Praca towarzyszy człowiekowi od początku dziejów. Jest nieodłącznym elementem otaczającej nas rzeczywistości. Aby przetrwać człowiek musiał wytwarzać różne przedmioty, w zależności od swoich uzdolnień. Jeden świetnie lepił garnki, inny robił beczki, jeszcze inny szył buty. Niektóre, jeszcze nie tak dawno popularne zawody, obecnie są tak rzadkie jak chronione gatunki zwierząt lub roślin. Do takich zawodów w województwie podlaskim należą m.in.: Kowalstwo Garncarstwo Bednarstwo Koronkarstwo Tkactwo Zduństwo Łyżkarstwo Rzeźbiarstwo

Dzisiejszy twórca „rzeczy ludowych” wywodzi się ze wsi bądź małego miasteczka i choć bywa, że jest nosicielem tradycyjnej wiedzy i umiejętności, to efekt pracy jego rąk i talentu należy już do innej rzeczywistości. Czasem określa się ją mianem „folkloryzmu”. Są to bowiem tylko znaki minionej kultury ludowej, funkcjonujące poza macierzystym środowiskiem. Istnieją jednak jeszcze pewne obszary rzemiosł i wytwórczości wiejskiej, które mają odbiorców we własnym środowisku. Przyjrzyjmy się bliżej tym obszarom i zamieszkującym je twórcom.

Do garncarza, łyżkarza, kowala, rzeźbiarza i tkaczki zaprowadzi nas Szlak Rękodzieła Ludowego. Jest to niepowtarzalna trasa, dzięki której poznamy bogate i żywe do niedawna tradycje sztuki ludowej Podlasia.

Szlak Rękodzieła Ludowego to przeniesienie się do czasów naszych pradziadków, a dokładniej ich codziennej pracy. Jest to wycieczka po starych pracowniach rzemieślniczych, takich jak kuźnie, pracownie garncarskie, rzeźbiarstwa ludowego i wiele innych. Rzadko już można spotkać prawdziwego kowala, tkacza, garncarza czy łyżkarza. Zawody te odeszły już niemal zupełnie w niepamięć. Trasa ta to oddanie czci tym, którzy już jako nieliczni kultywują wielowiekowe tradycje rękodzielnicze.

Jest to największa ostoja rzemiosła ludowego, w szczególności z zakresu garncarstwa i kowalstwa. Dziś funkcjonuje tu kilka warsztatów garncarskich, które są jednym z ostatnich działających w Polsce ośrodków ceramiki siwej. Pracownie te należą m.in. do: Bolesława i Mirosława Piechowskich, Adama i Pawła Piechowskich, Jana Kudrewicza, Stanisława Mosieja. Kolejną pracownią rzemieślniczą w Czarnej Wsi Kościelnej jest kuźnia Mieczysława Hulewicza. Kowalstwo, którym trudni się Pan Mieczysław łączy elementy ludowe i artystyczne. Swoje przedmioty tworzy za pomocą wycinania, wyginania, skręcania lub zacinania poszczególnych elementów. Wyroby, jakie można znaleźć w dorobku tego kowala to: ozdoby dekoracyjne wnętrz, wszelkie okucia, krzyże przydrożne, zawiasy i klamki. Jest to największa ostoja rzemiosła ludowego, w szczególności z zakresu garncarstwa i kowalstwa. Dziś funkcjonuje tu kilka warsztatów garncarskich, które są jednym z ostatnich działających w Polsce ośrodków ceramiki siwej. Pracownie te należą m.in. do: Bolesława i Mirosława Piechowskich, Adama i Pawła Piechowskich, Jana Kudrewicza, Stanisława Mosieja. Kolejną pracownią rzemieślniczą w Czarnej Wsi Kościelnej jest kuźnia Mieczysława Hulewicza. Kowalstwo, którym trudni się Pan Mieczysław łączy elementy ludowe i artystyczne. Swoje przedmioty tworzy za pomocą wycinania, wyginania, skręcania lub zacinania poszczególnych elementów. Wyroby, jakie można znaleźć w dorobku tego kowala to: ozdoby dekoracyjne wnętrz, wszelkie okucia, krzyże przydrożne, zawiasy i klamki.

W tej miejscowości można się zetknąć z innym ginącym zawodem – łyżkarza. Turyści odwiedzający warsztat tradycyjnego wyrobu drewnianych łyżek, jedynego już na Podlasiu łyżkarza – Mieczysława Baranowskiego mają niepowtarzalną okazję przyjrzeć się procesowi wyrobu łyżek i warząchwi z drewna oraz dowiedzieć nieco więcej o samym zawodzie. Współcześnie drewniane łyżki są ozdobą nie jednej kuchni, a często służą także jako standardowe narzędzia kuchenne.

Janów jest jedynym w Polsce ośrodkiem kultywującym oryginalną technikę tkactwa dwuosnowowego. W samym Janowie mieszczą się trzy pracownie tkackie, należące do: Alicji Kochanowskiej, Filomeny Krupowicz oraz Ludgardy Sieńko. Wyrabiane specjalną techniką dwuosnowową dywany i tkaniny są wystawiane w muzeach i galeriach w kraju, ale uznanie znalazły również na świecie. Tkactwo miejscowych tkaczek wyróżnia się umiejętnością niezwykłego łączenia tradycji ze współczesnością. Bardzo cenione na świecie wełniane dywany są wykonywane z naturalnej barwionej wełny.

W Sokółce znajduje się pracownia rzeźbiarza ludowego Piotra Szałkowskiego. Artysta ten specjalizuje się w rzeźbie o tematyce biblijnej, religijnej, wiejskiej i przyrodniczej. Jak przystało na ludowego twórcę tworzy dzieła według tradycyjnych schematów, jednak często spod jego wprawnej ręki wychodzą rzeźby, które sam wymyśla czy też robi na indywidualne zamówienie. Jego prace są prezentowane w muzeach i galeriach Polski i świata, a także gromadzone w prywatnych kolekcjach.

Wśród całej nowoczesności technologii wytwarzania produktów warto pamiętać o tych, którzy własną, ciężką pracą nadal tworzą unikalne i wyjątkowe wyroby za pomocą starych, być może sekretnych „przepisów” i narzędzi. Współczesne szkoły nie kształcą już takich fachowców, a jednak działalność tych, którzy jeszcze zajmują się starym rzemiosłem jest doceniana na całym świecie. Aby zobaczyć, czy dawne zawody są znane wśród młodzieży przeprowadziłam w swojej klasie krótką ankietę. Odpowiedzi udzieliło 25 uczniów.

Świat dawnych profesji nie jest jeszcze całkiem zapomniany. Na podstawie analizy ankiet można wywnioskować, że wszystkie zanikające zawody są jednakowo rozpoznawalne. Uczniowie dobrze wiedzą na czym polega praca zduna, kowala, bednarza czy łyżkarza. Jednak, aby zawody te nie odeszły w niepamięć, warto propagować wiedzę na temat umiejętności, które przestają być „zawodami” a stają się „sztuką” i „rzemieślników”, którzy stają się „artystami”.

_Ludowego_Podlasia.htm _Ludowego_Podlasia.htm ludowego.htm ludowego.htm Wykorzystane w prezentacji zdjęcia oraz muzyka nie są mojego autorstwa.