Sołecka demokracja ze szwajcarską precyzją. ZMIANA USTAWY O FUNDUSZU SOŁECKIM stan prawny aktualny na dzień 30.06.2014 r . PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ www.kss.org.pl

FUNDUSZ SOŁECKI został wprowadzony do polskiego systemu prawa w roku 2009 ustawą z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim. Celem funduszu sołeckiego było i jest stworzenie społeczności wiejskiej możliwości realizacji drobnych, aczkolwiek istotnych dla tego środowiska przedsięwzięć, co z kolei powinno zaowocować wzrostem aktywności społecznej i pobudzeniem inicjatyw obywatelskich. Naczelną zasadą funduszu sołeckiego jest to, iż sami mieszkańcy w drodze demokratycznego głosowania (które ma miejsce w czasie zebrania wiejskiego) decydują o tym jakie zadania zostaną zrealizowane ze środków przyznanych sołectwu w trybie ustawy o funduszu sołeckim. www.kss.org.pl

JAKIE PRZEDSIĘWZIĘCIA MOŻNA REALIZOWAĆ ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU SOŁECKIEGO? Inicjatywa zgłaszana jako przedsięwzięcie finansowane ze środków funduszu sołeckiego musi spełniać łącznie trzy następujące warunki: 1)  musi stanowić zadanie własne gminy, 2)  musi służyć poprawie warunków życia mieszkańców, 3)  musi być zgodna ze strategią rozwoju gminy. www.kss.org.pl

KTÓRE ZADANIA SĄ ZADANIAMI WŁASNYMI GMINY? Katalog zadań własnych gminy został określony w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /tekst jednolity - Dz. U. z 2013 r. poz. 595 ze zm./ Przy czym w art. 6 ust. 1 wyżej wskazanej ustawy ustawodawca zastrzegł, iż zakres działania gminy obejmuje sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. WAŻNE: Wyliczenie z art. 7 ustawy o samorządzie gminnym nie jest wyczerpujące, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę zwrotu "w szczególności". Zadania własne gmin określone są bowiem również w innych ustawach. www.kss.org.pl

KTÓRE ZADANIA SŁUŻĄ POPRAWIE WARUNKÓW ŻYCIA MIESZKAŃCÓW? Ocena czy przedsięwzięcie zgłoszone do realizacji ze środków funduszu sołeckiego służy poprawie życia mieszkańców należy tylko i wyłącznie do zebrania wiejskiego, gdyż nie opiera się ona na żadnych ustawowo określonych przesłankach – tutaj decyduje subiektywne odczucie większości mieszkańców zgromadzonych na zebraniu wiejskim. www.kss.org.pl

CO Z FUNDUSZEM SOŁECKIM, GDY W GMINIE NIE OBOWIĄZUJE STRATEGIA ROZWOJU GMINY? W polskim systemie prawnym brak jest przepisów nakładających na władze gminy obowiązek określenia strategii rozwoju. Natomiast ustawa o funduszu sołeckim wymaga m.in. ażeby były one zgodne ze strategią rozwoju gminy. Aczkolwiek nie reguluje sytuacji, w której brak jest w gminie takiego dokumentu. Problem ten został zauważony już na początku funkcjonowania ustawy przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, które na swojej stronie internetowej (http://www.msw.gov.pl/portal/pl/565/7197/Fundusz_Solecki_w_pytaniach_i_odpowiedziach.html) wyraziło opinię, zgodnie z którą (cyt.) „w gminach, w których nie ma takich dokumentów, lub też w których utraciły one swoją ważność, oceny czy dane przedsięwzięcie jest zgodne ze strategią rozwoju gminy (rozumianą jako nie ujęte w formie dokumentu kierunki rozwoju gminy) dokonuje jej organ stanowiący” (tj. wójt, burmistrz, prezydent miasta). www.kss.org.pl

KTO DECYDUJE O PRZEZNACZENIU FUNDUSZU SOŁECKIEGO? Jedynym właściwym organem, który bezpośrednio podejmuje decyzję na co zostaną wydane środki jest zebranie wiejskie. Zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa, podejmuje uchwałę, w której wskazuje przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia przewidziane do realizacji ze środków funduszu sołeckiego. UWAGA! Zgodnie z ustawą o funduszu sołeckim zabranie wiejskie uchwala WNIOSEK (wraz z oszacowaniem kosztów przedsięwzięcia /przedsięwzięć i uzasadnieniem), a nie samo przedsięwzięcie. Zatem prawo inicjatywy wskazania przedsięwzięcia do realizacji ogranicza się do trzech podmiotów: sołtysa, rady sołeckiej lub 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. www.kss.org.pl

