Człowiek – najlepsza inwestycja! Innowacyjni Romowie na rynku pracy II Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet I Poddziałanie 1.3.1 „Projekty na rzecz społeczności romskiej” WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO

Innowacyjni Romowie na rynku pracy II Projekt innowacyjny Zasięg: ogólnopolski Czas realizacji: 01 styczeń 2011 – 31 grudzień 2012 Źródło finansowania: POKL priorytet I Poddziałanie 1.3.1 „Projekty na rzecz społeczności romskiej

Instytucja Władza Wdrażająca Programy Europejskie www.wwpe.gov.pl

Realizator projektu: ZWIĄZEK ROMÓW POLSKICH ul. Wyszyńskiego 32 78 - 400 Szczecinek tel. (094) 37 250 98 fax. (094) 37 250 96 e-mail: zrp.sekretarz@wp.pl rom.ch@pro.onet.pl www.romowie.com www.innowacyjni2.romowie.com

II – giej edycji PROJEKTU PRZYCZYNY POWSTANIA II – giej edycji PROJEKTU Sytuacja mniejszości romskiej w Polsce odbiega od sytuacji innych mniejszości narodowych i etnicznych. Główne problemy społeczności Romów to niedostateczne wykształcenie lub całkowity jego brak oraz niskie kwalifikacje zawodowe. Przede wszystkim jednak bezrobocie, które jest jednym z najtrudniejszych obecnie problemów we współczesnej gospodarce. Niepokój budzi fakt, że większość osób ze środowiska romskiego ze względu na brak perspektyw i szans na poprawę sytuacji, korzysta od wielu lat z pomocy społecznej, co świadczy o pewnym uzależnieniu się od tego środka zaradczego. Niemały wpływ na tę sytuację ma również brak nowoczesnych usług i instrumentów wspierających zatrudnienie osób z bardzo niskim wykształceniem i o odmiennych wartościach kulturowych. Poprzez realizację projektu „Innowacyjni Romowie na rynku pracy II” staraliśmy się wprowadzać takie rozwiązania, aby nie ingerować agresywnie w kulturę Romów z jednej strony, a z drugiej - stworzyć im warunki na wejścia na rynek pracy bez szkody dla odmienności.

9% 91% Dane zawarte w II Raporcie dla Sekretarza Generalnego Rady Europy z realizacji przez RP postanowień KONWENCJI RAMOWEJ O OCHRONIE MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH (lata 2002-2006) oraz Raport dotyczący sytuacji mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego w Rzeczypospolitej Polskiej z 2007 roku, przygotowany przez ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych dla Rady Ministrów.

1,3% 2,02% 21,59% 75,09 % Z szacunkowych danych pozyskanych przez Asystentów Zawodowo – Socjalnych na terenie ich działania wynika, że ponad 75% osób ma wykształcenie podstawowe, gimnazjalne i niższe. 84% tych osób chciałoby pracować, jednak pracodawcy nie chcą zatrudniać niewykształconych i niewykwalifikowanych pracowników.

ponieważ nie wystarczyło pieniędzy na zakup żywności. Jak podają badania Agencji Praw Podstawowych UE oraz Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), opublikowane 23 maja br, sytuacja Romów w zakresie zatrudnienia, edukacji, warunków bytowych i zdrowotnych jest średnio dużo gorsza niż innych obywateli UE. W/w pilotażowe badanie dotyczące Romów objęło: Bułgarię, Czechy, Francję, Grecję, Hiszpanię, Polskę, Portugalię, Rumunię, Słowację, Węgry i Włochy. Wyniki badań: Tylko 15% dorosłych, młodych Romów skończyło edukację drugiego stopnia, podczas gdy skończyło ją ponad 70% nie - Romów Ok. 45% Romów poddanych badaniu żyje w warunkach, w których brakuje: kuchni, toalety, prysznica lub wanny oraz elektryczności. Średnio mniej niż 30 % Romów jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Średnio około 40% Romów żyje w gospodarstwach domowych, w których w ciągu ostatniego miesiąca jeden z domowników przynajmniej raz musiał pójść spać głodny, ponieważ nie wystarczyło pieniędzy na zakup żywności. Średnio około 90% Romów objętych badaniami mieszka w gospodarstwach domowych, których zrównoważony dochód jest poniżej krajowej granicy ubóstwa.

