Jerzy Lubomirski Hetman Polny Koronny

Daty i tytuły  Urodzony 20 stycznia 1616 w Wiśniczu  Hrabia na Wiśniczu i Jarosławiu herbu Szreniawa bez Krzyża  hetman polny koronny od 1657 roku,  marszałek nadworny koronny od 1650 roku,  marszałek wielki koronny od 1649,  Wicemarszałek Trybunału Koronnego w 1641 i 1645roku,  starosta perejasławski w latach ,  kazimierski w latach ,  olsztyński w latach , przemyski w 1652 roku,  starosta krakowski w latach ,  starosta chmielnicki w latach ,  sądecki w latach ,  grybowski w latach ,  lipnicki w latach ,  dobczycki w latach  Zmarł 31 stycznia 1667 we Wrocławiu

Inne osiągnięcia i godności  Przywódca rokoszu,  Tłumacz,  Pisarz polityczny i mówca.  Jako jedyny polski arystokrata nie złożył hołdu Karolowi Gustawowi.  Starał się demokratyzować życie społeczne w swoich dobrach, nadawał szerokie uprawnienia mieszczanom i Żydom.

Kariera polityczna  We wrześniu 1636 zapoczątkował swoją karierę polityczną, gdy został wybrany marszałkiem sejmiku deputackiego, który wybierał deputata z województwa do Trybunału Koronnego. W grudniu tego samego roku został wybrany posłem na Sejm Walny. Aktywnie występował na wielu kolejnych sejmach i sejmikach.  W latach 1640–1646 i 1648 był marszałkiem sejmiku proszowickiego. W latach 1637, 1639, 1643, był posłem z województwa krakowskiego na sejmy Korony. W latach 1638, powierzono mu zbieranie podatków na ziemi krakowskiej  Na sejmach i sejmikach często wypowiadał się w duchu przyjaznym szlachcie. Kolejne zwycięstwa wojenne również przysparzały mu popularności. Jerzy Sebastian Lubomirski był bardzo popularny wśród szlachty. W swoich dobrach nadawał specjalne uprawnienia nie tylko wysoko urodzonym, ale również zwykłym poddanym. Był tolerancyjny, starał się demokratyzować życie społeczne i gospodarcze. W 1655, w chwili objęcia Janowa Lubelskiego, nadał uprawnienia sądowe i gospodarcze poddanym Żydom.  Książę Lubomirski był również zdecydowanym przeciwnikiem wojny z Turcją, co dodatkowo przysparzało mu poparcia. Wybór na stanowiska sejmowe świadczy o dużej popularności młodego księcia oraz poparciu, jakim darzyła go szlachta.

Konflikt z królem  Na rok 1650 datuje się początek jego konfliktu z królem Janem Kazimierzem. Jerzy Lubomirski w 1650 roku zaatakował Hieronima Radziejowskiego za korupcję. Podobnie sprzeciwiał się królewskiemu i poselskiemu projektowi dewaluacji polskiej monety. Problemu dopełnił osobisty zatarg z Danielem Żytkowiczem – insygnatorem koronnym. Rok później Lubomirski, aby zażegnać powstały spór, zdecydował się na przeproszenie króla oraz zwrot kopalni soli „Kunegunda” w Sierszy. Po raz kolejny książę wykazał się oddaniem dla kraju, rezygnując z prywatnych ambicji obalenia króla, chociaż posiadał środki i możliwości wystarczające ku temu.  Inna teoria głosi, że konflikt wybuchł o rękę wdowy po A. Kazanowskim – zabiegał o nią Lubomirski, a otrzymał ją Hieronim Radziejowski, skąd późniejsza krytyka na forum publicznym. Następnie obraził się znowu na króla, bo nie otrzymał stanowiska kanclerza wielkiego koronnego po zmarłym Jerzym Ossolińskim, ani nawet starostwa po zmarłym.