MANKAMENTY USTAWY Z DNIA 20 LUTEGO 2009 R. O FUNDUSZU SOŁECKIM: brak możliwość wystąpienia przez sołectwo o zmianę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach funduszu sołeckiego, brak możliwości składania wniosków dotyczących realizacji wspólnych przedsięwzięć przez kilka sołectw z terenu danej gminy, nieprecyzyjna konstrukcja art. 4 ust. 6 ustawy dawała możliwość radzie gminy do przyjmowania wadliwych wniosków niespełniających warunków formalnych określonych w art. 4 ust. 2-4, które zostały odrzucone przez wójta (np. złożonych po terminie), www.kss.org.pl

MANKAMENTY USTAWY Z DNIA 20 LUTEGO 2009 R. O FUNDUSZU SOŁECKIM: konieczność corocznego podejmowania uchwały, w sytuacji gdy dana gmina chce w sposób trwały wprowadzić funkcjonowanie funduszu sołeckiego na swoim terenie, brak szczegółowych uregulowań dotyczących zwiększenia przez radę gminy środków funduszu sołeckiego (na jakim etapie można zwiększyć środki, kto o tym fakcie informuje sołectwo), niskie zaangażowanie budżetu państwa (niski zwrot wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego) nie sprzyja promocji tworzenia funduszy sołeckich w gminach, a tym samym zachęcania mieszkańców do aktywnego uczestniczenia w życiu lokalnej społeczności, www.kss.org.pl

USTAWA z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z dnia 12 marca 2014 r., poz. 301) wejście w życie: 20 marca 2014 roku www.kss.org.pl

wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy corocznie rada gminy w terminie do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy podejmuje uchwałę o wyrażeniu albo nie wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy na rok następny podjęta przez radę gminy w terminie do dnia 31 marca roku poprzedzającego roku budżetowy uchwała o wyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy ma zastosowanie do kolejnych lat budżetowych następujących po roku, w którym została podjęta uchwała o niewyrażeniu zgody na wyodrębnienie funduszu ma zastosowanie wyłącznie do roku budżetowego następującego po roku, w którym została podjęta www.kss.org.pl

przeznaczenie środków funduszu sołeckiego (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST przeznaczenie środków funduszu sołeckiego (bez zmian) zadania własne gminy, służące poprawie warunków życia mieszkańców, zgodne ze strategią rozwoju gminy wydatki na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej 12 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

algorytm obliczania (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST algorytm obliczania (bez zmian) F -     wysokość środków przeznaczonych na dane sołectwo, jednak nie więcej niż dziesięciokrotność Kb, Lm -    liczbę mieszkańców sołectwa według stanu na dzień 30 czerwca roku poprzedzającego rok budżetowy, określoną na podstawie prowadzonego przez gminę zbioru danych stałych mieszkańców, o którym mowa w art. 44a ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993, z późn. zm.), Kb -    kwotę bazową – obliczoną jako iloraz wykonanych dochodów bieżących danej gminy, o których mowa w przepisach o finansach publicznych, za rok poprzedzający rok budżetowy o dwa lata oraz liczby mieszkańców zamieszkałych na obszarze danej gminy, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata, ustalonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. 13 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

informacja o środkach przysługujących sołectwu FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST informacja o środkach przysługujących sołectwu w terminie do 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy wójt informuje sołtysów o środkach przysługujących sołectwu wyliczonych zgodnie z algorytmem w terminie do 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy wójt informuje sołtysów o środkach przysługujących sołectwu wyliczonych zgodnie z algorytmem oraz o środkach przysługujących sołectwu w związku z podjęciem przez radę gminy uchwały o zwiększeniu środków funduszu sołeckiego 14 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

obowiązek sprawozdawczy wójta FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST obowiązek sprawozdawczy wójta – w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy wójt przekazuje wojewodzie informację o wysokości przypadających danym sołectwom środków funduszu sołeckiego (wyliczonych zgodnie z algorytmem ustawowym) oraz o wysokości kwoty bazowej (Kb) nieprzekazanie przez wójta informacji, o której mowa powyżej, w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzającego rok budżetowy, skutkuje utratą przez gminę prawa do zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu w danym roku budżetowym 15 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

obowiązek sprawozdawczy wojewody FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST obowiązek sprawozdawczy wojewody – wojewoda, po zweryfikowaniu informacji otrzymanych od wójtów (o wysokości funduszy sołeckich wyliczonych na podstawie algorytmu), przekazuje zbiorczą informację ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej w terminie do dnia 15 sierpnia roku poprzedzającego rok budżetowy 16 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

wygasanie środków funduszu sołeckiego (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST wygasanie środków funduszu sołeckiego (bez zmian) środki funduszu niewykorzystane w roku budżetowym wygasają z upływem roku   17 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