PRZYCZYNY WYKLUCZENIA ZAWODOWEGO ROMÓW P Brak spójnego modelu współpracy podmiotów aktywizujących osoby pochodzenia romskiego B Powielanie przez media negatywnych stereotypów A B Aktywizacja zawodowa za pomocą źle dobranych narzędzi, nie prowadzących do zatrudnienia (szkolenia, opieka psychologiczna, itd.) Bierność zarówno ze strony osób pozostających bez pracy, jak i pracodawców

KONSEKWENCJE EKONOMICZNE NISKIEJ AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ ROMÓW Obniżenie wpływów podatkowych, zmniejszenie liczby płacących składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenie społeczne; Duże obciążenia instytucji pomocy społecznej świadczeniami; Wysokie koszty wprowadzania osób pochodzenia romskiego na rynek pracy za pomocą mało efektywnych narzędzi; Większa zachorowalność osób nieaktywnych zawodowo powoduje dodatkowe obciążenia dla budżetu państwa.

O PROJEKCIE

Cel projektu Celem ogólnym projektu jest aktywizacja zawodowo - społeczna 1250 bezrobotnych kobiet i mężczyzn pochodzenia romskiego z terenu całej Polski, uczestniczących w realizowanym projekcie „Innowacyjni Romowie na rynku pracy” i nowo przystępujących do projektu oraz poprawa skuteczności systemu wspierania długotrwale bezrobotnych Romów we wchodzeniu na rynek pracy i utrzymaniu się w zatrudnieniu.

Cele szczegółowe aktywizowanie i wspieranie zawodowe 600 bezrobotnych Romów w wieku produkcyjnym (330 K i 270 M), którzy przystąpią do projektu dzięki nowym, przygotowanym do wykonywania obowiązków AZ-S osobom; dalsza aktywizacja i wspieranie zawodowe 650 bezrobotnych Romów w wieku produkcyjnym (358 K i 292 M), którzy przystąpili do projektu „Innowacyjni Romowie na rynku pracy” dzięki pracy obecnie zatrudnionych AZ-S; zmniejszenie odsetka bezrobotnych osób pochodzenia romskiego z terenu całej Polski poprzez działania AZS i uzyskanie zatrudnienia przez 100 beneficjentów do końca 2012 roku; wyszukiwanie dostępnych szkoleń i kursów odpowiadających preferencjom beneficjentów i zorganizowanie kursów dla 150 osób; zwiększenie uczestnictwa beneficjentów w życiu społecznym na terenie objętym projektem; zmniejszenie bierności i wzrost zaufania Romów poprzez usługi świadczone przez AZS.

GRUPA DOCELOWA Romowie (1280 osób) 30 Asystentów Zawodowo – Socjalnych (10 AZ-S obecnie pracujących i 20 nowo przeszkolonych ) Kobiety i mężczyźni zamieszkali na terenie całego kraju (530 już uczestniczących w projekcie BO i 720 nowych BO)

Projekt obejmował: • przeprowadzenie kampanii informacyjno – promocyjnej • rekrutację uczestników projektu • przeprowadzenie bezpłatnych szkoleń • wykwalifikowanie i zatrudnienie grupy Asystentów Zawodowo - Socjalnych • prowadzenie poradnictwa zawodowo - socjalnego • pracę Asystentów Zawodowo - Socjalnych w terenie • aktywizowanie i wspieranie zawodowe bezrobotnych Romów w całej Polsce • stałą współpracę z PUP w całej Polsce • organizację konferencji podsumowującej

Dlaczego Romowie? fot. wikipedia fot. wikipedia fot. wikipedia

Mimo wielu przeprowadzonych kampanii na rzecz równości, Romowie nadal mają większe trudności ze znalezieniem pracy w Polsce, niż osoby spoza mniejszości. Wiąże się to z ich odrębnością na gruncie prawnym, społecznym i ekonomicznym, a także z odmiennymi wartościami kulturowymi. Ponadto wyznacznikiem pozycji i szans na rynku pracy jest poziom wykształcenia, a także przygotowania i doświadczenia zawodowego, którego niestety Romom brakuje. Ogromną barierą jest wciąż funkcjonujące stereotypowe myślenie, w którym Romowie nadal postrzegani są jako pracownicy mniej rzetelni i zaangażowani. Przy wysokim wskaźniku bezrobocia w Polsce problem nierówności pogłębia się i prowadzi do marginalizacji społeczności romskiej na rynku pracy, co w dłuższej perspektywie może rozpocząć proces głębokiej destrukcji społeczeństwa romskiego. Długotrwale bezrobotny Rom potrzebuje asystenta, który pomoże mu znaleźć pracę, odpowiedni kurs zawodowy, zapozna z nowym stanowiskiem pracy.

