Amortyzacja podatkowa i środki trwałe oraz WNiP w 2016 r. Warszawa, 6 czerwca 2016 r. Samir Kayyali – Doradca Podatkowy, ekonomista, ekspert ds. finansów przedsiębiorstw. Prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego, prelegent na konferencjach podatkowych. Stały współpracownik Akademii Biznesu MDDP.

Środki trwałe Wartości niematerialne i prawne

Środek trwały – definicja dla CIT/PIT Definicja „środka trwałego” dla celów ustaw regulujących podatki dochodowe została ściśle połączona z pojęciem „składnika majątku.” Składniki Majątku (art. 22a PIT, art. 16a CIT) = Środki Trwałe Podlegające amortyzacji niepodlegające amortyzacji

Środek trwały – definicja dla CIT/PIT Grupa 1. budowle, budynki, lokale będące odrębną własnością; maszyny urządzenia i środki transportu inne przedmioty, o ile: zostały nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, stanowią własność lub współwłasność podatnika, są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania, przewidywany okres używania dłuższy niż rok, są wykorzystywane przez podatnika w zw. z prowadzoną działalnością albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu.

Środek trwały – definicja dla CIT/PIT Grupa 2. Niezależnie od przewidywanego okresu ich używania środkami trwałymi podlegającymi amortyzacji są: Przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych; Budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie; Składniki majątku z grupy 1. niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu zawartej z właścicielem lub współwłaścicielem tych składników jeśli odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.

Wartości niematerialne i prawne – CIT/PIT Grupa 1. WNiP są to nabyte i nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego; Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego; Prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej; Autorskie lub pokrewne prawa majątkowe; Licencje; Prawa własności przemysłowej; Know how O ile: Przewidywany okres ich używania jest dłuższy niż rok; Są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu/licencyjnej/leasingu.

Wartości niematerialne i prawne – CIT/PIT Grupa 2. Amortyzacji podlegają, niezależne od czasu ich użytkowania, następujące wartości niematerialne i prawne: 1) wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze: a) kupna, b) przyjęcia do odpłatnego korzystania, a odpisów amortyzacyjnych, zgodnie z przepisami rozdziału 4a u.p.d.o.p., dokonuje korzystający, c) wniesienia do spółki na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji; 2) koszty prac rozwojowych zakończonych wynikiem pozytywnym, który może być wykorzystany na potrzeby działalności gospodarczej podatnika, jeżeli: a) produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone, oraz b) techniczna przydatność produktu lub technologii została przez podatnika odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, oraz c) z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii; 3) wartości niematerialne i prawne używane dłużej niż 1 rok wymienione w poprzednim podrozdziale, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu finansowego określonej w art. 17a pkt 1 u.p.d.o.p., zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami albo uprawnionymi do korzystania z tych wartości - jeżeli zgodnie z przepisami podatkowymi odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.

Środki trwałe i WNiP, które nie podlegają amortyzacji to: Grunty; Środek trwały i WNiP Grupa 3. Środki trwałe i WNiP, które nie podlegają amortyzacji to: Grunty; Dzieła sztuki i eksponaty muzealne; wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż określony w art. 16b ust. 2 pkt 2, Składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane – nie podlegają one amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tę działalność Brak amortyzacji powoduje, że środek trwały (wartość niematerialna) przy jej zbyciu kreuje koszt podatkowy w wysokości ceny nabycia (nie zmniejsza się jej o dokonane odpisy amortyzacyjne, bo po prostu ich nie ma).