zwrot z budżetu państwa wydatków wykonanych w ramach FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST zwrot z budżetu państwa wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego 1)   30% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb jest mniejsze od średniego Kbk w skali kraju, 2)   20% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb wynosi od 100% do 120% średniego Kbk w skali kraju, 3)   10% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb jest większe od 120% średniego Kbk w skali kraju, gdzie Kbk oznacza – średnią kwotę bazową w kraju – obliczaną dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, ujętych w rejestrze terytorialnym, o którym mowa w art. 47 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej, według stanu na dzień 1 stycznia roku poprzedzającego rok budżetowy 1)   40% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb jest mniejsze od średniego Kbk w skali kraju, 2)   30% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb wynosi od 100% do 120% średniego Kbk w skali kraju, 3)   20% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb jest większe od 120% i nie większe niż 200% średniego Kbk w skali kraju, 18 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

rozporządzenia określające: FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST przepisy wykonawcze rozporządzenie określające tryb zwrotu części wydatków gmin w ramach funduszu sołeckiego rozporządzenia określające: 1)   wzory informacji, o których mowa w art. 3 ust. 3 i 4 ustawy o funduszu sołeckim, 2)   tryb zwrotu części wydatków gmin w ramach funduszu oraz wzór wniosku o ten zwrot 19 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

zwiększenie środków funduszu sołeckiego FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST zwiększenie środków funduszu sołeckiego prawo zwiększenia środków funduszu sołeckiego przysługuje radzie gminy (ustawodawca nie określa na jakim etapie można zwiększyć środki, kto o tym fakcie informuje sołectwo i na jakich zasadach ma się to odbyć) uchwała o zwiększeniu środków funduszu sołeckiego ma zastosowanie wyłącznie do roku budżetowego następującego po roku, w którym została podjęta wysokość zwiększenia nie jest wliczana do zwrotu ze środków budżetu państwa rada gminy może zwiększyć środki funduszu ponad wysokość obliczoną na podstawie ustawowego algorytmu, określając w terminie do dnia 30 czerwca roku poprzedzającego rok budżetowy, w drodze uchwały, zasady zwiększania środków funduszu przypadających na poszczególne sołectwa (uchwała podjęta po wyżej wymienionym terminie jest nieważna) uchwała, o zwiększeniu środków funduszu sołeckiego, ma zastosowanie do lat budżetowych następujących po roku, w którym została podjęta 20 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

warunek przyznania funduszu sołeckiego (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST warunek przyznania funduszu sołeckiego (bez zmian) złożenie do wójta w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy wniosku uchwalonego przez zebranie wiejskie 21 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

inicjatorzy wniosku (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST inicjatorzy wniosku (bez zmian) zebranie wiejskie uchwala wniosek z inicjatywy: sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa 22 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

elementy obligatoryjne wniosku (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST elementy obligatoryjne wniosku (bez zmian) wskazanie przedsięwzięć do realizacji w ramach przyznanego funduszu sołeckiego, oszacowanie kosztów, uzasadnienie realizacji przedsięwzięć 23 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

odrzucenie wniosku przez wójta (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST odrzucenie wniosku przez wójta (bez zmian) w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku wójt odrzuca wniosek, który nie spełnia warunków określonych w art. 4 ust. 2-4 ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim, jednocześnie informując o tym sołtysa UWAGA: wójt zobowiązany jest do zbadania czy: złożony wniosek został uchwalony przez zebranie wiejskie, z czyjej inicjatywy wniosek został uchwalony i czy inicjator wniosku należy do podmiotów wskazanych w ustawie o funduszu sołeckim złożony wniosek dotyczy przedsięwzięcia przewidzianego do realizacji na terenie danego sołectwa, w ramach przyznanych sołectwu środków i czy zawiera on oszacowanie kosztów przedsięwzięcia wraz z uzasadnieniem wniosek został przekazany wójtowi celem uwzględnienia w projekcie uchwały w terminie do 30 września w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku wójt odrzuca wniosek, który nie spełnia warunków określonych w art. 5 ust. 2-4 ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim, jednocześnie informując o tym sołtysa 24 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

