Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Wzmocnienie systemu oceny jakości powietrza i modernizacja sieci pomiarowych w oparciu o doświadczenia norweskie - projekty finansowane ze środków Mechanizmu Finansowego EOG Anna Katarzyna Wiech Barbara Toczko/Tomasz Frączkowski Ewa Palma/Magdalena Brodowska Departament Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

Projekt 1 Wzmocnienie systemu oceny jakości powietrza w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie Projekt 2 Wzmocnienie potencjału technicznego inspekcji ochrony środowiska poprzez zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Geneza projektów 1.Potrzeba kontynuowania wdrażania metod modelowania dla potrzeb rocznych ocen jakości powietrza zwłaszcza w odniesieniu do pyłu zawieszonego i jego prekursorów. 2.Wsparcie działań KLRiW oraz WIOŚ na rzecz zapewnienia wysokiej jakości pomiarów z wykorzystaniem doświadczeń z innych krajów. 3.Potrzeba przystosowania polskiego systemu wytwarzania i raportowania danych o jakości powietrza do wymogów nowej decyzji sprawozdawczej KE. 4.Przyjazne dla użytkownika i łatwe do interpretacji prezentowanie danych o jakości powietrza zarówno w trybie on-line jak i danych archiwalnych. 5. Wzmocnienie wojewódzkich sieci monitoringu jakości powietrza poprzez wymianę zużytego sprzętu pomiarowego oraz zapewnienie sprzętu zastępczego

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Podstawowe dane o projekcie 1  Beneficjent-koordynator: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska  Współbeneficjenci - użytkownicy końcowi: Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska  Całkowita wartość projektu: zł  Wartość dofinansowania z MF EOG: zł  Okres realizacji projektu: lata 2013 – 2015  Partner projektu : Norweski Instytut Badań Powietrza (NILU)  Umowa partnerstwa podpisana w dniu r.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Podstawowe dane o projekcie 2  Beneficjent-koordynator: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska  Współbeneficjenci - użytkownicy końcowi: Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska  Całkowita wartość projektu: zł  Wartość dofinansowania z MF EOG: zł  Okres realizacji projektu: lata 2013 – 2015  Partner projektu : Norweski Instytut Badań Powietrza (NILU)  Umowa partnerstwa podpisana w dniu r.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1 Wzmocnienie systemu oceny jakości powietrza w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Cel projektu Dalszy rozwój systemu pomiarów i ocen jakości powietrza w Polsce w oparciu o doświadczenia norweskie, a także zapewnienie społeczeństwu oraz administracji publicznej szerokiego dostępu do informacji o zanieczyszczeniu powietrza zarówno dla potrzeb związanych z bieżącą ochroną zdrowia ludzi, potrzeb edukacyjnych jak i związanych z lokalnym, regionalnym i krajowym zarządzaniem jakością powietrza

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 1 Opracowanie koncepcji optymalizacji/modernizacji sieci pomiarowych z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, serwisowania i obsługi technicznej stacji pomiarowych realizacja lata I.Analiza pod kątem aprowizacji sieci z uwzględnieniem urządzeń zastępczych, części zamiennych etc. w celu maksymalnego zapewnienia kompletności serii pomiarowych ( maj-lipiec 2013 r.) 1.Przygotowanie przez Inspekcję Ochrony Środowiska szczegółowej informacji na temat sprzętu pomiarowego pracującego w sieciach wojewódzkich w ramach PMŚ. 2.Wykonanie analizy pod kątem aprowizacji sieci z uwzględnieniem urządzeń zastępczych, części zamiennych etc. w celu maksymalnego zapewnienia kompletności serii pomiarowych - praca analityczna – NILU.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 1 Opracowanie koncepcji optymalizacji/modernizacji sieci pomiarowych z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, serwisowania i obsługi technicznej stacji pomiarowych realizacja lata II.Analiza systemu akwizycji danych ze stacji automatycznych pod kątem jego modernizacji ( maj-sierpień 2013 r.) 1.Przygotowanie przez Inspekcję Ochrony Środowiska analizy systemu akwizycji danych ze stacji automatycznych pod kątem jego modernizacji. 2.Analiza opracowania wykonanego na zlecenie GIOŚ i uzupełnienie go o wnioski i doświadczenia wynikające z funkcjonowania tego systemu w Norwegii - praca analityczna – NILU.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 1 Opracowanie koncepcji optymalizacji/modernizacji sieci pomiarowych z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, serwisowania i obsługi technicznej stacji pomiarowych realizacja lata III. Norweskie "dobre praktyki" w zakresie podejścia do oceny pięcioletniej z uwzględnieniem wytycznych dot. lokalizacji stacji (lipiec 2013 – październik 2014 r.) 1.Wykonanie opracowania prezentującego norweskie doświadczenia i „dobre praktyki” w zakresie podejścia do oceny 5-letniej - praca analityczna NILU. 2.Aktualizacja wskazówek do oceny pięcioletniej z uwzględnieniem wymogów decyzji 2011/850/WE. 3.Wykonanie narzędzia informatycznego wspomagającego wykonanie przez WIOŚ pięcioletniej oceny jakości powietrza obejmującej lata (OW).

