Działalność Ośrodków Doradztwa Rolniczego we wspieraniu Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2007-2013 oraz w perspektywie finansowej 2014-2020 Posiedzenie Konwentu Marszałków Województw Rzeczpospolitej Polskiej Lublin 2-4 lipca 2014 Prof. dr hab. inż. Eugeniusz K. Chyłek Przedstawiciel Polski w Stałym Komitecie ds. Badań w Rolnictwie przy Dyrektoriacie R&I Komisji Europejskiej Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Plan prezentacji Wprowadzenie Stan obecny, uwarunkowania Misja i cechy doradztwa Propozycje Komisji Europejskiej Prace nad systemem doradztwa Podsumowanie

Polskie rolnictwo Powierzchnia użytków rolnych w uprawie – 15 906 000 ha Liczba gospodarstw rolnych – 1 580 000 Średnia powierzchnia gospodarstwa – 9,58 ha Liczba rolników pobierających dopłaty – 1 440 011 ( ale tylko 5 400 pobiera płatności powyżej 15 000 euro) -3-

Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych o pow Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych o pow. powyżej 1 ha użytków rolnych w 2011 r. w ha 15,1 ha i więcej 12,1 do 15,0 9,1 do 12,0 6,1 do 9,0 6,0 ha i mniej Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego Polska – 9,58 ha UE-15 - 18,7 ha

Stan obecny, uwarunkowania formalno-organizacyjne ustawa z 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego (tekst jednolity z 2013 r. Dz.U. poz. 474 ); ustawa z dnia 23.01.2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie (Dz.U. nr 92, poz.753). nowela ustawy o jednostkach doradztwa rolniczego z grudnia 2012 roku

Stan obecny, uwarunkowania formalno-organizacyjne ODR stały się samorządowymi osobami prawnymi, podległymi właściwemu miejscowo zarządowi województwa. Zadania statutowe dla ORD i CDR pozostały te same. Środki finansowe na działalność statutową zarówno dla CDR jak i ODR od 2014 roku są w budżecie MRiRW

Stan obecny zakresu działań w jednostkach doradztwa rolniczego Ośrodki doradztwa rolniczego szkolą i świadczą usługi doradcze rolnikom i mieszkańcom obszarów wiejskich Centrum Doradztwa Rolniczego wspiera metodycznie i dydaktycznie ośrodki doradztwa rolniczego i podlega Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi

DORADZTWO ROLNICZE Na podstawie ustawy z 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego (Dz. U. Nr 251, poz. 2507 z późn. zm.) Centrum Doradztwa Rolniczego Ośrodki Doradztwa Rolniczego Na podstawie rozporządzenia MRiRW z 07 maja 2008 r o akredytacji podmiotów świadczących usługi doradcze. (Dz.U. Nr. 89. 546 z późn. zm.) Jednostki lasów państwowych 271 Prywatne podmioty 163 Na podstawie ustawy z 14 grudnia 1995 r o izbach rolniczych (Dz. U. Nr 1, poz. 81 z późn. zm.) i rozporządzenia MRiRW z 07 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich. (Dz. U. Nr 64, poz. 427 z późn. zm.) Izby Rolnicze

Zabezpieczane finansowania działalności statutowej w ODR z budżetu państwa /stan na 31.12.2013 r. - budżet wojewodów/ % udziału środków budżetowych w budżecie ogółem na działalność statutową w 2013 r.

Stan zatrudnienia w ODR w latach 2011 - 2012

Misja i cechy doradztwa Nauka – doradztwo – praktyka (powiązania) Transfer wiedzy Społeczna interakcja Rozwiązywanie problemów Cechy efektywnego doradztwa rolniczego Zaspakajanie potrzeb odbiorców Efektywność Elastyczność (nowe potrzeby) Profesjonalizm

Wskazania dotyczące Systemu Doradztwa Rolniczego (FAS) 1. Od 2007 r. Unia Europejska nałożyła na każde państwo członkowskie obowiązek zapewnienia systemu doradztwa rolniczego 2. Odpowiedzialnym za budowę i działanie systemu doradztwa rolniczego w Polsce jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 3. Posiadanie tego systemu jest warunkiem ex-ante i Polska ten warunek powinna spełniać