Romowie bez znacznej pomocy z zewnątrz sami nie poprawią swojej sytuacji na rynku pracy, co w dalszym ciągu będzie skutkowało wykluczeniem społecznym i życiem na marginesie. Przypadek mniejszości romskiej jest jedynym, który w tak wyraźny sposób odbiega od średnich wartości reprezentowanych przez resztę obywateli polskich i to zarówno należących, jak i nie należących do mniejszości. Podopiecznymi AZ-S są Romowie zamieszkali na terenie Polski, w wieku produkcyjnym, bez względu na wykształcenie, długotrwale bezrobotni, korzystający ze świadczeń OPS, zagrożeni wykluczeniem społecznym, którym brak motywacji do poszukiwania pracy, umiejętności przystosowania się do zmieniających się wymagań rynku pracy.

informacyjno - promocyjna Kampania informacyjno - promocyjna Akcja promocyjna obejmowała: opracowanie oraz kolportaż: ulotek – 500 szt. plakatów – 200 szt. broszur – 500 szt. wydanie „Zeszytu dobrych praktyk II”, (500 szt.)zawierającego informacje o projekcie i jego rezultatach, a także cenne doświadczenia, zamieszczenie ogłoszeń w mediach rozbudowanie i prowadzenie podstrony internetowej projektu, mającej służyć promocji projektu, EFS - u i POKL oraz przekazywaniu informacji o postępach w realizacji projektu. www.innowacyjni2.romowie.com

Rekrutacja uczestników Uczestnikami projektu są Romowie, łącznie 1280 osób: 530 BO uczestniczących już w projekcie i 720 nowych BO (55% K i 45% M) - 30 AZ-S: - 10 zatrudnionych w pierwszej edycji projektu (7 K i 3 M) - 20 AZ-S nowo przeszkolonych 1250 BO to podopieczni AZ-S – kobiety i mężczyźni, zamieszkali na terenie całego kraju, w wieku produkcyjnym, bez względu na wykształcenie i kwalifikacje, bezrobotni, którym brak motywacji do poszukiwania pracy i umiejętności przystosowania się do zmieniających się wymagań rynku pracy. Wybór 20 uczestników szkolenia (13 K i 7 M) na nowych AZ-S nastąpił w drodze weryfikacji osób, które wyraziły chęć udziału, poprzez wypełnienie dokumentów rekrutacyjnych. O przystąpienie do szkolenia mogły się ubiegać osoby pochodzenia romskiego lub z otoczenia, posiadające wykształcenie ponadgimnazjalne oraz będące obywatelem Polski i mieszkające na terenie RP.

Klucz doboru uczestników szkolenia Celem przygotowanego szkolenia było kształcenie kompetencji przyszłych Asystentów Zawodowo - Socjalnych, na potrzeby nowoczesnego rynku pracy. Na potrzeby rekrutacji uczestników szkolenia w całej Polsce przeprowadzona została akcja informacyjno – promocyjna, podczas której wykorzystano następujące kanały informacyjne: strona internetowa, ulotki, plakaty i broszury, które rozesłane zostały do stowarzyszeń romskich, AZ-S zatrudnionych w I edycji projektu, studentów i działaczy romskich, asystentów edukacji romskiej, Urzędów Wojewódzkich i wielu innych osób. Dobór uczestników szkolenia nastąpił w drodze weryfikacji danych osób, które wyraziły chęć udziału poprzez wypełnienie dokumentów rekrutacyjnych. Przy wyborze brano pod uwagę rekomendacje stowarzyszeń romskich, dane zawarte w formularzu zgłoszeniowym oraz informacje uzyskane podczas bezpośrednich rozmów z kandydatami.

Pożądane cechy kandydata na AZ-S - Kreatywność, - motywacja do pracy, - odporność psychiczna, - otwartość na wiedzę, - dotychczasowa działalność na rzecz Romów. Znajomość środowiska romskiego Kandydat na AZ-S Spośród wszystkich cech, jakimi powinien się charakteryzować kandydat na AZ-S, najważniejszym kryterium jest znajomość środowiska, na rzecz którego ma pracować. Bez znajomości środowiska AZ-S nie ma szans na rzetelne i efektywne wykonywanie swojej pracy. Cały proces rekrutacji powinien odbywać się w zgodzie z polityką równych szans. Wybrani uczestnicy powinni podpisać deklarację uczestnictwa.

