Jak tworzyć Szkołę Promującą Zdrowie Katarzyna Stępniak – Krajowy koordynator ds. promocji zdrowia w szkole Biała Podlaska, 29.11.2012

Po zjeździe I, czyli jak było miesiąc temu – wyniki ewalucji

„Zadanie domowe-międzyzjazdowe” Powołanie zespołu roboczego, pozyskanie sojuszników Przeprowadzenie diagnozy samopoczucia (w całej szkole lub wybranych klasach) Opracowanie wyników diagnozy Wybór problemu priorytetowego

Co dobrze, a co źle wpływa na moje samopoczucie w szkole?

Prezentacja wyników diagnozy co się udało, z czym były trudności, czego udało nam się dowiedzieć – wyniki, wybrany do rozwiązania problem priorytetowy.

Proces tworzenia szkoły promującej zdrowie: polega na oddolnym wprowadzaniu zmian poprzez realizację kolejnych projektów (od diagnozy do ewaluacji), przebiega różnie w różnych środowiskach odpowiednio do diagnozy potrzeb i zasobów, realizowany jest zgodnie z zasadą małych kroków.

Zmiana Tworzenie SzPZ polega na wprowadzaniu wielu zmian. Wprowadzaniu zmiany towarzyszą opór i emocje (pozytywne i negatywne) ludzi.

Proces przechodzenia przez zmianę

Etapy tworzenia szpz Model działań w tworzeniu szkoły promującej zdrowie – modyfikacja modelu L. W. Greena i M. Kreutera

Planowanie według modelu SzPZ ćwiczenie

Wstępna część planowania

Diagnoza stanu wyjściowego Lista problemów

KRYTERIA WYBORU PRIORYTETU W zależności od specyficznej sytuacji szkoły należy wziąć pod uwagę: dużą częstość występowania danego zjawiska, rangę problemu, szczególną jego uciążliwość lub zagrożenie, łatwość osiągnięcia celu (podtrzymanie entuzjazmu), dostępność środków i inne okoliczności sprzyjające rozwiązaniu danego problemu.

Opis problemu

Uzasadnienie wyboru problemu W uzasadnieniu bierzemy pod uwagę częstotliwość, dokuczliwość, szkodliwość występowania danego problemu

Przyczyny istnienia problemu Szukamy przyczyny lub przyczyn występowania problemu (wybieramy przyczynę główną)

Rozwiązania dla usunięcia problemu Zbieramy propozycje konkretnych działań/zadań, dzięki którym usuniemy przyczynę problemu

Określenie celu Co zamierzamy osiągnąć? Przy formułowaniu celów ogólnych przydatny może okazać się zbiór następujących rzeczowników: tworzenie, wyrównywanie, rozwiązywanie, przeciwdziałanie, stwarzanie szans, doskonalenie, kształcenie, kształtowanie budowanie. Przy formułowaniu celu ogólnego /strategicznego należy sprawdzić czy jest mierzalny i możliwy do osiągnięcia

Kryterium sukcesu Powinno być realne do osiągnięcia, różne dla poszczególnych szkół (co nas zadowoli)

Sposób sprawdzenia czy osiągnięto cel (sukces) Co wskaże ? (wskaźnik) Jak sprawdzimy? (narzędzia) Kto i kiedy sprawdzi? (osoba)

Zadanie Co zamierzamy zrobić, aby osiągnąć cel? Kryterium sukcesu Metody realizacji, terminy Wykonawcy Środki Monitorowanie (termin, osoba) Sposób sprawdzenia wykonania zadań Co wskaże? Jak sprawdzimy? Kto i kiedy sprawdzi?

Wybór problemu priorytetowego (przykłady ze szkół) Wymiar - Aktywność fizyczna w codziennym życiu szkoły (poza lekcjami wf). Problemy priorytetowe podane przez szkoły: Rozwijanie aktywności fizycznej w codziennym życiu szkoły poprzez poszerzenie oferty zajęć rekreacyjnych i integrujących całą społeczność szkolną (czy to jest problem priorytetowy?). Duża grupa uczniów ma nadwagę i otyłość.

