Skuteczności i koszty windykacji polubownej Wyniki badań zrealizowanych w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki „Ocena poziomu rzeczywistej ochrony praw wierzycieli w Polsce w latach koszty transakcyjne dochodzenia prawa z umów” – zadanie 7 UMO-2013/09/B/HS4/03605 dr hab. Katarzyna Kreczmańska-Gigol Instytut Finansów SGH

Struktura badanych podmiotów ze względu na ich rodzaj

Struktura podmiotów objętych badaniem ze względu na rodzaj i wielkość podmiotu

Klasyfikacja skuteczności windykacji oparta na wielkości odzyskiwanych należności przeterminowanych Przeterminowane należności odzyskane na etapie windykacji polubownej jako część należności przeterminowanych ogółem Skuteczność windykacji polubownej Liczba punktów <0%-20)Bardzo niska skuteczność0 <20%-40%)Niska skuteczność1 <40%-60%)Średnia skuteczność2 <60%-80%)Wysoka skuteczność3 Bardzo wysoka skuteczność 4 Skuteczność windykacji polubownej – wyniki badań ankietowych Liczba punktów ogółem391 Średnia arytmetyczna liczba punktów2,98 Mediana3 (wysoka skuteczność)

Skuteczność modeli windykacji na etapie windykacji polubownej (procent badanych) Model windykacji polubownejSkuteczność BrakNiskaŚredniaWysokaBardzo wysoka Windykacja polubowna wewnętrzna (samodzielnie prowadzona) N=114 0%6%22%39%33% Windykacja polubowna zewnętrzna (prowadzona przez wyspecjalizowane podmioty) N=95 12%9%26%38%14% Windykacja polubowna mieszana (prowadzona częściowo samodzielnie, a częściowo przez wyspecjalizowane podmioty zewnętrzne) N=94 14%9%25%38%13%

Hierarchia skuteczności modeli windykacji Przeterminowane należności odzyskane na etapie windykacji polubownej jako część należności przeterminowanych ogółem Skuteczność windykacji polubownej Liczba punktów <0%-20)Bardzo niska skuteczność0 <20%-40%)Niska skuteczność1 <40%-60%)Średnia skuteczność2 <60%-80%)Wysoka skuteczność3 Bardzo wysoka skuteczność4 Model windykacji polubownejOgółemWewnętrznaZewnętrznaMieszana Liczba punktów ogółem Średnia arytmetyczna liczba punktów2,642,982,332,27 Mediana3333

Hierarchia narzędzi windykacji polubownej według ich skuteczności

Hierarchia działań na etapie windykacji polubownej według ich skuteczności

Szacowanie kosztów windykacji W 67% reprezentowanych podmiotach szacuje się koszty windykacji. U 33% badanych nie szacuje się kosztów windykacji! Szacowanie kosztów windykowania należności miało miejsce we wszystkich spółkach windykacyjnych. W instytucjach finansowych miało miejsce częściej niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych, małych przedsiębiorstwach niefinansowych, średnich przedsiębiorstwach niefinansowych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych.

Szacowanie kosztów windykacji w podziale na windykacje polubowna i windykacje przymusową U 45% badanych szacuje się koszty windykacji w podziale na koszty windykacji polubownej i koszty windykacji przymusowej. U 55% badanych nie szacuje się kosztów windykacji w podziale na koszty windykacji polubownej i koszty windykacji przymusowej. Statystycznie istotne różnice wystąpiły w szacowaniu kosztów windykowania należności w podziale na koszty windykacji polubownej i przymusowej. W spółkach windykacyjnych i w instytucjach finansowych miało miejsce częściej niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych, małych przedsiębiorstwach niefinansowych, średnich przedsiębiorstwach niefinansowych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych.