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 1 Opracowanie koncepcji optymalizacji/modernizacji sieci pomiarowych z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, serwisowania i obsługi technicznej stacji pomiarowych realizacja lata III. Norweskie "dobre praktyki" w zakresie podejścia do oceny pięcioletniej z uwzględnieniem wytycznych dot. lokalizacji stacji (lipiec 2013 – październik 2014 r.) 4.Wykonanie wytycznych do lokalizacji stacji monitoringu jakości powietrza z uwzględnieniem doświadczeń norweskich w tym zakresie 5.Warsztaty dla WIOŚ poświęcone wykonaniu oceny pięcioletniej przez WIOŚ z udziałem NILU. 6.Opracowanie raportu krajowego podsumowującego wyniki oceny pięcioletniej wykonanej przez WIOŚ.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 1 Opracowanie koncepcji optymalizacji/modernizacji sieci pomiarowych z uwzględnieniem rozwiązań w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, serwisowania i obsługi technicznej stacji pomiarowych realizacja lata IV. Analiza funkcjonowania sieci - koncepcja optymalizacji z uwzględnieniem uwarunkowań prawno-organizacyjno-finansowych (styczeń – październik 2015 r.) Analiza funkcjonowania zmodernizowanej sieci wzmocnionej zakupami sprzętu w ramach projektu 2 (Wzmocnienie potencjału technicznego Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez zakup urządzeń pomiarowych) z uwzględnieniem uwarunkowań prawno -organizacyjno - finansowych oraz koncepcja dalszej optymalizacji uwzględniająca doświadczenia norweskie.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 2 Doskonalenie procedur QA/QC realizacja lata I.Koncepcja badań porównawczych pyłu PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu (czerwiec – październik 2013 r.) Opracowanie koncepcji badań porównawczych pyłu PM10 i PM2,5 wraz z przeprowadzeniem badań zawartości metali ciężkich i B(a)P w pobranym pyle w oparciu o doświadczenia norweskie. II.Analiza metodyk oznaczania składników pyłu drobnego (w tym sposobu mineralizacji prób) w oparciu o polskie i norweskie doświadczenia w tym zakresie. Opracowanie procedur (czerwiec 2013 r. – październik 2014 r.) 1.Analizy metodyk oznaczania składników pyłu drobnego (w tym mineralizacji prób) w oparciu o doświadczenia wynikające z funkcjonowania systemu w Norwegii – praca analityczna NILU. 2.Opracowanie procedur QA/QC dla pyłu PM10 i PM2,5. 3.Opracowanie oprogramowania do wyliczania niepewności dla zanieczyszczeń gazowych i pyłowych.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 2 Doskonalenie procedur QA/QC realizacja lata III.Przeprowadzenie badań porównawczych z udziałem poborników norweskich, analiza wyników i sporządzenie raportu z badań (marzec 2014 r. – kwiecień 2015 r.) 1.Przeprowadzenie badań porównawczych dla pyłu PM10 i PM2.5, metali ciężkich i B(a)P (udział NILU). 2.Analiza procedur pyłowych pod kątem wyników uzyskanych z badań porównawczych i badań równoważności pyłu PM10 i PM2,5. 3.Opracowanie wyników badań porównawczych, raport końcowy z badań. IV. Warsztaty dla WIOŚ (październik 2013 r. – maj 2015 r.) Warsztaty dla WIOŚ mające na celu dzielenie się wiedzą i dobrymi praktykami – październik 2013 r., październik 2014 r. i maj 2015 r.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 2 Doskonalenie procedur QA/QC realizacja lata V. Wskazówki dotyczące prowadzenia badań równoważności w pomiarach pyłu PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem doświadczeń norweskich (czerwiec 2013 r. – kwiecień 2015 r.) 1.Opracowanie koncepcji prowadzenia badań równoważności w pomiarach pyłu PM10 i PM2,5 – praca analityczna NILU. 2.Nadzór merytoryczny nad badaniami równoważności z udziałem przedstawicieli NILU. 3.Opracowanie wyników badań równoważności, raport końcowy z badań, w tym analiza NILU. 4.Wizyta studyjna pracowników GIOŚ/WIOŚ w Norwegii.