Dziecko jest jutrem – kompetencje w PEDAGOGICE JANUSZA KORCZAKA dr Izabella Kust WNS WYŻSZA SZKOŁA MENEDŻERSKA W WARSZAWIE

Dziecko jest jutrem ono będzie pracownikiem, pracodawcą ale czekać trzeba. Czujnie czekać. […] Z godziny na godzinę przyglądać się, myśleć, przemyśliwać. Ostrożnie, bardzo ostrożnie działać i to w pewnych tylko chwilach - odpowiednich – drobnymi poruszeniami, szeptem uśmiechem, lekkim zmarszczeniem brwi. "Robotnik", nr 410, 1919, w: J. Korczak, Dzieła, t. 14, wol. 1, s. 193-194. Tytuł artykułu: Nasz Dom (Dom Wychowawczy wydziału Opieki nad Dzieckiem przy Centralnej Komisji Związków Zawodowych)  

Referat poświęcony jest problematyce kompetecji a w szczególności kształtowania kreatywności w odniesieniu do pedagogiki Janusza Korczaka i współczesnej edukacji, przygotowującej do rynku pracy.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE EFEKTY KSZTAŁCENIA wskazują m.in. na KOMPETENCJE SPOŁECZNE 4

świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumienie potrzeby permanentnego uczenia się, gotowość do podejmowania wyzwań zawodowych i osobistych, utożsamianie się z wartościami, celami i zadaniami realizowanymi w praktyce, przekonanie o konieczności i doniosłości zachowania w sposób profesjonalny i przestrzegania zasad etyki zawodowej

gotowość do komunikowania się i współpracy z otoczeniem, aktywne uczestnictwo w grupach i organizacjach świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego

Korczak wśród wielu metod uaktywniania dziecka wprowadził gazetki tygodniowe, które – poza tym, że stanowiły źródło wiedzy na temat tego co się dzieje w środowisku dziecka, umożliwiały kształtowanie w dzieciach kreatywnych postaw, umiejętności obserwacji otoczenia, a także opowiedzenia o swoich spostrzeżeniach.

Myślą przewodnią stworzonej przez Korczaka koncepcji pedagogicznej była troska o rozwój samorządności dzieci i młodzieży przejawiającej się w różnych formach ich aktywności. W zakładach funkcjonował samorząd zakładowy a w nim sąd koleżeński, rada samorządowa czy sejm dziecięcy.

Praca i działalność tych organów była elementem kreowania postaw i zachowań społecznie pożądanych. Uczyła samokrytycyzmu, tolerancji wobec drugiego człowieka, była elementem kształtowania postaw etycznych wychowanków.

Rozbudowując pracę samorządu Korczak traktował tę działalność jako element uspołecznienia, stworzenia możliwości do kreowania własnego rozwoju poprzez inspirowanie twórczych postaw, wzbogacania o nowe doświadczenia w dorastającej społeczności, pod troskliwą i dyskretną kontrolą pedagogów.

Rada Samorządowa jako istotna jednostka samorządu miała między innymi za zadanie: zaspokojenie potrzeb współmieszkańców poprzez wysłuchanie próśb, rozważanie pretensji, projektów i inicjowanie nowych przedsięwzięć, regulowanie wzajemnych relacji z jednostką, grupą, dorosłymi, konstytuowanie postanowień, które były wprowadzone jako przepisy

Koncepcję pedagogiczną Korczaka wzbogacały również inne formy oddziaływań wychowawczych np. „Gazetki tygodniowe” stanowiące cotygodniowe sprawozdanie z życia domu. to również forum umożliwiające doskonalenie pracy i kontrolę osiąganych wyników, miejsce kreowania dziecięcych potrzeb i postaw

Trzy zasady wychowawcze Janusza Korczaka współgospodarzenie, współzarządzanie oddziaływanie opinii społecznej

Trzy zasady wychowawcze Janusza Korczaka Instrumentami w osiąganiu celów były prowadzone przedsięwzięcia tj.: organizacja sklepików szkolnych, gazetek, kółek zainteresowań.

