Samoregulacja sektora bankowego w zakresie usług płatniczych Dr hab. Remigiusz W. Kaszubski Koordynator Programu SEPA w Polsce, Związek Banków Polskich IV Konferencja SEPA 2008- Rok SEPA

OBECNA SYTUACJA NA RYNKU USŁUG PŁATNICZYCH *Sektor bankowy zdefiniowany jako skomplikowany i wrażliwy w tej samej mierze na nowe technologie i ekonomiczno- społeczne przemiany o charakterze globalnym, co i na interwencje regulatorów. RYNEK USŁUG PŁATNICZYCH REGULACJA SAMOREGULACJA WŁADZE PAŃSTWOWE, REGULATORZY BANKI PSD SEPA

Samoregulacja Metoda dobrowolnej regulacji, przeprowadzanej przez uczestników danego sektora. Motyw i cel samoregulacji: nieefektywność i nieprawidłowości funkcjonowania danej branży. Inicjator: z reguły władze publiczne, zachęcające do naprawy istniejącej sytuacji. Alternatywa  uregulowanie „odgórne”.

Samoregulacja Metoda: Powołanie sektorowej organizacji samoregulującej, zrzeszającej instytucje danego sektora. Rezygnacja z forsowania propozycji odzwierciedlających partykularne interesy, zjednoczenie sił dla dobra wspólnego. Kompromisowe rozwiązania i zaangażowanie uczestników Środki: zalecenia, rekomendacje, instrumenty prawa miękkiego Brak sankcji publiczno- prawnych

Organizacje samoregulujące Funkcjonowanie przewidziane w ramach polityki lepszej regulacji. Uzupełnienie aktywności organów regulujących, w stopniu zależnym od wybranego modelu samoregulacji. Oddzielenie od rządowego organu regulującego. Udział przedstawicieli biznesu, uczestników rynku i ewentualnie inwestorów w działalności organizacji samoregulujących się. Organizacja samoregulująca powinna spełniać wymagania warunkujące legitymację jej istnienia oraz stanowienia reguł, które mają zostać przyjęte przez uczestników.

Organizacje samoregulujące Cele nie mogą odzwierciedlać interesów partykularnych jednostek, a raczej, uzgodnione z właściwymi władzami, dalekosiężne zamierzenia wspólne dla określonego sektora. Równe i uczciwe traktowanie członków organizacji lub kandydatów, uczciwe reprezentowanie swoich członków. Przedstawianie ustaleń regulatorowi (wg. jego uznania do zaopiniowania lub zatwierdzenia)reguły były zgodne z zasadami polityki, ustalonymi przez organ regulujący.

Brak mocy egzekwowania ustanowionych reguł, czy nakładania stosownych sankcji za ich nieprzestrzeganie, Realizacja proponowanych rozwiązań zależy od woli zaangażowania podmiotów, których działalność należy do zakresu samoregulacji.

Program SEPA Rozmowy o rynku płatności (w szczególności w aspekcie efektywności i cen) już w roku 1999 Rozporządzenie 2560/2001- fiasko sektora bankowego Inicjatywa KE (SEPA Incentives, New Legal Framework, 2002) Poparcie Europejskiego Banku Centralnego Zaangażowanie sektora bankowego- Warsztaty SEPA, utworzenie Europejskiej Rady ds. Płatności

Europejska Rada ds. Płatności Ciało decyzyjne i koordynacyjne w zakresie płatności Międzynarodowa organizacja not for profit Wspólna strategia może być zrealizowana tylko przy istnieniu silnej i efektywnej struktury organizacyjnej- Warsztaty SEPA 2002 r. Cele Rady- definicja wspólnych stanowisk, formułowanie zasad, dobrych praktyk, standardów, strategiczne przywództwo, wsparcie i monitoring wdrażania przyjętych rozwiązań- Statut EPC

Europejska Rada ds. Płatności Wszystkie cele osiągane drogą samoregulacji, mocą decyzji podjętych przez Zgromadzenie Plenarne EPC (przedstawiciele wszystkich Członków EPC) Wyraża stanowisko oraz wolę Rady poprzez Rezolucje (głosowania, grupy interesów, alianse krajowe) Charakter Rezolucji: oficjalne wytyczne dla środowiska bankowego, wraz strategii i polityki Rady w obszarze płatności Współpraca oparta na konsensusie Uznanie władz europejskich i regulatorów

Struktura EPC

Członkowstwo w EPC Instytucje kredytowe oraz asocjacje płatnicze/bankowe Prawa Członków: uczestnictwo w Zgromadzeniu Plenarnym, czynne i bierne prawo wyborcze do organów i ciał rady, prawo do informacji, konsultacji, przekazywania i uzyskiwania opinii, prawo zgłaszania projektów rezolucji

Środki samoregulacji na przykładzie SEPA EPC Zestawy Zasad Dokumenty Ramowe SEPA Credit Transfer Scheme Rulebook, SEPA Direct Debit Scheme Rulebook SEPA Cards Framework, PEACH/CSM Framework

SEPA Scheme Rulebooks Rulebook- Zestaw Zasad funkcjonowania instrumentu płatniczego Podejście „zastąpienia” De facto umowa między bankami a EPC Podpisanie Porozumienia o Przystąpieniu łączy się z wstąpieniem w prawa i obowiązki sankcjonowane prawem (prawo belgijskie)

