Edukacja dla bezpieczeństwa – walory i mankamenty treści nauczania w kontekście wprowadzania nowego przedmiotu szkolnego. Wejherowo, 8 X 2010r. 

dr Cezary Tatarczuk adiunkt Katedry Administracji i Katedry Bezpieczeństwa Wydziału Prawa i Administracji Dziekan Wydziału Zamiejscowego w Lęborku p.o. Dziekana Wydziału Zarządzania młodszy inspektor Policji w stanie spoczynku b. Komendant Powiatowy w Wejherowie

Edukacja obronna - diagnoza Jej zasadniczym celem było i ciągle jest przyswojenie struktur obronności państwa, związanych z zagrożeniami zewnętrznymi, głównie w postaci konfliktu zbrojnego, wojny, a obecnie również ataku terrorystycznego.

Tradycje kształcenia obronnego Od XVIII w. kształceniem obronnym zajmowały się przede wszystkim szkoły wojskowe, które zaczęły powstawać przed I rozbiorem Polski. Naczelnym ideałem wychowawczym była w nich nieskazitelna wzniosła moralność i duch narodowy. Wychowanie moralne oparto na podstawach etyki świeckiej, a jego celem było wychowanie uczciwego człowieka i dobrego obywatela oraz przygotowanie go do służby ojczyźnie.

1918r. - przysposobienie wojskowe Zasadniczym celem PW było wyrobienie czynnego patriotyzmu, rozwijanie hartu woli, obowiązkowości i karności, pomnażanie sił fizycznych i hartu ciała, nauczanie podstawowych sprawności wojskowych oraz budzenie zamiłowania do służby wojskowej

Przysposobienie wojskowe od – kierunki działania wychowanie obywatelskie (zadanie dla rodzin, szkół, organizacji PW oraz wojska). przygotowanie fizyczne (szkoły, organizacje młodzieżowe, kluby sportowe i wojsko). wyszkolenie wojskowe (wojsko i organizacje PW wspomagane przez kadrę wojskową).

II wojna światowa Wszelkie wysiłki władz państwowych skoncentrowane były naturalnie na konspiracyjnym (względnie jawnym, lecz na emigracji) kształceniu młodzieży w celu przygotowania ich do walki o wyzwolenie ojczyzny i odzyskanie niepodległości.

Powszechna Organizacja „Służba Polsce” 1948-1955 Obowiązek powszechnego przysposobienia zawodowego, wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego młodzieży celem włączenia twórczego zapału młodego pokolenia do pracy nad rozwojem sił i bogactwa Narodu oraz dla rozszerzenia systemu wychowania narodowego, przedłużenia kształcenia i wychowania młodzieży poza okres obowiązku szkolnego

PW - PO Od 1952r. w miejsce zlikwidowanych hufców szkolnych Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” do szkół średnich wprowadzono ponownie, jako przedmiot obowiązkowy – PW, które w 1967r. zastąpiono – przysposobieniem obronnym (PO), a które to od 1969r. obowiązywało również w szkołach podstawowych i zasadniczych zawodowych.

Modyfikacja PO W 1990r. wycofano ze szkół podstawowych PO, wprowadzając w zamian zagadnienia z zakresu powszechnej samoobrony. Do szkół ponadpodstawowych wprowadzono nowe programy PO, których treści nawiązywały głównie do ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami czasu pokoju.

Reforma oświaty 1998r. Istotną rolę w dalszych modyfikacjach systemu kształcenia obronnego odegrała reforma oświaty z 1998r. Z nowych 6-letnich szkół podstawowych oraz 3-letnich gimnazjów wyprowadzono PO, które pozostawiono w szkołach ponadgimnazjalnych.

PO – nowa formuła - 1998 ogólna wiedza o bezpieczeństwie i jego kształtowaniu, wychowanie komunikacyjne, edukacja prozdrowotna, edukacja ekologiczna, profilaktyka przeciwpożarowa, pierwsza pomoc przedmedyczna, ratownictwo, edukacja przeciwprzestępcza, zasady ochrony dóbr kultury, elementy międzynarodowego prawa humanitarnego, przysposobienie wojskowe (ale tylko w klasach o profilu wojskowym).

Edukacja dla bezpieczeństwa 2009r. Wg autorów podstawy programowej przedmiotu: Koncepcja tego przedmiotu wyraża się w kompleksowym ujęciu zagadnień bezpieczeństwa z przeniesieniem punktu ciężkości działań edukacyjnych na problematykę zagrożeń pokojowych i sposobów zachowań w sytuacjach zdarzeń o charakterze kryzysowym, w każdym miejscu i czasie.

Zagrożenia współczesnego świata (niemilitarne) przestępczość zorganizowana, terroryzm, zagrożenia cybernetyczne, nacjonalizmy i konflikty etniczne, zagrożenia ekologiczne, zagrożenia ekonomiczne.