Szkolenia AZ-S Cykl szkoleniowy skonstruowany został jako ciąg następujących po sobie elementów: - identyfikacji i analizy potrzeb szkoleniowych uczestników z uwzględnieniem pochodzenia i potrzeb przyszłych beneficjentów, - konstruowania warsztatu, - prowadzenia szkolenia, - ewaluacji programu szkoleniowego. W ramach projektu "Innowacyjni Romowie na rynku pracy II" możliwość udziału w bezpłatnych szkoleniach i uzyskania kwalifikacji przygotowujących do pełnienia funkcji Asystenta Zawodowo – Socjalnego, otrzymało 20 osób pochodzenia romskiego (13 K i 7 M).

Konstrukcja szkolenia Cykl szkoleniowy obejmował trzy zjazdy, po trzy dni wykładów, po 8 h zajęć dziennie. Projekt uwzględnił jedną grupę uczestników liczącą 20 osób. Podczas zjazdów uczestnicy szkoleń uzyskali wiedzę oraz doskonalili umiejętności w zakresie następujących treści dydaktycznych: • ABC poradnictwa zawodowego i socjalnego • Aktualne tendencje na rynku pracy • Analiza przyszłych potrzeb rynku pracy • Aktywne poszukiwanie zatrudnienia - techniki poszukiwania pracy. • Prawne aspekty poradnictwa zawodowo-socjalnego • Rozwój osobisty i potencjału zawodowego • Kształtowanie postaw: motywacja, odporność na stres. Każdy absolwent kursu po zdanym egzaminie otrzymał Certyfikat jego ukończenia oraz materiały edukacyjne, które będą mu służyć w pracy. Każdy uczestnik szkolenia otrzymał ponadto przybory szkoleniowe, zwrot kosztów podróży, opłacono także zakwaterowanie i wyżywienie na czas trwania poszczególnych zjazdów.

I Moduł szkolenia Pierwszy moduł szkolenia miał na celu wyposażenia uczestników w niezbędną wiedzę i praktyczne umiejętności do efektywnego oraz skutecznego działania w środowisku romskim, w zakresie świadczenia pomocy socjalnej i wsparcia w obszarze aktywizacji.

Przykładowe zagadnienia I modułu szkolenia: • Opracowanie kontraktu dotyczącego współpracy, rozpoznanie potrzeb i oczekiwań. • Profil osobowościowo – charakterologiczny Asystenta Zawodowo – Socjalnego. • Proces profesjonalizacji zawodu Asystenta Zawodowo – Socjalnego. • Interdyscyplinarny charakter pracy Asystenta Zawodowo – Socjalnego. • Spirala milczenia – nowy, romski Klient. • Metodyczne i praktyczne aspekty pracy ze społecznością romską – aktywizacja i rozwój. • Etyczne podstawy interwencji Asystenta Zawodowo – Socjalnego. • Rola i znaczenie współpracy instytucjonalnej na otwartym rynku pracy. • ABC wywiadu doradczego. • Kafeteria działań zawodowego pomagacza – ukierunkowanie dalszego procesu doradczego. • Portfolio Asystenta Zawodowo – Socjalnego. • Umiejętności asertywne Asystenta Zawodowo – Socjalnego. • Elementy erystyki, czyli sztuki rozwiązywania sporów

II Moduł szkolenia Moduł II polegał na zaznajomieniu uczestników szkolenia z procesem wymiany informacji, czyli komunikacją w środowisku wielokulturowym. Przykładowe zagadnienia II modułu szkolenia: • Modele, typy i bariery w komunikacji. • Założenia skutecznej komunikacji międzykulturowej. • Specyfika odmienności kulturowej w zakresie: - relacji międzyludzkich, - stosunku do czasu i harmonogramu, - kontekstu komunikacji, - hierarchiczności, - dystansu władzy, - podatności na zmiany, - sposobu myślenia. • Radzenie sobie w komunikacji z osobą odmienną kulturowo. • Istota różnic kulturowych. • Znaczenie empatii. • Zasady i procedury korzystania z usług i instrumentów rynku pracy. • Umiejętność oceny rynku pracy pod kątem wymagań współczesnych firm wobec pracowników.

