Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia w pracy

Plan wykładu: 1. Pomieszczenia pracy 2. Zagrożenia zawodowe 3 Plan wykładu: 1. Pomieszczenia pracy 2. Zagrożenia zawodowe 3. Ocena ryzyka zawodowego - prace eksperymentalne

Pomieszczenia pracy Wyposażenie stanowisk pracy

Budynki i pomieszczenia Wymogi w zależności od funkcji mieszkalne, użyteczności publicznej, produkcyjne - stałe miejsca pracy, specjalne - miejsca pracy czasowej lub dorywczej.

Badania higieniczne = emisja substancji szkodliwych + promieniowanie jonizujące materiały konstrukcyjne, materiały wykończeniowe wewn., pomieszczenia budynku (opcja), meble.

emisja substancji szkodliwych (stężenia w powietrzu pomieszczeń) Przykłady: benzen: 10 µg/m3 (A); formaldehyd: 100 µg/m3 (B);

promieniowanie jonizujące stężenie naturalnych izotopów promieniotwórczych w materiałach budowlanych, stężenie radonu-222 w pomieszczeniach.

Hałas emitowany przez urządzenia i instalacje w budynku PN-B-02151/02 Przykłady: pomieszczenia mieszkalne: - w dzień: 30 dB - w nocy: 40 dB sale konferencyjne: 40 dB

Urządzenia stwarzające poważne zagrożenia Dozór techniczny dźwigi, windy, urządzenia ciśnieniowe,

Urządzenia podlegające ocenie zgodności (CE) maszyny, środki ochrony indywidualnej, zbiorniki ciśnieniowe proste, urządzenia spalające paliwa gazowe,

Urządzenia podlegające ocenie zgodności (CE) wyroby budowlane (ex), urządzenia elektryczne: kompatybilność elektromagnetyczna

Zagrożenia zawodowe

Czynniki niebezpieczne urazowe ZAGROŻENIA ZAWODOWE Czynniki niebezpieczne urazowe mogące spowodować uraz lub gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia człowieka

Czynniki szkodliwe dla zdrowia ZAGROŻENIA ZAWODOWE Czynniki szkodliwe dla zdrowia mogące powodować stopniowe pogorszenie stanu zdrowia człowieka

utrudniające pracę lub obniżające zdolność jej wykonywania ZAGROŻENIA ZAWODOWE Czynniki uciążliwe utrudniające pracę lub obniżające zdolność jej wykonywania

Czynniki niebezpieczne URAZOWE czynniki mechaniczne elementy ruchome / luźne / ostre / wystające, przemieszczanie się ludzi i pojazdów

Czynniki niebezpieczne URAZOWE zagrożenie pożarem / możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej prąd elektryczny gorące / bardzo zimne powierzchnie lub ciecze

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje toksyczne / szkodliwe dla zdrowia narażenie inhalacyjne: lista dopuszczalnych stężeń w powietrzu na stanowiskach pracy

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne wartości odniesienia: stężenia w powietrzu [mg/m3] NDS - średnie ważone na 8 h NDSCh - chwilowe 15 min. NDSP - pułapowe

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne lista dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym narażonych pracowników

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje łatwo wchłaniające się przez skórę - narażenie kontaktowe, lista substancji łatwo wchłaniających się przez skórę

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje alergizujące - narażenie kontaktowe, lista substancji alergizujących

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje rakotwórcze i mutagenne lista substancji rakotwórczych i mutagennych lista procesów produkcyjnych

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje niebezpieczne dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia lista substancji, z którymi kontakt jest zabroniony kobietom w ciąży i w okresie karmienia

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje niebezpieczne dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia lista substancji, dla których stężenia dopuszczalne dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia nie mogą przekraczać 1/3 NDS

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki chemiczne Substancje niebezpieczne dla młodocianych lista substancji, dla których kontakt młodocianym jest zabroniony