Wybór problemu priorytetowego (przykłady ze szkół) Podnosić świadomość uczniów i rodziców w zakresie zdrowego trybu życia i prawidłowego odżywiania się. Zbyt mała liczba uczniów przejawia potrzeby uczestnictwa w zespołowych, grupowych zabawach ruchowych.

Wybór problemu priorytetowego (przykłady ze szkół) Wykorzystać nowe metody, narzędzia i techniki badawcze do diagnozy stanu wyjściowego Przeprowadzić ankietę dotyczącą potrzeb rodziców w zakresie edukacji zdrowotnej Należy zwiększyć ilość szkoleń z edukacji dla nauczycieli, rodziców i pracowników szkoły W dalszym ciągu uczestniczyć w szkoleniach, warsztatach dotyczących spraw promocji zdrowia Stwarzać pracownikom, którzy nie są pracownikami możliwości aktywnego uczestnictwa w życiu szkoły Koniec I części planowania

Problem priorytetowy: 10% uczniów naszej szkoły ma nadwagę Cel główny: Kształtowanie prozdrowotnych nawyków uczniów/prozdrowotnego stylu życia uczniów Kryterium sukcesu: (50%) uczniów zmieni swój styl życia na prozdrowotny Sposób sprawdzenia co wskaże? Liczba uczniów ćwiczących na lekcjach wychowania fizycznego, liczba uczniów uczęszczająca na ruchowe zajęcia pozalekcyjne, liczba uczniów biorących udział w zajęciach sportowych/ruchowych organizowanych w soboty Liczba uczniów przynoszących codziennie śniadania Liczba uczniów zjadających na drugie śniadanie warzywa i owoce Liczba uczniów zjadających w szkole ciepły posiłek Liczba uczniów przynoszących do szkoły słodycze lub czipsy Liczba uczniów przynoszących do szkoły słodkie napoje Monitoring zakupów w sklepiku szkolnym Jak sprawdzimy? Analiza dokumentacji, obserwacja, ankieta

Problem priorytetowy: 10% uczniów naszej szkoły ma nadwagę Cel szczegółowy/strategiczny: Zwiększanie aktywności fizycznej uczniów w codziennym życiu szkoły. Kryterium sukcesu: 50% uczniów zwiększy swoją aktywność fizyczną Sposób sprawdzenia co wskaże? Liczba uczniów ćwiczących na lekcjach wychowania fizycznego, liczba uczniów uczęszczająca na ruchowe zajęcia pozalekcyjne, liczba uczniów biorących udział w zajęciach sportowych organizowanych w soboty Jak sprawdzimy? Analiza dokumentacji

Problem priorytetowy: 10% uczniów naszej szkoły ma nadwagę Cel szczegółowy/strategiczny: Kształtowanie u uczniów prawidłowych nawyków żywieniowych Kryterium sukcesu: 50% uczniów będzie się prawidłowo odżywiać Sposób sprawdzenia co wskaże? Liczba dzieci przynoszących do szkoły drugie śniadania Liczba uczniów zjadających na drugie śniadanie warzywa i owoce Liczba dzieci zjadających w szkole ciepły posiłek Liczba uczniów przynoszących do szkoły wodę lub soki Liczba uczniów przynoszących do szkoły słodycze lub czipsy Liczba uczniów przynoszących do szkoły słodkie napoje Wartość dodana - zmiana w podejściu uczniów do nauki: większa motywacja większa aktywność lepsze wyniki w nauce Jak sprawdzimy? Analiza dokumentacji, obserwacja, ankieta

Zadania do pierwszego celu Rozpoznanie potrzeb i oczekiwań uczniów dotyczących zorganizowania dodatkowych zajęć ruchowych . Lista oczekiwań uczniów Przygotowanie oferty zajęć dodatkowych Oferta zajęć dodatkowych upowszechniona w społeczności szkolnej Zorganizowanie zajęć ruchowych dla uczniów zgodnych z ich oczekiwaniami Liczba uczniów uczęszczających na zajęcia ruchowe Opracowanie i realizacja projektu edukacyjnego np. Ruch „to zdrowie” Liczba uczniów aktywnie uczestniczących w projekcie Prezentacja wyników projektu

Problem priorytetowy i cele - ćwiczenie

Zasoby i ograniczenia Zasoby Czym dysponuję? Potrzeby Jakiego wsparcia potrzebuję? Kogo mogę pozyskać? W jaki sposób?