Cele i zadania edukacji, w tym edukacji dla bezpieczeństwa wobec wyzwań XXI w. rozsądne korzystanie z dorobku różnych krajów i całej Wspólnoty Europejskiej, propagowanie hasła: Europa – ojczyzna narodów, umożliwiającego godzenie interesów narodowych z dobrem wspólnym Europy, przezwyciężanie stereotypów i uprzedzeń wobec integracji europejskiej, ukazywanie korzyści i trudności z nią związanych, wydobywanie i propagowanie trwałych wartości kultury europejskiej, stanowiących „punkty oparcia” w procesie budowania demokracji w Europie i w Polsce, obrona i ochrona godności, praw i wolności człowieka, stanowiących ważny komponent bezpieczeństwa i pokoju.

Przestępczość nieletnich co dziesiątym sprawcą przestępstwa w Polsce jest osoba w wieku 13-17 lat, a zatem gimnazjalista. pogłębiająca się agresja, wulgarność języka dzieci i młodzieży, ignorowanie przepisów porządku publicznego, brak szacunku dla powszechnych zasad współżycia społecznego.

EdB - cele kształcenia Gimnazjum Liceum 1.Znajomość powszechnej samoobrony i ochrony cywilnej. Uczeń rozumie znaczenie powszechnej samoobrony i ochrony cywilnej. 1. Znajomość struktury obronności państwa. Uczeń rozróżnia struktury obronności państwa, rozumie ich rolę oraz zna formy spełniania powinności obronnych przez organy administracji i obywateli. 2. Przygotowanie do działania ratowniczego. Uczeń zna zasady prawidłowego działania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia. 2. Przygotowanie do sytuacji zagrożeń. Uczeń zna zasady postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia, zdrowia lub mienia; zna zasady planowania i organizowania działań. 3. Nabycie umiejętności udzielania pierwszej pomocy. Uczeń umie udzielać pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. 3.Opanowanie zasad pierwszej pomocy. Uczeń umie udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w różnych stanach zagrażających życiu i zdrowiu.

EdB- treści nauczania Gimnazjum Liceum główne zadania ochrony ludności i obrony cywilnej. ochrona przed skutkami różnorodnych zagrożeń. źródła promieniowania jądrowego i jego skutki. oznakowanie substancji toksycznych na środkach transportowych i magazynach. ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie. bezpieczeństwo i pierwsza pomoc. system obronności RP; powinności obronne władz samorządowych, instytucji i obywateli. ochrona ludności i obrona cywilna. zagrożenia czasu pokoju, ich źródła, przeciwdziałanie ich powstawaniu, zasady postępowania w przypadku ich wystąpienia i po ich ustąpieniu. zagrożenia występujące podczas wojny. pierwsza pomoc w nagłych wypadkach (zachowanie ratownika).

Cele wychowawcze ?

Postulaty Wprowadzenie dzieci i młodzieży w zagadnienia bezpieczeństwa i profilaktyki powinno uwzględniać podstawowe wiadomości dotyczące problemów współczesnego świata czasu pokoju i wojny, regionu, zagrożeń politycznych, ekonomicznych, ekologicznych, postrzegania siebie, własnych praw i obowiązków, własnej wartości, wartości innych ludzi. Powinno też wskazywać słabości i pokusy, negatywnie wpływające na naszą postawę i traktowanie współobywateli. Powinno też uczyć nas praworządności, szacunku dla demokracji, tolerancji dla innego niż nasz światopoglądu, wyznania, rasy, kultury itd.

Postulaty Cele kształcenia, treści nauczania oraz cele wychowawcze powinny być rezultatem kooperacji przedstawicieli nauki, praktyki i dydaktyki. Zabiegi doskonalące stan naszego bezpieczeństwa, podejmowane przez różnorodne organy, instytucje, podmioty oraz osoby powinny wynikać ze spójnego, narodowego planu zarządzania nim.

Postulaty Istotną rolą pedagogów, nauczycieli, każdego wychowawcy, powinno też być uświadamianie młodzieży, że wszyscy jesteśmy także kreatorami naszego bezpieczeństwa osobistego, bezpieczeństwa naszej rodziny, naszego środowiska, czy otoczenia.

Konkluzja Bezpieczeństwo jest przecież sumą naszych zachowań, efektem naszej przezorności oraz myślenia o sobie i o innych w równym stopniu. To rezultat naszej odpowiedzialności, dojrzałości, naszego światopoglądu, temperamentu, naszego wychowania.

Święto Edukacji wszystkim Państwu życzę wytrwałości i sił w kształtowaniu ducha młodego pokolenia; życzę Wam konsekwencji w przeciwdziałaniu i zwalczaniu zła; życzę Wam sił w wychowywaniu, albowiem braków w tym zakresie, w przeciwieństwie do braków w wykształceniu, zwykle nie da się nadrobić a prywatnie zdrowia, satysfakcji i dostatku

Dziękuję za uwagę