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Pyły przemysłowe dopuszczalne stężenia pyłów w powietrzu na stanowiskach pracy mg/m3 ilość włókiem/ m3

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Pyły przemysłowe dopuszczalne stężenia pyłów w powietrzu na stanowiskach pracy pył całkowity frakcja respirabilna

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Pyły przemysłowe dopuszczalne stężenia pyłów w powietrzu na stanowiskach pracy skład chemiczny, w szczególności zawartość wolnej krzemionki krystalicznej

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Hałas hałas słyszalny - dopuszczalne natężenia: LEX 8h (A) = 85 dB Limp (A) = 115 dB Lpeak(C) = 135 dB

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Hałas hałas infradźwiękowy - dopuszczalne natężenia hałas ultradźwiękowy - dopuszczalne natężenia

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Drgania ogólne / miejscowe wartości dopuszczalne

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Mikroklimat zimny: wartości dopuszczalne siła chłodząca ciepłochłonność odzieży

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Mikroklimat gorący: wartości dopuszczalne WBGT (przerwy w pracy)

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Mikroklimat umiarkowany: wartości dopuszczalne PMV dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia nagłe zmiany pow. 15oC

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Promieniowanie optyczne nielaserowe promieniowanie podczerwone - wartości dopuszczalne promieniowanie widzialne - wartości dopuszczalne promieniowanie ultrafioletowe - wartości dopuszczalne

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Promieniowanie laserowe wartości dopuszczalne

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Pola i promieniowanie elektromagnetyczne 0 - 300 GHz wartości dopuszczalne 4 strefy przebywania

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne Promieniowanie jonizujące wartości graniczne aktywności źródeł implikujące obowiązek monitoringu narażenia pracowników

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki biologiczne Makroorganizmy Mikroorganizmy zakażenia i choroby zakaźne - wykaz obowiązkowe szczepienia ochronne - wykaz zawodów

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki biologiczne klasyfikacja organizmów patogennych dla ludzi (4 klasy), bakterie pasożyty grzyby wirusy

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki biologiczne Kategoria II: Mikroorganizmy mogące wywoływać choroby człowieka i stanowić zagrożenie dla człowieka. Mało prawdopodobne jest ich rozprzestrzenienie się w populacji ludzkiej, zazwyczaj dostępna jest skuteczna profilaktyka i terapia.

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki rakotwórcze Substancje chemiczne rakotwórcze i mutagenne Procesy technologiczne Czynniki biologiczne rakotwórcze Promieniowanie jonizujące

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki fizyczne (Wysiłek fizyczny) Obciążenie fizyczne dynamiczne wartości dopuszczalne wydatku energetycznego

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki psychofizyczne Transport ręczny ciężarów wartości dopuszczalne ciężarów podnoszonych lub przenoszonych wartości dopuszczalne siły wymaganej do obsługi elementów urządzeń.

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki psychofizyczne Oświetlenie miejsc pracy (PN) Hałas umożliwiający realizację zadań (PN) Mikroklimat umiarkowany (PN) (pas komfortu termicznego)

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki psychofizyczne Obciążenie fizyczne statyczne monotonia pracy - wskaźniki monotypii obciążenie statyczne układu mięśniowo-szkieletowego

Czynniki szkodliwe dla zdrowia - Czynniki psychofizyczne Obciążenie psychiczne pracą przeciążenie psychiki, stres.

