Wolontariat na rzecz aktywności obywatelskiej

Społeczeństwo obywatelskie Społeczeństwo obywatelskie to samoorganizująca się zbiorowość ukształtowana dzięki działalności różnych instytucji życia publicznego, takich jak media, organizacje, wybory, umożliwiających obywatelom świadome uczestnictwo w życiu publicznym. Cechą charakterystyczną takiego społeczeństwa jest niezależność od władz publicznych. Tak pojmowane społeczeństwo może istnieć w państwie niedemokratycznym, jednak niezbyt długo. Tylko państwo demokratyczne stwarza odpowiednie warunki do rozwoju tego typu społeczeństwa. Z drugiej strony, dobrze funkcjonujące społeczeństwo obywatelskie, w którym istnieją mechanizmy kontroli władzy, jest warunkiem istnienia sprawnie działającej demokracji.

Pojęcie wolontariatu Wolontariat jest dobrowolną, nieodpłatną i systematyczną pracą na rzecz osób potrzebujących. Wolontariuszem może zostać każdy. Szacuje się, że obecnie w taką działalność jest zaangażowanych ok. 2 mln Polaków.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu- „Starszy-brat starsza siostra” Geneza Idea programu narodziła się w USA w 1904r. 1997r powołano międzynarodową organizację „Starszy brat-starsza siostra”. W 2002r powołano fundację „Starszy brat-starsza siostra”. Program w Cieszynie rozwinął się na bazie istniejącego od 2001 roku Programu „Przyjaciel”, który powstał z inicjatywy pracowników Centrum Profilaktyki Edukacji i Terapii „Kontakt” przy Stowarzyszeniu Pomocy Wzajemnej „Być Razem” oraz Mopsu. Idea Idea programu polega na stworzeniu bliskich relacji „jeden na jeden”, opartych na związku przyjaźni pomiędzy „starszym” i „młodszym” człowiekiem – wolontariuszem i dzieckiem. Celem Programu jest pomoc dzieciom z rodzin niepełnych, dysfunkcyjnych poprzez łączenie dzieci w pary z wolontariuszami na zasadzie przyszywanego rodzeństwa.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu- „Starszy-brat starsza siostra” Etapy realizacji programu Etap I -Wybór kandydatów do programu Etap II - przygotowawczy Etap III – zapoznawczy i dobierania się w pary Etap IV - superwizyjny

