2020 – dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju Jarosław Pawłowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego I Forum Gospodarcze Podregionu Nadwiślańskiego 22 października 2010 r., Starogard Gdański

Najważniejsze zmiany w zarządzaniu rozwojem kraju Wprowadzenie perspektywy długookresowej do programowania działań rozwojowych: długookresowa strategia rozwoju kraju o horyzoncie min. 15-letnim (DSRK); Integracja wymiaru społeczno-gospodarczego i terytorialnego: wprowadzenie problematyki przestrzennej i związanej z rozwojem regionalnym do podstawowych dokumentów strategicznych (DSRK, ŚSRK); Zapewnienie spójności wszystkich polityk sektorowych, dziedzinowych i regionalnych: uporządkowanie dokumentów strategicznych (9 zintegrowanych strategii rozwoju); Określenie miejsca i roli polityki regionalnej w ramach polityki rozwoju oraz modyfikacja strategicznych celów polityki regionalnej: wprowadzenie KSRR; Zaangażowanie w realizację celów polityki rozwoju wszystkich szczebli administracji publicznej; Stworzenie ośrodka koordynującego działania rozwojowe kraju -Komitet Koordynacyjny ds. Polityki Rozwoju przy KPRM. 1

KSRR jako horyzontalna strategia rozwoju Długookresowa strategia rozwoju kraju Średniookresowa strategia rozwoju kraju Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Strategia rozwoju transportu Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa Strategia bezpieczeństwa narodowego RP Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko Strategia rozwoju zasobów ludzkich Strategia rozwoju kapitału społecznego Sprawne państwo Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Plan Zagospodarowania Przestrzennego Kraju 2

Cele polityki regionalnej Układ celów odzwierciedla podstawowe obszary oddziaływania KSRR do 2020 r. Tak sformułowane cele pozwolą stawić czoła wyzwaniom rozwojowym stojącym przed Polską Układ celów tworzy triadę: konkurencyjność – spójność – sprawność Efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym 3

WIZJA 2020 – model polityki regionalnej na miarę XXI wieku W 2020 roku polskie regiony mają stanowić lepsze miejsce do życia dzięki zwiększeniu poziomu i jakości życia oraz stworzeniu takich ram gospodarczo-społecznych i instytucjonalnych, które zwiększają szanse rozwojowe we wszystkich regionach, a także realizacji aspiracji i możliwości zamieszkujących je jednostek i wspólnot lokalnych. Zawarta w KSRR wizja rozwoju jest wypadkową dwóch elementów: próby odpowiedzi na stojące przed Polską i jej regionami wyzwania rozwojowe, świadomości konieczności zmiany paradygmatu polskiej polityki rozwoju regionalnego. Oczekiwanym rezultatem realizacji strategii jest zwiększenie siły i spójności gospodarczej oraz społecznej regionów w skali krajowej i europejskiej. Środkiem do osiągnięcia takiego rezultatu będą działania różnorodnej natury dążące do wzmocnienia powiązań gospodarczych, społecznych i przestrzennych (sieciowanie oraz samorządności (decentralizacja, silniejsze partnerstwo i właściwa subsydiarność). Warto podkreślić to, że rola regionów i ich władz publicznych musi ewoluować od zwykłego zarządcy środkami unijnymi („szafarz dóbr”) do świadomego oraz aktywnego planisty i zarządcy procesów rozwoju regionalnego. Jeśli podsumuje się powyższe założenia, widać, że głównym dążeniem będzie: spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna, zmniejszenie dystansu rozwojowego wobec pozostałych regionów UE, silna konkurencyjność i innowacyjność, skuteczność, efektywność i partnerstwo w realizacji celów rozwojowych, bezpieczeństwo ekologiczne, wysoki poziom i skuteczność ochrony środowiska oraz zasobów przyrodniczych. 4

Cel strategiczny polityki przestrzennego zagospodarowania kraju Efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwojowych kraju – wzrostu, konkurencyjności, zatrudnienia spójności w horyzoncie długookresowym. Na podstawie wizji sformułowano cel strategiczny KPZK oraz sześć celów szczegółowych realizujących wizję. KPZK 2030 formułuje cel strategiczny polityki przestrzennego zagospodarowania kraju jako efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwojowych kraju – wzrostu, konkurencyjności, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym dla zapewnienia wysokiej jakości i warunków życia, zwracając uwagę na najważniejsze aspekty europejskiego wymiaru polskiej przestrzeni: układy metropolitalne, funkcjonalne, transportowe i przyrodnicze oraz na zagadnienia ładu i bezpieczeństwa struktur przestrzennych. Cele szczegółowe KPZK 2030 określają zakres podstawowych wartości przyjmowanych w ocenie stanu i przemian przestrzennego zagospodarowania kraju i kładą nacisk na następujące zagadnienia: 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającemu spójności. 2. Poprawa spójności wewnętrznej kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej i dyfuzji rozwoju oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów. 3. Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. 5. Zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia energetyczne i naturalne. 6. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego. 5

