TECHNOLOGIA INFORMACYJNA STARE I NOWE WYZWANIA DLA EDUKACJI Maciej M. Sysło Instytut Informatyki, Uniwersytet Wrocławski syslo@ii.uni.wroc.pl http://www.wsip.com.pl/ti/ CODN 19.01.2005.

Plan Informatyka a technologia informacyjna (TI) Społeczeństwo informacyjne, oparte na wiedzy Spojrzenie przed siebie: przepowiednie, wizje Technologie: Internet, e-edukacji, zdalne nauczanie, ustawiczne kształcenie (LLL) Scenariusze dla przyszłej szkoły (OECD) Model rozwoju TI w edukacji (UNESCO) Czym jest uczenie się. PL: Skąd przychodzimy: osiągnięcia; Gdzie jesteśmy: ocena stanu; Dokąd zmierzamy: plany, MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

mówimy o formalnym i nieformalnym uczeniu (się) – schooling I have never let my schooling interfere with my education Nigdy nie pozwoliłem, by chodzenie do szkoły przeszkadzało mojemu kształceniu Mark Twain mówimy o formalnym i nieformalnym uczeniu (się) – schooling a gdzie jest – my education ? MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Informatyka a Technologia informacyjna Informatyka – dziedzina wiedzy (sprzęt, oprogramowanie, algorytmika, teoria obliczeń, metody numeryczne, nowe koncepcje: komputerów, oprogramowania, algorytmów ...) – dziedzina dla specjalistów i baza dla technologii informacyjnej Technologia informacyjna – zastosowania informatyki i innych technologii w pracy z informacją – umiejętności dla każdego MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Informatyka a Technologia informacyjna Ujęcie czynnościowe Informatyka – tworzenie nowych “produktów” informatycznych: programów, algorytmów, teorii informatycznych, nowych komputerów, ... Technologia informacyjna – posługiwanie się gotowymi produktami informatycznymi w pracy z informacją, różnorodną i w różnej formie. Może mieć charakter działań oryginalnych, twórczych MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

WCZESNA HISTORIA Nurt praktyczny – historia TI Euklides jeszcze nie myślał o komputerze XVII: Schickard – kalkulator dla Keplera XVII: Pascal – obliczenia podatkowe (50 egz.) XIX: Babbage – tablice nawigacyjnej i astron. XIX: Hollerith – spis ludności, wykupiło go IBM XX: Turing – Colossus do łamania Enigmy XX: US Army – napędem postępu przygotowania do wojny i pokoju MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

H I S T O R I A – edukacja z TI Nauczanie programowane 1980 – S. Papert – odwrócenie relacji, to „dziecko programuje komputer” 80’, 90’ – tylko „dodanie” komputera do środowisk uczenia się Koniec XX w. – integracja TI z dziedzinami i działaniami w klasie XX/XXI w – Profesja TI Alfabetyzacja komputerowa a biegłość w TI MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Społeczeństwo wraz z ekonomią robiące najlepszy pożytek z nowej TI TI jest technologią definiującą XX/XXI, zmieniającą ekonomię i zachowania społeczne TI (sieci) łamie bariery w komunikacji – dostęp do informacji zawsze i wszędzie Społeczeństwo oparte na wiedzy – przepływ informacji i idei powiększa zasoby wiedzy MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Standard edukacyjny: 3R + TI Każdy obywatel (w tym: uczeń, nauczyciel), w takim samym sensie, w jakim nabywa umiejętność czytania, pisania, rachowania (3R) powinien dążyć do zwiększenia umiejętności posługiwania się technologią informacyjną (+TI) w swoim życiu zawodowym (nauczyciel w uczeniu) i osobistym MSY: TI – stare i nowe wyzwania

SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE, OPARTE na WIEDZY Konsekwencje – zagrożenia, m.in.: digital divide – wykluczenie powodowane brakiem dostępu do TI rozwarstwienie społeczne między posiadającymi TI i informacje, a tymi którzy nie mają brak transferu informacji między społecznościami o różnym dostępie konsekwencje dla edukacji społeczeństwa MSY: TI – stare i nowe wyzwania

Utopie, przepowiednie George Orwell, Rok 1984 Władza Wielkiego Brata Aldous Huxley, Nowy wspaniały świat, 1931 Satyra na dominację nauki nad człowiekiem. Aldous Huxley, Wyspa, 1931 Rozsądne ograniczenie dostępu do nowej technologii. Przyjęcie religii wschodu. Edwin Bendyk, Antymatrix. Człowiek w labiryncie sieci, 2004 ... połączenia między węzłami gęstnieją, by zdusić cywilizację w śmiertelnym uścisku ... MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Przepowiednie ... cd Orwell: zniewoli nas Wielki Brat Huxley: wielbiąc technolgię pozbawimy się zdolności myślenia Orwell: lękał się zakazu wydawania książek Huxley: niepotrzebny zakaz, nikt nie zechce czytać Orwell: bał się zakazu dostępu do informacji Huxley: bał się nadmiaru informacji, który zniewoli Orwell: zniszczy nas to, czego nienawidzimy Huxley: zniszczy nas to, co uwielbiamy MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