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu – Koncert Walentynkowy Koncert Walentynkowy to coroczna impreza organizowana przez uczniów II LO im. Mikołaja Kopernika w Cieszynie. Dzięki niemu od kilkunastu lat hospicjum im. św. Łukasza Ewangelisty w Cieszynie może lepiej funkcjonować. Taki koncert to same korzyści dla wszystkich czterech stron, które biorą w nim udział – sponsorów-reklama, występujących uczniów i pozostałych uczestników- możliwość zaprezentowania swoich ponadprzeciętnych zdolności, dla publiczności- cudowna zabawa w miłej i ciepłej atmosferze i przede wszystkim dla pacjentów hospicjum, którzy czerpią korzyści finansowe.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu – „Nie bądź sam” Program „Nie Bądź Sam” powstał w 2002 r. Program skierowany jest do osób samotnych, starszych, które nie mają swojej rodziny, albo nikt się nimi nie interesuje. Polega na zwyczajnym byciu z tą osobą, potrzymaniu za rękę, porozmawianiu. Wolontariusz wnosi do domu takiej osoby ciepło, optymizm, nadzieję i młodzieńczą energię. W zamian dostaje dużo starszego od siebie Przyjaciela. Celem tego Programu jest zaktywizowanie osób starszych w ich własnym środowisku. Poprzez rozmowy wspierające i żywy kontakt często pojawia się u nich chęć do życia i działania. Do zadań wolontariusza nie należą zabiegi pielęgnacyjne czy hospitalizacyjne.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu – „Nie bądź sam” Osoby potrzebujące pomocy kierowane są przez MOPS w Cieszynie, natomiast wolontariusze są rekrutowani przez Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem”. Są to głównie studenci Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Przechodzą oni cykl szkoleń z zakresu umiejętności interpersonalnych, oraz szkolenie wprowadzające w tematykę związaną z pracą z osobami starszymi. W środowisko zostają wprowadzeni przez pracownika socjalnego, który najlepiej zna swoich podopiecznych. Po miesięcznym okresie próbnym podpisują porozumienie o współpracy na jakiś określony czas, deklarując pomoc osobie starszej. Zwykle praktykujemy spotkania w relacji 2 wolontariuszy dla jednej osoby starszej. Jednak zdarzają się też spotkania jeden na jeden. Program cieszy się coraz większym zainteresowaniem w środowisku i wolontariat dobrze wpasował się w pomoc społeczną dla osób starszych.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu – „Douczanie” „Douczanie” to program realizowany wspólnie przez Centrum Wolontariatu i Centrum Profilaktyki, Edukacji i Terapii „Kontakt” Stowarzyszenia Pomocy Wzajemnej „Być Razem”. Ma na celu pomoc w nauce dzieciom, które mają jakieś zaległości lub po prostu nie radzą sobie z odrabianiem zadań domowych, a którym rodzice z różnych względów nie są w stanie pomóc w uporaniu się z tymi trudnościami.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu – „Douczanie” Realizacja programu polega na regularnych spotkaniach wolontariuszy z dziećmi w Centrum Profilaktyki, Edukacji i Terapii ”KONTAKT” lub Centrum Wolontariatu. Spotkania odbywają się 5 lub 4 razy w tygodniu a każde z nich trwa zwykle około dwóch godzin, nie ma tu jednak bardzo „sztywnych” ram czasowych. Trwanie spotkań jest bowiem uzależnione od liczby przybyłych w danym dniu uczestników, stopnia trudności materiału szkolnego do opanowania, jak i liczby udzielających pomocy wolontariuszy. Spotkania odbywają się w godzinach popołudniowych zazwyczaj około godziny 16, kiedy zarówno wolontariusze i dzieci skończyli już swoje codzienne zajęcia. Wolontariusze, to głównie licealiści i studenci, ale zdarzają się także gimnazjaliści, którzy pomagają w nauce swoim młodszym kolegom.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu – „Festiwal Sztuki Bezdomnej” Festiwal jest imprezą cykliczną, organizowaną przez pracowników, wolontariuszy oraz mieszkańców Domów Stowarzyszenia „Być razem”. Głównym celem Festiwalu jest integracja osób wykluczonych ze środowiskiem i przełamywanie stereotypów dotyczących osób bezdomnych poprzez działania twórcze. W ramach Festiwalu odbywają się wykłady, koncerty, warsztaty, wystawy, pokazy filmów i slajdów, turniej piłki nożnej drużyn bezdomnych, spektakle teatralne.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu - „Wirtualna podróż po świecie” „Wirtualna podróż po świecie” to na razie projekt niestosowany w życiu. Miałby on jednak polegać na codwutygodniowych zajęciach dodatkowych (kółko podróżnicze) z podróżnikami czy geografami, którzy dzięki prezentacjom multimedialnym, zdjęciom i swoim doświadczeniom mogliby zapoznawać młodzież z kulturami i historiami innych krajów.

Przykłady sprawdzającego się wolontariatu - „Wirtualna podróż po świecie” 3 kroki do wprowadzenia projektu w życie: Zgoda dyrektora szkoły na kółko podróżnicze Znalezienie odpowiedniego nauczyciela Zebranie grupy chętnych do uczestniczenia w dodatkowych zajęciach podróżniczych

Formy wolontariatu i potrzeby społeczności lokalnej

Kim jest wolontariusz? Wolontariusz to osoba pracująca na zasadzie wolontariatu. Innym określeniem jest ochotnik (choć ten wyraz ma też inne znaczenia). Według Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych.

Organizacje oparte na wolontariacie Amnesty International Fundacja „Mam Marzenie” Salezjański Wolontariat Misyjny Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie” Caritas Polska Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Polski Czerwony Krzyż Polska Akcja Humanitarna Ruch Solidarności z Ubogimi Trzeciego Świata MAITRI

Czy warto zostać wolontariuszem? Warto zostać wolontariuszem, bo to uczy człowieczeństwa. Człowiek, który pomaga innym może stać się lepszym i wartościowszym od takiego człowieka, który myśli tylko o sobie. Wolontariat jest piękną sferą, w której człowiek może się zaangażować i przy okazji wyzbyć się egoizmu, który w XXI w stał się niemalże emblematem. Ale tak naprawdę, to pytanie musi sobie zadać każdy z osobna i samodzielnie sobie na nie odpowiedzieć.

