w Polsce Bożena Ziemniewicz Lifelong Learning w Polsce Bożena Ziemniewicz

„ Kiedy tworzysz plany na jeden rok, zasiej zboże. Kiedy tworzysz plany na dziesięć lat, zasadź drzewa. Kiedy tworzysz plany na całe życie – kształć ludzi.” Chińskie przysłowie: Guanzi (ok. 645 p.n.e.)

POCZĄTKI Narodziny idei - 1970 r. Paul Lengrand przedstawił na konferencji UNESCO raport zatytułowany „Wprowadzenie do koncepcji uczenia się przez całe życie”. Publikacja UNESCO z 1996 roku pt. „Edukacja: jest w niej ukryty skarb” – cztery fundamentalne filary uczenia się: uczyć się, aby wiedzieć, uczyć się, aby działać, uczyć się, aby żyć wspólnie, uczyć się, aby być.

DEFINICJE Definicja OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development): Rozwój indywidualny każdego człowieka i rozwój cech społecznych, umożliwiających mu funkcjonowanie w społeczeństwie, we wszystkich formach i wszystkich kontekstach – w systemie formalnym, tj. w szkołach, placówkach kształcenia zawodowego, uczelniach i placówkach kształcenia dorosłych oraz w ramach kształcenia nieformalnego, incydentalnego, a więc w domu, w pracy i w społeczności. Definicja lifelong learning KE Bruksela 2001: Wszelkie działania związane z uczeniem się przez całe życie, zmierzające do poprawy poziomu wiedzy, umiejętności i kompetencji w perspektywie osobistej, obywatelskiej, społecznej i/lub związanej z zatrudnienie.

STRATEGIA LIZBOŃSKA Uczenie się przez całe życie to jedno z najważniejszych narzędzi osiągnięcia celu strategicznego - uczynienia Unii Europejskiej najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarką w świecie, gospodarką opartą na wiedzy, a społeczeństwo Unii Europejskiej - społeczeństwem wiedzy Nowa Strategia „Europa 2020” (marzec 2010): mądry, stabilny i angażujący wzrost poprzez działania w 5 strategicznych obszarach Badania i innowacyjność, „Innovation Union” Zmiana klimatu i energia Edukacja: „Youth on the Move” Zatrudnienie: „Agenda for new skills and new jobs” Zwalczanie ubóstwa Ludzie źródłem przewagi konkurencyjnej rynku UE i dobrobytu społeczeństw

TERMINOLOGIA POLSKA Lifelong Learnig to kształcenie ustawiczne edukacja permanentna edukacja dorosłych uczenie się przez całe życie uczenie się całościowe

DEFINICJE Edukacja = działalność instytucjonalna obejmująca wychowanie przedszkolne, kształcenie oraz szkolenie Kształcenie = działalność instytucjonalna w systemach szkolnych w ramach krajowego systemu kwalifikacji Szkolenie = działalność zorientowana na uczenie się w systemach szkoleń formalnych i pozaformalnych Uczenie się = proces kształtowania wiedzy, umiejętności oraz zdolności adaptacyjnych i twórczych osób

DEFINICJE Uczenie się formalne = proces organizowany w systemach szkolnych i szkoleń, który prowadzi do uzyskania kwalifikacji powszechnie uznawanych w danym systemie prawnym (formalnym systemie kwalifikacji) Systemy szkolne w Polsce = system oświaty oraz szkolnictwa wyższego System oświaty obejmuje wychowanie przedszkolne i kształcenie na poziomach od podstawowego do policealnego System szkolnictwa wyższego obejmuje kształcenie na poziomie wyższym

DEFINICJE Kształcenie ustawiczne obejmuje uzupełnianie kształcenia oraz szkolenie dorosłych (także młodzieży na progu dorosłości, która szkolenie traktuje jako alternatywę dla kształcenia). Ustawa o systemie oświaty nie dotyczy kształcenia ustawicznego realizowanego na podstawie innych przepisów, w tym o działalności gospodarczej.   Kształcenie na odległość to kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, w którym przekazywanie treści kształcenia oraz sprawdzanie przebiegu i efektów tego kształcenia odbywa się z zastosowaniem dostępnych technik komunikacyjnych, w szczególności: poczty, poczty głosowej, poczty elektronicznej, telewizji lub Internetu, bez stałego i bezpośredniego kontaktu nauczającego i uczącego się.

DEFINICJE Uczenie się „pozaformalne” = proces zinstytucjonalizowany, jednak zachodzący poza formalnym systemem kwalifikacji, który prowadzi do uzyskania kwalifikacji uznawanych wewnątrz danej instytucji (zakładu pracy, organizacji itp.) lub przez część innych instytucji, np. jako dodatkowe kryterium rekrutacji Uczenie się nieformalne = proces niezinstytucjonalizowany, zamierzony (samodzielne uczenie się) i niezamierzony (zachodzący bezwiednie przez całe życie, najintensywniej na etapie wczesnego rozwoju)

DEFINICJE Uczenie się przez całe życie = formalne, „pozaformalne” i nieformalne uczenie się od najmłodszych lat do późnej starości polegające na kształtowaniu wiedzy, umiejętności oraz zdolności wykorzystania ich w życiu prywatnym, obywatelskim i zawodowym. Dotyczy wszystkich osób jako podmiotów, co podkreśla znaczenie autentycznej równości szans i jakości w uczeniu się.