Council Regulation (EC) No 73/2009 of 19 January 2009. (19) Aby pomóc rolnikom w spełnianiu standardów nowoczesnego rolnictwa o wysokiej jakości konieczne jest: - dalsze stosowanie przez państwa członkowskie ogólnego systemu, w ramach którego oferowane jest doradztwo dla gospodarstw. System doradztwa rolniczego powinien pomóc rolnikom: - w kształtowaniu świadomości na temat przepływów materiałowych i procesów przebiegających w gospodarstwie bez wpływania w jakikolwiek sposób na ich obowiązki i odpowiedzialność w zakresie przestrzegania tych standardów. -

Kierunki działań na rzecz beneficjentów w doradztwie rolniczym Działania służące realizacji celów i priorytetów 1. Poprawa konkurencyjności rolnictwa. 2. Wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. 3. Wzmocnienie przetwórstwa rolno-spożywczego w kierunku poprawy jakości i bezpieczeństwa żywności.

Rozwój wsi / wielofunkcyjność WPR w kierunku 2020 roku sprostać wyzwaniom: żywieniowym, środowiskowym i terytorialnym Sprawiedliwe ukształtowanie I i II filaru -koncentracja na poprawie konkurencyjności, Wsparcie wzrostu gospodarczego przyjaznego środowisku poprzez innowacje - nowe technologie, - nowe produkty, - zmiany procesów produkcyjnych, - nowe wzorce popytowe Zazielenienie gospodarki Produkcja żywności Ochrona środowiska Rozwój wsi / wielofunkcyjność

Komunikat Komisji „WPR do 2020 r.” Wsparcie dochodów gospodarstw oraz zmniejszanie ich zmienności Poprawa konkurencyjności i wzmocnienie jego udziału jakościowego w łańcuchu żywnościowym Wynagradzanie za trudności związane z produkcją na obszarach o szczególnych ograniczeniach naturalnych Wyzwania 3 cele polityki Europa 2020 Opłacalna produkcja żywności Gospodarcze Zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz działania na rzecz klimatu Zabezpieczenie dostarczania środowiskowych dóbr publicznych Promowanie ekologicznego wzrostu poprzez innowacje Łagodzenie skutków zmian klimatu oraz przystosowania się do nich Środowiskowe Terytorialne Zrównoważony rozwój terytorialny Wspieranie zatrudnienia na obszarach wiejskich oraz zachowanie struktur społecznych Promocja dywersyfikacji Uwzględnienie różnorodności strukturalnej systemów rolniczych, poprawa kondycji małych gospodarstw oraz rozwój lokalnych rynków Uproszczenie 16

System Doradztwa Rolniczego (ang System Doradztwa Rolniczego (ang. Farm Advisory System – FAS) w propozycjach prawnych dotyczących reformy WPR po 2013 r. art. 12-15 w rozporządzeniu horyzontalnym /KOM(2011)628/ w sprawie finansowania, zarządzania i monitorowania WPR - ustanowienie (wzmocnienie) systemu doradztwa rolniczego dla beneficjentów w zakresie zarządzania gruntami i gospodarstwem; - odpowiednie kwalifikacje i regularne szkolenia kadry doradców; - rozgraniczenie funkcji doradczych od funkcji kontrolnych; - dobrowolne uczestnictwo beneficjentów.

System Doradztwa Rolniczego (ang System Doradztwa Rolniczego (ang. Farm Advisory System – FAS) w propozycjach prawnych dotyczących reformy WPR po 2013 r. Projekt rozporządzenia /KOM(2011)627/ w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Państwo członkowskie musi wykazać, że zapewniło: - dostępność doradztwa dotyczącego wymogów wynikających z uregulowań prawnych UE; - transfer wiedzy i działania informacyjne (art. 15); - odpowiedni poziom wiedzy i informacji w ramach instrumentu rolno-środowiskowo-klimatycznego (art.29) - rozwiązania w ramach partnerstwa na rzecz innowacji /EIP/ (art. 61)

Czy uzasadnione jest wsparcie publiczne dla doradztwa rolniczego ? Silny sektor rolny to baza dla wysoce konkurencyjnego przemysłu żywnościowego UE 13,5% liczby miejsc pracy 12,2% wartości dodanej brutto 6.8% ogólnego eksportu UE

Stanowisko Komisji w sprawie Systemu Doradztwa Rolniczego Farm Advisory System(FAS) promocja FAS; rozszerzenie zakresu kompetencyjnego FAS; / w tym również wdrażanie dyrektywy pestycydowej/ zobowiązanie państw członkowskich do przekazywania rolnikom wykazu doradców FAS; poprawa zarządzania FAS poprzez stosowanie wymogu, aby doradcy byli odpowiednio wykwalifikowani i regularnie szkoleni przez organy koordynujące FAS; zmiany legislacyjne w zbiorze przepisów.