Wartość początkowa

Wartość początkowa – cena nabycia Jeżeli środek trwały lub wartość niematerialna i prawna są nabywane w sposób odpłatny to wartość początkową tych składników majątkowych określa cena nabycia. Cena nabycia wynika w takiej sytuacji z dokumentu (najczęściej faktury, rachunku, umowy cywilnoprawnej). Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy pomniejszoną o odliczany VAT naliczony, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o: a) koszty transportu, załadunku i wyładunku; b) ubezpieczenia w drodze; c) montażu; d) instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych; e) opłat notarialnych; f) opłat skarbowych i innych; g) odsetek; h) prowizji; i) VAT, tylko gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu u.p.t.u.; j) w przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku. Ceną nabycia jest kwota należna, czyli nie ma znaczenia fakt zapłaty. Nawet nieopłacone faktury są podstawą do określenia wartości początkowej składnika majątku

Wartość początkowa – koszt wytworzenia Zgodnie z art. 16g ust. 4 u.p.d.o.p., kolejnym parametrem określającym wartość początkową środka trwałego jest koszt wytworzenia. Za koszt wytworzenia uważa się wartość w cenie nabycia: 1) zużytych do wytworzenia środków trwałych: a) rzeczowych składników majątku, b) wykorzystanych usług obcych; 2) kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi; 3) inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Koszty wynagrodzeń i pochodne wymienione wyżej rozumiane są szeroko. W piśmie Łódzkiego Urzędu Skarbowego w Łodzi z dnia 26 czerwca 2007 r., ŁUS-II-2-423/83/07/JB, Doradca Podatnika 2007, nr 31-32, s. 6, czytamy: "Do kosztu wytworzenia środków trwałych można zaliczyć koszty usług hotelarskich, koszty przewozu, koszty posiłków pracowników dostawców zagranicznych, którzy dokonywali montażu maszyn i urządzeń na potrzeby spółki". Do kosztu wytworzenia nie zalicza się z kolei: - kosztów ogólnych zarządu, - kosztów sprzedaży, - pozostałych kosztów operacyjnych, - kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Wartość początkowa – inw. w obcych ŚT Zgodnie z art. 16g ust. 7 u.p.d.o.p., wartość początkową inwestycji w obcych środkach trwałych oraz budynków i budowli wybudowanych na obcym gruncie ustala się, stosując odpowiednio: 1) cenę nabycia, 2) koszt wytworzenia - z uwzględnieniem wszystkich parametrów opisujących cenę nabycia omówionych uprzednio.

Wartość początkowa – prawa majątkowe Wartość początkową praw majątkowych ustala się według ogólnych zasad. Zatem wartość początkową praw majątkowych stanowi cena nabycia. Jeżeli wynagrodzenie (opłaty) wynikające z umowy licencyjnej albo z umowy o przeniesienie innych praw majątkowych jest uzależnione od wysokości przychodów z licencji lub praw uzyskanych przez licencjobiorcę albo nabywcę, przy ustalaniu wartości początkowej praw majątkowych, w tym licencji, nie uwzględnia się tej części wynagrodzenia.

Wartość początkowa – współwłasność Co do zasady amortyzujemy składniki majątku stanowiącego własność podatnika. Można jednak również amortyzować majątek stanowiący współwłasność i wtedy wartością początkową nie jest cena nabycia. Zgodnie z art. 16g ust. 8 u.p.d.o.p., w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. W przypadku braku dowodów o udziałach przyjmuje się, że udziały wspólników w przychodach są równe. Zatem nabywając udziały we własności, ustalamy według opisanych wyżej zasad wartość początkową i dokonujemy odpisów amortyzacyjnych od tej przypadającej części.

Wartość początkowa – przekształcenie Zgodnie z art. 16g ust. 9 u.p.d.o.p., w razie przekształcenia formy prawnej, a także połączenia albo podziału podmiotów dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów - wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podmiotu przekształcanego, połączonego albo podzielonego. Zasada ta jest zasadą kontynuacji dokonywanych odpisów. W nowym podmiocie powstałym w wyniku przekształcenia wartość początkowa jest niezmienna i po przeniesieniu dokonanych umorzeń ma miejsce pełna kontynuacja dokonywanych odpisów amortyzacyjnych.

