Współczesne społeczeństwo polskie – wykład siódmy, czyli o edukacji, zdrowiu i kapitale społecznym

Kapitał ludzki - składowe: wykształcenie (formalne + umiejętności) “Kapitał ludzki to wiedza, umiejętności, kwalifikacje i inne cechy jednostek, które przyczyniają się do jednostkowego, społecznego i ekonomicznego dobrobytu” (OECD 2001) Kapitał ludzki - składowe: wykształcenie (formalne + umiejętności) zdrowie kapitał społeczny

Kapitał ludzki musi być umiejętnie wykorzystany na poziomie zbiorowym Kapitał ludzki - składowe: - wykształcenie (formalne + umiejętności) - zdrowie - kapitał społeczny Potencjał rozwoju Instytucje i regulacje życia zbiorowego - zasady merytokratyczne (obsada stanowisk zgodnie z talentem i umiejętnościami) - gospodarka zdolna do innowacji i pozyskiwania talentów - system ochrony zdrowia (promocja zachowań prozdrowotnych) - wolność organizowania się, przyjazne instytucje

Wykształcenie i umiejętności

Trochę historii Rozwój systemów edukacji: Szkoła i dom: Przejęcie funkcji kształcenia przez „państwo” (wyjęcie dzieci z edukacji domowej i prywatnej) Obowiązek edukacyjny (z sankcjami dla rodziców) Standaryzacja systemu kształcenia („minima programowe”, podręczniki zatwierdzane centralnie) Obniżanie wieku rozpoczynania edukacji, i jednoczesne wydłużanie okresu kształcenia Szkoła i dom: Wydłużanie czasu przebywania w szkole (praca rodziców!) Przejmowanie przez szkołę funkcji wychowawczych (pedagog szkolny, psycholog szkolny); kontrowersje władza rodziców – władza szkoły Minimalizacja roli rodziców w procesie kształcenia

Polski system edukacji Reforma 1998 Wprowadzenie gimnazjów Wyrównanie poziomów kształcenia Wcześniejsze „wyrwanie” dzieci z małych wiejskich społeczności Odseparowanie małych dzieci od nastolatków Dążenie do likwidacji szkół zawodowych na rzecz kończących się maturą Licea ogólnokształcące Licea profilowane (dawne technika) System egzaminów zewnętrznych Mniej „subiektywności” (nauczycieli) Dominacja „szablonów” Uruchomienie konkurencji

Struktura wykształcenia Dynamika i porównania międzynarodowe

Wykształcenie - dynamika GUS 2000

Jak wyglądamy na tle świata? % ludności z wykształceniem wyższym, w poszczególnych grupach wieku, 2003

Jak wyglądamy na tle świata? % ludności z wykształceniem co najmniej średnim, w poszczególnych grupach wieku, 2003

Uczniowie i studenci na 1000 ludności w 2006

Kształcenie ustawiczne

Kształcenie dzieci Raport „Kapitał intelektualny” : 31, 35, 40, 41

Wczesna edukacja dzieci – przedszkola, 2006 % dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do przedszkoli

Kształcenie młodzieży Raport „Kapitał intelektualny” : 53, 74, 76, 77, 82, 83, 84

Kształcenie dorosłych Raport „Kapitał intelektualny” : 94, 97, 98, 99

Jakość naszego wykształcenia Wyniki: International Adult Literacy Survey (ogół dorosłych 16–65 lat) OECD PISA – umiejętność rozwiązywania problemów (15-latkowie) OECD PISA – umiejętności matematyczne (15–latkowie)

Analfabetyzm funkcjonalny: % badanych 16–65 lat, którzy nie przeszli 1-ego poziomu testu Źródło: OECD, International Adult Literacy Survey, 2000

International Adult Literacy Survey: % „odpadających” na każdym z kolejnych poziomów

PISA 2006: Średni wynik dziewcząt i chłopców w rozumowaniu naukowym i wiedzy przyrodniczej

PISA, 2006: przyroda

PISA, 2006: przyroda

PISA, 2006: matematyka

PISA, 2006: matematyka

PISA, 2006: mate-matyka

PISA, 2006: czytanie i rozumowanie w naukach humanistycznych

Jak się czujemy w szkole?

W mojej szkole nauczyciele dobrze uczą (% odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”)

Lubię chodzić do mojej szkoły (% odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”)

Moja szkoła – emocje pozytywne Lubię chodzić do szkoły Mam w szkole dobrych przyjaciół Lekcje są ciekawe Czuję się doceniany(a)

W szkole naprawdę się rozwijam, czuję, że idę naprzód (% odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”)

Moja szkoła – emocje negatywne (% odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”) Boję się niektórych lekcji Nudzę się Denerwuję się przed pójściem do szkoły Czasem boję się iść do szkoły

młode pokolenie się kształci! Mimo to – młode pokolenie się kształci!

Współczynnik scholaryzacji brutto 2005/2006 SZKOŁA wiek % PODSTAWOWA 7-12 99,6 GIMNAZJUM 13 - 15 101,3 ZASADNICZA ZAW. 16 - 17 14,4 TECHNIKA 16 - 18 37,8 LO 16 - 18 65,9 POLICEALNA 19 – 21 16,1 UNIWERSYTET 19 - 24 53 Współczynnik skolaryzacji brutto jest to relacja liczby osób uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania. Współczynnik skolaryzacji netto jest to relacja liczby osób (w danej grupie wieku) uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania.

Aspiracje edukacyjne *CBOS, próba reprezentatywna uczniów szkół podstawowych

Czy jednak wykształcenie jest „doinwestowane”?

Wydatki na edukację jako % PKB (2005) W zielonej kolumnie zaznaczono punkty, przyznawane krajom, przyjmując, że najwyższy poziom wskaźnika wynosi 100

Przeciętne wydatki na uczącego się od szkoły podstawowej do wyższej, 2003 OECD. Table B1.1. See Annex 3 for notes (www.oecd.org/edu/eag2005).

Households with access to a home computer, percentage of all households

Jak więc jest z naszym wykształceniem? sytuacja bardzo się poprawia choć wciąż wyglądamy marnie na tle Europy nasze wykształcenie formalne niedostatecznie przekłada się na umiejętności („life skills”) i wciąż nakłady na ucznia są niskie, mimo wzrostu przeznaczanego na edukację % PKB (i rozwoju kształcenia płatnego) a dostęp do Internetu jest dużo poniżej przeciętnej dla krajów o wysokim Human Development Index