Współpraca lokalnego samorządu z organizacjami pozarządowymi i innymi partnerami przy rozwiązywaniu problemów lokalnego rynku pracy – możliwości i dotychczasowe doświadczenia Paweł Walawender Uniwersytet Rzeszowski

TEORETYCZNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY MIĘDZY SAMORZĄDEM A ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W TEORIACH EKONOMICZNYCH Teoria zawodności rynku oraz teoria zawodności państwa Organizacje pozarządowe: między państwem a rynkiem Organizacje pozarządowe jako instytucje uzupełniające ale nie alternatywne Organizacje pozarządowe jako czynniki zmniejszający zawodność państwa

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W SOCJOLOGII Instytucje pozarządowe typu nonprofit jako wyraz kolektywnego działania opartego na dobrowolności, spontaniczności oraz autentyczności potrzeb, które dzięki temu są zaspokajane. Wielość i różnorodność instytucji organizacji pozarządowych zbliżona do heterogenicznej natury struktur społecznych. Organizacje pozarządowe jako trzon społeczeństwa obywatelskiego

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W POLITOLOGII Organizacje pozarządowe – trzon społeczeństwa obywatelskiego – są zarówno zapleczem, jak i weryfikatorem oraz społecznym kontrolerem działalności partyjnej i szerzej politycznej.

WYBRANE PRAWNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ: MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590, z późn. zm.), Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.), Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.), Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno- prywatnym (Dz. U. Nr 169, poz. 1420),

WYBRANE PRAWNE ASPEKTY WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ: MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY cd. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 grudnia 2005 r. w sprawie wzoru oferty realizacji zadania publicznego, ramowego wzoru umowy o wykonanie zadania publicznego i wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz. U. Nr 264, poz z późn. zm.), Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.), Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.), Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 1143, z późn. zm.).

ZASADY WSPÓŁPRACY W PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r. Zasada pomocniczości – zgodnie z którą Samorząd Województwa Podkarpackiego uznaje ich prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów, w tym należących także do sfery zadań publicznych, i w takim zakresie współpracuje z tymi organizacjami a także wspiera ich działalność i umożliwia realizację zadań publicznych na zasadach i w formie określonych przez ustawę, Zasada suwerenności stron – zgodnie z którą Samorząd Województwa respektuje odrębność i suwerenność zorganizowanych wspólnot obywateli, uznaje ich prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów, w tym należących także do sfery zadań publicznych,

ZASADY WSPÓŁPRACY W PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r. (cd.) Zasada partnerstwa – co oznacza, że organizacje pozarządowe, na zasadach i w formie określonej w ustawie oraz zgodnie z trybem wynikającym z odrębnych przepisów, uczestniczą w identyfikowaniu i definiowaniu problemów społecznych, wypracowywaniu sposobów ich rozwiązywania oraz wykonywaniu zadań publicznych, Zasada efektywności – w myśl której organy Samorządu Województwa Podkarpackiego, wykorzystują współpracę z organizacjami pozarządowymi do efektywnej realizacji zadań społeczno-ekonomicznych, przestrzegając zasad uczciwej konkurencji z zachowaniem wymogów określonych w art. 25 i art. 28 ust. 3 ustawy o finansach publicznych.

ZASADY WSPÓŁPRACY W PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r. (cd.) Zasada uczciwej konkurencji – umożliwienie konkurencji pomiędzy organizacjami pozarządowymi a jednostkami publicznymi, które mogą występować o dotacje na równych prawach, Zasada jawności – zgodnie z którą organy Samorządu Województwa udostępniają organizacjom pozarządowym informacje o zamiarach i celach realizowanych i środkach przeznaczonych na realizację zadań publicznych, w których możliwa jest współpraca z tymi organizacjami oraz o kosztach realizacji zadań publicznych już prowadzonych przez jednostki podległe lub nadzorowane przez organy Samorządu Województwa Podkarpackiego wraz z informacją o sposobie obliczania tych kosztów, tak aby możliwe było ich porównanie z kosztami realizacji analogicznych zadań przez inne instytucje i osoby,

ZASADY WSPÓŁPRACY W PROJEKCIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI W 2007 r. (cd.) Zasada praworządności – w myśl której zarówno współpraca, jak również kontrola realizacji zadań publicznych przez podmioty wymienione w art. 3, ust. 1 ustawy, odbywać się będzie na podstawie i w granicach określonych przez normy prawne.

MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY Instytucje dialogu społecznego Organizacje i instytucje zajmujące się problematyką rynku pracy: organizacje związków zawodowych, pracodawców i bezrobotnych oraz organizacje pozarządowe współpracujące z organami zatrudnienia i ochotniczymi hufcami pracy w zakresie realizacji zadań określonych ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Instytucje partnerstwa lokalnego Instytucje realizujące inicjatywy partnerów rynku pracy, tworzone na rzecz realizacji zadań określonych ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i wspierane przez organy samorządu terytorialnego. MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY

ROZ. 8 USTAWY Z 20 KWIETNIA 2004 ROKU O PROMOCJI ZATRUDNIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY Polityka rynku pracy realizowana przez władze publiczne opiera się na dialogu i współpracy z partnerami społecznymi, w szczególności w ramach: działalności rad zatrudnienia; partnerstwa lokalnego; uzupełniania i rozszerzania oferty usług publicznych służb zatrudnienia przez partnerów społecznych i agencje zatrudnienia.

ROZ. 13 USTAWY Z 20 KWIETNIA 2004 ROKU O PROMOCJI ZATRUDNIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY Wspieranie lokalnych i regionalnych rynków pracy. Starosta, samodzielnie lub we współpracy z innymi partnerami inicjuje i realizuje projekty lokalne w celu promocji zatrudnienia i aktywizacji bezrobotnych i poszukujących pracy. Projekty lokalne - podobnie jak i regionalne – mają powstawać na zasadzie partnerstwa, które może liczyć na wsparcie finansowe (art. 63 pkt 4). Zgodnie z ustawą dysponenci Funduszu Pracy mogą przeznaczać z niego środki między innymi na pokrycie kosztów związanych z organizowaniem partnerstwa lokalnego, (dotyczy to kosztów organizacji spotkań i konferencji z udziałem przedstawicieli instytucji partnerstwa lokalnego oraz instytucji realizujących inicjatywy partnerów rynku pracy).

WSPÓŁPRACA SAMORZĄDU ORAZ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM

SEKTOR POZARZĄDOWY W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 2005 r. Działało na obszarze Podkarpacia ponad 2 tys. organizacji pozarządowych Podkarpacie zajmuje 8 miejsce wśród województw o największej liczbie organizacji III sektora oraz 9 pozycję pod względem liczby organizacji przypadających na 10 tys. mieszkańców Największy procentowy udział wśród podkarpackich organizacji pozarządowych mają stowarzyszenia (88%). Obszar działań badanych organizacji obejmuje w pierwszej kolejności edukację i wychowanie (41,4%), kulturę i sztukę (32,9%), rozwój lokalny (28,7%), ochronę zdrowia i pomoc niepełnosprawnym (25,5%) oraz ochroną środowiska (16%). Niemal 2/5 przebadanych organizacji działa na obszarze województwa powyżej 10 lat, zaś niemal 1/3 wskazuje, że działa w okresie od 5 do 10 lat. Ponad 70% organizacji opiera swą działalność na wolontariacie.

PRZEGLĄD WYBRANYCH INICJATYW MIĘDZYSEKTOROWYCH NA RZECZ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW LOKALNEGO RYNKU PRACY

INICJATYWA LEADER + Pilotażowy Program LEADER+ - zawarty w Sektorowym Programie Operacyjnym Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich jako działanie 2.7. Realizacja: lata , (umowy zawarte z beneficjentami realizowane do 2008 roku). Celem programu: stymulowanie lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich: tworzenie zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich, budowanie partnerstw publiczno-prywatnych (Lokalnych Grup Działania) oraz podejmowanie przez nie działań na rzecz rozwoju i promocji regionu

INICJATYWA LEADER + (cd.) W ramach inicjatywy LEADER+ na obszarze województwa podkarpackiego zawiązanych zostało 18 partnerstw lokalnych, spośród których najliczniejsze posiadają kilkudziesięciu partnerów. Jednym z celów partenrstw jest integracja rozproszonych działań organizacji pozarządowych i samorządu na rzecz określonych regionów oraz przyciągnięcie do współpracy lokalnych przedsiębiorców, a także tworzenie spójnego programu dla zrównoważonego rozwoju oraz w konsekwencji podniesienie jakości życia mieszkańców