„odwołanie” się od decyzji wójta o odrzuceniu wniosku FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST „odwołanie” się od decyzji wójta o odrzuceniu wniosku sołtys w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji, o odrzuceniu przez wójta wniosku, może podtrzymać wniosek niespełniający warunków określonych w art. 4 ust. 2-4, kierując go do rady gminy za pośrednictwem wójta sołtys w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji, o odrzuceniu przez wójta wniosku, może podtrzymać wniosek niespełniający warunków określonych w art. 5 ust. 2-4, kierując go do rady gminy za pośrednictwem wójta; w przypadku, gdy wniosek został odrzucony przez wójta z powodu niespełnienia warunków określonych w art. 5 ust. 2 lub 3, zebranie wiejskie może ponownie uchwalić wniosek; wniosek ponownie uchwalony przez zebranie wiejskie sołtys przekazuje radzie gminy za pośrednictwem wójta – przekazanie ponownie uchwalonego wniosku radzie gminy winno nastąpić w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji o odrzuceniu wniosku przez wójta 25 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

rozpatrzenie „odwołania” przez radę gminy FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST rozpatrzenie „odwołania” przez radę gminy w przypadku podtrzymania wniosku przez sołtysa, rada gminy rozpatruje ten wniosek w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania wójt związany jest rozstrzygnięciem rady gminy w przypadku podtrzymania wniosku przez sołtysa, rada gminy rozpatruje ten wniosek w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania; rada gminy odrzuca wniosek niespełniający warunków określonych w art. 5 ust. 2-4 lub podtrzymany po terminie, o którym mowa w art. 5 ust. 6 (tj. po upływie 7-dniowego terminu na podtrzymanie wniosku) w przypadku ponownie uchwalonego wniosku, rada gminy rozpatruje ten wniosek w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania; rada gminy odrzuca wniosek niespełniający warunków określonych w art. 5 ust. 2 lub 3 lub przekazany po terminie, o którym mowa w art. 5 ust. 8 wójt związany jest rozstrzygnięciem rady gminy ustawa (cyt.) art. 5 ust. 5. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 7 dni od dnia otrzymania odrzuca wniosek niespełniający warunków określonych w ust. 2-4, jednocześnie informując o tym sołtysa. art. 5 ust. 8. Sołtys, w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji, o której mowa w ust. 5, przekazuje radzie gminy za pośrednictwem wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wniosek ponownie uchwalony przez zebranie wiejskie. 26 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

etap uchwalania budżetu gminy (bez zmian) FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST etap uchwalania budżetu gminy (bez zmian) uchwalając budżet, rada gminy odrzuca wniosek sołectwa, w przypadku gdy zamierzone przedsięwzięcia nie stanowią, zadania własnego gminy, nie służą poprawie warunków życia mieszkańców, nie są zgodne ze strategią rozwoju gminy tudzież, gdy nie są to wydatki na działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej 27 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

możliwość realizacji przez sołectwa wspólnych przedsięwzięć FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST możliwość realizacji przez sołectwa wspólnych przedsięwzięć ustawodawca nie przewidział takiej możliwości sołectwa mogą realizować wspólne przedsięwzięcia; każde z sołectw zamierzających wspólnie realizować przedsięwzięcie odrębnie uchwala wniosek; przepisy art. 5 stosuje się odpowiednio, z tym że wniosek powinien zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze danego sołectwa lub innego sołectwa w danej gminie 28 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

FUNDUSZ SOŁECKI tak BYŁO tak JEST możliwość wystąpienia przez sołectwo o zmianę przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach funduszu sołeckiego w trakcie roku budżetowego ustawa o funduszu sołeckim z 2009 roku nie przewidywała możliwości dokonywania zmian w wydatkach realizowanych w ramach funduszu w trakcie roku budżetowego, jednakże nie wcześniej niż po uchwaleniu budżetu gminy na dany rok i nie później niż do dnia 31 października danego roku budżetowego, sołectwo może złożyć do wójta wniosek o zmianę przedsięwzięć lub ich zakresu przewidzianych do realizacji w ramach funduszu. Wnioskowana zmiana nie może spowodować przekroczenia środków przyznanych pierwotnie w uchwale budżetowej. Wniosek o zmianę przedsięwzięć lub ich zakresu musi zostać uchwalony przez zebranie wiejskie z inicjatywą takiego wniosku mogą wystąpić: sołtys, rada sołecka lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Wniosek musi zawierać wskazanie przedsięwzięć do realizacji w ramach przyznanego funduszu sołeckiego, oszacowanie kosztów, uzasadnienie. Względem wniosku o zmianę przedsięwzięć lub ich zakresu, stosuje się odpowiednio przepisy art. 5 ust. 5-11 (dot. weryfikacji oraz zatwierdzania wniosku przez organy gminy wraz procedurą „odwoławczą”). 29 www.kss.org.pl www.kss.org.pl

Dziękujemy za uwagę. Zapraszamy ponownie. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Opracowanie: Maria Wymysło Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów ul. Zofii Urbanowskiej 8 62-500 Konin tel. / fax 63 243 75 80 e-mail: biuro@kss.org.pl www.kss.org.pl