Prace niebezpieczne Prace niebezpieczne, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby – wykaz Prace niebezpieczne, których wykonywanie wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej – wykaz

Ryzyko zawodowe i metody jego ograniczania

= prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia Ryzyko = prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia x ciężkość skutków

1. Identyfikacja zagrożeń Elementy oceny ryzyka 1. Identyfikacja zagrożeń 2. Oszacowanie ryzyka 3. Wyznaczenie poziomu dopuszczalności 4. Działania obniżające ryzyko i powtórna ocena ryzyka 5. Przekazanie informacji

Wielkość ryzyka

Ocena ryzyka dla czynników szkodliwych dla zdrowia Pomiar wskaźników ekspozycji stężenia substancji szkodliwych lub pyłów natężenia czynników fizycznych PN-EN 689: wykazanie, że stężenia nie przekraczają 10% NDS

Ocena ryzyka dla czynników szkodliwych dla zdrowia 2. Zastosowanie PN-N-18002 Ocena ryzyka zawodowego C  0,5 NDS ryzyko małe - akceptowalne kontrola warunków: raz na 2 lata

Zastosowanie PN-N-18002 Ocena ryzyka zawodowego 0,5 < C  1,0 NDS ryzyko średnie - akceptowane 1) zalecane wprowadzenie środków ograniczających ryzyko; 2) kontrola warunków: raz w roku

Zastosowanie PN-N-18002 Ocena ryzyka zawodowego C > 1,0 NDS ryzyko duże - nieakceptowalne wymagane natychmiastowe wprowadzenie środków ograniczających ryzyko; kontrola: raz na 6 miesięcy

Zastosowanie PN-N-18002 Hałas powyżej 80 dB LEX 8h  82 dB małe – akceptowalne 82 dB < LEX 8h  85 dB średnie – akceptowane LEX 8h > 85 dB duże - nieakceptowalne

Ocena ryzyka zawodowego dla czynników niebezpiecznych Zagrożenia mechaniczne (CIOP) Zagrożenie wybuchem (CIOP) Metoda kryteriów

Ocena ryzyka dla zagrożeń mechanicznych Obiekt oceny: maszyna x element niebezpieczny: element ruchomy kryterium: uniemożliwienie kontaktu z ruchomym elementem w strefie roboczej

Ocena ryzyka dla zagrożeń mechanicznych Kryterium: uniemożliwienie kontaktu... waga kryterium: 1  3 mało istotne bardzo istotne wartość kryterium: 0  2 niespełnione spełnione

Ocena ryzyka dla zagrożeń mechanicznych Kryterium: uniemożliwienie kontaktu... czas ekspozycji: np. 60 min. prawdopodobieństwo ciężkość następstw RYZYKO ZAWODOWE

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne spis substancji i zagrożenia, ilości substancji zaangażowanych w eksperyment.

PN-EN- 1127-1:2001 Atmosfery wybuchowe Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem Elementy oceny ryzyka: Określenie prawdopodobieństwa wystąpienia atmosfery wybuchowej i jej objętości. Określenie obecności źródeł zapłonu i prawdopodobieństwa wystąpienia źródeł zapłonu zdolnych do zapalenia atmosfery wybuchowej. Określenie możliwych skutków wybuchu.

Metody oceny ryzyka Eksperyment naukowy Lista kontrolna

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy B. Czynniki biologiczne spis czynników wg rodzajów, organizmy patogenne wg klas.

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy C. Czynniki fizyczne spis czynników wg rodzajów, moc źródła, itp.

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Drogi wchłaniania przez które stosowane substancje chemiczne i czynniki biologiczne mogą spowodować zagrożenie zdrowia pracownika:

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy drogi oddechowe: tak / nie przez skórę, śluzówki: tak / nie przypadkowa injekcja: tak / nie

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Skutki działania substancji chemicznych: ekspozycja jednorazowa na wysokie stężenia: ciężkie / lekkie

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Skutki działania substancji chemicznych: ekspozycja częsta na niskie stężenia: ciężkie / lekkie

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Skutki działania substancji chemicznych: efekty działania: doraźne/odległe ........

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy możliwość infekcji pracownika tak / nie; możliwość infekcji osób postronnych (przez zainfekowanego pracownika) tak / nie;

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Wymagania techniczne dla stanowiska pracy stół laboratoryjny otwarty: tak / nie stół laboratoryjny pod wyciągiem otwartym: tak / nie

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Wymagania techniczne dla stanowiska pracy wyciąg zamknięty – nr wyciągu.... -boks zamknięty – nr wyciągu..... inne:...............................