czyli jak trening czyni mistrza III Moduł szkolenia, czyli jak trening czyni mistrza Podstawą całego szkolenia jest praktyczna praca nad rozwijaniem kompetencji, których wymaga praca Asystenta Zawodowo – Socjalnego. Moduł trzeci był ostatnim modułem cyklu i został poświęcony sprawdzeniu umiejętności praktycznych, teoretycznych, interpersonalnych i predyspozycji osobowościowych uczestników szkolenia. W części praktycznej każdy z uczestników szkolenia, przy zastosowaniu poznanych w czasie warsztatów technik komunikowania się z urzędnikami, pracodawcami i beneficjentami, mógł sprawdzić szeroki wachlarz zdobytych informacji i wykorzystać je w konkretnej sytuacji poza szkoleniem (znalezienie pracodawcy dla potencjalnego beneficjenta, przy uwzględnieniu jego umiejętności i predyspozycji).

Okres zatrudnienia AZ-S Egzamin końcowy Cykl szkoleń zakończył się egzaminem, mającym na celu sprawdzenie zdobytych dotychczas wiadomości oraz wydanie certyfikatu ukończenia szkolenia, potwierdzającego tytułu Asystenta Zawodowo - Socjalnego. Dzięki temu tytuł AZ - S oraz zatrudnienie na okres 16 m - cy otrzymało 18 osób (13 K i 5 M). Okres zatrudnienia AZ-S AZ-S I grupa AZ-S II grupa K   M II 2011 XI 2012 VIII 2011 7 3 13 5 Ogółem 10 Ogółem 18

Praca Asystenta Zawodowo-Socjalnego Praca asystenta polega głównie na telepracy i pracy w terenie, przy stałej współpracy z Doradcą Zawodowym PUP i pracownikami socjalnymi OPS w miejscu działania AZ-S. Każdy asystent ma pod swoją opieką minimum 50 bezrobotnych Romów i ich rodziny. Działalność AZ-S to przede wszystkim bardzo intensywne relacje z innymi ludźmi. Relacje te wymagają wykorzystywania w swej pracy zawodowej wiedzy, umiejętności i wartości leżących u podstaw pracy doradczej i socjalnej, w celu nawiązywania i utrzymywania efektywnych kontaktów międzyludzkich i ciągłej współpracy z podopiecznymi. Asystent musi także posiadać wiedzę, znać przepisy i ustawy, na których zasadach funkcjonują konkretne instytucje, z którymi współpracuje na co dzień.

Cechy podopiecznych AZ - S brak dostępu do informacji ubóstwo niskie wykształcenie lub jego całkowity brak marginalizacja społeczna brak kwalifikacji zawodowych zły stan zdrowia brak motywacji do pracy dziedziczenie niewłaściwych postaw powielanie wzorców kulturowych brak chęci do dokonania zmiany sposobu życia wyuczona bezradność bierność, zagubienie

Zadania Asystentów Zawodowo –Socjalnych na rzecz BO - wspomaganie podopiecznych na stanowisku pracy - zapewnienie profesjonalnego wsparcia w przezwyciężaniu trudnych sytuacji - stałe monitorowanie pracy zatrudnionej osoby - stały kontakt z UM, UP, GOPS i innymi instytucjami w swoim regionie - pomoc w wypełnianiu różnego rodzaju pism urzędowych, sądowych, zaświadczeń i wniosków Zadania Asystentów Zawodowo –Socjalnych na rzecz BO - badanie rynku pracy, poszukiwanie nowych miejsc pracy, staży zawodowych, kursów i szkoleń dla Romów - rozpoznanie możliwości, kwalifikacji, zainteresowań i preferencji zawodowych podopiecznych - informowanie pracodawców o kwalifikacjach zawodowych Romów - budowanie pozytywnych relacji pomiędzy środowiskiem romskim, a podmiotami działającymi w obszarze rynku pracy

Wskaźniki realizacji projektu

> Rezultaty twarde 1360 osób 1250 osób W grupie A Z – S: - 20 osób przystąpiło do szkolenia - 20 osób ukończyło szkolenie - 18 osób otrzymało Certyfikat Asystenta Zawodowo - Socjalnego - zatrudnienie w projekcie - 28 AZ-S (18 K i 10 M) Na chwilę obecną kompleksową pomoc uzyskało 1360 Romów, czyli o 110 osób więcej, niż zakładano w projekcie. Ogromna liczba osób z tej grupy, bo aż 1040, ma wykształcenie gimnazjalne, podstawowe i niższe. > 1360 osób 1250 osób

W grupie BO projektu: - 98 osób podjęło pracę (50 K i 48 M) - Z kursów, szkoleń, zajęć aktywizacyjnych i usług doradczych skorzystały 122 osoby (63 K i 59 M)

Dzięki pracy AZ-S od marca 2012r Dzięki pracy AZ-S od marca 2012r. aż 129 osób (76 K i 53 M) przystąpiło do odbywania staży zawodowych w ramach dwóch innych projektów, realizowanych przez Związek Romów Polskich.