PROJEKT CREIN JAKO PRZYKŁAD MIĘDZYNARODOWEJ WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ Projekt realizowany od listopada 2001 do listopada 2003 roku w ramach programu Leonardo da Vinci Cel: wypracowanie skutecznych metod pomocy kobietom opuszczającym mury więzień. Promotor: hiszpańska firma Information and Image Management Systems, SA (Barcelona) Partnerzy projektu: przedsiębiorstwa, oraganizaje pozarządowe oraz instytucje samorządowe z Polski, Francji, Włoch i Austrii. Dodatkowo CREIN zakładał szereg działań, których celem było uwrażliwienie społeczeństwa i pracodawców z sektora MŚP na problemy osób opuszczających zakłady karne. Efektem projektu było integrowanie różnych instytucji na rzecz działań, których celem było zwiększenie szans byłych więźniów na rynku pracy.

PROJEKT ANIMATOR JAKO PRZYKŁAD WSPÓŁPRACY MIĘDZYSEKTOROWEJ NA REGIONALNYM RYNKU PRACY Animator realizowany jest w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL Partnerstwo na Rzecz Rozwoju czyli związek organizacji pozarządowych, instytucji publicznej służby zatrudnienia, instytucji edukacyjnych, ośrodków pomocy społecznej oraz pracodawców i przedsiębiorców, które podzielają cele projektu i podejmują współpracę zmierzającą do rozwiązania zidentyfikowanych przez Partnerstwo problemów rynku pracy Lider Partnerstwa na Rzecz Aktywizacji Zawodowej Animator: Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego

ZADANIA PROJEKTU ANIMATOR Stworzenie skutecznego systemu współpracy (w zakresie wymiany informacji, realizacji wspólnych przedsięwzięć), między organizacjami wywodzącymi się z różnych sektorów (organizacje pozarządowe, samorząd różnego szczebla, urzędy, przedsiębiorcy, instytucje pomocy społecznej, szkoły) działających na rzecz niwelowania barier i praktyk dyskryminacyjnych na lokalnych rynkach pracy, Udostępnienie organizacjom szkoleniowym i doradczym wyników szczegółowych badań i analiz prowadzonych w ramach projektu, co pozwoli dostosować programy szkoleń do potrzeb zawodowych i społecznych grup docelowych, Wprowadzenie nowego zawodu związanego z obsługą rynku pracy tzw. animatora. Opiekując się 20 osobową grupą bezrobotnych będzie miał on szansę na pełne poznanie zarówno potrzeb, jak i możliwości, jakimi dysponują.

GRUPY DOCELOWE PROJEKTU Osoby niepełnosprawne; Bezrobotne kobiety w wieku lat; Bezrobotna młodzież, ze szczególnym uwzględnieniem absolwentów; Bezrobotni mężczyźni powyżej 45 roku życia; Bezrobotne matki samotnie wychowujące dzieci do 7 roku życia.

PARTNERSTWA PONADNARODOWE W RAMACH ANIMATORA Partnerstwo ponadnarodowe NOVA Partnerstwo ponadnarodowe PEGASES Partnerstwo ponadnarodowe ROMA

PODSUMOWANIE Możliwość wdrażania projektów rynku pracy współfinansowanych ze środków wspólnotowych pozwala organizacjom pozarządowym współuczestniczyć w realizacji polityki zatrudnia Unii Europejskiej zarówno na poziomie krajowym, regionalnym jak i lokalnym Realizacja projektów stwarza nowe możliwości współpracy między różnymi aktorami na rynku pracy w tym i między organizacjami pozarządowymi a samorządem.

PODSUMOWANIE (cd.) Główne problemy związane ze współpracą między samorządem a organizacjami pozarządowymi Wypracowywanie zasad współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi zostaje czasem wymuszone odgórnie (bo np. tak wymaga tego projekt). Nie zawsze samorządy traktują organizacje pozarządowe jako pełnoprawnego partnera (tendencja do odgrywania roli tego silniejszego) w negocjacjach. W projektach biorą udział organizacje o różnej wielkości, zasobach, sposobach zarządzania a przede wszystkim o różnym doświadczeniu w realizowaniu projektów.