Zasady i metody amortyzacji

Niskocenne składniki majątku Zgodnie z art. 16d ust. 1 u.p.d.o.p., podatnik może wpisywać bezpośrednio w koszty podatkowe, czyli nie dokonywać rozliczenia kosztów w czasie poprzez amortyzację - w przypadku nabycia lub wytworzenia środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych) o wartości nieprzekraczającej 3500 zł. Jeszcze jedną możliwość zapewnia art. 16f ust. 3 u.p.d.o.p., pozwalający zastosować jednorazową amortyzację. Różnica pomiędzy zarachowaniem jednorazowo wydatku w koszty a dokonaniem jednorazowego odpisu amortyzacyjnego polega m.in. na innym momencie rozliczenia kosztów. W pierwszym przypadku koszt ujmujemy w miesiącu oddania środka trwałego do używania, natomiast przy jednorazowej amortyzacji koszt ten ujmujemy w miesiącu oddania do używania lub w miesiącu następnym.

Ewidencja Środków Trwałych i WNiP Art. 16d ust. 2 u.p.d.o.p: Składniki majątku, o których mowa w art. 16a–16c, wprowadza się do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 9 ust. 1, najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 4. Jak postępować w przypadku „ujawnienia”?

Ujawnienie ŚT Artykuł 16e u.p.d.o.p. omawia przypadki, w których podatnik uznał w momencie zakupu, że przedmiot transakcji będzie używany krócej niż rok, jednak czas używania tego składnika majątku się przedłużył. W rezultacie składnik majątku przekształci się w środek trwały lub wartość niematerialną i prawną. Ponieważ przy zakupie bezpośrednio potrącono koszt podatkowy, wymagana jest korekta kosztów.

Ujawnienie ŚT W sytuacji gdy podatnik zaplanował używanie danego składnika majątku przez krótszy czas, a jednak używał go dłużej, z chwilą upływu jednego roku musi dokonać stosownej korekty kosztów. Korekty dokonuje się w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym upłynął jednoroczny okres używania danego środka trwałego (wartości niematerialnej i prawnej). Podatnik w takiej sytuacji powinien: 1) zaliczyć te składniki do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych, przyjmując je do ewidencji w cenie nabycia albo koszcie wytworzenia; 2) zmniejszyć koszty uzyskania przychodów o kwotę korekty; korekta stanowi różnicę między ceną nabycia lub kosztem wytworzenia a kwotą odpisów amortyzacyjnych, przypadającą na okres ich dotychczasowego używania, obliczonych dla środków trwałych przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiącym załącznik nr 1 do u.p.d.o.p., a dla wartości niematerialnych i prawnych przy zastosowaniu zasad określonych w art. 16m; 3) stosować stawki amortyzacji, o których mowa w pkt 2, w całym okresie dokonywania odpisów amortyzacyjnych; 4) wpłacić, w terminie do 20. dnia tego miesiąca, do urzędu skarbowego kwotę odsetek naliczonych od dnia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie składników majątku do dnia, w którym okres ich używania przekroczył rok, i naliczoną kwotę odsetek wykazać w zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1; odsetki od różnicy, o której mowa w pkt 2, są naliczane według stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych obowiązującej w dniu zaliczenia składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

Amortyzacja Metoda liniowa – polega na naliczaniu odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji, do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbycia lub stwierdzono ich niedobór. Oznacza to, że co miesiąc naliczamy równe raty amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu  wprowadzenia do ewidencji, do całkowitego zamortyzowania albo sprzedaży, likwidacji itp. Metoda degresywna - jest to metoda tzw. malejących odpisów amortyzacyjnych.. Metoda ta zakłada, że środek trwały traci na wartości najwięcej w pierwszych okresach używania, potem spadek jego wartości jest już mniejszy. Stosując te metodę dokonujemy odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu podwyższonych stawek amortyzacyjnych (współczynnikiem 2 ) od wartości netto środka trwałego, to jest od zmiennej ( w kolejnych latach ) podstawy dokonywania odpisów. Metodę degresywną możemy stosować tylko do maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych.