Korzyści płynące z bycia wolontariuszem Satysfakcja; Spełnienie motywacji wolontariusza; Powstanie więzi społecznych; Zdobycie wiedzy i umiejętności; Zdobycie lepszej pozycji na rynku pracy (możliwość dołączenia zaświadczenia o wolontariacie w CV); Zdobycie dodatkowych punktów przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych Rozwiązywanie problemów, wypracowanie korzyści dla społeczeństwa lub jednostki.

Programy wolontariatu zagranicznego w Polsce Global Village Program Program dla osób, które chcą pomagać w budowaniu domów w różnych krajach świata. Ochotnicy zapisują się do 20-osobowych zespołów, wybierają kraj i lokalną organizację habitatowską, której chcą pomóc. Prace budowlane wykonuje się wspólnie z lokalnymi ochotnikami przez tydzień lub dwa. Stowarzyszenie "Jeden Świat" Stowarzyszenie oferujące wolontariuszom współpracę w ramach krótko- i długoterminowych tzw. workcampów. Projekty można realizować w krajach niemal całego świata. Chętni wolontariusze mogą np. zajmować się ekologią, opiekować się dziećmi lub osobami starszymi.

Programy wolontariatu zagranicznego w Polsce Narodowa Agencja Programu "Młodzież" W ramach unijnego programu "Młodzież w działaniu" prowadzone są m.in. akcje: „Młodzież dla Europy”, „Wolontariat Europejski” oraz „Młodzież w świecie”. Program skierowany jest do młodych ludzi w wieku od 13 do 30 lat oraz do pracowników młodzieżowych. Umożliwia nawiązywanie kontaktów międzynarodowych i wymiany doświadczeń. Zachęca do podejmowania różnorakich działań na rzecz społeczności lokalnej, służących również indywidualnemu rozwojowi. Promuje ideę zjednoczonej Europy. Projekty trwają od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy.

Organizacja pozarządowa Organizacja pozarządowa – organizacja obywatelska (założona przez obywateli lub ich organizacje) działająca z własnej inicjatywy na rzecz wybranego interesu publicznego i niedziałająca dla osiągnięcia zysku. W prawie międzynarodowym, w odróżnieniu od organizacji międzyrządowych, organizacje pozarządowe grupują nie państwa lecz osoby fizyczne lub prawne, i to z reguły z różnych krajów (najczęściej przyjmuje się, że minimum z trzech). Działają w oparciu o prawo krajowe siedziby organizacji, a powstają w wyniku nie umowy międzynarodowej, ale umowy cywilno-prawnej.

Organizacja pozarządowa Organizacje pozarządowe bywają nazywane „trzecim sektorem”, obok sektora publicznego (władz, administracji publicznej) i rynkowego (biznesu, przedsiębiorczości). Organizacje pozarządowe – w odróżnieniu od organów publicznych a podobnie jak biznes – są prywatne i powstają z inicjatywy ich założycieli (prywatnych osób), ale – w odróżnieniu od biznesu a podobnie jak władze publiczne – działają w interesie publicznym a nie prywatnym. Pojęcie „organizacja pozarządowa” nie jest równoznaczne z pojęciem organizacja społeczna: np. związek zawodowy jest organizacją społeczną, lecz nie jest organizacją pozarządową.

Fundacja a stowarzyszenie Stowarzyszenie to grupa osób (przyjaciół, znajomych, członków rodziny), które mają wspólne zainteresowania lub wspólny cel. Razem chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczony sobie cel Fundację także tworzą ludzie. Jednak o powołaniu fundacji i o tym, czym będzie się ona zajmować decyduje zazwyczaj jedna lub kilka osób, które chcą osiągnąć jakiś ważny społecznie cel i na ten cel przekazują majątek. W sensie prawnym fundacja to ten właśnie majątek (pieniądze, papiery wartościowe, ruchomości, nieruchomości). Fundator może przekazać majątek także na to, aby osiągnąć cel ważny gospodarczo.

