Autor programu: Powiat Tczewski Powiatowy Program Profilaktyki Zakażeń Wirusem Brodawczaka Ludzkiego HPV  „Chronię życie przed rakiem” Okres realizacji 2012 – 2017 Program został pozytywnie zaopiniowany przez Agencję Oceny Technologii Medycznych - opinia Nr 97/2012 z dnia 11 czerwca 2012 r. Autor programu: Powiat Tczewski

Przesłanki do wdrożenia programu Niepokojące statystyki Krajowego Rejestru Nowotworów. Choroby wywołane przez wirusa HPV, pomimo prowadzonego Populacyjnego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy, wciąż stanowiły istotny problem zdrowotny. Szczyt zachorowań dotykał kobiety w wieku 45 – 59 lat, czyli w okresie, gdy pełniły one ważne role rodzinne i były aktywne zawodowo.

c d. przesłanki do wdrożenia programu Liczba zachorowań i zgonów w Polsce dla rozpoznania C53 (rak szyjki macicy) – w latach 2006 - 2009 Zakres danych Przedział czasowy 2006 2007 2008 2009 Liczba zachorowań w Polsce 3226 3431 3270 3102 w tym w powiecie tczewskim 12 11 16 15 Liczba zgonów 1824 1907 1745 1748 9 4 6

c d. przesłanki do wdrożenia programu Wysoki koszt szczepionki Dochody gospodarstw domowych mieszkańców powiatu w większości nie pozwalały na zakup szczepionki we własnym zakresie. W tabeli liczba wykonanych szczepień ochronnych przeciwko onkogennym typom wirusa HPV 16 i 18 w powiecie przed wdrożeniem programu. Zakres danych Przedział czasowy 2007 2008 2009 2010 2011 Liczba szczepień 13 22 16 9

c d. przesłanki do wdrożenia programu Niska zgłaszalność kobiet na badania cytologiczne Według danych GUS ok. 30% polskich kobiet nie miało wykonanych badań cytologicznych, a aż jedna piąta Polek w wieku 18-24 lata nigdy nie była u ginekologa. W tabeli liczba wykonanych badań cytologicznych w ramach populacyjnego programu w powiecie tczewskim. Zakres danych Przedział czasowy 2008 2009 2010 2011 Liczba osób do badania 29.280 29.278 30.202 Liczba osób zbadanych 1.428 2.765 2.676 2.526 Objęcie populacji (%) 4,88 9,44 9,14 8,36

Cele programu Główny: poprawa stanu zdrowia i jakości życia społeczności lokalnej. Szczegółowe: zmiana zachowań oraz postaw prozdrowotnych młodzieży szkolnej, zmniejszenie ilości zachorowań i w konsekwencji umieralności na raka szyjki macicy, zwiększenie wykonalności badań cytologicznych wśród matek dziewcząt objętych programem.

Adresaci programu Grupa docelowa: - młodzież szkolna powiatu tczewskiego – działania edukacyjne, - matki dziewcząt zakwalifikowanych do szczepień ochronnych – działania edukacyjne, - dziewczęta w wieku 12 lat zamieszkujące na terenie powiatu tczewskiego – szczepienia ochronne. Grupa pośrednia - ojcowie dziewcząt zakwalifikowanych do szczepień ochronnych, nauczyciele. Grupa wsparcia - mająca wpływ na skuteczność realizacji programu: - właściwe merytorycznie komórki Jednostek Samorządu Terytorialnego, organizacje pozarządowe, szkoły, świetlice, kluby, - podmioty świadczące usługi medyczne, w szczególności w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej - edukatorzy, nauczyciele, dyrekcja szkół.