Trzy zasady wychowawcze Janusza Korczaka J. Korczak doceniał i wspierał wysiłek dzieci związany z samodoskonaleniem. był kreatorem takich wartości, jak: miłość do bliźnich, sprawiedliwość, godność, szacunek, piękno i prawda.

prawo do własnego rozwoju i dojrzewania, Wśród wielu praw o jakie upominał się J. Korczak znalazły się również te stanowiące o zapewnieniu dzieciom harmonijnego i kreatywnego rozwoju: prawo do samostanowienia (prawo antytezy, prawo do oporu, do protestu, do upominania się i żądania, do wypowiadania własnych myśli, do życia własnym wysiłkiem i własną aktywnością), prawo do własnego rozwoju i dojrzewania, prawo do ruchu, do zabawy, do pracy i badania.

Janusz Korczak to przeciwnik pedagogizmu to zwolennik aktywności własnej i samodzielności dziecka, uwzględniający jednocześnie jego słabości i ograniczenia. integralnym elementem jego koncepcji wychowawczej były różne formy uspołecznienia i samorządności instytucji czy środowisk edukacyjnych, opiekuńczych lub wychowawczych.

szkolnictwo niepubliczne autorskie programy przedmiotowe, Idee Korczaka ponownie zaistniały w polskiej oświacie w wyniku transformacji ustrojowej kontynuując model kształcenia i wychowania antyautorytarnego szkolnictwo niepubliczne autorskie programy przedmiotowe, szkoły wypracowywały własny program wychowawczy i profilaktyki.

Szkoły przejmowały filozofię Korczakowską w wychowywaniu młodzieży dla dokonywania samodzielnych wyborów, współdecydowania o sprawach dla niej ważnych czy stwarzaniu w szkole warunków do przeżywania przez uczniów doświadczeń samodzielnego i odpowiedzialnego działania w społeczeństwie demokratycznym.

Na gruncie transformacji ustrojowej rozpoczęły się reformy również w zakresie kształtowania kreatywnych postaw dzieci i młodzieży.

Korczakowskie koncepcje dziecięcej kreatywności znalazły potwierdzenie w obecnym systemie oświatowym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 Nr 4 poz.17)

Treści kształcenia obejmują wiadomości, które uczniowie powinni zdobyć, umiejętności które powinni opanować i postawy jakie szkoła powinna kształtować. Określa ono cele i treści kształcenia dla każdego przedmiotu na koniec każdego etapu edukacyjnego tj.: dla edukacji pierwszego etapu edukacyjnego - edukacja wczesnoszkolna II etap edukacyjny – klasy IV – VI szkoły podstawowej III etap – gimnazjum IV etap – szkoła ponadgimnazjalna.

Dla realizacji celów wychowania przedszkolnego należy wspomagać rozwój, wychowywać i kształcić dzieci w różnych obszarach np.:   kształtować umiejętności społeczne dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych

Szkoła podstawowa np.: zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie

przygotowanie do życia w społeczeństwie informacyjnym, umiejętność posługiwania się językiem polskim, dbałość o wzbogacanie słownictwa.   

  „W procesie kształcenia ogólnego szkoła na III i IV etapie edukacyjnym kształtuje u uczniów postawy  sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej.

W rozwoju społecznym kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji”. (Zał. Nr 4 rozporządzenia)

Badania dotyczące kreatywności dzieci W listopadzie i grudniu 2012 r. w Wyższej Szkole Menedżerskiej w Warszawie przeprowadzono badania wśród 346 studentów studiów licencjackich kierunku Pedagogika (w tym 63 studentów II stopnia) dotyczących kreatywności dzieci. Wynika z nich, że studenci dostrzegają i doceniają idee korczakowskiego wychowania z jego elementami samorozwoju, inspiracji do budowy odpowiednich postaw społecznych.

Badania dotyczące kreatywności dzieci Wydawanie przez dzieci gazetki szkolnej studenci doceniają wskazując jej walory rozwojowe (264 z 346 osób), poprzez możliwość wypowiadania się, prezentacji swoich poglądów, możliwość opiniowania i osądzania innych, czy wreszcie poprzez rozwój własnej osobowości.