Różnice między stowarzyszeniami a fundacjami Główne różnice między stowarzyszeniami fundacjami dotyczą: ich powstawania celu działania; zarządzania nimi nadzoru zewnętrznego nad nimi

Organizacje pozarządowe działające na terenie Śląska Cieszyńskiego Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza”; Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem” ; Stowarzyszenie Cieszyńskiej Młodzieży Twórczej Stowarzyszenia na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Razem”

Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Regionalnej „Olza” Celem Stowarzyszenia jest wspieranie rozwoju lokalnego i regionalnego. Stowarzyszenie realizuje swoje cele poprzez: Poszukiwanie nowych możliwości rozwoju gospodarczego i zatrudnienia mieszkańców Upowszechnianie korzystnego wizerunku regionu z naciskiem na jego korzystne położenie i inne walory sprzyjające ekonomicznemu rozwojowi Działania mające na celu wymianę informacji, wiedzy i doświadczeń dotyczących rozwoju lokalnego i regionalnego Działalność kulturalną i sportową dla popularyzacji wartości budujących tożsamość regionalną mieszkańców Prowadzenie działalności wydawniczej, szkoleniowej Tworzenie warunków dla największych kontaktów międzynarodowych mieszkańców ze szczególnym naciskiem na współpracę transgraniczną z samorządami i innymi organizacjami Republiki Czeskiej

Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem” Cele statutowe Tworzenie programów, ruchów i instytucji pomocy wzajemnej dla tych, którzy nie znajdują miejsca w społeczeństwie, znajdują się w krańcowych sytuacjach socjalnych, społecznych i zawodowych, w szczególności pomocy rodzinom, dyskryminowanym dzieciom, ofiarom przemocy w rodzinie, przestępstw pospolitych, niepełnosprawnym; Zapewnienie schronienia, posiłków i wsparcia potrzebującym; Zapewnienie kształcenia i szkoleń tym, którzy tego potrzebują; Aktywizacja lokalnego rynku pracy i przeciwdziałanie bezrobociu Wspieranie poszczególnych wspólnot mieszkańców prowadzonych przez Stowarzyszenie do momentu, w którym stają się one samodzielnie zintegrowane społecznie

Stowarzyszenie Cieszyńskiej Młodzieży Twórczej Cele statutowe: wspieranie inicjatyw młodych ludzi stwarzając możliwości, oddając do dyspozycji zaplecze (informacyjne i techniczne) dla samorealizacji poprzez edukację kulturalną oraz wszechstronny rozwój zainteresowań, talentów, uzdolnień i uaktywnianie czeli wspólne lub indywidualne tworzenie nowych pomysłów, imprez, projektów dla liderów młodzieży Zachęcanie do walki z nudą i stagnacją, inspirowanie poszukiwań w kierunku kreowania nowego wizerunku Cieszyna, jako przestrzeni zdarzeń niezwykłych-działań plastycznych, teatralnych, happeningów, koncertów, festiwali Dalekosiężnym celem SCMT jest stworzenie w Cieszynie międzynarodowego miejsca spotkań, szkoleń i warsztatów dla młodzieży. Miejsca, które stałoby się płaszczyzną integracji różnych środowisk.

Stowarzyszenie na rzecz osób niepełnosprawnych „Razem” Stowarzyszenie organizuje turnusy i spotkania integracyjne wolontariuszy i osób niepełnosprawnych, których celem jest : Wypoczynek osób niepełnosprawnych.  Rehabilitacja ruchowa, społeczna, doskonalenie czynności intelektualnych, samoobsługowych oraz manualnych. Kształtowanie opiekuńczej postawy u młodzieży opiekującej się osobami mniej sprawnymi, uczenie tolerancji wobec osób słabszych.  Umożliwienie wypoczynku rodzicom, którzy przez cały rok zajmują się swoimi niepełnosprawnymi dziećmi.

KONIEC Prezentacja wykonana dzięki materiałom udostępnionym przez Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem” w Cieszynie oraz opublikowanym informacjom dotyczących innych stowarzyszeń i organizacji, które zostały opisane w tej pracy. Realizacja: Aleksandra Kanafek Andrukiewicz Kryspin