planowanych działań – przykłady Krach oczekiwań, planowanych działań – przykłady porażka dot.com-ów UK: 62 mln funtów by zachęcić do zdalnego studiowania w UK. Miało być 5000 studentów, było 900 – koszt jednego 44 tys! Francja – podobnie OKNO (PW) – koszt studium podyplomowego 6000 zł. e-nauczanie – głównie dostęp do materiałów, dalekich od tradycyjnych (merytorycznie) MSY: TI – stare i nowe wyzwania

Nowe technologie w edukacji Kryteria wprowadzania: Nowy obiekt zainteresowania – stale pojawia się coś nowego ... Korzyści edukacyjne – jednak brak potwierdzenia wyraźnych korzyści Powszechność użycia – nie tylko korzyści, ale inna jakość, nieunikniona sytuacja MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Nowe technologie w edukacji Technologia (informacyjna): przedmiotem wydzielonych zajęć a później w podwójnej roli: technologia kształcenia – by wspomagać inne zajęcia ... – można się bez niej obejść! integralny element każdej dziedziny kształcenia – bo tak zmieniają się dziedziny; ponadto: TI stymuluje rozwój przez swój rozwój i umożliwia rozwój innych dziedzin MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Internet w konstrukcjach inżynierów – wszystko możliwe, nieograniczony postęp w zapowiedziach proroków – świetlana przyszłość w deklaracjach polityków – nowe narzędzie uprawiania demokracji, wszystko dla wszystkich na biurkach i w rękach twórców – nowe narzędzie, nowe możliwości MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Internet – realia i pozory Tekst, książka, podręcznik, hipertekst: czy śmierć książki i zagłada czytelnictwa ? czytać, czy zaglądać ? wertować, czy szukać ? plan akcji, czy sieć odnośników ? !!! tworzyć, czy kopiować ? !!! publikować, czy zamieszczać ? !!! MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Kształcenie ustawiczne (LLL) Memorandum Komisji Europejskiej: Wszelkie formy aktywności związane z uczeniem się, podejmowane w ciągu życia, mające na celu zwiększenie wiedzy, umiejętności i kompetencji, z perspektywy życia osobistego, obywatelskiego, społecznego i zawodowego. ? Szkoła (młodzież), a ustawiczne (dorośli) ? MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Kształcenie ustawiczne (LLL) cele działania wg Memorandum on LLL (UE) Nowe umiejętności – TI, języki, ... Zaangażowanie w zasoby ludzkie Innowacje w kształceniu – uczący się w centr. Większe uznanie dla kształcenia – dyplomy EU w zakresie TI Dostęp do doradztwa i informacji across EU Zbliżenie kształcenia do miejsca życia: zamieszkania, szkoły, pracy. Wspomaganie możliwościami TI, gdzie to właściwe. MSY: TI – stare i nowe wyzwania

Rola szkoły – ucząca się szkoła kształcenie ma charakter lokalny (UE) Szkoła uczniów: pierwszy etap LLL: nauczyć uczyć się zapobieganie wykluczeniu z LLL Szkoła nauczycieli: nauczycielami uczniów, w tym w LLL swój ciągły rozwój zawodowy Rola TI: stymuluje rozwój przez swój rozwój umożliwia rozwój innych dziedzin MSY: TI – stare i nowe wyzwania

Kształcenie ustawiczne (LLL) podsumowanie Nowy system edukacyjny: nowe idee pedagogiczne, rola TI nowa organizacja procesu aktywnego poznawania i stałego rozwoju intelektualnego Nowy typ instytucji edukacyjnych: połączenie formalnego, nieformalnego i incydentalnego kształcenia, rola TI kształcenie: any time & anywhere, just in time, just fit, learning by doing – rola TI Nowy typ uczącego się: własna edukacja MSY: TI – stare i nowe wyzwania

Nowe technologie w edukacji Model wg UNESCO Etapy wrastania (rozwoju) TI w edukację: Pojawianie się – sprzęt, TI, nowe możliwości przedmiotem zainteresowania Stosowanie – wykorzystanie TI w istniejących strukturach Integracja – przenikanie TI do dziedzin kształcenia, rzeczywiste zastosowania TI Transformacja – zmiana organizacji i roli szkoły, przygotowanie do IT profession MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Scenariusze dla szkoły (OECD) Ekstrapolacja status quo: Umocnienie zbiurokratyzowanego systemu Model rynkowy – inwestowanie w edukację Odnowione spojrzenie: Szkoła centrum społecznym (lokalnym) Szkoła organizacją kształcącą (dobrze) Deskolaryzacja: Sieci kształcenia w łonie społ. sieciowego Desintegracja szkoły jako instytucji MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