Obowiązkowe zadania dla Systemu Doradztwa Rolniczego wg Komisji Europejskiej Realizacja prac w zakresie: wymagań i norm zgodnych z zasadami wzajemnej zgodności; praktyki rolniczej korzystnej dla klimatu i środowiska; wymagań i działań związanych z łagodzeniem skutków zmiany klimatu; zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej małych gospodarstw.

W jednostkach doradztwa rolniczego prowadzone są prace związane z nowymi wyzwaniami reformy WPR przeciwdziałaniem zmianom klimatycznym; zarządzaniem zasobami wodnymi; ochroną środowiska i zachowaniem bioróżnorodności; poszukiwaniem alternatywnych źródeł energii; współpracą z zapleczem naukowym rolnictwa na rzecz efektywnego transferu wiedzy .

Cele główne PROW 2014-2020 1. Poprawa konkurencyjności rolnictwa 2. Zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi 3. Działania w dziedzinie klimatu 4. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Priorytet 1 Transfer wiedzy i innowacje Transfer wiedzy i działalność informacyjna Usługi doradcze, usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem i usługi z zakresu zastępstw Współpraca - Europejskie Partnerstwo Innowacyjne Program jest ukierunkowany głównie na wzrost konkurencyjności rolnictwa z uwzględnieniem celów rolno-środowiskowych. 43 001 302 23

Zadania do wykonania w ramach polityk narodowych: - Budowa efektywnego systemu doradztwa rolniczego - Spójny system doradztwa powiązany z beneficjentami i zapleczem naukowo-badawczym. Skuteczny transfer osiągnięć nauki i wiedzy do praktyki

Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020 Podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych osób pracujących w sektorze rolno-spożywczym – w 2012r. i 2013r. oraz planowanych na 2014r. w zakresie: rozwiązań (w tym systemowych) na rzecz doskonalenia zawodowego doradców rolniczych, osób pracujących w sektorze rolno-spożywczym oraz mieszkańców wsi niezwiązanych z rolnictwem; rozwoju doradztwa zawodowego oraz dostosowania oferty z zakresu kształcenia do potrzeb lokalnych rynków pracy;

Czynniki kształtujące doradztwo rolnicze Stan prawny Kapitał ludzki Infrastruktura techniczna Dostępność informacji i nowoczesnego komunikowania się Finanse Dostępność rozwiązań wynikających z nauki i badań Wspólna Polityka Rolna Spójność polityki naukowej z polityką rolną

Co powinien zapewniać system doradztwa rolniczego w Polsce? Jednolity standard usług doradczych. Wysoką jakość kwalifikacji doradców. Stałe monitorowanie potrzeb kompetencyjnych doradców. Zadania te powinien pełnić krajowy ośrodek doskonalenia kadr doradczych, - Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie, którego zadaniem powinno być utworzenie i wdrożenie systemu doskonalenia zawodowego doradców rolniczych, bazującego na analizie obowiązujących przepisów prawnych oraz diagnozowanie luk kompetencyjnych.

Co powinien zapewniać system doradztwa rolniczego w Polsce? /c.d./ Usługi doradcze powinny być świadczone wg ujednoliconej metodyki i prowadzić do podobnych jakościowo rezultatów. W przypadku świadczenia usług doradczych finansowanych ze środków unijnych powinien istnieć system certyfikacji podmiotów oraz nadzoru i monitorowania jakości świadczonych usług przez MRiRW. Należy zapewnić mechanizmy, które będą eliminowały możliwość nieuczciwej konkurencji i konfliktu interesów.

Co umożliwi skuteczną realizację zadań systemu doradztwa rolniczego ? Synchronizacja realizowanych polityk Polityka finansowa Polityka rolna System transferu wiedzy Polityka innowacyjna Polityka naukowa

Środki w ramach płatności bezpośrednich i rozwoju obszarów wiejskich dla Polski w latach 2007-2013 i plan na 2014-2020 (mld EUR, ceny bieżące) 30

Szacowany podział środków w ramach II filaru - obszary wiejskie w latach 2014-2020 (mld EUR, ceny bieżące) 31

Dziękuję za uwagę Eugeniusz.Chylek@minrol.gov.pl