Nowe media - wyzwania dla regulacji W ramach projektu PHARE Twinning PL 2001/IB/OTO1 „Kształtowanie i dostosowywanie polityki audiowizualnej w warunkach konwergencji technologicznej” Bohdan Jung Zakład Mediów Elektronicznych Instytut Studiów Międzynarodowych Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH 02-521 Warszawa, Rakowiecka 24 bjungh@sgh.waw.pl

Polityka wobec mediów elektronicznych w UE Polityka UE w dziedzinie mediów elektronicznych obejmuje : politykę audiowizualną oraz politykę w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego Wspólnotowa polityka audiowizualna jako instrument przenoszenia do telewizji zasad wspólnego rynku, ma cele głównie gospodarcze Kulturalne aspekty tej polityki są wtórne wobec celów gospodarczych Umieszczenie problematyki sektora info-komunika-cyjnego wśród „starych” i „poprawionych” priorytetów strategii lisbońskiej W programie eEuropa interaktywna telewizja cyfrowa jako powszechna bramka do Internetu

Komunikat Komisji Europejskiej „Komunikacja elektroniczna: droga do gospodarki opartej na wiedzy” (luty 2003) wzywa kraje członkowskie do stworzenia warunków dla długotermino- wych inwestycji w rozwój sieci szeroko- pasmowych i telefonii trzeciej generacji Komputer, telewizja kablowa, telewizja cyfrowa, telefonia UMTS oraz bezprzewodowe sieci W-LAN jako drogi dostępu do usług teleinformatycznych Interoperacyjność – API, EPG, uczciwa konkurencja w systemach warunkowego dostępu

Media jako element gospodarki opartej na wiedzy Oparcie nowej regulacji prawnej o uznanie ekonomicznej roli mediów elektronicznych jako części tzw. „nowej gospodarki“ Polityka medialna musi być skoordynowana ze strategią informatyzacji Myślenie w kategoriach „resortów“ utrudnia promowanie rozwoju nowych mediów i postępu technologicznego w tej dziedzinie

Sektor info-komunikacyjny Sektor info-komunikacyjny (za ITU) - telekomunikacja, media, komputery (sprzęt i oprogramowanie) Wartość w połowie lat 1990. ok. $1,5 biliona Struktura: telekomunikacja 46%, komputery 33%, media 21% Duża dynamika, nieustabilizowany oligopol jako „porządkowanie sytuacji“ przed cyfrową rewolucją

Nowe media jako część DigiWorld Sektory gospodarki przechodzące proces cyfryzacji (usługi i infrastruktura telekomunikacyjna, usługi i sprzęt informatyczny, usługi audiowizualne oraz domowy sprzęt elektroniczny) Udział w produkcie narodowym brutto na świecie: 6.8% (1995)  9% (2000) Wartość DigiWorld w 2003: UE - € 808 mld, Europa Środkowo-Wschodnia - € 82 mld

Niepokój na rynku, fala fuzji i przejęć Kres tradycyjnych mediów, „przestawianie krzeseł na pokładzie spacerowym Titanica – górą lodową miał tu być Internet z jego 500 milionami kanałów nadawczych” Globalne firmy medialne poradzą sobie z ‘wchłonięciem” i skomercjalizowaniem Internetu, a egalitaryzujące działanie nowych technologii zostanie zminimalizowane Ze szczególnym niepokojem oczekiwane jest faktyczne połączenie komputera, Internetu i telewizji w jedno medium (all-in-one)

Nowe produkty i technologie Spór o charakter medium przyszłości: kompuwizor czy teleputer (hybrydowość) Telewizja interaktywna (ITV), PVR i usługi towarzyszące Oglądanie asynchroniczne, nielinearne: buforowanie emisji Nadawca jako „serwer” Kino cyfrowe – indywidualizacja audytorium, elastyczność repertuarowa, minimalne koszty transakcyjne, bez pośredników

Pełna „cyfryzacja” produkcji, dystrybucji i odbioru mediów Cyfryzacja wszystkich etapów produkcji, dystrybucji i odbioru mediów, w tym tradycyjnych Cyfryzacja „wstecz” – archiwa Standaryzacja formatów zapisu plików multimedialnych Nowe nośniki elektroniczne (epapier, miniaturowe energooszczędne pamięci masowe) pozwalają na nowe zastosowania mediów cyfrowych

Konsekwencje pełnej cyfryzacji – nowe priorytety dla legislatora i regulatora Zapewnienie szybkiego i pewnego przesyłu danych Ochrona prywatności i danych odbiorcy (preferencje, mikropłatności, dane osobiste, karty kredytowe) Rozwiązanie problemu konkurencji na „ostatniej mili“ w celu dostawy do terminala domowego Egzekwowanie płatności za zindywidualizowane usługi Potrzeba zintegrowanej regulacji mediów i telekomunikacji stanie się jeszcze bardziej oczywista

Media stają się interaktywne, upodabniają się do komputera Korzystanie z interaktywnych możliwości telewizji cyfrowej wymagać będzie rozbudowy telewizora o kanał zwrotny do łączności internetowej, własny system operacyjny, twardy dysk Asynchroniczne „pobieranie” przekazu medialnego upodobni się do ściągania plików z Internetu raczej niż do dotychczasowego oglądania „w czasie rzeczywistym” 90% odbiorców wybiera oglądanie opóźnione w stosunku do czasu emisji o ok. 10 minut, ale pozbawione reklam

