KAMPUS DOSTĘPNY PREZENTACJA DOBRYCH PRAKTYK - Modernizacja lub budowa nowych budynków autor Roman Durda

Przystąpienie do Uni Europejskiej w roku 2004 niosło za sobą duże nadzieje do poprawy sytuacji niepełnosprawnych Polaków. Przedstawiam kilka przykładów uregulowań prawnych: Regulacje prawne: W grudniu 2006 roku Polska podpisała Konwencje ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, która: („zapewnia wszystkim osobom niepełnosprawnym dostęp do nieograniczonego i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym na równych zasadach z innymi obywatelami…”) Sztokholmska EIDD (European Institute of Design and Disability) umożliwia: „wszystkim ludziom takie same szanse udziału we wszystkich dziedzinach życia”.

Prawo do niezależnego i godnego życia zapewnia każdemu obywatelowi Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej (art.69):” osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej”. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane( Dz.U. z 2010 r. nr 243,poz 1623 ze zm.) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r. Nr, 75 poz. 690 ze zm.), oraz inne szczegółowe akty prawne dotyczące osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności:

(Uniwersalne projektowanie to projektowanie produktów oraz otoczenia tak, aby były one dostępne dla wszystkich ludzi, w największym możliwym stopniu bez potrzeby adaptacji…) Siedem Zasad Projektowania Uniwersalnego, stworzonych (Universal Design w North Carolina State University) i przyjętych na świecie jako standard: ** Równych szans dla wszystkich Elastyczności w użyciu 3. Prostoty i intuicyjności w życiu 4. Zauważalnej informacji 5. Tolerancji na błąd 6. Niskiego poziom wysiłku fizycznego Rozmiaru i przestrzeni

Z powyższych uregulowań prawnych powinno wynikać, że zaistniały podstawy prawne do konsekwentnego egzekwowania w/w rozwiązań prawnych i projektowych uwzględniających potrzeby osób niepełnosprawnych. Regulacje te nie mogą być uzależnione od dobrej woli, wiedzy inwestorów, projektantów oraz wykonawców, lecz powinny się stać się obowiązkowymi zasadami, podobnie jak inne przepisy, np. PPOZ. (Z kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich skarg i wniosków wynika, że zarówno obowiązujące przepisy ustawowe, jak i wykonawcze, nie są w stanie zapobiec faktycznej dyskryminacji osób z niepełnosprawnością, zauważalnej w szczególności w obszarze edukacji i zatrudniania…) „Dostępność infrastruktury publicznej dla osób z niepełnosprawnością – Analiza i zalecenia” Biuro ,Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2011.

Istnienie tak wielu, aktów prawnych i szczegółowych warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty użyteczności publicznej nadal nie gwarantuje, eliminacji wszystkich utrudnień dla osób niepełnosprawnych np. barier architektonicznych i innych. Większość budynków dydaktycznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza to stara substancja budowlana, która w przeszłości nie była dostępna dla osób z niepełnosprawnościami. Dlatego w celu skutecznego poprawienia dostępności tych obiektów Biuro Pełnomocnika Rektora UAM ds. Studentów Niepełnosprawnych (BON), zwróciło się z prośbą do JM. Rektora o zgodę na powołanie konsultanta, który będzie opiniował wszystkie prace związane z modernizacją lub budową nowych obiektów budowlanych.

Podjęto następujące działania: zobowiązano Dział techniczny UAM do informowania BON o planowanych modernizacjach 2. zobowiązano Dział inwestycji UAM do informowania BON o planowanych nowo budowanych obiektach 3. BON natomiast pisemnie proponuje w/w jednostkom UAM, które budynki należy ująć w pierwszej kolejności w planie modernizacji pod kątem dostępności w następnym roku kalendarzowym

Przykładowe etapy realizacji budowy lub modernizacji starego obiektu: spotkanie dot. zakresu modernizacji lub budowy nowego budynku z przedstawicielami: a. inwestora b. działu technicznego, inwestycji c. konsultanta spotkanie inwestora, działu technicznego, inwestycji z projektantem a. założenia projektowe, wytyczne b. na etapie tym konsultant przekazuje swoje sugestie dotyczące dostępności