WIZJA 2030 – pożądane cechy polskiej przestrzeni KONKURENCYJNOŚĆ I INNOWACYJNOŚĆ BEZPIECZEŃSTWO ŁAD PRZESTRZENNY BOGACTWO I RÓZNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA SPÓJNOŚĆ WEWNĘTRZNA Ministerstwo Rozwoju Regionalnego kończy również prace nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, której wizja rozwoju Polski sięga roku 2030. Podstawą dla zbudowania wizji Polski w 2030 roku jest: konkurencyjność i innowacyjność, spójność wewnętrzna, bogactwo i różnorodność biologiczna, bezpieczeństwo ład przestrzenny. Cechą Polski w 2030 jest stabilna spójność społeczno-gospodarcza i terytorialna. Silne regiony, których rozwój oparty jest w dużej mierze o endogeniczne potencjały i przewagi konkurencyjne mają wytwarzać silne ogólnokrajowe impulsy rozwojowe i przyczyniać się do osiągania celów polityki regionalnej i przestrzennej. 6 7

SPÓJNOŚĆ Żółta linia symbolizuje włączenie obszarów peryferyjnych w główny nurt rozwojowy. WIZJA: Integracja obszarów funkcjonalnych miast jako ośrodków wzrostu dla słabszych regionów peryferyjnych oraz jako sposób poprawy dostępności do usług i miejsc pracy przy równoczesnym zachowaniu różnorodności funkcjonalnych obszarów wiejskich. 7

SPÓJNOŚĆ Wizja opiera się o dwa główne elementy wzajemnie się uzupełniające: wzmocnienie i wykorzystanie struktury policentrycznej systemu osadniczego dzięki czemu możliwe będzie osiągnięcie większej konkurencyjności i innowacyjności polskich metropolii na tle Europy [12 największych miast połączonych siecią powiązań funkcjonalnych – nie tylko ze stolicą, ale przede wszystkim pomiędzy sobą], zainicjowanie procesów dyfuzji warunkujących wewnętrzną spójność społeczno-gospodarczą i terytorialną kraju pozwalających na objęcie procesami dyfuzji rozwoju obszarów pozametropolitalnych. 8

KSRR i KPZK – co chcemy osiągnąć realizacja zasady partnerstwa, zaangażowanie samorządów w planowanie polityki Rządu – tożsamość celów; procesy dyfuzyjne z metropolii na obszary otaczające; wizja rozwojowa na poziomie subregionalnym. grupy gmin planujące i realizujące politykę razem 9

Założenia fundamentalne dla polskiej wizji PS 2013+ Bezpośrednia i kompletna odpowiedź nie tylko na kryzys ekonomiczny, ale również na wizję rozwoju, jaki Europa chce osiągnąć do roku 2020, która powinna w związku z tym utrzymać swoje ważne miejsce w budżecie UE. Postulaty Polski: utrzymanie Celów i narzędzi polityki spójności; koordynacja wewnątrz polityki spójności oraz pomiędzy politykami UE; koncentracja tematyczna; warunkowość (przewaga mechanizmów warunkowości pozytywnej - nagrody finansowe, nad mechanizmami warunkowości negatywnej - kary i sankcje; podejście terytorialne. 10

Podsumowanie W 2020 roku polskie regiony charakteryzować będą następujące cechy: konkurencyjność i innowacyjność, spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna, skuteczność, efektywność i partnerstwo w realizacji celów rozwojowych, bezpieczeństwo ekologiczne, wysoki poziom i skuteczność ochrony środowiska oraz zasobów przyrodniczych; Polska przestrzeń konkurencyjna i innowacyjna bezpieczna i spójna wewnętrznie, bogata i różnorodna przestrzennie, nacisk na ład przestrzenny! Podtrzymane znaczenie polityki spójności, jako instrumentu pomagającego stawić czoła wyzwaniom stojącym przed Europą XXI w. 11

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl 12