Kształcenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – obecny stan prawny Kuratorium Oświaty w Warszawie Wydział Zwiększania Szans Edukacyjnych Warszawa, 10 listopada 2010 r.

„Gdyby każdy miał to samo, nikt nikomu nie byłby potrzebny” ks „Gdyby każdy miał to samo, nikt nikomu nie byłby potrzebny” ks. Jan Twardowski Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zmianami) oraz rozporządzeniami ministra właściwego do spraw oświaty kształcenie specjalne jest integralną częścią systemu edukacji.

W myśl art. 71b ust. 1 ww. ustawy - kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w szkołach ogólnodostępnych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjalnych i ośrodkach/placówkach specjalnych: MOW, MOS, SOSW, SOW, ORW.

Uczniowie z różnymi rodzajami niepełnosprawności powinni posiadać: orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania (jeśli stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły), orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych (dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim), opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

Uwaga: Dzieci i młodzież chore i przewlekle chore, przebywające w zakładzie opieki zdrowotnej, w tym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym i zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, a także w jednostce pomocy społecznej i kształcące się w szkole specjalnej lub oddziale specjalnym zorganizowanych w tych jednostkach, nie muszą posiadać ww. orzeczeń i opinii. Powinny natomiast mieć zapewnioną odpowiednią organizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo- wychowawcze, zorganizowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo - wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. z 2003 r. Nr 51, poz. 446).

System oświaty obejmuje kształcenie uczniów niepełnosprawnych w: przedszkolach, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkolach specjalnych oraz innych formach wychowania przedszkolnego – nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko niepełnosprawne 10 r. ż. (od roku 2012 nie dłużej niż do ukończenia 8 r. ż.)

System oświaty obejmuje kształcenie uczniów niepełnosprawnych w: szkołach podstawowych, w tym: specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi, nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia niepełnosprawnego 18 r. ż. gimnazjach, w tym: specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi, nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia niepełnosprawnego 21 r. ż.

System oświaty obejmuje kształcenie uczniów niepełnosprawnych w: szkołach ponadgimnazjalnych, w tym: specjalnych, integracyjnych, z oddziałami integracyjnymi, nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia niepełnosprawnego 24 r. ż. (projekt rozporządzenia przewiduje do 23 r. ż.) Uwaga: Dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim w wieku od 3 do 25 r. ż., organizuje się w przedszkolach, szkołach, placówkach, zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, prowadzone w formach: zespołowej lub indywidualnej.

Rodzaje ośrodków/placówek kształcenia specjalnego: > młodzieżowe ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie, > młodzieżowe ośrodki socjoterapii dla dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym lub uzależnieniem,

> specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze w szczególności dla dzieci i młodzieży: - niesłyszących i słabo słyszących; - niewidomych i słabo widzących; - z niepełnosprawnością ruchową; - z autyzmem; - ze sprzężonymi niepełnosprawnościami; - z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym. > specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym, realizujących obowiązek szkolny i obowiązek nauki poza ośrodkiem;

> ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami. Uwaga: W myśl art. 3 pkt 18 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) przez niepełnosprawności sprzężone należy rozumieć występowanie u dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub słabowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z autyzmem co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepełnosprawności.

Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w wieku przedszkolnym realizują Podstawę programową wychowania przedszkolnego. Uczniowie w normie intelektualnej: niewidomi, słabo widzący, niesłyszący, słabo słyszący, z niepełnosprawnością ruchową, z autyzmem, z chorobami przewlekłymi, z zaburzeniami psychicznymi, niedostosowani społecznie, zagrożeni uzależnieniem oraz uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim realizują Podstawę programową kształcenia ogólnego.

Jedynie uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, realizują Podstawę programową kształcenia ogólnego, odpowiednią dla tych niepełnosprawności. Ich specjalne trudności w uczeniu się wymagają zaplanowania i realizacji zindywidualizowanych oddziaływań w procesie edukacyjnym.

Obowiązujące akty prawne Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zmianami) – Art. 1 pkt 5, 5a i art. 71b. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 19, poz. 166).

Obowiązujące akty prawne Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i  młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 19, poz. 167).

Obowiązujące akty prawne Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 11, poz. 114).

Obowiązujące akty prawne Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. z 2005 r. Nr 52 poz. 467 ze zm.) – dotyczy placówek: SOSW, SOW, MOW, MOS, ORW.

Obowiązujące akty prawne Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2008 r. Nr 175, poz. 1086).

Obowiązujące akty prawne Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo - wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. z 2003 r. Nr 51, poz. 446).

Wspólne kształcenie wszystkich uczniów W edukacji powinna spełniać się idea jedności w zróżnicowaniu. Oznacza to tworzenie takich warunków, w których – uznając indywidualne potrzeby i możliwości dzieci i młodzieży – zapewnia się wspólne kształcenie wszystkim uczniom, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Projekty 5 rozporządzeń zamieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych,

w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach,

w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno- pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych, w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej.

Dziękuję za uwagę.