Rodzaje szacowanych kosztów windykacji (% badanych)

Statystycznie istotne różnice były następujące Uwzględnianie w kosztach utraconej wartości należności rozumianej jako różnica między kwotą nominalną wierzytelności a zdyskontowaną odzyskaną kwotą wierzytelności W instytucjach finansowych miało miejsce częściej niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych, małych przedsiębiorstwach niefinansowych, średnich przedsiębiorstwach niefinansowych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych. Uwzględnianie kosztów prowadzonych działań windykacyjnych W instytucjach finansowych miało miejsce częściej niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych, małych przedsiębiorstwach niefinansowych, średnich przedsiębiorstwach niefinansowych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych. W spółkach windykacyjnych miało miejsce częściej niż w średnich przedsiębiorstwach niefinansowych. Uwzględnianie kosztów ponoszonych w związku z zaangażowaniem osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie w procesie windykacji W spółkach windykacyjnych miało miejsce częściej niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych, małych przedsiębiorstwach niefinansowych i średnich przedsiębiorstwach niefinansowych. W instytucjach finansowych miało miejsce częściej niż w małych przedsiębiorstwach niefinansowych. W dużych przedsiębiorstwach niefinansowych miało miejsce częściej niż w małych przedsiębiorstwach niefinansowych.

Hierarchia narzędzi stosowanych na etapie windykacji polubownej według wysokości kosztów ich stosowania

Statystycznie istotne różnice były następujące Ocena kosztów ustalania zasad naliczania i pobierania odsetek karnych Koszty zostały ocenione jako wyższe w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych i w małych przedsiębiorstwach niefinansowych niż w dużych przedsiębiorstwach niefinansowych. Koszty zostały również ocenione jako wyższe w spółkach windykacyjnych niż w średnich przedsiębiorstwach i w dużych niefinansowych oraz jako wyższe w instytucjach finansowych niż w dużych przedsiębiorstwach niefinansowych. Ocena kosztów badania wiarygodności i wypłacalności złych dłużników Koszty zostały ocenione jako wyższe w spółkach windykacyjnych niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych, małych przedsiębiorstwach niefinansowych, średnich przedsiębiorstwach niefinansowych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych oraz w instytucjach finansowych.

Hierarchia modeli windykacji według kosztów

Statystycznie istotne różnice były następujące Ocena kosztów windykacji wewnętrznej Koszty windykacji wewnętrznej zostały ocenione jako wyższe w małych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych oraz w spółkach windykacyjnych i instytucjach finansowych niż w mikroprzedsiębiorstwach niefinansowych. Koszty windykacji wewnętrznej zostały również ocenione jako wyższe w małych i dużych przedsiębiorstwach niefinansowych oraz w instytucjach finansowych niż w średnich przedsiębiorstwach niefinansowych.

Wnioski Windykacja polubowna ma duże znaczenie dla wierzycieli, ponieważ jest często wykorzystywana. Skuteczność windykacji polubownej jest oceniana jako wysoka. Dotyczy to zarówno windykacji wewnętrznej, zewnętrznej, jak i mieszanej, dla których mediana mieściła się w tym samym przedziale – wysoka skuteczność. Skuteczność windykacji wewnętrznej jest oceniana nieco wyżej (średnia arytmetyczna wyników 2,98) niż windykacji zewnętrznej (średnia arytmetyczna 2,33) i windykacja mieszana (średnia arytmetyczna 2,27). Koszty windykacji polubownej różnią się w zależności od modelu windykacji: Jako najwyższe ocenione zostały koszty windykacji zewnętrznej (2,65, gdzie 3 oznaczało wysokie koszty stosowania, a 2 średnie koszty stosowania). Koszty windykacji mieszanej zostały ocenione jako wyższe niż wewnętrznej, a niższe niż zewnętrznej (2,23). Koszty windykacji wewnętrznej zostały ocenione najniżej (1,60). Liczenie kosztów windykacji, co wpływa na poziom asymetrii informacji, wyglądało następująco: Aż 33% badanych nie liczyło kosztów windykacji! Aż 55% badanych nie liczyło kosztów windykacji w podziale na koszty windykacji polubownej i koszty windykacji przymusowej. Mniej niż 1/3 badanych liczyła: koszty finansowania należności, koszty ponoszone w związku z zaangażowaniem w procesie windykacji osób zatrudnionych, utraconą wartość należności uwzględniającą zdyskontowaną odzyskana kwotę, koszty utraconych korzyści oraz koszty trudności finansowych spowodowanych brakiem zapłaty ze strony dłużników.