Ponadto: przeprowadzono 72 h szkoleń Wydano: - 500 szt. ulotek, - 500 szt. broszur, - 200 szt. plakatów, - 500 szt. Zeszytów Dobrych Praktyk, - prowadzona jest strona internetowa popularyzująca projekt i jego efekty. - zorganizowano 1 konferencję

Rezultaty miękkie • Wdrażanie efektywnego modelu działań na rzecz rozwiązywania problemów bezrobocia wśród Romów. • Zapewnienie wsparcia osobom długotrwale bezrobotnym K i M we wchodzeniu na rynek pracy i utrzymaniu się w zatrudnieniu. • Ułatwienie osobom niewykwalifikowanym dostępu do nowoczesnych usług wspierających zatrudnienie. • Zmiany postaw lokalnej społeczności wobec Romów, w szczególności kobiet romskich. • Zmiany postaw uczestników wobec pracy. • Wzrost uczestnictwa pracodawców w zatrudnianiu Romów. • Zmiany w zakresie obiektywnej i subiektywnej jakości życia oraz samozadowolenia wśród uczestników. • Podniesienie poziomu samooceny K i M, wiary we własne możliwości i w odniesienie sukcesu wśród uczestników. • Ukształtowanie postaw takich jak kreatywność, motywacja, odporność. • Otoczenie opieką socjalną ludzi znajdujących się w niekorzystnej sytuacji • zwiększenie szans wejścia kobiet na rynek pracy

Wnioski Aktywizacja zawodowa Romów to jedno z najtrudniejszych zadań, jakie stoi przed państwem, organizacjami, stowarzyszeniami, liderami romskimi oraz samymi Romami. Ludzie, którzy przez lata doświadczali dyskryminacji i wykluczenia na różnych płaszczyznach, poprzez bariery, które w wyniku tego procesu powstały, nie są w stanie samodzielnie i bez obaw włączać się do społeczeństwa. Realizacja kompleksowych i innowacyjnych projektów aktywizujących osoby bezrobotne ze społeczności romskiej powinna polegać na dialogu, działaniach oraz aktywnych formach współpracy wszystkich podmiotów zaangażowanych w ich realizację. Uczestnictwo w projekcie dla wielu Romów okazało się doskonałą formą kompleksowego podnoszenia umiejętności, kompetencji i kwalifikacji zawodowych. Usługi, jakie świadczyli asystenci zawodowo - socjalni były bardziej dostosowane do potrzeb Romów, aniżeli oferty urzędów i zapewniały dużą skuteczność przywracania Romów na rynek pracy.

Aktywizacja zawodowa osób wykluczonych społecznie, w tym Romów, jest trudna i kosztowna - ale jest konieczna. Jak pokazują wieloletnie doświadczenia, bez udziału władz publicznych i nakładu odpowiednich środków, rynek pracy sam w sobie nie wytworzy wystarczającej ilości miejsc pracy dla tych osób. Brak skutecznych działań wobec grupy osób wykluczonych społecznie, może zaowocować pogłębianiem się tego wykluczenia, co w konsekwencji może przynieść fatalne skutki w postaci negatywnych zmian, zarówno w sferze psychicznej, jak i materialnej tych osób. Istniejący w Polsce system pomocy osobom wykluczonym opiera się głównie na doraźnej pomocy, a nie na rozwiązywaniu problemów. Program „Innowacyjni Romowie na rynku pracy II” trafia w samo sedno problemów społeczności romskiej i rozwiązuje je od wewnątrz. Należy pamiętać, że działający w ramach projektu Asystenci Zawodowo – Socjalni stanowią nieodzowny łącznik w wielu innych projektach, zapewniają przypływ nowych, cennych informacji, wykorzystywanych do dalszego przebiegu prac nad aktywizacją społeczną i zawodową Romów.

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dziękujemy za uwagę Projekt „Innowacyjni Romowie na rynku pracy II” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego