauczyciele szkól gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, zainteresowani objęciem funkcji doradcy zawodowego w szkole (docelowo: 3432 osoby) Nabór na studia podyplomowe prowadzony będzie przez szkoły wyższe we współpracy z kuratoriami oświaty oraz jednostkami samorządu terytorialnego – organami prowadzącymi szkoły i placówki. Studia podyplomowe mają być realizowane przez 8 ośrodków akademickich w Polsce, państwowych i niepaństwowych, wyłonionych w drodze przetargu nieograniczonego. Projekt będzie realizowany zgodnie z polityką równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Przewiduje się, że w roku 2004 uruchomi się pierwszą edycję 3-semestralnych studiów podyplomowych w terminie od 1 października 2004 r. – do 1 marca 2006 r. Studia podyplomowe dla doradców zawodowych będą realizowane wg ramowego programu studiów opracowanego przez Krajowy Ośrodek Wspieranie Edukacji Zawodowej i Ustawicznej specjalnie dla celów tego projektu. Po ostatecznym zatwierdzeniu wniosku o finansowanie projektu, informacja o nim będzie dostępna na stronach Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu (www.menis.gov.pl), oraz na stronach kuratoriów oświaty. Szczegółowych informacji udziela pan Bartłomiej Krasnowski, MENiS, tel. (+48 22) 628-73-89,] Bartłomiej.Krasnowski@menis.gov.pl

Ogólnopolskie Forum Poradnictwa Zawodowego 2000 r. – utworzenie Ogólnopolskiego Forum Poradnictwa Zawodowego – zrzeszającego przedstawicieli resortów edukacji i pracy, doradców zawodowych, uczelni wyższych, urzędów pracy, samorządów lokalnych, organizacji pracodawców i związków zawodowych 2003 r. – powołanie Rady Programowej i trzech zespołów roboczych (profil kompetencji doradcy zawodowego, narzędzia diagnozy doradcy zawodowego, promocja usług poradnictwa zawodowego na przykładzie Dolnego Śląska) Zadania Forum: identyfikacja potrzeb i narodowych priorytetów w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego, zgodnie ze strategią przyjętą przez rząd; prezentowanie stanowisk doradców zawodowych dotyczących istotnych kwestii poradnictwa zawodowego; wymiana doświadczeń i integracja kadry zajmującej się problematyką poradnictwa zawodowego; rozszerzanie współpracy doradców zawodowych w Polsce z doradcami zawodowymi w krajach Unii Europejskiej

Forum realizuje zadania poprzez następujące formy: organizacja zespołów roboczych i zapewnienie warunków do ich cyklicznych spotkań organizowanie ogólnokrajowych konferencji upowszechniających wyniki prac zespołów roboczych (ostatnia międzynarodowa konferencja - Poradnictwo zawodowe w przededniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej odbyła się w dniach 15-16 grudnia 2003) prowadzenie seminariów tematycznych o charakterze szkoleniowym, także z udziałem ekspertów zagranicznych popularyzacja doświadczeń w postaci: publikacji, organizacji warsztatów, seminariów itp. Więcej o działalności Forum wraz z plikami do pobrania: http://www.bkkk-cofund.org.pl/index.php?gr=10

Poradnictwo zawodowe w Unii Europejskiej Obecność problematyki informacji, poradnictwa i doradztwa zawodowego w głównych dokumentach unijnych dotyczących edukacji i szkolenia: Memorandum w sprawie Kształcenia Ustawicznego (2000) – jako jeden z priorytetów uznaje zapewnienie powszechnego dostępu do rzetelnej informacji i usług poradnictwa i doradztwa nt. możliwości edukacyjnych, szkoleniowych i zawodowych w Europie przez całe życie http://www.bologna-berlin2003.de/pdf/MemorandumEng.pdf Komunikat Komisji w sprawie Kształcenia Ustawicznego (2001): Urzeczywistniając Europejski Obszar Kształcenia Ustawicznego – informacja, doradztwo i poradnictwo zawodowe w wymiarze europejskim jako jeden z sześciu kierunków działania http://europa.eu.int/comm/education/life/communication/com_en.pdf 3) Inne dokumenty polityczne, w szczególności z sektora młodzieży, rynku pracy i zatrudnienia oraz szczegółowe raporty grup roboczych

Działania z zakresu informacji i poradnictwa zawodowego, podejmowane lub planowane na szczeblu europejskim: Ustanowienie sieci Narodowych Centrów Zasobów Poradnictwa Zawodowego – EUROGUIDANCE (od lat 90-tych XX w.) – Polska jest członkiem sieci od 2000 roku poprzez projekt realizowany przez KOWEZiU wraz z Ministerstwem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Główny produkt EUROGUIDANCE to portal o możliwościach kształcenia PLOTEUS (www.ploteus.net). Planuje się zintegrowanie baz danych PLOTEUSA z krajowymi bazami danych we wszystkich krajach europejskich – członkach sieci. Projekty z obszaru informacji i doradztwa zawodowego realizowane w ramach programów Leonardo da Vinci, Gruntvig oraz ze środków funduszy strukturalnych (Europejski Fundusz Społeczny) Projekt rezolucji Rady UE w sprawie wzmocnienia systemów, polityk i praktyk w obszarze poradnictwa zawodowego przez całe życie – obecnie jest przedmiotem konsultacji z państwami członkowskimi i w instytucjach unijnych Planuje się przyjęcie rezolucji podczas posiedzenia Rady ds. Edukacji w dniach 27-28 maja br. – będzie to pierwszy tego typu akt prawny dotyczący poradnictwa zawodowego w Unii Europejskiej.

2002 – powołanie Grupy Ekspertów Komisji Europejskiej ds 2002 – powołanie Grupy Ekspertów Komisji Europejskiej ds. Poradnictwa przez Całe Życie Grupa ta działa pod egidą Europejskiego Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego (CEDEFOP - http://www.cedefop.eu.int/). Jej prace można śledzić na stronie: http://www.trainingvillage.gr/etv/Projects_Networks/Guidance/ Głownie zadania Grupy to: - opracowanie zaleceń i rekomendacji dla decydentów politycznych i urzędników zajmujących się doradztwem zawodowym w administracjach Państw Członkowskich (w formie podręcznika, który ukaże się w czerwcu 2004 r.) - opracowanie wskaźników (indicators) i tzw. wzorców (benchmarks) w obszarze doradztwa zawodowego - opracowanie wytycznych i kryteriów dobrej jakości świadczenia usług doradczych