Jakie elementy powinien zawierać plan?

Schemat fazy wstępnej planowania

Różnice między celem, zadaniami i metodami

Niezbędne elementy planu pracy I. CEL 1. Kryterium sukcesu*. 2. Sposób sprawdzenia czy osiągnięto cel (sukces)*: Co wskaże, że osiągnięto cel (wskaźniki)? Jak sprawdzimy, czy osiągnięto cel (narzędzia)? Kto i kiedy sprawdzi, czy osiągnięto cel (wykonawcy)? II. ZADANIA 2. Metody realizacji. 3. Wykonawcy. 4. Środki. 5. Sposób sprawdzenia*: Przebiegu realizacji zadania (monitorowanie). Czy wykonano zadanie? Co wskaże, czy wykonano zadanie (wskaźniki)? Jak sprawdzimy, czy wykonano zadanie (narzędzia)? Kto i kiedy sprawdzi czy wykonano zadanie (wykonawcy)? Elementy planu oznaczone * są niezbędne dla dokonania ewaluacji.

Rodzaje ewaluacji Ewaluacja procesu EWALUACJA (sprawdzanie) Przebiegu działań Co się zdarzyło? Dlaczego? EWALUACJA (sprawdzanie) II. Ewalaucja wyników Czy osiągnięto cel? Sukces czy niepowodzenie?

O czym warto pamiętać przy ewaluacji? Ewaluacja musi być: - przydatna (oceniać to, co jest potrzebne), - realna do wykonania, - rzetelna, - etyczna (uczciwa, fair), - dostarczać jasność informacji. 2. Sposób zbierania danych powinien być jak najprostszy. 3. Uczestnicy projektu powinni otrzymywać regularne informacje zwrotne o wynikach ewaluacji. 4. Należy zwraca uwagę, czy działania są zgodne z koncepcją szkoły promującej zdrowie. 5. Przedmiotem działania są programy, projekty a nie LUDZIE.

Planowanie działań w szkołach - ćwiczenie

Polska Sieć Szkół Promujących Zdrowie – organizacja, specyfika, kryteria przynależności, certyfikaty

Liczba szkół w sieci Liczba szkół bez kandydujących (stan na czerwiec 2012) – 1944 oraz szacunkowo z woj. lubelskiego – 30 szkół i z województwa lubuskiego 110 – OGÓŁEM 2084 Przedszkola – 240 Szkoły podstawowe – 676 Gimnazjum – 230 Zespoły szkół – 290 Ponadgimnazjalne – 82

Poziom krajowy – koordynator ds Poziom krajowy – koordynator ds. promocji zdrowia w szkole działa w Ośrodku Rozwoju Edukacji w Warszawie. II. Poziom wojewódzki – koordynatorzy w placówkach doskonalenia nauczycieli lub kuratoriach oświaty. Na poziomie wojewódzkim w większości sieci działają także zespoły wspierające, w skład których wchodzą przedstawiciele różnych instytucji z resortu zdrowia i edukacji współpracujących na rzecz szpz na danym terenie.

III. Poziom rejonowy, powiatowy – w niektórych sieciach wojewódzkich działa kilka mniejszych sieci rejonowych, co ułatwia koordynację oraz bezpośrednie wspieranie szkół w pracy. Koordynacją tych sieci zajmują się pracownicy ośrodków doskonalenia nauczycieli lub szkół. IV. Poziom szkolny – w każdej szkole promującej zdrowie działa koordynator oraz zespół ds. promocji zdrowia odpowiedzialny m.in. za współpracę z wojewódzkim koordynatorem.

Struktura szkolna Szkolny koordynator ds. promocji zdrowia – kluczowa osoba w tworzeniu SzPZ. Lider, który inicjuje i ułatwia dokonywanie zmian. Szkolny zespół promocji zdrowia – przedstawiciele wszystkich grup społeczności szkolnej, osoby aktywne, otwarte na nowości, zaangażowane, wspierające koordynatora

Szkolny koordynator jest liderem w tworzeniu i działaniach szpz Szkolny koordynator jest liderem w tworzeniu i działaniach szpz. Jest on często inicjatorem zmian, ale także ich rzecznikiem. Do jego zadań należy m.in.: pozyskiwanie sojuszników dla idei szpz w społeczności szkolnej i lokalnej, inicjowanie, koordynowanie i organizacja prac na terenie szkoły, kierowanie szkolnym zespołem ds. promocji zdrowia, współdziałanie w doskonaleniu, kształceniu pracowników szkoły, uczniów, rodziców w zakresie promocji zdrowia w szkole, ciągłe doskonalenie i podnoszenie swoich kompetencji w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, monitorowanie działania szkoły w zakresie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.