POLSKA Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Departament Rynku Pracy, UCZENIE SIĘ DOROSŁYCH. PRZEGLĄD TEMATYCZNY. POLSKA. NOTATKA NA TEMAT KRAJU, Warszawa 2006, Biblioteczka Rynku Pracy: tylko 46% osób w wieku 25–64 ma pełne średnie wykształcenie, co jest wskaźnikiem dość niskim w porównaniu z innymi krajami i co wskazuje na bardzo duże potrzeby w zakresie kształcenia ustawicznego w badaniu PISA (Międzynarodowa Ocena Umiejętności Uczniów) w 2000 roku Polska uplasowała się we wszystkich trzech kategoriach (umiejętność czytania i pisania, matematyka i nauki przyrodnicze) znacznie poniżej średniej OECD

POLSKA do chwili obecnej, wydatki na edukację w Polsce są jednymi z najniższych w krajach OECD wskaźniki uczestnictwa dorosłych w procesie uczenia się są relatywnie niskie w porównaniu z innymi krajami objętymi niniejszym przeglądem tematycznym; według wyników Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności w 2003 roku 5% osób dorosłych w wieku 25–64 uczestniczyło w szkoleniach w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie spośród krajów biorących udział w badaniach IALS Polska ma drugi najniższy, tuż przed Portugalią, wskaźnik uczestnictwa w szkoleniach związanych z pracą oraz w innych formach kształcenia dorosłych

POLSKA Procent ludzi w wieku od 25 do 64 lat biorących udział w jakichkolwiek formach edukacji i szkolenia w ciągu czterech tygodni poprzedzających badanie (2002)

POLSKA Procent ludzi w wieku od 25 do 64 lat biorących udział w jakichkolwiek formach edukacji i szkolenia w ciągu czterech tygodni poprzedzających badanie (2006)

POLSKA Wg OECD w 2003 - w Polsce jeden z najniższych poziomów biegłości w czytaniu i pisaniu populacji dorosłych w krajach OECD: 77% dorosłej populacji nie osiąga poziomu trzeciego, który uważany jest za minimum umożliwiające efektywne uczestnictwo we współczesnym społeczeństwie W 2003: - 5% dla osób dorosłych w wieku 25––64 (udział w szkoleniach w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie) - 14% dla całej populacji w wieku 16-64 (udział w szkoleniach w ciągu ostatniego roku – średnia dla wszystkich krajów: 35%) - 16% dla dorosłych pracujących w przedsiębiorstwach (średnia dla wszystkich krajów – 34%) W 2008: - 4,7% dla osób dorosłych w wieku 25-64 (średnia (Eurostat) dla Unii Europejskiej - 9,5%, w Danii i Szwecji ponad 30%; docelowo w 2020 r. średnia ma wzrosnąć do 15%)

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

GUS 2009: KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH. INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

WNIOSKI uczą się ludzie młodzi – wskaźniki uczestnictwa obniżają się w miarę wzrostu wieku, a ponad ¾ osób powyżej 55 roku życia nie korzysta z żadnych form edukacji w podnoszeniu kwalifikacji poprzez kształcenie formalne uczestniczą głownie osoby z wyższym wykształceniem, nieco więcej kobiet niż mężczyzn, przy czym mężczyźni wybierają przede wszystkim inżynierię, procesy produkcyjne i budownictwo, a kobiety nauki społeczne, ekonomię i prawo spośród osób podejmujących kształcenie pozaformalne ponad 60% zarówno kobiet jak i mężczyzn czyni to dla rozwoju kariery zawodowej i są to raczej mieszkańcy miast niż wsi powyższe dotyczy osób pracujących, bowiem motywem podejmowania edukacji pozaformalnej wśród bezrobotnych jest głównie wzrost możliwości otrzymania pracy edukację nieformalną (samokształcenie) przedsiębiorą przede wszystkim osoby z wyższym wykształceniem, a w przypadku jego braku – osoby o wykształceniu zawodowym, a nie ogólnym

WNIOSKI edukacja nieformalna to przede wszystkim samokształcenie z wykorzystaniem książek, profesjonalnych magazynów i innych materiałów drukowanych (ponad 80%) oraz programów komputerowych (ponad 60%) po edukację nieformalną sięgają głównie pracujący (80%) z komputera korzystają głownie ludzie młodzi (80%), a spadek wskaźnika następuje w miarę wzrostu wieku i dla grupy wiekowej 60-64 wynosi on poniżej 20% wśród użytkowników komputerów dominują (ponad 60%) tacy, którzy korzystają z niego codziennie i są to głównie osoby z wykształceniem wyższym w żadnej formie kształcenia nie uczestniczy blisko 2/3 populacji

BILANS KAPITAŁU LUDZKIEGO Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytet Jagielloński 2009-2011