Badania dotyczące kreatywności dzieci Studenci w zdecydowanej większości uważają, że współczesna szkoła kształtuje postawy społecznie pożądane takie jak: akceptacja (306 z 346 osób), tolerancja (288 z 346) i empatia (269 z 346). W tym celu szkoła powinna uczyć różnorodnych umiejętności w sferach komunikacji społecznej (302 z 346 osób), rozwiązywania konfliktów (244 z 346 osób) i szeroko pojętej przedsiębiorczości w połączeniu z takimi cechami jak samodzielność, umiejętność radzenia sobie w życiu czy umiejętnościami zawodowymi (312 z 346 osób).

Wykres nr 1 (źródło: opracowanie własne) – Postawy społecznie pożądane jakie kształtuje współczesna szkoła

Wykres nr 2 (źródło: opracowanie własne) - Umiejętności jakich powinna uczyć szkoła

Badania dotyczące kreatywności dzieci Studenci wskazują także na różne obszary kreatywności wpływające na rozwój dziecka. Podkreślają ogromne znaczenie kreatywności artystycznej (322 z 346 osób), mającej znaczący wpływ na budowę wrażliwości człowieka, sposoby wyrażania swoich emocji, uczuć i nastrojów. Działalność artystyczna dziecka ułatwia w przyszłości budowanie lepszych relacji z innymi ludźmi, otwarcie na przyrodę i otaczający nas świat.

Wykres nr 3 (źródło: opracowanie własne) – Wpływ kreatywności artystycznej na rozwój dziecka

Badania dotyczące kreatywności dzieci Ankietowani widzą również pozytywny wpływ sportu na rozwój kreatywności dziecka w takich elementach jak nauka pracy zespołowej (332 z 346 osób), budowania pozytywnej samooceny (258 z 346 osób) i zapewnienia harmonijnego rozwoju fizycznego jako warunku koniecznego wszystkich innych osiągnięć rozwojowych (305 z 346 osób).

Wykres nr 4 (źródło: opracowanie własne) – Wpływ sportu na rozwój cech budujących kreatywność dziecka

Badania dotyczące kreatywności dzieci Zabawie studenci przypisują znaczącą rolę w budowaniu kreatywności dziecka w obszarach pobudzania wyobraźni (287 z 346 osób), inspiracji (262 z 346 osób), współpracy z innymi osobami (212 z 346 osób), logicznego myślenia (156 z 346 osób) i rozbudzania zainteresowań (113 z 346 osób).

Wykres nr 5 (źródło: opracowanie własne) – Zabawa dziecka i jej wpływ na budowę cech kreatywnych

Badania dotyczące kreatywności dzieci Z badania tego wynika, że zdaniem studentów kreatywności można się nauczyć (316 z 346 osób) oraz, że może ona wspomagać budowanie szczęścia dziecka (284 z 346 osób). Uzasadniają to własnymi obserwacjami i przemyśleniami, wskazując, że dziecko kreatywne lepiej radzi sobie w życiu, ma pasje, które chce realizować i spełniać.

Badania dotyczące kreatywności dzieci Na pytanie jakimi metodami rozbudzać kreatywność dzieci wskazują szkolne formy działań w postaci udziału w szkolnych inicjatywach (319 z 346 osób), udziałach w różnego rodzaju projektach (267 z 346 osób), współpracy z instytucjami pozaszkolnymi (179 z 346 osób) oraz wykorzystanie wzorów osobowych nauczycieli/wychowawców (254 z 346 osób) i osób z grona rodzinnego (218 z 346 osób).

Wykres nr 6 (opracowanie własne) – Metody rozbudzania kreatywności w szkole

Badania dotyczące kreatywności dzieci Interesująca jest również ocena studentów wskazująca na konieczność rozwijania kreatywności dzieci jako elementu ekonomicznej konieczności (335 z 346 osób). Niedostateczna kreatywność oceniana jest przez nich jako utrudnienie w budowaniu ich społeczno-ekonomicznej pozycji.

kształcenia dla rynku pracy REASUMUJĄC Idee Janusza Korczaka są wciąż aktualne a KREATYWNOŚĆ, której uczył swych wychowanków to obecnie podstawa kształcenia dla rynku pracy

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