7: Scenariusz dla szkoły PL biurokracja – np. standardy, wspólny dla wszystkich stron punkt odniesienia rynkowość – edukacja to dobra inwestycja lokalność – społeczność uczących się dobrze uczy – wysoki poziom kształcenia rola sieci – węzeł sieci ustawicznego kształcenia się przeciw deskolaryzacji – zadbać o nauczyciela i o instytucję MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Nowe technologie a Nowa szkoła? stara klasa (szkoła) + TI, Internet wirtualna klasa? wirtualna szkoła? a może szkoła (klasa) sieciowa? stary program, stary podręcznik + TI, Internet e-podręcznik? podręcznik sieciowy? e-tam-podręcznik? stary (czasem młody nauczyciel) + TI, Internet strażnik tradycji (=staroci)? e-nauczyciel? MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Nowe technologie. a Nowe kształcenie Nowe technologie a Nowe kształcenie? Wyzwania – wsparcie dla technologii! : inteligentny poszukiwacz – znajduję to, co znam – nie czekając na inteligentny Internet ustawiczne kształcenie – lokalne (korporacyjne) wsparcie – na potrzeby lokalne b-zawartość (content) versus e-zawartość b – brain, e – electronic osobiste czytadło versus e-książka struktury poznawcze versus hipertekst MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Nowe technologie: a Nowe kształcenie? Od dawna stawiane pytania: jak nauczyć się na przyszłość? – trudno, bo czego? zamiast tego: nauczyć się uczyć – nie wykluczać, nie e-wykluczać, tworzyć własne uczenie się, by: kształcić się ustawicznie – utworzyć system uczących się w miejsce systemu edukacji (centralnej, zdalnej, ...) MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Nowe technologie - a może wsparte Starą technologią? Senior Ferrari: Największe przyspieszenie osiąga się nie pedałem gazu, a głową Informatyka jako nauka potwierdziła to wielokrotnie: największych osiągnięć dokonał człowiek, nie technologia. MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Czym jest uczenie się? Uczenie się – to działalność umysłowa Maszyny (technologia) a myślenie: Test Turinga – czy maszyny mogą myśleć? ELIZA – J. Weizenbaum Argument Chińskiego Pokoju – J. Searle AI – systemy eksperckie – raczej zarządzanie wiedzą niż jej tworzenie AI – metafora „lotu ptaka” – „myślący mózg” AI – natura inteligencji w oderwaniu od mózgu i komputerów MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Nowe technologie elektroniczne, ewolucja narzędzi Każde narzędzie rodzi możliwość jego nadużycia A jakie szanse? Komputer – z „ludzkim” interfejsem Internet – web mediated, curriculum on-line; semantyczny web (prace W3, Microsoft) Hipertekst – Ted Nelson, Xanadu – procesor wersji tekstu – hiperstruktury poznawcze e-podręcznik – technologia dla technologii bezpieczeństwo – klucz biologiczny użytkownika MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Edukacja: Plany – propozycje Technologia informacyjna: szkoła podstawowa gimnazjum + elementy podstaw informatyki szkoła ponadgimnazjalna – z elementami profesjonalnego przygotowania szkoła wyższa – ewentualnie IT profession Szkoła ponadgimnazjalna informatyka + matura na dwóch poziomach MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

METODYKA Technologia informacyjna – nauczanie czynnościowe, kształtowanie (dobrego) stylu pracy z komputerem: rozwiązania czytelne dla innych, praca zespołowa, rozwiązania łatwe w utrzymywaniu i modyfikowaniu Informatyka – etapy tworzenia rozwiązania: projektowanie komputerowa realizacja testowanie i ewaluacja MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.

Obszary oddziaływania TI – nauczyciel TI podnosi i wzbogaca wiedzę i umiejętności nauczyciela w obszarach: własnego przygotowania zawodowego (z uwzględnieniem dziedziny nauczania) możliwości nauczania – dydaktyka przedmiotowa, metodyka nauczania możliwości uczących się – realizacja indywidualnych zainteresowań uczniów MSY: TI – stare i nowe wyzwania

Grupy nauczycieli Nauczyciel technologii informacyjnej – uczy TI, czyli informatyki w szkole podst., w gimn. lub TI w szkole ponadgimn. Zna potrzeby innych naucz. Nauczyciel informatyki – uczy informatyki w LO Wszyscy inni nauczyciele – znają przygotowanie uczniów w zakresie TI i rolę TI we własnym przedmiocie Szkolny koordynator TI – pomaga nauczycielom, koordynuje działania, lider szkolnego dosk. w zakresie TI, opracowuje szkolny program TI MSY: TI – stare i nowe wyzwania CODN 19.01.2005.