Nowe regulacje oceny parametrycznej jako element reformy nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce Prof. dr hab. Marek Ratajczak Katedra Teorii i Historii Ekonomii

Nowe regulacje oceny parametrycznej jako element reformy nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce Prof. dr hab. Marek Ratajczak Katedra Teorii i Historii Ekonomii Przewodniczący Komisji do spraw Grupy Nauk Humanistycznych i Społecznych Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych

Plan wystąpienia: 1.Reforma nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce 2.Nowe rozwiązania instytucjonalne w sferze nauki i szkolnictwa wyższego 3.Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych i jego zadania 4.Dylematy oceny parametrycznej 5.Wnioski dla przyszłości i pro domo sua Marek Ratajczak,

Reforma nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce: Cele reformy: jakość, innowacyjność, miejsce na naukowej i akademickiej mapie świata Idee przewodnie: konkurencja (instytucji i osób), internacjonalizacja, menedżeryzm, ekonomizacja, zmiana roli państwa (kurator, regulator i weryfikator a nie gwarant i protektor) Narzędzia: zmiany legislacyjne, a w tym związane ze sferą finansowania nauki i szkolnictwa wyższego Ryzyko: idea „sprawdzonych wzorców”, reforma w dobie oszczędności budżetowych, „papierowy model nauki” Marek Ratajczak,

Reforma nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce: zmiany legislacyjne USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk USTAWA z dnia 30 kwietnia 2010 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki USTAWA z dnia 4 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw ( 18 marca 2011 przegłosowana ostatecznie przez Sejm po poprawkach Senatu; czeka na podpis Prezydenta) Marek Ratajczak,

Nowe rozwiązania instytucjonalne w sferze nauki i szkolnictwa wyższego Komitet Polityki Naukowej: do głównych zadań Komitetu należy „udzielanie pomocy ministrowi przy opracowywaniu dokumentów dotyczących rozwoju nauki oraz polityki naukowej i innowacyjnej, projektu budżetu państwa oraz planu finansowego określającego środki finansowe na naukę, krajowych i zagranicznych priorytetów inwestycyjnych, a także opiniowanie: projektów aktów normatywnych dotyczących rozwoju nauki i innowacyjności, planów działalności NCN i NCBR oraz sporządzanie merytorycznych ocen sprawozdań z ich działalności.” W składzie Komitetu wśród 12 osób 2 ekonomistów: prof. Anna Olejniczuk-Merta i prof. Tomasz Domański. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju: „Centrum zarządza strategicznymi programami badań naukowych i prac rozwojowych oraz finansuje lub współfinansuje te programy”. W składzie Rady Centrum 1 ekonomista na 30 osób: prof. Juliusz Engelhardt. Marek Ratajczak,

Nowe rozwiązania instytucjonalne w sferze nauki i szkolnictwa wyższego Narodowe Centrum Nauki: „Do zadań Centrum należy: 1) finansowanie badań podstawowych realizowanych w formie: a)projektów badawczych, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej niezbędnej do realizacji tych projektów, […] c) projektów badawczych realizowanych przez osoby rozpoczynające karierę naukową […], d) stypendiów doktorskich i staży po uzyskaniu stopnia naukowego doktora; e) projektów badawczych dla doświadczonych naukowców mających na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy, i których efektem mogą być odkrycia naukowe;” W składzie Rady Centrum 1 ekonomista na 24 osoby: prof. Janina Jóźwiak. Marek Ratajczak,

HS4 Jednostka, instytucje, rynki: ekonomia, finanse, zarządzanie, demografia, m.in.: HS4_1 Makroekonomia (w tym: równowaga ekonomiczna, wzrost gospodarczy, wahania koniunkturalne w globalnej gospodarce); HS4_2 Mikroekonomia i ekonomia instytucjonalna HS4_3 Ekonometria i metody statystyczne HS4_4 Dynamika ludności i procesy demograficzne HS4_5 Ludność, gospodarka, rozwój społeczno-ekonomiczny HS4_6 Rynki finansowe, bankowość, finanse przedsiębiorstw HS4_7 Ekonomia behawioralna, konsumpcja i zachowania konsumentów, marketing HS4_8 Zarządzanie organizacjami, zarządzanie strategiczne HS4_9 Zarządzanie zasobami ludzkimi, zatrudnienie i płace HS4_10 Gospodarka publiczna, infrastruktura społeczna, administracja publiczna HS4_11 Warunki i jakość życia, dochody, ubóstwo HS4_12 Międzynarodowe stosunki gospodarcze HS4_13 Geografia ekonomiczna Marek Ratajczak, Panele Narodowego Centrum Nauki w ramach działu Nauki Humanistyczne, Społeczne i o Sztuce obejmujące nauki ekonomiczne:

Nowe rozwiązania instytucjonalne w sferze nauki i szkolnictwa wyższego W trakcie powoływania Rada Młodych Naukowców, której najważniejszym zadaniem „jest tworzenie warunków do dynamicznego rozwoju karier młodych polskich naukowców i wprowadzanie regulacji, które pozwolą w szerszym, niż dotąd zakresie uwolnić i spożytkować talenty młodego pokolenia uczonych.” Planowane zmiany instytucjonalne: Rada Główna Szkolnictwa Wyższego na Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Państwowa Komisja Akredytacyjna na Polska Komisja Akredytacyjna Marek Ratajczak,

Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych i jego zadania Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych: wśród 30 członków Komitetu 1 ekonomista, przewodniczącym Komitetu jest prof. dr hab. Maciej Zabel z UM w Poznaniu. Komitet jest organem opiniodawczo-doradczym Ministra. Organami Komitetu są Przewodniczący oraz 4 Komisje do spraw Grupy : Nauk Ścisłych i Inżynierskich Nauk o Życiu Nauk o Sztuce i Twórczości Artystycznej Nauk Humanistycznych i Społecznych. Komisja do spraw Grupy Nauk Humanistycznych i Społecznych obejmuje: nauki ekonomiczne i inne nauki społeczne, nauki humanistyczne, prawne i teologiczne. Marek Ratajczak,

Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych i jego zadania „ Do zadań Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych należy: 1) przeprowadzanie, nie rzadziej niż co 4 lata, kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych; 2) przedstawianie Ministrowi wniosków w sprawie przyznania poszczególnym jednostkom naukowym kategorii; 3) wskazywanie Ministrowi wiodących pod względem jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych, które w wyniku oceny, o której mowa w pkt 1, znacznie wyróżniają się poziomem prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych, w celu uwzględnienia przy określaniu wysokości środków finansowych na utrzymanie potencjału badawczego w kolejnych latach budżetowych; 4) opracowywanie projektu szczegółowych parametrów i kryteriów oceny jednostek naukowych oraz trybu przeprowadzania ponownej oceny jednostek, które otrzymały kategorię C; 5) opracowywanie planu działania zespołów do spraw ewaluacji jednostek naukowych, zwanych dalej „zespołami ewaluacji”, przeprowadzających ocenę działalności różnych rodzajów jednostek naukowych;[…] Marek Ratajczak,

„Kompleksowa ocena jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek […], jest przeprowadzana na podstawie wyników oceny poziomu naukowego prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych oraz ich efektów w odniesieniu do standardów międzynarodowych, a także oceny znaczenia działalności jednostki naukowej dla rozwoju nauki w skali międzynarodowej oraz wzrostu innowacyjności w skali kraju.[…] W wyniku kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo- rozwojowej jednostkom naukowym jest przyznawana kategoria: 1) A+ — poziom wiodący; 2) A — poziom bardzo dobry; 3) B — poziom zadowalający, z rekomendacją wzmocnienia działalności naukowej, badawczo-rozwojowej lub stymulującej innowacyjność gospodarki; 4) C — poziom niezadowalający. Parametry i kryteria oceny jednostek naukowych zależą od ich wielkości, rodzaju i profilu naukowego i są dostosowane do specyfiki każdej z czterech grup dziedzin nauki, odrębne dla instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni, instytutów badawczych i jednostek naukowych,[…] Marek Ratajczak,

Podstawowymi kryteriami kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych jest ocena: 1) poziomu naukowego prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych; 2) efektów działalności naukowej w odniesieniu do standardów międzynarodowych — w tym zwłaszcza publikacje autorstwa pracowników jednostki naukowej w renomowanych wydawnictwach oraz monografie naukowe, opracowane nowe technologie, materiały, wyroby, systemy i usługi, wdrożenia, patenty, licencje i prawa ochronne na wzory użytkowe, a także ocena znaczenia działalności jednostki naukowej dla rozwoju nauki w skali międzynarodowej oraz wzrostu innowacyjności w skali kraju, a w zakresie twórczości artystycznej aktywny udział w międzynarodowych wystawach, festiwalach, wydarzeniach artystycznych, plastycznych, muzycznych, teatralnych i filmowych.” Konsekwencje uzyskania kategorii A+: możliwość uzyskania statusu Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego. Konsekwencje uzyskania kategorii C: „Jednostce […] przyznaje się dotacje na utrzymanie potencjału badawczego na okres 6 miesięcy od dnia przyznania kategorii. Jednostka […] może złożyć wniosek o ponowną ocenę nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od dnia przyznania kategorii.” Marek Ratajczak,

Wyniki oceny parametrycznej z 2010 roku Marek Ratajczak, Kategorie Grupy nauk12345Razem12345 Razem (%) N N N N N N N M-N1-N M-N Razem Wszystkie jednostki objęte oceną

Główne etapy nowej parametryzacji: 1.Powołanie KEJN 2.Ustalenie nowych/zmodyfikowanych reguł oceny parametrycznej 3.Nadanie regułom oceny parametrycznej formy rozporządzenia Ministra 4.Powołanie Zespołów Ewaluacji 5.Przeprowadzenie oceny parametrycznej Wszystko musi być zakończone do końca września 2012!!!! Marek Ratajczak,

Dylematy oceny parametrycznej: 1.Co i jak mierzyć: ilość a jakość („publish or perisch”) 2.Kryteria oceny i szczegółowe mierniki 3.Ocena sformalizowana/ilościowa a ocena ekspercka/uznaniowa 4.Specyfika dziedzinowa i na poziomie dyscyplin naukowych 5.Problemy przyporządkowywania konkretnych jednostek i ich dorobku 6.Problemy definicyjne w sferze publikacji i innych efektów działalności naukowej 7.Wizja internacjonalizacji Marek Ratajczak,

Wnioski dla przyszłości i pro domo sua: 1.Pewne procesy w naszym otoczeniu należy traktować jako nieodwracalne, a w tym ograniczanie środków finansowych gwarantowanych z tytułu samego istnienia instytucji czy przynależności do jej kadry. 2.Będzie rosło znaczenie konkurencji w dostępie do środków na finansowanie nauki i oceny przez pryzmat uzyskanych efektów. 3.Nauki społeczne a wśród nich nauki ekonomiczne nie są i niestety raczej nie będą traktowane jako obszar priorytetowy. 4.W wypadku instytucji o statusie uniwersyteckim nie wchodzi w rachubę swoiste „obrażenie się” na sferę nauki i zasady jej finansowania. 5.Rozwiązania wewnętrzne poszczególnych jednostek naukowych powinny być dostosowywane do zasad systemów oceny zewnętrznej. Marek Ratajczak,

Dziękuję Państwu za uwagę !!!