Propozycje konsultanta dla inwestora i projektanta dot Propozycje konsultanta dla inwestora i projektanta dot. dostępności, planowanej modernizacji lub budowy nowego obiektu dla osób z niepełnosprawnościami. 1. Narząd ruchu Osoby poruszające się na wózku lub o kulach powinny jak najbliżej wejścia głównego mieć dostęp do min. dwóch oznakowanych miejsc parkingowych. Dojazdy do budynku powinny być przyjazne, bez krawężników. Progi nie mogą być wyższe niż 0,02 m. Często drzwi wejściowe do budynków są tak ciężkie, że osoba na wózku ma problemy z ich otwarciem. Najlepszym rozwiązaniem są drzwi otwierane automatycznie (oznakowane), oczywiście o prawidłowej szerokości. Materiały na nawierzchnię (chodnika, korytarza) powinny mieć fakturę antypoślizgową, należy unikać wszelkiego rodzaju kostek o obłych kształtach i polerowanych.

Sale wykładowe powinny posiadać m.in.: Szatnia: a. wysokość lady powinna być na odpowiedniej wysokości Bar-stołówka: a. lada i stoły powinny być dostępne dla osób poruszających się na wózku Sale wykładowe powinny posiadać m.in.: a. min. dwa dostępne stanowiska dla słuchacza poruszającego się na wózku inwalidzkim b. podest wykładowcy powinien być dostępny c. tablica na odpowiedniej wysokości, najlepiej z możliwością regulacji

2. Narząd słuchu W nowym lub modernizowanym budynku należy uwzględnić potrzeby studentów z niepełnosprawnością słuchu. Szczególną uwagę należy zwrócić na dobry dostęp do informacji np. tablice-monitory multimedialne zainstalowane w miejscu centralnym budynku oraz mniejsze monitory medialne w większych salach wykładowych. Należy podkreślić, że informacja multimedialna np. tablice-monitory stała się już normą w nowo budowanych obiektach akademickich w Polsce. Należy zwrócić uwagę m.in.na: a. instalację pętli induktofonicznej chociaż w jednej sali wykładowej na każdym piętrze. b. dostępny świetlny system alarmowy

3. Narząd wzroku Na Wydziale Historycznym studiuje 75 osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, w tym np. 8 osób z dysfunkcją narządu wzroku. Dlatego budynek i jego otoczenie powinno być przyjazne także dla studentów niewidomych i niedowidzących. Przy bibliotece powinno znajdować się pomieszczenie wyposażone w urządzenia wspomagające dla studentów niewidomych i niedowidzących, pozostawałoby wyłącznie do ich dyspozycji. Osoby niewidome, niedowidzące poruszają się w przestrzeni, która jest często otoczeniem nieznanym. Dlatego uwzględniając potrzeby w/w grupy osób, w budynkach i jego otoczeniu należy stosować punkty, płaszczyzny naprowadzające te osoby i w sposób wyraźny akcentować np. zmianę kierunku ruchu.

Dodatkowymi elementami ułatwiającymi poruszanie się w przestrzeni mogą być m.in..: a. sygnalizacja dotykowa pozioma - pasy prowadzące np. na korytarzu, chodniku b. sygnalizacja dotykowa pionowa - piktogramy dotykowe np. na ścianie, drzwiach c. sygnalizacja wzrokowa (np. sygnalizacja świetlna, znaki graficzne odpowiedniej wielkości, kontrastowanie kolorami ciągów pieszych i ścian) Oznakowanie kolorystyczne jest zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 roku, par. 71. ust 4. Drugą informację w sprawie warunków technicznych można przeczytać w Dz.U.nr 63, poz. 735. par. 134. ;rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dn. 30.05.2004 r.

ETAPY PROJEKTOWANIA I. Studium programowo - przestrzenne a. konsultacje b. plan kampusu przy ul. Szamarzewskiego II. Koncepcja wstępna projektu a. konsultacje inwestora, działu technicznego, inwestycji i konsultanta

V. Dział zamówień publicznych – przeprowadzenie przetargu Projekt budowlany a. uwzględniający założenia projektowe wcześniej uzgodnionej koncepcji, b. pozwolenie na budowę w stosownych urzędach przedstawia wnioskodawca (UAM), bądź osoba upoważniona np. generalny projektant – architekt IV. Projekt wykonawczy właściciel budowy - ( UAM ) firma budowlana – kierownik budowy V. Dział zamówień publicznych – przeprowadzenie przetargu

Dalsze czynności związane z modernizacją lub budową nowego obiektu prowadzą wyspecjalizowane służby UAM (działy: techniczny, inwestycji i zamówień publicznych).

