Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka I Posiedzenie Rady Programowej projektu foresight Akademickie Mazowsze prof. dr hab. Janina Jóźwiak

Cel merytoryczny projektu Identyfikacja możliwych scenariuszy zmian modelu funkcjonowania uczelni i kształcenia dla Gospodarki Opartej na Wiedzy, w kontekście przewidywanego rozwoju regionu i kraju do roku 2030, pozwalająca na wskazanie strategicznych dziedzin kształcenia wspomagających GOW Warszawy i Mazowsza.

Cele szczegółowe (produkty projektu- wg wniosku o dofinansowanie projektu) Określenie strategicznych dziedzin kształcenia na potrzeby GOW w 4 obszarach nauki Określenie modelu ewolucji i działania szkół wyższych różnych typów w kierunku organizacji kształcącej efektywnie na potrzeby GOW Identyfikacja uwarunkowań społecznych i gospodarczych niezbędnych do skutecznego wdrożenia wyników projektu Wytypowanie skutecznych ścieżek postępowania ułatwiających współpracę między szkołami wyższymi i sferą gospodarczą

Słowa kluczowe definiujące kontekst GOW Innowacyjność Strategia rozwoju regionu Współpraca z gospodarką Efektywne kształcenie Strategiczne dziedziny kształcenia Uwarunkowania

Tematyczne panele ekspertów Strategiczne kierunki kształcenia Model absolwenta Model uczelni Budowa powiązań z otoczeniem gospodarczym

Działania w projekcie Desk Research PEST i SWOT Określenie ścieżek rozwoju Badanie Omnibus Badanie Delphi Budowa scenariuszy Rekomendacje

Analiza SWOT- panel Top Ekspertów Z punktu widzenia kierunków/obszarów kształcenia wspierających gospodarkę opartą na wiedzy (GOW) w regionie Mazowsza w perspektywie 2030 roku ważniejsza wydaje się identyfikacja warunków dla powstania takich kierunków niż ich nazwanie, czy wskazanie. System edukacji wyższej powinien być na tyle elastyczny, aby uczelnie Warszawy i Mazowsza same mogły pójść za życiem reagując na oczekiwania innowacyjnej gospodarki, równocześnie na nie wpływając, głównie poprzez spełnianie swojej najważniejszej roli, jaką jest kształtowanie społeczeństwa wiedzy. Równocześnie, w krótszej perspektywie czasowej wiadomo, że niezwykle istotną rolę dla rozwoju GOW odgrywa kształcenie specjalistów z obszarów umownie nazwanych BIO-NANO-INFO oraz ENERGIA- ZDROWIE-ŚRODOWISKO i że kierunki z tych obszarów należy rozwijać jako strategiczne.

System (model) edukacji wyższej, na poziomie regionu, spełniający powyższe kryteria, to OTWARTY MODEL AKTYWNY którego cechami charakterystycznymi są: RÓŻNORODNOŚĆ OTWARTOŚĆ JAKOŚĆ SPÓJNOŚĆ

Różnorodność: zróżnicowanie misji uczelni wszystkie poziomy edukacji: I – III stopień oraz life long learning różne modele absolwentów adekwatne do poziomu edukacji indywidualizacja ścieżek edukacyjnych w ramach obszarów i pomiędzy obszarami kształcenia

Otwartość: reakcja na zmiany, podążanie za uniwersalnymi trendami rozwojowymi, elastyczne kształtowanie programów tworzenie platform współpracy i dialog z otoczeniem (gospodarczym, społecznym, politycznym) w tym z władzami lokalnymi współpraca międzynarodowa, międzyuczelniana, międzywydziałowa kształcenie interdyscyplinarne wspieranie wielokulturowości/wielonarodowości mobilność studentów na wszystkich etapach kształcenia współpraca z placówkami edukacji podstawowej i średniej.

Jakość: umiejętność definiowania celów i (długookresowej) strategii edukacyjnej zdolność do odnawiania treści (i form) edukacyjnych ścisłe powiązanie działalności edukacyjnej i naukowej uczelni samodoskonalenie procedur zarządczych infrastruktura adekwatna do potrzeb edukacyjnych i badawczych wysoki potencjał kadry akademickiej ewaluacja wewnętrzna i zewnętrzna jako stałe narzędzie kształtowania strategii uczelni odpowiedzialna autonomia oparta o umowę społeczną (w której dysponent środków publicznych- państwo udziela beneficjentowi- uczelnia daleko posuniętej samodzielności w dysponowaniu tymi środkami, pod warunkiem wyznaczenia jasnych i mierzalnych celów działania w perspektywie średnio- i długookresowej) dywersyfikacja źródeł finansowania

