Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego w kontekście nowej perspektywy finansowej UE 2014-2020 Andrzej Regulski Toruń, 9 listopada 2012 r.

plan na dzisiaj kilka słów o naszym badaniu kontekst badania – co zmieniło się w otoczeniu regionu w ostatnich latach? najważniejsze trendy rozwojowe i wyzwania dotychczasowe kierunki interwencji identyfikacja potrzeb najważniejsze rekomendacje

o badaniu stan rozwoju regionu na tle Polski i UE zróżnicowanie wewnętrzne dotychczasowe kierunki interwencji gradacja potrzeb rozwojowych określenie potencjalnych obszarów wsparcia

metody badawcze analiza dostępnych materiałów źródłowych analiza danych pierwotnych ankieta JST (142 wypełnione kwestionariusze) ankiety potencjalnych beneficjentów uczelnie (21), instytucje nauki (11) instytucje edukacji (140), sportu (33), turystyki (7) i kultury (42) instytucje ochrony zdrowia (50) i pomocy społecznej (54) organizacje pozarządowe (90), instytucje otoczenia biznesu (26) przedsiębiorstwa (200) ankieta mieszkańców województwa (112) badania jakościowe wywiady indywidualne: twórcy polityki regionalnej oraz przedstawiciele kluczowych beneficjentów (28) wywiad grupowy (12)

kontekst badania

nowe dokumenty strategiczne

Strategia Rozwoju WK-P Proces aktualizacji – najważniejsze wnioski z punktu widzenia prac nad nowym programem operacyjnym: silne wyeksponowanie sytuacji na regionalnym rynku pracy nieco zmienione podejście do branż specjalizacji regionalnej gospodarki Bydgosko-Toruński Obszar Metropolitalny wymieniony z nazwy, równolegle przewidziane wsparcie dla ośrodków subregionalnych podniesienie jakości usług publicznych jako narzędzie zwiększenia spójności społecznej województwa

zmieniony zakres interwencji cele tematyczne – większy akcent na innowacyjność i „zieloną” gospodarkę ring-fencing (minimalne pułapy dla celów tematycznych) 50% na innowacyjność (cel 1), technologie ICT (cel 2), wsparcie MSP (cel 3) oraz niskoemisyjną gospodarkę (cel 4) 25% na zwiększanie zatrudnienia (cel 8), przeciwdziałanie wykluczeniu (cel 9) oraz edukację (cel 10) mniej środków na lokalną infrastrukturę transportową i społeczną większa koncentracja środków  nadmierne rozproszenie jednym z głównych zarzutów dotyczących obecnego okresu programowania

nowa architektura programów kontynuacja regionalnych programów operacyjnych większa decentralizacja wsparcie dla EFS i EFRR w ramach jednego programu – po raz pierwszy będzie możliwe zaprogramowanie na poziomie regionu „miękkiego” komponentu interwencji najprawdopodobniej: 1 cel tematyczny = 1 oś priorytetowa nowe narzędzia realizacyjne Zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT) – jeden instrument dla Bydgoszczy i Torunia Rozwój lokalny kreowany przez społeczność (RLKS) kontrakt terytorialny (KT)

wyzwania rozwojowe

reszta kraju ucieka poziom PKB dynamika firm stopa inwestycji prywatnych Województwo kujawsko-pomorskie powoli nadrabia dystans rozwojowy dzielący je od krajów Unii Europejskiej, ale równolegle traci pozycję w kraju – także w stosunku do najsłabiej rozwiniętych województw Polski Wschodniej

niewykorzystany potencjał metropolii podregion PKB per capita, 2009 realny wzrost PKB per capita w latach 2000-2009 (Polska=100) pozycja % bydgosko-toruński 111,9 1 29% 9 opolski 98,4 2 42% lubelski 88,3 3 34% 6 gorzowski 86,9 4 8 białostocki 86,5 5 kielecki 85,9 zielonogórski 85,2 7 35% olsztyński 82,7 30% rzeszowski 78 39% najsłabsza dynamika rozwoju wśród miast wojewódzkich – pomimo bardzo dobrego stanu wyjściowego spadek liczby mieszkańców

problem spójności wewnętrznej dramatyczna sytuacja dużej części lokalnych rynków pracy pomimo bliskości potencjalnych ośrodków wzrostu – 65% powiatów w grupie ¼ jednostek o najwyższej stopie bezrobocia w całej Polsce

wyzwania – podsumowanie W jaki sposób wspierać regionalną gospodarkę, aby zwiększyć dynamikę powstawania nowych miejsc pracy oraz - w konsekwencji - radykalnie ograniczyć bezrobocie? W jaki sposób wspierać rozwój Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego, aby docelowo wytworzyć impuls rozwojowy dla pozostałych części województwa? Jak skutecznie zwiększyć spójność bardzo zróżnicowanego obecnie województwa, zarówno w wymiarze społecznym, jak i przestrzennym?

dotychczasowe kierunki interwencji

ogólnie niski poziom absorpcji środków NPR 2004-2006 przeciętny poziom absorpcji środków w ramach NPR, najniższy poziom absorpcji w ramach NSS (szczególnie niski poziom wykorzystania programów krajowych) NSS 2007-2013