Potop szwedzki  Pierwszym dowódcą, pod którym Lubomirski przeszedł chrzest bojowy, był hetman Stanisław Koniecpolski. Lubomirski walczył z powstaniem ukraińskim Bohdana Chmielnickiego pod Piławcami. Własnymi oddziałami dowodził podczas kampanii beresteckiej w 1648 roku. Następnie odznaczył się rok później podczas wyprawy zborowskiej.  Kolejnym przedsięwzięciem zbrojnym był udział w potopie szwedzkim.  Po początkowych klęskach Polaków, doceniony przez króla otrzymał od niego uniwersał, który czynił go wodzem tych jednostek, które nie poddały się wrogowi, miał prawo zaciągu wojska i obsadzania załogami miast. Prowadził tajną korespondencję ze Szwecją i Rakoczym. Po ucieczce króla na Śląsk, jako starosta Krakowa wyjął ze skarbca tajne archiwum państwowe i trzy korony: szwedzką, rosyjską i polską, wszystko umieścił na terenie starostwa spiskiego, w Lubowli. W 1656 został wobec zdrady hetmanów polskich został regimentarzem wojska.

 Starostwo Spiskie stanowiło jedyne miejsce, gdzie funkcjonowała polska, królewska administracja podczas zalewu wrogiej armii. Lubomirski nie poddawał się. Zgromadził prywatne wojsko. Dzięki jego zdolnościom organizacyjnym rozpoczął się również oddolny ruch szlachty, która zaczęła tworzyć zbrojne oddziały. Jerzy Sebastian Lubomirski na czele prywatnego wojska rozpoczął działania w marcu 1656 roku. Jego oddziały rozbiły garnizony Szwedów w widłach Wisły i Sanu, odbijały Sandomierz, odegrały kluczową rolę w bitwie pod Warką (7 kwietnia 1656), walczyły podczas oblężenia Warszawy.

Wkroczenie Jerzego II  W czasie wkroczenia Jerzego II Rakoczego do Polski zachowywał się biernie, przyjął postawę wyczekującą, lecz po najeździe na jego zamek w Łańcucie zaczął walczyć z Rakoczym. W lipcu 1657 zmusił wojska Rakoczego do kapitulacji pod Czarnym Ostrowem. W 1657 został uhonorowany urzędem hetmana polnego koronnego. Następnie kierował oblężeniem Torunia w 1658 i walczył w Prusach. Zimę 1659 roku spędził ze swą chorągwią w Sławkowie. W 1660 roku odniósł zwycięstwo nad wojskami rosyjskimi i Kozakami pod Cudnowem.

Koniec potopu  Podczas wypierania sił szwedzkich z terenów Polski wojska Lubomirskigo odegrały kluczową rolę. Oddziały Stefana Czarnieckiego pełniły tylko funkcję pomocniczą do 1657 roku, kiedy rozpoczęto rokowania ze Szwedami, którym przewodził książę Lubomirski.  W tym samym roku Jerzy Sebastian wygrał kolejną kampanię wojenną. Szybko i z dużym rozmachem wyparł z terenu Rzeczypospolitej Obojga Narodów wojska Jerzego II Rakoczego, księcia Siedmiogrodu, sprzymierzonego ze Szwedami.

 29 V 1665 zawiązała się na Ukrainie konfederacja pod marszałkiem Ostrzyckim. Z częścią tych konfederatów połączył się Lubomirski pod Lwowem, po wkroczeniu do kraju ze swoimi oddziałami. Więcej wojska posiadał Jan Kazimierz, za to wojsko hetmana składało się prawie wyłącznie z jazdy i dragonii. We wrześniu, w bitwie pod Częstochową wygrali rokoszanie.

Zakończenie rokoszu  9 listopada 1665 następuje chwilowe porozumienie (ugoda polczyńska) między królem a Lubomirskim, który wyjeżdża na Śląsk. W 1666 zebrał się sejm, mający wyjaśnić i zakończyć sprawę niepokornego hetmana, ale nie doszło do porozumienia stronnictw i sejm został zerwany przez stronnictwo Lubomirskiego. Hetman wrócił do kraju i 12 i 13 lipca stoczono wygraną przez rokoszan bitwę pod Mątwami. Wojska króla w sile ok. 20 tysięcy i 30 dział zostały pokonane przez ok. 16 tysięcy rokoszan, którzy ponieśli minimalne straty – ok. 200 osób (wojska króla straciły prawie 4 tys. żołnierzy).

Dziękuje za uwagę Przygotował Jakub Drabent