Prowadzone działania Współpraca z gminami w celu wspólnej realizacji programu Gminy stopniowo przystępowały do współfinansowania programu. W pierwszym roku realizacji była to jedna gmina, obecnie program współfinansuje pięć gmin - tylko jedna gmina nie partycypuje w kosztach realizacji programu. W pierwszych dwóch latach szczepieniami ochronnymi objęto dziewczęta zamieszkujące na terenie gmin współfinansujących zakup szczepionek, od 2014 roku szczepienia prowadzone są na terenie całego powiatu. Gminy aktywnie uczestniczą w promocji programu oraz pośredniczą w prowadzonych rozmowach ze szkołami, dla których są organem prowadzącym, w celu organizacji działań edukacyjnych oraz szczepień ochronnych na terenie szkół.

c.d. Prowadzone działania Kampania informacyjno-promocyjna Działania promocyjne prowadzone są przez cały okres realizacji programu, zarówno przez pracowników merytorycznych starostwa jak i przez realizatora programu: akcje plakatowe -plakaty w budynkach użyteczności publicznej, na tablicach ogłoszeń w sołectwach, w autobusach, niedzielny piknik zdrowotny z udziałem specjalisty ginekologii onkologicznej dr n. med. Macieja Stukana, konferencja dla przedstawicieli gmin, szkół podstawowych, mediów lokalnych, w której głównym prelegentem był dr n. med. Maciej Stukan – specjalista ginekologii onkologicznej, media lokalne: strony internetowe, prasa lokalna, wywiady, telewizja regionalna TEL- KAB, banner na stronie powiatowej.

cd. Prowadzone działania Banner na stronie powiatowej będący odnośnikiem do strony promującej niniejszy program zdrowotny. Plakat informacyjny

c.d. Prowadzone działania Spotkania edukacyjno-informacyjne dla dziewcząt objętych programem szczepień ochronnych oraz ich rodziców lub opiekunów. Za organizację i przeprowadzenie szkolenia odpowiada realizator programu - spotkania organizowane są w szkołach podstawowych, do których uczęszczają dziewczęta objęte programem szczepień ochronnych, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z dyrekcją szkoły. Szkolenia prowadzone są w dwóch grupach szkoleniowych jednocześnie: oddzielnie dla rodziców/opiekunów i oddzielnie dla dziewcząt objętych programem szczepień ochronnych. Rodzice dziecka objętego programem szczepień ochronnych w trakcie szkolenia otrzymują komplet materiałów informacyjno-edukacyjnych: list informacyjny, ulotkę: Wirus HPV jak chronić nasze dzieci? broszurę: Co bym zrobiła, aby ochronić się przed rakiem szyjki macicy i innymi chorobami powodowanymi przez HPV?

c.d. Prowadzone działania Szczepienia ochronne dziewcząt w wieku 12 lat Szczepienia wykonywane są czterowalentną szczepionką SILGARD skierowaną przeciwko czterem typom HPV 6,11,16 i 18, początkowo podawano ją w schemacie 3-dawkowym, obecnie - od 2014 r. podawana jest w schemacie 2- dawkowym. Szczepienia ochronne prowadzone są na terenie szkół do których uczęszczają dziewczęta - w terminie i miejscu wcześniej uzgodnionym z dyrektorem szkoły, zazwyczaj prowadzone są one bezpośrednio po spotkaniach edukacyjnych. Istnieje możliwość zaszczepienia w siedzibie realizatora programu. Warunkiem zakwalifikowania do programu szczepień ochronnych jest uzyskanie pisemnej zgody od rodzica/opiekuna prawnego na wykonanie cyklu szczepień ochronnych. Podanie każdej dawki szczepienia poprzedzone jest badaniem lekarskim i kwalifikacją do zaszczepienia. Każde badanie i szczepienie jest odnotowane w prowadzonej indywidualnej dokumentacji medycznej. Realizator zobowiązany jest do powiadomienia o zaszczepieniu podmiotu leczniczego POZ właściwego dla zaszczepionych dziewcząt.