Badania potwierdzają, że im wyższe wykształcenie w skali ogólnospołecznej, tym większa łatwość zatrudnienia, wyższa produktywność, lepsza jakość miejsc pracy, obniżenie wydatków z tytułu świadczeń dla bezrobotnych, zasiłków i wcześniejszych emerytur. Dodatkową korzyścią jest większy udział wykształconych obywateli w życiu społecznym, poprawa kondycji zdrowotnej społeczeństwa, redukcja przestępczości i większa satysfakcja osobista oraz samorealizacja.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ  BOŻENA ZIEMNIEWICZ PREZES STOWARZYSZENIA LIFELONG LEARNING DYREKTOR GENERALNY BRITISH CENTRE PEŁNOMOCNIK REGIONALNY POLSKIEJ IZBY FIRM SZKOLENIOWYCH stowarzyszenie@lifelong-learning.pl

SUPLEMENT – EUROPEJSKIE RAMY KWALIFIKACJI Idea ERK (ang. EQF = European Qualifications Framework) pojawiła się w 2004 roku, została sformułowana przez Komisję Europejską w październiku 2006 roku, a po dyskusjach formalnie przyjęta przez Parlament Europejski w dniu 23 kwietnia 2008 roku. Cel: ułatwienie porównywania kwalifikacji zdobywanych w różnym czasie, miejscach i formach, lepsze dostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy oraz społeczeństwa obywatelskiego, a co za tym idzie wzrost mobilności siły roboczej, promowanie uczenia się przez całe życie oraz rozwój społeczeństw rozwiniętej demokracji.

SUPLEMENT – EUROPEJSKIE RAMY KWALIFIKACJI Zasadniczym elementem ERK jest system ośmiu poziomów odniesienia, opisujących to, co uczący się na danym poziomie wie, rozumie i potrafi – tj. efekty nauczania - bez względu na to, w jakim systemie uczący się zdobył dany typ kwalifikacji. KRK obejmują: kształcenie ogólne kształcenie dorosłych kształcenie i szkolenie zawodowe szkolnictwo wyższe

SUPLEMENT – EUROPEJSKIE RAMY KWALIFIKACJI Deskryptory poziomów efektów uczenia się w Europejskich Ramach Kwalifikacji

SUPLEMENT – EUROPEJSKIE RAMY KWALIFIKACJI Deskryptory poziomów efektów uczenia się w Europejskich Ramach Kwalifikacji

SUPLEMENT – POLSKIE RAMY KWALIFIKACJI Polska rozpoczęła pracę nad KRK w 2008 w ramach realizowanego przez MEN projektu systemowego „Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu Krajowych Ram Kwalifikacji”, realizowanego we współpracy z Instytutem Badań Edukacyjnych oraz Fundacją „Fundusz Współpracy” w ramach Poddziałania 4.2 Priorytetu III Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Kontynuacja prac od lipca 2010 - projekt systemowy pt. „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie" realizowany przez Instytut Badań Edukacyjnych.

SUPLEMENT – POLSKIE RAMY KWALIFIKACJI Cel ogólny projektu prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych: opracowanie ostatecznych założeń merytorycznych i instytucjonalnych dla wdrożenia Krajowych Ram Kwalifikacji oraz krajowego rejestru kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Cele szczegółowe projektu prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych: - opracowanie modelu KRK i projektu raportu referencyjnego, z udziałem interesariuszy (m.in. instytucji edukacyjnych, pracodawców, związków zawodowych) w oparciu o wypracowany ekspercki model KRK - zbudowanie mapy kwalifikacji w Polsce w odniesieniu do ERK

SUPLEMENT – POLSKIE RAMY KWALIFIKACJI - opracowanie procedur potwierdzania kompetencji w celu uzyskania kwalifikacji i weryfikacji istniejących kwalifikacji w odniesieniu do ERK, z uwzględnieniem zasad zapewniania jakości - przygotowanie założeń merytorycznych, instytucjonalnych i organizacyjnych dla instytucji do spraw Krajowego Systemu Kwalifikacji oraz wsparcie dla funkcjonowania Instytucji ds. KSK - zwiększanie wiedzy na temat Krajowych Ram Kwalifikacji i kształcenia w oparciu o efekty uczenia się wśród instytucji edukacyjnych i szkoleniowych i uczestników rynku pracy.

SUPLEMENT – POLSKIE RAMY KWALIFIKACJI Po co potrzebne są KRK: - budowanie programów edukacyjnych w oparciu o efekty uczenia się, które podlegają weryfikacji (jako warunek wdrożenia) - narzędzie służące zmianie sposobu oceny i postrzegania zdobywanych kwalifikacji: z perspektywy procesu uczenia się na efekty z tego wynikające - umożliwienie opisu kwalifikacji i kompetencji jako efektów pełnego spektrum uczenia się (formalnego, pozaformalnego i nieformalnego) - KKR pozwala na objęcie różnorodnych ścieżek dochodzenia do określonego poziomu kwalifikacji, rozpoznawalnego w Polsce oraz w Europie