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Wymagane środki ochrony osobistej..... Sposób nadzoru pracy..... Środki bezpieczeństwa ..... (np. podręczny środek do neutralizacji substancji rozlanej)

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Monitoring Występuje konieczność monitorowania stężeń substancji chemicznych w powietrzu: ............................

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Monitoring Występuje konieczność monitoringu biologicznego (pracownika): ............................

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Sytuacje awaryjne W czasie awarii występuje ryzyko zaistnienia sytuacji niebezpiecznej: tak / nie Opis potencjalnego problemu: ...

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Sytuacje awaryjne Zapewniono instrukcję postępowania w sytuacji awaryjnej: - dla pracowników: tak / nie - dla osób z zewnątrz: tak / nie

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Eksperyment naukowy Odpady Odpady mogą być wylane do kanalizacji: tak / nie Powstają odpady niebezpieczne zbierane każdy osobno: tak / nie

Obciążenie psychiczne w pracy (CIOP) Lista kontrolna Metody oceny ryzyka Obciążenie psychiczne w pracy (CIOP) Lista kontrolna Praca w krótkich cyklach Monotonne i trudne zadania Zadania wymagające bardzo dużej koncentracji Praca pod presją czasu i terminów

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Obciążenie psychiczne (CIOP) Stanowiska pracy nie są wydzielone Często organizacja pracy jest niewłaściwa Często inne oddziały nie są przygotowane na kontynuację...

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Obciążenie psychiczne (CIOP) Częste problemy ze sprzętem Brak regularnych konsultacji Niedostateczna informacja na temat wyników pracy Utrudniona możliwość wzajemnej pomocy pracowników

Ocena ryzyka: Lista kontrolna Obciążenie psychiczne (CIOP) Utrudniony kontakt z przełożonym Brak możliwości kontaktów w celu przedstawienia problemów Konflikty w pracy

Metody ograniczania ryzyka 9 zasad zapobiegania zagrożeniom zawodowym Unikanie źródeł zagrożenia Ocena ryzyka zawodowego przy zagrożeniach, których nie można uniknąć. Zapobieganie zagrożeniom u źródła Dostosowanie warunków i procesu pracy do możliwości pracownika. Stosowanie nowych rozwiązań technicznych

Metody ograniczania ryzyka Zastępowanie środków niebezpiecznych środkami bardziej bezpiecznymi. Priorytet środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej. Instruowanie pracowników. Prowadzenie spójnej i całościowej polityki zapobiegawczej

Metody ograniczania ryzyka: szczegółowe Czynniki mechaniczne: osłony, w tym osłony aktywne; oznakowanie; środki ochrony indywidualnej

Metody ograniczania ryzyka: szczegółowe Miejsca, w których występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa

Eliminacja / minimalizacja ryzyka wybuchu Unikanie atmosfery wybuchowej... Klasyfikacja miejsc niebezpiecznych (strefy) Wymagania dot. projektowania i konstruowania urządzeń...: a) unikanie źródeł zapłonu; b) zmniejszanie skutków wybuchu

Metody ograniczania ryzyka: szczegółowe Czynniki fizyczne: kurtyny, ekrany, osłony; oznakowanie; środki ochrony indywidualnej

Metody ograniczania ryzyka: szczegółowe Czynniki chemiczne: wentylacja ogólna i miejscowa; oznakowanie; środki ochrony indywidualnej

Czynniki chemiczne: W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości NDS

Metody ograniczania ryzyka: szczegółowe Czynniki biologiczne: 4 poziomy hermetyczności dla 4 klas patogenności mikroorganizmów (środki wymagane / zalecane)

Metody ograniczania ryzyka: szczegółowe Czynniki biologiczne: Izolacja pomieszczenia Wyposażenie System pracy Odpady

Metody ograniczania ryzyka Zarządzanie bezpieczeństwem i środowiskiem