c.d. Prowadzone działania Badanie ankietowe Przez cały okres realizacji programu prowadzone jest badanie poziomu wiedzy o czynnikach ryzyka zakażeń HPV wśród rodziców/opiekunów prawnych dziewcząt objętych programem szczepień ochronnych. Ankiety wypełniane są dwukrotnie – przed przystąpieniem do programu oraz podczas ostatniego zaszczepienia. Ankieta przez przystąpieniem do programu obejmuje pytania z zakresu posiadanej wiedzy na temat czynników ryzyka zakażeń wirusem HPV oraz stosowanej profilaktyki. Druga ankieta obejmuje pytania dotyczące programu oraz podjętych działań profilaktycznych zmniejszających ryzyko zachorowań na raka szyjki macicy. Badanie ankietowe prowadzone jest również wśród uczestniczek programu szczepień ochronnych – pytania dotyczą spotkania edukacyjnego, poziomu wiedzy oraz prowadzonych rozmów w szkole i w domu na temat profilaktyki i właściwych zachowań zdrowotnych. Dotychczasowe badanie ankietowe wykazało zasadność prowadzonego programu, a dla znaczącej większości dziewczynek biorących w nim udział zajęcia okazały się ciekawe i potrzebne. Ostateczne wnioski z prowadzonego badania ankietowego zostaną sformułowane po zakończeniu realizacji programu.

Realizator programu realizator programu wyłaniany jest corocznie w konkursie ofert prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, konkurs ofert adresowany jest do podmiotów leczniczych w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, dysponujących personelem i zapleczem medycznym, zgodnym z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa, od początku realizacji programu realizatorem jest NZOZ Medyk Sp. z o.o. z siedzibą w Tczewie.

Źródła finansowania Program finansowany jest ze środków Powiatu oraz pięciu Gmin (jedna z sześciu gmin powiatu nie przystąpiła do programu – działania na terenie tej gminy finansowane są wyłącznie z budżetu Powiatu). Do tej pory w ramach programu zaszczepiono 1.447 dziewcząt, łączny koszt przeprowadzonych działań: 412.549 zł.

Jak kształtował się koszt szczepionki Od początku realizacji programu przyjęto zasadę, aby w cenę jednostkową dawki szczepienia wkalkulowane były koszty: szczepionki, badania, szczepienia, edukacji i promocji. * koszt badania lekarskiego, podania szczepionki, edukacji i promocji był po stronie realizatora. Rodzaj szczepionki schemat podania Koszt jednostkowy w roku realizacji programu w zł 2012 2013 2014 2015 2016 SILGARD 3 dawki 150,00 130,00 100,00* - 2 dawki 150,82

Zgłaszalność do programu Zakres danych Rok realizacji programu / rocznik urodzenia 2012 rocznik2000 2013 rocznik 2001 2014 2002 2015 2003 2016 2004 Liczba dwunastolatek w powiecie 596 671 594 582 555 Liczba dwunastolatek objętych programem szczepień ochronnych 31 (1 gmina i SOSW) 460 (3 gminy) Liczba dwunastolatek zaszczepionych 28 315 418 390 292 Zgłaszalność (%) 90,32 68,48 70,37 67,01 52,61

Ocena zgłaszalności do programu szczepień ochronnych w latach 2014 – 2016 w podziale na gminy

Uśredniona zgłaszalność do programu w latach 2014 - 2016

Trudności w realizacji programu wzmagający się ruch antyszczepionkowy, zaobserwowano przypadki niezaszczepienia pełnym cyklem szczepień – sytuacje te zdarzały się sporadycznie i spowodowane były odmową rodzica na zaszczepienie córki kolejną dawką szczepionki, trudna współpraca z niektórymi szkołami, rutyna realizatora, brak zaangażowania ze strony podmiotów leczniczych, lekceważące podejście niektórych rodziców do problemu profilaktyki zdrowotnej – to nam się nie przydarzy, to nas nie dotyczy, brak świadomości prozdrowotnej społeczeństwa.

Jakie inne programy realizujemy ? Powiatowy Programu Zwalczania Otyłości i Nadwagi „CZAS NA ZDROWIE” Terapia otyłości, działania edukacyjne, zajęcia i spotkania promujące zdrowy styl życia. RECEPTA NA RAKA – Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuc Wśród Mieszkańców Powiatu Tczewskiego Badania przesiewowe (dwie specjalistyczne konsultacje lekarskie, badanie LDCT) oraz działania edukacyjne.

Dziękuję za uwagę