Amortyzacja degresywna a zmiana metody Zgodnie z wyrokiem NSA z dn. 6 grudnia 2007 r. (sygn. II FSK 1462/06) podatnik, który zdecydował się na degresywną metodę amortyzacji nie może w jej trakcie przejść na metodę liniową. Nie może również z metody liniowej przejść na metodę degresywną. Zgodnie bowiem z art. 16h ust. 2 podatnik przed rozpoczęciem amortyzacji powinien wybrać metodę amortyzacji i stosować ją do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

Amortyzacja Metoda indywidualnych stawek amortyzacyjnych – pozwala przyspieszyć amortyzację. Stosuje się ją do środków trwałych, które: są uznawane za ulepszone lub używane zostały po raz pierwszy wprowadzone do ewidencji danego podatnika Metoda jednorazowej amortyzacji – polega na zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów całości ceny nabycia środka trwałego. Jednorazowo można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki na zakup środków trwałych zaliczonych do grup 3-8 KŚT z wyłączeniem samochodów osobowych.  Z tej metody amortyzacji nie można również korzystać dla wartości niematerialnych i prawnych. Z amortyzacji jednorazowej mogą korzystać nowo powstałe firmy oraz tzw. „mali podatnicy”. Łączna wartość jednorazowych odpisów amortyzacyjnych nie może przekroczyć określonego limitu, który w 2016 r. wynosi równowartość 50.000 euro (212.000 PLN)

Środek trwały – obniżanie stawek amort. Spółka rozważa dalsze obniżanie już obniżonych stawek amortyzacyjnych dla celów podatkowych także w przyszłości. Podkreślić jednak należy, iż stosując obniżone stawki amortyzacyjne nadal Spółka będzie dokonywała odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych tj. Spółka nie zamierza stosować podatkowych stawek amortyzacyjnych wynoszących 0% (zero), choć obniżone stawki amortyzacji podatkowej mogą być w niektórych przypadkach nieznacznej wysokości. Spółka nie wyklucza, iż w przyszłości będzie podwyższać uprzednio obniżone stawki amortyzacyjne dla celów podatkowych — w odniesieniu do niektórych lub wszystkich środków trwałych. Należy jednak podkreślić, iż wysokość stawek amortyzacyjnych po ich podwyższeniu nie przekroczy maksymalnych stawek amortyzacyjnych wskazanych w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych (dalej: „Wykaz”), stanowiącym Załącznik nr 1 do UPDOP. Planowane na przyszłość zmiany (tj. obniżanie i podwyższanie) stosowanych przez Spółkę stawek amortyzacyjnych jest i będzie stosowane wyłącznie w odniesieniu do środków trwałych amortyzowanych dla celów podatkowych według podstawowej metody amortyzacji przewidzianej w UPDOP — tj. liniowej metody amortyzacji. Zdaniem Spółki, Spółka może — według własnego uznania i niezależnie od stawek amortyzacyjnych wynikających z obowiązującej w Spółce polityki rachunkowości - obniżyć do dowolnej wysokości (nawet bliskiej zeru) stawki amortyzacji podatkowej w stosunku do stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu, dla wybranych lub wszystkich środków trwałych (zarówno w odniesieniu do (i) nowo wprowadzonych do ewidencji środków trwałych, jak i (ii) takich, które już obecnie podlegają amortyzacji dla celów podatkowych) - powyższe obniżenie stawek amortyzacyjnych dotyczyłoby środków trwałych, dla których przyjęto liniową metodę amortyzacji. 2014.03.12 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie - IPPB3/423-1021/13-2/KK

od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych - 12 miesięcy; WNiP Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych nie może być krótszy niż: od licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich - 24 miesiące; od licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych - 24 miesiące; od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych - 12 miesięcy; od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych - 60 miesięcy.

Amortyzacja i zdarzenia podatkowe niestanowiące kosztów podatkowych

Straty w środkach trwałych Art. 16 ust. 1 - Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: 5)  strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 6) strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności 50) strat powstałych w wyniku utraty i likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym 27 27

ŚT nabyte (częściowo) nieodpłatnie - odpisy Art. 16 ust. 1 - Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: 63)  odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych: a) nabytych nieodpłatnie, jeżeli: –  nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, lub –  dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub –  nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku. [...] 28 28

Amortyzacja samochodu osobowego Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 4 UoPDOP nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych 16a-16m, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 EURO przeliczonej na złote według kursu średniego Euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania.

Dziękujemy za uwagę 30