Kryteria przynależności szkoły do wojewódzkiej sieci SzPZ Warunki wstępne aktywność na rzecz promocji zdrowia w szkole i środowisku (działania w tym zakresie są zapisane w misji i wizji szkoły oraz widoczne są w dokumentacji szkoły lub szkolnego koordynatora ds. promocji zdrowia), otwartość na zmiany, przekonanie dyrektora oraz większości rady pedagogicznej o słuszności koncepcji szkoły promującej zdrowie (SzPZ) i gotowości do wdrażania jej w praktyce, aktywność i twórcze zaangażowanie w realizację edukacji zdrowotnej.

Kryteria przynależności szkoły do wojewódzkiej sieci SzPZ Okres przygotowawczy Okres przygotowawczy trwa co najmniej 1 rok, w tym czasie niezbędne jest: kontakt z rejonowym/wojewódzkim koordynatorem, uchwała rady pedagogicznej, pisemna deklaracja szkoły o chęci przystąpienia do sieci, szkolenie rady pedagogicznej w zakresie zasad tworzenia SzPZ, powołanie koordynatora i szkolnego zespołu ds. promocji zdrowia, co najmniej dwukrotne badanie samopoczucia członków społeczności szkolnej  (badanie stopnia zadowolenia ze szkoły), podjęcie systemowych działań w zakresie promocji zdrowia – diagnoza potrzeb i zasobów, wybranie problemu priorytetowego i opracowanie planu działań, zawarcie porozumienia pomiędzy szkołą a wojewódzkim koordynatorem (60% społeczności szkolnej wyraża gotowość wstąpienia do sieci). Po spełnieniu ww. warunków wojewódzki koordynator wraz z zespołem wspierającym przyjmują szkołę do wojewódzkiej sieci.

Kryteria przyznawania szkole wojewódzkiego certyfikatu SzPZ Po upływie co najmniej 2 lat przynależności do wojewódzkiej sieci szkoła może ubiegać się o wojewódzki certyfikat pod warunkiem: Zrealizowania projektu opracowanego na podstawie przeprowadzonej diagnozy Przedstawienia raportu, który powinien zawierać: wyniki diagnozy, opis problemu priorytetowego, sprawozdanie z realizacji projektu mającego na celu rozwiązanie problemu priorytetowego, ewaluację projektu, opis stopnia akceptacji środowiska dla idei SzPZ, w tym stopień świadomości   i zaangażowania rady pedagogicznej, opis realizacji edukacji zdrowotnej, informację o współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym, informację o zakresie szkoleń rady pedagogicznej, uczniów, rodziców, nauczycieli, pracowników administracji i obsługi, opis pracy szkolnego koordynatora i zespołu ds. promocji zdrowia, informację na temat wyników monitorowania samopoczucia całej społeczności szkolnej (stopnia zadowolenia ze szkoły), opis dostępnego dla szkoły sposobu współpracy z pielęgniarką szkolną.

Kryteria przyznawania szkole wojewódzkiego certyfikatu SzPZ Certyfikat wojewódzki wydaje się na ustalony, przez wojewódzkiego koordynatora, okres czasu, Warunkiem ponownego uzyskania certyfikatu wojewódzkiego jest m.in.: dokonanie autoewaluacji pracy placówki w zakresie realizacji dwóch standardów szkoły promującej zdrowie (w tym standardu IV).

Krajowy Certyfikat Szkoła Promująca Zdrowie Warunki ubiegania się szkoły o przyznanie certyfikatu /materiał/

Czas na: pytania, wątpliwości, wyjaśnienia

„Celuj w księżyc, jeśli Ci się nie uda trafisz w gwiazdy”

P O W O D Z E N I A ! katarzyna.stepniak@ore.edu.pl