Rozszerzenie UE na Wschód – Szanse i ryzyka dla rynków rolnych

Warunki ramowe WTO Przegląd wybranych rynków Rynek mleka Rynek mięsa Zboża i rzepak Cukier Owoce i warzywa Przedstawienie dla poszczególnych rynków obecnej sytuacji w UE możliwe oddziaływanie przystąpienia nowych członków Struktura

Runda Urugwajska Handel zagraniczny Ustalone maksymalne stawki celne na produkty rolne Dostęp do rynku regulowany kontyngentami Subwencje eksportowe, ale Ograniczenie rozmiarów subwencjonowanego eksportu Ograniczenie wielkości wydatków subwencji Rynek wewnętrzny wspólnoty Ograniczenie subwencji zależnych od produkcji (bursztynowa ramka, błękitna ramka) Bez ograniczeń subwencji zależnych od produkcji (zielona ramka) Runda Doha Zobowiązania do dalszego likwidowania zniekształceń w handlu przez: Likwidację wewnętrznych środków wspierania Redukcja ceł i poprawa dostępu do rynku dzięki kontyngentom Dalsze zmniejszenie wsparcia dla własnego eksportu Zobowiązania w ramach WTO ograniczają swobodę działania UE

Rynek mleka Rynek mięsa Zboża / Rzepak / Oleiste Cukier Owoce i warzywa Struktura

Rynek mleka UE-15 ma nadmiar mleka

Rynek wewnętrzny Wsparcie cenowe dla masła i odtłuszczonego mleka w proszku Postanowienia dotyczące kwotowania Od 2004 Obniżenie państwowego wsparcia dla cen mleka 15 % dla odtłuszczonego mleka w proszku ( ) 25 % dla masła ( ) Zmniejszenie pomocy dla produkcji mleka o około 7,3 centów/kg wskutek ograniczenia wsparcia cenowego dla masła i odtłuszczonego mleka w proszku Wyrównanie około 50% utraconego dochodu przez dopłaty bezpośrednie Podniesienie kwot referencyjnych (1 %) Wsparcie cen mleka jest związane z działaniami na rzecz ograniczenia produkcji

Skutki ilościowe rozszerzenia Unii są w przypadku rynku mleka ograniczone przez kwotowanie. W średnim horyzoncie produkcja mleka w krajach, które przystąpiły do UE zostanie ograniczona w wyniku kwotowania. Wzrost mleczności prowadzi, przy obniżeniu wielkości produkcji, do zmniejszenia stada krów mlecznych i w efekcie również do produkcji mięsa wołowego. Dopasowanie do międzynarodowych struktur produkcji wymaga, zwłaszcza w Polsce, wydatnego dokapitalizowania. W sektorze przetwórczym istnieje obecnie potrzeba dostosowania, szczególnie, jeśli chodzi o możliwości zbytu produktów „z górnej półki” na rynku krajów UE. Istnieje popyt na tanie mleko i produkty mleczne, o ile odpowiadają one wymogom prawnym stawianym produkcji mlecznej. Ocena

Rynek mleka Rynek mięsa Zboże / Rzepak / Oleiste Cukier Owoce i warzywa Struktura

Rynki mięsa w UE 15 charakteryzuje nadmiar mięsa 1 szacunek

Rynek wewnętrzny: Wołowina Wspieranie cen na rynku wewnętrznym przez (fakultatywne) dopłaty do prywatnego przechowalnictwa Interwencja bezpośrednia na rynku (siatka bezpieczeństwa) Ochrona dochodu przez ograniczone prawa do premii Wieprzowina Wspieranie cen przez fakultatywne dopłaty do prywatnego przechowywania Drób Żadnej bezpośredniej interwencji UE przede wszystkim oddziałuje na rynku wołowiny

Krótkookresowo nadwyżka powiększy się w wyniku rozszerzenia na Wschód 1 Nowi członkowie bez Malty i Cypru

W nowych krajach członkowski konsumpcja jest niższa, zwłaszcza w przypadku wołowiny 1 Nowi członkowie, bez Malty i Cypru

Nowi członkowie – w przeliczeniu na 1 mieszkańca – otrzymali mniejsze prawa do premii niż mają kraje UE 15 UE-15 Nowi członkowie Premie specjalne do byków sztuk / mieszkańca 2523 Premie do krów sztuk / mieszkańca 2910 Premie owcze i kozie sztuk / mieszkańca Kwota mleczna kg / 1 mieszkańca Prawa do produkcji i premii w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Nowi członkowie mają ograniczone pole manewru w dziedzinie wołowiny wskutek Pułapy wymagane do osiągnięcia prawa do premii Kwotowe uregulowanie produkcji mleka Oczekiwany przyrost mleczności. Reakcje na rynkach wieprzowiny i mięsa drobiowego są trudne do przewidzenia po stronie podaży, a to z powodu: Uzyskanie międzynarodowej zdolności konkurencyjnej w produkcji świń rzeźnych i drobiu wymaga znacznych nakładów kapitałowych i jest obarczone dużym ryzykiem. Rozszerzenie produkcji, które ma na celu wzrost dochodu gospodarstw rolnych jest ograniczone polityką rolną, ale nie w przypadku produkcji wieprzowiny i mięsa drobiu. Ogólny rozwój gospodarczy ma duży wpływ na reakcje po stronie podaży Wymagania rynku: możliwość prześledzenia pochodzenia mięsa na każdym etapie i preferowanie wielkich partii, o jednolitej jakości, mogą spowodować problemy w sektorach, gdzie dominuje drobna produkcja Ocena