NPR vs. NSS NPR 2004-2006 NSS 2007-2013

alokacja środków w ramach NSS wszystkie programy operacyjne

zróżnicowanie przestrzenne absorpcji

pozytywne oddziaływanie makroekonomiczne PKB per capita PKB per capita w 2011 r. wyższy o około 3 pkt. proc. w porównaniu ze scenariuszem bazowym stopa bezrobocia w 2011 r. niższa o około 3 pkt. proc w porównaniu ze scenariuszem bazowym stopa bezrobocia

ocena jakościowa - wybrane obserwacje wsparcie dla firm niezaspokojone zapotrzebowanie na bezzwrotne dotacje, ograniczony popyt na instrumenty zwrotne ryzyko wystąpienia efektu „jałowej straty” problem oceny innowacyjności wsparcie dla IOB – ograniczenia podażowe i popytowe Krajowa Rezerwa Wykonania i pakiet antykryzysowy a optymalność wykorzystania środków projekty „miękkie” duże zastrzeżenia dotyczące trwałości wsparcia EFS uzupełnia lukę w środkach z Funduszu Pracy powszechnie znane patologie rynku szkoleniowego kontrowersje wokół systemu realizacji

identyfikacja potrzeb i wybrane rekomendacje

perspektywa firm: dotacje inwestycyjne zapotrzebowanie na wsparcie bezpośrednie zapotrzebowanie na usługi IOB przedsiębiorcy „rozpuszczeni” dotacjami? ograniczone zainteresowanie bardziej zaawansowanymi usługami IOB

perspektywa JST: inwestycje infrastrukturalne priorytety infrastrukturalne – przede wszystkim gospodarka komunalna i infrastruktura transportowa pozostałe priorytety – stosunkowo niewielkie deklarowane zapotrzebowanie na podnoszenie kwalifikacji

zdolności absorpcyjne ograniczenie budżetowe – wskaźnik zadłużenia priorytetowe obszary wsparcia

perspektywa mieszkańców postulaty dotyczące sytuacji w województwie postulaty dotyczące sytuacji w miejscowości

wymiar gospodarczy Rozwój sektora przedsiębiorstw poprzez podniesienie poziomu inwestycji utrzymanie wysokiej alokacji na MŚP większa dywersyfikacja instrumentów – wzrost efektywności interwencji (EFRR, EFS) bardziej restrykcyjne podejście do wsparcia innowacji (faktyczna innowacyjność jest ważna, udawana – niekoniecznie)  inne instrumenty Systemowe wsparcie otoczenia biznesu zaawansowane instrumenty wsparcia dla firm (popytowe i podażowe wsparcie działalności IOB) rozwój systemu wsparcia i obsługi inwestorów zewnętrznych (tereny inwestycyjne w obszarze funkcjonalnym metropolii) Rozwój zaplecza kadrowego, przede wszystkim w ramach metropolii bydgosko-toruńskiej jednoznaczne preferencje dla kierunków inżynieryjnych zachęty do podejmowania pracy naukowej w regionie

wymiar społeczny Rynek pracy (elastyczne dopasowanie do warunków gospodarczych): duże szanse wynikające z integracji w wsparcia z EFS ze wsparciem z EFRR szkolenia – nowy model wsparcia duży potencjał koordynacji w obszarze polityki społecznej i polityki rynku pracy grup o szczególnych potrzebach na rynku pracy Usługi publiczne (impuls prorozwojowy): przedszkola na terenach wiejskich systemowe podejście do podnoszenia jakości szkolnictwa na wszystkich poziomach: nauczyciele; preferencje dla kierunków przyrodniczych ochrona zdrowia – poprawa dostępu do usług specjalistycznych (demografia) kultura – wzrost dostępności instytucji kultury + funkcje metropolitalne wspieranie powiązań funkcjonalnych (w połączeniu z rozwojem transportu zbiorowego) w ośrodku metropolitalnym oraz w ośrodkach subregionalnych

wymiar infrastrukturalny Zdecydowanym priorytetem jest poprawa stanu oraz funkcjonowania komunikacji publicznej wraz z powstawaniem multimodalnych węzłów koncentrujących kilka środków transportu (koordynacja powiązań funkcjonalnych, przede wszystkim z ośrodkiem metropolitalnym) W kontekście infrastruktury społeczeństwa informacyjnego potrzeby dotyczą kontynuacji projektów systemowych rozpoczętych w aktualnej perspektywie – dalszego rozwoju e-usług, a także zwiększania dostępności szerokopasmowego Internetu Potrzeby w obszarze ochrony środowiska wynikające z obowiązujących dyrektyw: poprawą czystości wód i gospodarki wodno-ściekowej ograniczeniem źródeł niskiej emisji z wykorzystaniem OZE

podsumowanie

najważniejsze rekomendacje lp. wyzwanie rekomendacja 1 Pomimo pozytywnych zmian w ujęciu bezwzględnym, województwo kujawsko- pomorskie traci dystans do większości pozostałych Polskich regionów. Koncentracja na rozwoju sektora przedsiębiorstw jako rozwiązanie problemów gospodarki województwa – przede wszystkim bezrobocia 2 Potencjał metropolitalny Bydgoszczy i Torunia pozostaje w dalszym ciągu niewykorzystany. Jednoznaczna koncentracja interwencji na obszarze metropolitalnym 3 Spójność społeczna i przestrzenna województwa pozostaje dużym problemem Zainicjowanie procesów dyfuzyjnych na terenach defaworyzowanych oraz zagwarantowanie dostępu do podstawowych usług publicznych (w tym transportu zbiorowego)

dziękuję za uwagę!