Konsekwencje upodobnienia telewizora i komputera Prawdopodobna zmiana biznesowego modelu mediów komercyjnych Pobieranie stałej opłaty za kodowaną emisję lub przejście na mikropłatności Rozpad tzw. ramówki programowej Wybieranie z globalnej podaży Nadawca jako właściciel praw do własności intelektualnej

Hybrydy telewizoro-komputerowe Sprzęt komputerowy trafia na „salony” (prostota obsługi, wzornictwo) Łatwiejsza rozbudowa, modernizacja, samo-naprawa i regulacja, aktualizacja oprogramowania Sprzęt tańszy, bardziej przyjazny dla użytkownika, wielofunkcyjny Przyzwyczajenia „wolnego jeźdźca” Nieskończone możliwości kopiowania, kłopoty z praktyczną ochroną praw autorskich

Ulepszone standardy kompresji danych Wielość platform odbioru Nowe możliwości rozwoju mediów strumieniowych i sieci peer-to-peer Obniżenie kosztów kopiowania i dystrybucji, zwiększone zagrożenie nielegalnym kopiowaniem treści Pobieranie tantiem (skoncentrowanie się na opodatkowaniu nośników?) Dalsze uściślenia możliwości zrobienia przez użytkownika tzw. „kopii bezpieczeństwa“

Media globalne a indywidualizacja potrzeb odbiorców Fragmentacja popytu, postępująca segmentacja rynku, od broadcasting do narrowcasting Indywidualizacja i personalizacja produktu, technologie „push“ Prosumpcja, zapping Przybrana tożsamość odbiorcy internetowego vs odbiorca anonimowy

Konsekwencje globalizacji i indywidualizacji Fragmentacja i indywidualizacja popytu powodują znaczne rozdrobnienie rynku medialnego Rynek reklamy mniej interesujący dla głównych reklamodawców dóbr powszechnego użytku Możliwe przyśpieszenie przejścia do modelu biznesowego opartego na modelu opłat miesięcznych lub pay-per-view / mikrotransakcji Rozdrobniony rynek trudniejszy do monitorowania i regulacji (szczególnie panowanie nad zawartością)

Kompresja czasu i przestrzeni – nowe metody pobudzania popytu na media Media przenośne: efektywne wykorzystanie czasu dotychczas słabo zagospodarowanego (np. dojazdy) Nadanie wielofunkcjonalnego charakteru czasowi mającemu dotychczas ściśle określoną formę Nowe technologie umożliwiają natychmiastowy globalny obieg informacji, obrazu i dźwięku Zaostrzona konkurencja o czas Dalsze trudności w zdefiniowaniu obowiązku płacenia abonamentu, w udowodnieniu posiadania odbiornika

Absorpcja nowych mediów przez gospodarstwa domowe Inwestycje w UMTS, DTT, Internet będą opłacalne wtedy, kiedy będą równie masowo kupowane jak telewizory czy magnetowidy Wątpliwa „wartość dodana” nowych mediów Nowe technologie medialne - marketing pod kątem młodych mężczyzn Realia Europy - starzenie się społeczeństwa, rosnąca rola kobiet w podejmowaniu decyzji o zakupie nowych mediów Konsekwencje w strukturze programowej, zawartości, normach obyczajowych

Rywalizacja UE z USA Tradycja bardziej etatystycznego podejścia do postępu technologicznego w UE, bardziej rynkowego - w USA UE kierując się solidaryzmem społecznym często wprowadza obowiązek usługi powszechnej (podrażanie warunków działania) W obliczu opóźnień technologicznych UE i braku środków publicznych na wsparcie nowych technologii w mediach - przyzwolenie na sfinansowanie rozwoju nowych technologii informacyjnych przez duże korporacje transnarodowe W konsekwencji - nośnikiem rozwoju nowych technologii w mediach - rozrywka

Kontekst międzynarodowej rywalizacji - możliwe konsekwencje Bardziej liberalne podejście do procesów koncentracji kapitału w mediach Bardziej tolerancyjne podejście do udziału kapitału zagranicznego „pozaunijnego” w mediach Konieczność zapewnienia obecności polskich treści w Internecie, poparcie dla inicjatyw typu Polska Biblioteka Internetowa, „Narodowa skarbnica obrazu i dźwięku” w zapisie cyfrowym Rozszerzenie obowiązków programowych nadawców publicznych o wprowadzanie treści programowych do cyberprzestrzeni

Przyszłe wytyczne dla regulacji Prawdopodobne odejście od modelu biznesowego opartego na reklamie i przejście na opłaty typu pay-per-view czy mikrotransakcje stwarza dla nadawców szczególnie trudne do przewidzenia warunki rozwoju, szczególnie gdy panuje przyzwyczajenie „wolnego jeźdźca“ Zagraniczne inwestycje w nowe technologie w mediach uwarunkowane zapewniem swobody ekonomicznej i programowej inwestorom, przejrzystych reguł i sprawnej regulacji

Wytyczne dla regulacji (cd.) Rozdrobniony rynek mediów trudniejszy do monitorowania i regulacji – tym bardziej istotnie jest wypracowanie dla niego standardów dobrego działania, kodów etycznych i samoregulacji Dla regulatora komplikuje się możliwość prowa-dzenia polityki konkurencji czy oceny szans rozwojowych dla poszczególnych branż Wraz ze wzrostem znaczenia mediów interaktyw-nych i zindywidualizowanych maleje też zakres i znaczenie regulacji, a wzrasta swoboda konsumenta