Historia oraz ewolucja polityki regionalnej i spójności UE DG ds. Polityki Regionalnej Komisja Europejska

Polityka spójności: wielki sukces UE To polityka solidarności – mechanizm udzielania pomocy regionalnej Za pośrednictwem tej polityki UE stara się zagwarantować, aby: – korzyści z integracji były jak najpowszechniejsze – rozwój był jak najbardziej równomierny z geograficznego punktu widzenia

Początki polityki spójności UE Reprezentujący pierwszych sześć państw członkowskich ojcowie założyciele UE mieli już wizję, którą zapisano w Traktacie: „Wspólnota zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów” Wyznaczyło to kierunek późniejszej polityki…

Potrzebę skoordynowanego działania Wspólnoty na rzecz osiągnięcia równowagi regionalnej podkreślano również w raportach Komisji: 1965 r.: Pierwszy komunikat w sprawie polityki regionalnej: wnioski trzech grup ekspertów W latach 60. XX w. Zgromadzenie (dziś PE) wyraziło w swoich uchwałach poparcie dla tej polityki

Lata 70.: koncepcja pomocy strukturalnej dla potrzebujących regionów zaczyna nabierać kształtów 1968 r.: powstanie Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Jean Rey (1968): „Polityka regionalna we Wspólnocie powinna być tym, czym serce w ludzkim ciele [...], a jej celem winno być przywrócenie życia regionom, którym go odmówiono” 1971 r.: uchwały Rady – zachęty do rozwoju regionalnego w ramach WPR i koordynacja pomocy finansowej

Początek realnych działań wspartych realnymi zasobami 1973 r.: „Raport Thompsona” – [...] chociaż osiągnięto cel ciągłej ekspansji […], nie ma ona charakteru zrównoważonego ani harmonijnego [...] 1975 r.: ustanowienie na trzyletni okres próbny Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Celem było skorygowanie nierównowagi regionalnej spowodowanej: przewagą rolnictwa przemianami w przemyśle bezrobociem strukturalnym

Początki EFRR: działania kwalifikujące się do wsparcia 1) inwestycje w małe przedsiębiorstwa tworzące co najmniej 10 nowych miejsc pracy; 2) inwestycje w infrastrukturę związaną z punktem 1; 3) inwestycje infrastrukturalne w obszarach górskich, które musiały również kwalifikować się do wsparcia z funduszu orientacji rolnej.

Początki EFRR: pierwsze działania Działania miały charakter wyłącznie krajowy – finansowania wcześniej wybranych projektów w państwach członkowskich przy niewielkim wpływie Europy Państwa członkowskie musiały wnioskować o pomoc EFRR na szczeblu projektu Działał system corocznego wyboru i finansowania istniejących projektów

Polityka regionalna w latach 80. Najważniejsze wydarzenia – bodziec do sformułowania prawdziwie „europejskiej” polityki spójności: Jednolity Akt Europejski przystąpienie Grecji, Hiszpanii i Portugalii przyjęcie programu jednolitego rynku Przystąpienie nowych krajów pogłębiło dysproporcje regionalne – finansowanie stało się podstawowym sposobem podniesienia ich zamożności do poziomu średniej UE Stworzono podstawy prawdziwej polityki spójności, mającej na celu zrównoważenie ciężarów związanych z jednolitym rynkiem dla regionów Wspólnoty o niekorzystnych warunkach gospodarowania

Polityka regionalna w latach 80. – usprawnienie działań Wspólnoty Rada Europejska przeznaczyła na fundusze strukturalne 64 mld ECU w okresie pięcioletnim Rada przyjęła pierwsze rozporządzenie integrujące fundusze strukturalne Wprowadzono 4 podstawowe zasady: - KONCENTRACJI: skupienia się na regionach najuboższych - PARTNERSTWA: udziału partnerów regionalnych i lokalnych - PROGRAMOWANIA: formułowania wieloletnich programów - DODATKOWOŚCI: wydatki UE nie mogą zastępować krajowych

Reforma w 1988 r.: od projektów do programów Zmiana jakościowa w porównaniu z corocznym wyborem projektów przez państwa członkowskie Przejście w stronę programowania wieloletniego o bardziej strategicznym charakterze …opartego na szerokim partnerstwie między regionami, państwami członkowskimi i KE

Podsumowanie: 1989–1993 Integracja funduszy strukturalnych 5 priorytetowych celów Standardowe reguły Zdecentralizowane zarządzanie Zwiększenie budżetu funduszy strukturalnych z 6,4 mld ECU rocznie w 1988 r. do 20,5 mld ECU rocznie w 1993 r. (w ujęciu względnym był to skok z 16% do niemal 31% budżetu UE)

Reforma w 1994 r.: podwojenie wysiłków 168 mld ECU w okresie pięcioletnim na fundusze strukturalne i spójności Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW), Programy Operacyjne (PO), Jednolite Dokumenty Programowe (JDP) 9% na 13 inicjatyw wspólnotowych: KONVER, RETEX, PYMES, URBAN… po raz pierwszy 1% na działania innowacyjne

Podsumowanie: 1994–1999 Wprowadzenie celu 4 Uproszczenie procedur Nowe instrumenty związane z funduszem spójności i rybołówstwem Wzrost budżetu funduszy strukturalnych do 32 mld ECU rocznie (ok. 30% budżetu UE)

2000–2006: droga do sukcesu rozszerzenia Dwa podstawowe tematy: i) Efektywność: uproszczenie struktur i procedur ii) Przygotowanie do rozszerzenia „Agenda 2000” otworzyła drogę do największego w historii rozszerzenia UE – przystąpienia 10 nowych państw członkowskich w maju 2004 r. To historyczne rozszerzenie zwiększyło liczbę ludności UE o 20%, lecz PKB wzrósł tylko o 5%

2000–2006: droga do sukcesu rozszerzenia 195 mld euro w 7 lat dla 3 funduszy strukturalnych 18 mld euro w 7 lat dla funduszu spójności Inne instrumenty przedakcesyjne - Phare: 10,9 mld euro (budowanie zdolności) - SAPARD: 3,6 mld euro (rozwój obszarów wiejskich) - ISPA: 7,3 mld euro (środowisko + transport)

Podsumowanie: 2000–2006 Stopniowe wycofywanie środków z niektórych regionów celu 1, 2 i 5b 3 wspólne cele Uruchomienie instrumentów przedakcesyjnych dla kandydatów (ISPA) Wzrost budżetu funduszy strukturalnych do 38 mld euro rocznie (ok. 33% budżetu UE)

Polityka spójności dziś: nacisk na wzrost i miejsca pracy 3 cele Wzrost znaczenia inicjatyw wspólnotowych Objęcie wsparciem wszystkich regionów Wzrost do 50 mld euro rocznie (ok. 36% budżetu UE) Środki na rozwój obszarów wiejskich i rybołówstwo poza obrębem polityki spójności