Spójność: system edukacji wyższej w regionie Mazowsza jako sieć współpracy uczelni wspólne standardy nauczania w sieci regionalnej Warszawa jako akademickie centrum Mazowsza i Polski odpowiedzialne za kształcenie elit oraz kształtowanie standardów jakości kształcenia

Mocne i słabe strony

Różnorodność Mocne strony regulacje dopuszczające zróżnicowanie misji, poziomów edukacji, modeli absolwenta, ścieżek edukacyjnych faktyczne duże zróżnicowanie wewnątrz systemu (co do rozmiarów uczelni, jakości, zakresu i obszarów kształcenia, form własności, etc.) rozwój nowych form kształcenia (III poziom, LLL, e-learning)

Słabe strony: skłonność do unifikacji modeli poszczególnych uczelni przewaga absolwentów Profesjonalistów i Rynkowych, zbyt mały zakres kształcenia Twórców Wiedzy Przydatnej dla GOW oraz Twórców GOW (wg klasyfikacji Panelu eksperckiego Model absolwenta) niedocenianie humanistycznej formacji w kształceniu Twórców wiedzy i Twórców GOW sztywne programy, kierunki i ścieżki kształcenia autarkia uczelni państwowych

Otwartość Mocne strony : pozycja Warszawy jako najważniejszego ośrodka akademickiego, promieniującego na cały kraj i współpracującego z innymi ośrodkami akademickimi w Polsce znaczący udział absolwentów uczelni Warszawy i Mazowsza w życiu gospodarczym, społecznym i politycznym kraju znaczący udział uczelni (głównie warszawskich) w międzynarodowych sieciach badawczych rozbudowane kontakty międzynarodowe

Słabe strony konserwatyzm środowiska i niechęć do zmian sztywne programy kształcenia nieodpowiadające potrzebom otoczenia i wyborom studentów ograniczona współpraca międzyuczelniana, brak tradycji takiej współpracy słabe związki z otoczeniem, brak mechanizmów ich tworzenia słabe związki z władzami regionu oraz strategią rozwoju regionalnego ograniczony zakres kształcenia interdyscyplinarnego niezadowalająca krajowa i międzynarodowa wymiana/mobilność studentów Otwartość

Jakość Mocne strony: duży potencjał kadry akademickiej w regionie koncentracja dobrej infrastruktury dydaktycznej i badawczej międzynarodowe akredytacje programów wysokie oceny/kategorie badawcze jednostek uczelni warszawskich

Słabe strony: mobilność młodej kadry raczej w formie brain drain niż brain circulation niedofinansowanie infrastruktury konserwatyzm treści nauczania ograniczenie możliwości do tworzenia własnych programów formalna, ilościowa ocena jednostek i programów brak obiektywnej oceny kształcenia i badań w uczelniach Warszawy i Mazowsza słabo rozwinięte mechanizmy promowania najlepszych (studentów i nauczycieli) słabości zarządzania i niska kultura organizacyjna wielu uczelni Jakość

Spójność Mocne strony: dominująca pozycja uczelni warszawskich w kraju kształcenie międzyuczelniane (chociaż w ograniczonej skali) zgodność z założeniami procesu bolońskiego

Spójność Słabe strony: bariery organizacyjno-formalne dla kształcenia międzyuczelnianego opór administracji i władz uczelnie przed wprowadzeniem nowych narzędzi informatycznych pozwalających na większą elastyczność studiowania w systemie uczelni Mazowsza zatomizowana struktura uczelni brak zachęt finansowych do tworzenia modelu otwartego różnice w infrastrukturze dydaktycznej i badawczej pomiędzy uczelniami

Najważniejsze Polityczne, Ekonomiczne, Społeczne i Technologiczne składniki otoczenia Polityczne Regulacje i system prawno instytucjonalny Strategia rozwoju regionu Ekonomiczne Zrównoważony rozwój, konkurencyjność, GOW Jakość życia Społeczne Procesy demograficzne :migracje i starzenie się ludności Społeczeństwo wiedzy, społeczeństwo obywatelskie Technologiczne: rozwój ICT

Drivers (kluczowe czynniki) dla scenariuszy Zmiany demograficzne Rozwój regionu Rozwój GOW Zakres reform zewnętrznych/skala modernizacyjnej odwagi decydentów

Foresight Akademickie Mazowsze 2030 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – Realizowany w ramach Działania 1.1, Poddziałania