Rynek mleka Rynek mięsa Zboże / Rzepak / Oleiste Cukier Owoce i warzywa Struktura

15-stka ma nadprodukcję zbóż, ale nie w przypadku rzepaku, którego podaż jest mniejsza niż popyt nań

Interwencja Wspólnoty na rynku zboża i rzepaku Handel zagraniczny: specyfika roślin oleistych Bezcłowy wwóz nasion – cła dotyczą produktów przetworzonych Brak subwencji eksportowych w przypadku nasion roślin oleistych Rynek wewnątrz wspólnotowy: Wsparcie cen dzięki rozwiązaniom interwencyjnym dla pszenicy i jęczmienia: (101,31 €/t) (od 2005 subwencje do żyta ustaną) Ochrona dochodów przez dopłaty do powierzchni Uregulowania dotyczące ugorowania

Nadwyżka eksportu powiększy się w wyniku przystąpienia nowych członków 1 Nowo przystępujące kraje bez Malty i Cypru

Niewielka dotąd wydajność z hektara pozwala liczyć na istotny postęp techniczny

Referencyjne wyniki produkcji i plafonowanie ograniczają skutki dopłat do powierzchni na podaż

Wdrożenie postępu technicznego w krajach nowo przystępujących może prowadzić do wydatnego zwiększenia produkcji dzięki wyższym plonom z areału. Wysokie zbiory i niskie ceny rynku światowego może wywołać problemy w przypadku zbóż przy ograniczeniu subwencjonowanego eksportu Dynamika cen żyta zależy – po likwidacji interwencji – od jego jakości i wartości paszowej. Z punktu widzenia rozwoju popytu ważne są przede wszystkim: poprawa efektywności żywienia zwierząt w krajach nowo przystępujących (czynnik decydujący o zmniejszeniu popytu). rozwoju popytu na mięso (decyduje o zwiększeniu popytu). Na rynku rzepaku nie powstają żadne problemy dla UE; rynek jest odizolowany od rynku światowego przez cła. Rezerwy kosztów są możliwe do uruchomienia przez przemiany strukturalny. Ocena

Struktura Rynek mleka Rynek mięsa Zboże / Rzepak / Oleiste Cukier Oowoce i warzywa

Sytuacja na rynku cukru w UE

Rynek wewnątrzunijny System kwotowy z kwotami A i B Interwencja Samofinansowanie sektora cukrowniczego Sterowanie ilością i samofinansowanie są charakterystyczne dla rozwiązań na rynku cukru w UE

Import znacznych ilości cukru z krajów AKP w wyniku przesłanek politycznych Przyszły wzrost importu w wyniku liberalizacji dostępu do rynku dla krajów najbiedniejszych („wszystko poza bronią”) Możliwe ograniczenia eksportu cukru C (WTO określiło system cenowy jako pośrednie subwencjonowanie) konieczność dopasowań na rynku cukru jest niezależna od rozszerzenia UE Ogromna presja na reformę rozwiązań w sektorze cukru

Kwota cukrowa krajów nowo przystępujących jest mniejsza niż produkcja cukru w 2002

W przeliczeniu na 1 mieszkańca kwota cukrowa jest wyższa w nowych krajach niż w UE 15

Kwotowanie ogranicza skutki przystąpienia nowych krajów na sytuację na rynku cukru Wzrost cen prowadzi do wzrostu płynności w gospodarstwach rolnych Dodatkowa płynność może przekształcić się w nakłady na postęp techniczny w uprawie buraka cukrowego lub innej produkcji. Przyjęcie uregulowań cukrowych przez nowe kraje może pośrednio wpłynąć na inne sektory gospodarki Konieczność reform na rynku cukru w UE nie jest spowodowana przyjęciem nowych członków. Ocena

Struktura Rynek mleka Rynek mięsa Zboże / Rzepak / Oleiste Cukier Owoce i warzywa

niepełne dane statystyczne sezonowa podaż określenie reprezentatywnych cen Uchwycenie sytuacji na rynku owoców i warzyw jest trudne

Przy dużych różnicach kosztów siły roboczej powstają korzyści konkurencyjne dla produkcji opartej o roboczochłonne technologie. Konkurencyjny zbiór, składowanie i przetwórstwo są przesłanką wykorzystania przewagi konkurencyjnej. Pod warunkiem właściwie dostosowanych możliwości przetwórstwa i składowania powstaje możliwość polepszenia czasu zaoferowania produkcji do sprzedaży, a dzięki temu dochodów. Uregulowania rynku owoców i warzyw w UE tworzą możliwości zbytu w ramach organizacji producentów. Ocena

Kwoty produkcyjne i plafonowanie dopłat nie stwarzają wielkich możliwości rozszerzenia produkcji. Spodziewane są przede wszystkim działania dostosowawcze w zakresie zbóż, żywca wieprzowego, jak i owoców i warzyw. Budowa konkurencyjnego sektora rolnego wymaga – szczególnie w Polsce – zasadniczej przemiany strukturalnej. Szanse nowych krajów członkowskich polegają przede wszystkim na wykorzystaniu przewagi wynikającej z różnic w kosztach siły roboczej. Realizacja potencjału dochodowego i zapewnienie udziału w rynku wymagają długofalowego wprowadzenia postępu technicznego w produkcji rolnej. Szanse nowych krajów członkowskich przede wszystkim leżą w wykorzystaniu różnic kosztów produkcji