SEPA Frameworks Podejście „adaptacji” Brak bezpośredniego obowiązywania- pewna swoboda interpretacji (porównywalne z dyrektywami unijnymi) Wytyczne na drodze do uzyskiwania zgodności z SEPA

Charakter prawny dokumentów EPC Rulebooks: „Prawo miękkie”? Instrument quasi- prawny? Po podpisaniu Porozumienia o Przystąpieniu zmienia swój charakter- staje się umową… Frameworks: „Prawo miękkie”-„ pokrewne prawu instrumenty, które nie posiadają żadnej mocy prawnie wiążącej, lub, których moc wiążąca jest w jakiś sposób „ słabsza" w porównaniu do mocy wiążącej tradycyjnego prawa” Wytyczne, wskazówki

Korzyści samoregulacji (1/2) Regulacja tworzona przez przedstawicieli regulowanego sektora:  wiedza, doświadczenie, dbałość o kształt swojej działalności, Uwzględnianie interesów zainteresowanych podmiotów (konsultacje, ankiety, badania).

Korzyści samoregulacji (2/2) Spójne i efektywne zasady, ulepszanie standardów, dobre praktyki. Elastyczność, uproszczony proces zmian i reakcji na procesy rynkowe. Możliwość wymagania przestrzegania norm etycznych, które wykraczają poza uregulowania rządowe.

Zagrożenia/ wady samoregulacji (1/2) Legitymacja Konsultacje: ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, lub min. z reprezentatywną grupą w obydwóch fazach- zarówno projektowania nowych zasad, jak i ich wdrożenia. Konieczne jest, aby interesy użytkowników i innych uczestników, były odpowiednio reprezentowane w strukturze, która odpowiada za opracowywanie tych standardów. Zarządzanie procesem samoregulacji nie może leżeć w rękach zamkniętego kręgu, czy też „ klubu”. Konflikty interesów.

Zagrożenia/ wady samoregulacji (2/2) Skuteczność: Akty samoregulacji nie mają mocy prawnej, a ich wykonanie nie jest zabezpieczone odpowiednimi sankcjami  istnieje ryzyko niedostosowania się przez uczestników do wyznaczonej w nich drogi postępowania.

Konsekwencje niepowodzenia samoregulacji w SEPA SANKCJE NATURY POLITYCZNEJ SANKCJE NATURY PRAKTYCZNEJ POZIOM INDYWIDUALNEGO BANKU POZIOM ŚRODOWISKA KRAJOWEGO POZIOM PANEUROPEJSKI

Opóźnienia/ fiasko na poziomie Banku (1/2) Groźne wyłącznie dla tego podmiotu, oraz jednostek korzystających z jego usług, jak również jego kontrahentów Utrata prestiżu, który dla banku, jako instytucji zaufania publicznego jest kluczowy (Powszechnie panujący pogląd mówi, że wczesna implementacja SEPA będzie najbardziej korzystna dla banków, a liderzy w tym obszarze odniosą największe korzyści)

Fiasko na poziomie Banku (2/2) Prawdopodobnie przedmiot zainteresowania regulatorów krajowych Konsekwencje podpisania Porozumienia o Przystąpieniu do SCT Scheme: poprzez podpisanie, bank związuje się umową o treści zawartej w Rulebooku, z EPC i pozostałymi bankami. Sankcje złamania postanowień- Scheme Management Internal Rules (m.in. wykluczenie z Systemu, informacja do regulatora itd.)

Opóźnienia/ fiasko na poziomie środowiska krajowego (1/2) Utrata prestiżu na arenie międzynarodowej zmniejszenie wiarygodności rynku krajowego oraz jego funkcjonalności odstraszy potencjalnych inwestorów i działać będzie pośrednio na szkodę całej gospodarki krajowej

Opóźnienia/ fiasko na poziomie środowiska krajowego (1/2) spadek konkurencyjności, wysokie ceny, trudne, niedostosowane do jednolitych kryteriów i standardów, zasady prowadzenia działalności. interwencja Komisji Europejskiej, która ma prawo m.in. kierować wnioski w sprawie indywidualnych podmiotów, lub państw, do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Fiasko SEPA na szczeblu UE KE: poparcie dla samoregulacji, pod warunkiem, że będzie efektywna. KE pozostawia sobie prawo do ingerencji i zaproponowania regulacji w razie zagrożenia powodzenia Programu SEPA przypadek Rozporządzenia 2560/2001 Rozporządzenie- instrument sztywny, o największej, bezpośredniej sile oddziaływania, bez potrzeby transpozycji, nie uwzględnia interesów i specyfiki lokalnych sektorów i uczestników, stanowi twarde prawo, którego złamanie grozi poważnymi sankcjami ze strony organów Unii.

Wpływ Komisji Europejskiej KE jako „strażniczka Traktatów i prawa wtórnego” ma m.in. prawo do: wszczynania postępowania przed ETS, stosowania różnych środków prawnych, o charakterze sankcji, do prowadzenia postępowania wyjaśniającego i uzyskiwania informacji zarówno od państw członkowskich, jak również podmiotów gospodarczych ( w granicach i na warunkach określanych przez Radę). Komisja, oprócz inicjatywy ustawodawczej, posiada również uprawnienia prawodawcze, zarówno samoistne, wynikające z regulacji traktatowej, jak również te przekazane przez Radę.

Dziękuję za uwagę! www.sepapolska.pl www.zbp.pl