Konkluzja dla projektantów: „Bierzemy pod uwagę wszystkie rodzaje niepełnosprawności! trzy kluczowe i nierozłączne słowa: dostępność, użyteczność, niezależność użytkownika! Nawet najlepsze ustawodawstwo nie zdoła uwzględnić całej złożoności świata ludzi z niepełnosprawnością. Znajomość różnych form niepełnosprawności i ich skutków w życiu codziennym stanowi warunek konieczny dla zaplanowania i wykonania odpowiednich projektów urbanistycznych i architektonicznych”. Catherine Gujot, architekt, urbanista, Prezes ARVHA Paryż

BUDOWA OBIEKTU W trakcie budowy działy: techniczny, inwestycji zwracają się z prośbą do konsultanta o opinię na temat realizacji prac budowlanych dotyczących wyłącznie dostępności obiektu dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. „W Polsce mamy stosunkowo dobre prawo budowlane, ale egzekwowanie jego przepisów jest bardzo ograniczone. Odpowiedzialność za to ponoszą lokalne inspektoraty nadzoru budowlanego, którzy nie powinny dopuszczać do użytkowania obiektów nie spełniających wymogów dostępności dla osób niepełnosprawnych. Oczywiście odpowiedzialność za jakość przestrzeni publicznej ponoszą również projektanci i wykonawcy oraz przyszli zarządcy i użytkownicy…)” (dr hab Marek Wysocki, cyt. za„Dostępna przestrzeń publiczna”, Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, Kraków 2009.)

Informacja o działaniach Uniwersytetu im Informacja o działaniach Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na rzecz studentów niepełnosprawnych.

Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w roku akademickim 2012/2013 studiuje ok. 49 000 studentów na 15 Wydziałach. Budynki dydaktyczne uczelni usytuowane przede wszystkim na trzech kampusach: 1. Śródmieście 2. Szamarzewskiego 3. Morasko Większość budynków dydaktycznych stanowi stara, często historyczna zabudowa (19 obiektów). Nowych budynków dydaktycznych jest obecnie 10.

W TRAKCIE PRZEPROWADZANEJ MODERNIZACJI STARYCH BUDYNKÓW UCZELNI ZOSTAŁO UDOSTĘPNIONYCH DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI: Podjazdów 9 Wind 13 Platform 5 - pionowych 5 - przyschodowych Toalet 14 Łazienek 18 Pokoi 3 pokoje 2 os. 12 pokoi 1 os. Zainstalowano 18 pętli indukcyjnych Wszystkie modernizowane pokoje w domach studenckich mają przystosowane meble.

Podstawowe zadania Uczelni: a. Pomoc kandydatom w trakcie rekrutacji Indywidualne podejście i pomoc w rozwiązywaniu problemów studentów w procesie edukacji c. Wspieranie działalności Zrzeszenia Ad Astra d. Pomoc technologiczna dla studentów z różnymi dysfunkcjami Wspomaganie rozwoju psychospołecznego i poznawczego oraz stymulowania sprawności uczenia się przez Konsultanta/Tutora Procesu Studiowania

TWORZENIE ROZWIĄZAŃ Władze uczelni ZSN Ad Astra BON

POMOC STUDENTOM Z RÓŻNYMI RODZAJAMI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

LIKWIDACJA BARIER ARCHITEKTONICZNYCH

Videodidact system komputerowy w zmodernizowanej Mulimedialnej Pracowni Nauki Języków Obcych

Multimedialna Pracownia Nauki Języków Obcych

Studenci niepełnosprawni w poszczególnych latach akademickich ** Łączna liczba studentów studiujących na UAM w 2011 roku wynosiła 1066 31

Biuro Pełnomocnika Rektora UAM Ds. Studentów Niepełnosprawnych ul. Szamarzewskiego 89 A 60-568 Poznań Kontakt: Roman Durda tel. 61 829 20 55 E-mail: bon@amu.edu.pl www.amu.edu.pl

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