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 3 Dostosowanie oceny jakości powietrza do wymagań określonych w nowej decyzji sprawozdawczej UE, ze szczególnym uwzględnieniem danych przestrzennych i modelowania realizacja lata I.Opracowanie wstępnej koncepcji wdrożenia wspomagania systemu oceny jakości powietrza w oparciu o doświadczenia norweskie (czerwiec – październik 2013 r.) 1. Analiza/modyfikacja koncepcji wspomagania systemu oceny jakości powietrza metodą modelowania opracowanej w ramach pracy pt.: „Opracowanie projektu wspomagania systemu oceny jakości powietrza w oparciu o metody analiz przestrzennych". 2.Wybór modelu możliwego do zastosowania w warunkach krajowych na potrzeby wspomagania systemu oceny jakości powietrza i określenie niezbędnych danych wejściowych do modelowania. 3.Opracowanie zawierające wstępną koncepcję wdrożenia wspomagania systemu oceny jakości powietrza.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 3 Dostosowanie oceny jakości powietrza do wymagań określonych w nowej decyzji sprawozdawczej UE, ze szczególnym uwzględnieniem danych przestrzennych i modelowania realizacja lata II.Wykonanie pilotażowej oceny jakości powietrza z wykorzystaniem wybranego modelu (wrzesień 2013 r.– wrzesień 2015 r.) 1.Zgromadzenie niezbędnych danych wejściowych do modelowania (innych niż dane emisyjne). 2.Przetestowanie wybranego modelu poprzez wykonanie pilotażowej oceny jakości powietrza. 3.Analiza wyników z modelowania pod kątem: dotrzymania poprawności otrzymanych wyników, czasochłonności, dokładności metody. 4.Przygotowanie wyników modelowania dla potrzeb rocznej oceny jakości powietrza, w formatach zgodnych z wytycznymi decyzji wykonawczej Komisji 2011/850/WE ustanawiającej zasady stosowania dyrektyw 2004/107/WE i 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do systemu wzajemnej wymiany informacji oraz sprawozdań dotyczących jakości otaczającego powietrza.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 3 Dostosowanie oceny jakości powietrza do wymagań określonych w nowej decyzji sprawozdawczej UE, ze szczególnym uwzględnieniem danych przestrzennych i modelowania realizacja lata III.Analiza i aktualizacja wstępnej koncepcji wdrożenia wspomagania systemu oceny jakości powietrza o doświadczenia nabyte w ramach realizacji działania (sierpień – listopad 2015 r.) - na podstawie zadania I. i II. przygotowanie koncepcji wdrożenia wspomagania systemu oceny jakości powietrza. IV.Warsztaty dla WIOŚ z zakresu modelowania jakości powietrza - październik 2015 r.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 4 Zapewnienie danych o emisji ze źródeł punktowych i powierzchniowych, w tym identyfikacja źródeł emisji realizacja lata I.Opracowanie założeń do wykonywania inwentaryzacji emisji (lipiec – listopad 2013 r.) 1.Przegląd istniejących baz emisji do powietrza oraz innych baz zawierających informacje niezbędne do wyznaczenia emisji liniowych i powierzchniowych, pod kątem danych niezbędnych do modelowania. 2. Wytyczne/metodyki do szacowania emisji: zakres i sposób obliczania, gromadzenia danych dla poszczególnych źródeł. II.Opracowanie formularzy/ankiet do gromadzenia danych (listopad 2013 r. – styczeń 2014 r.)

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 4 Zapewnienie danych o emisji ze źródeł punktowych i powierzchniowych, w tym identyfikacja źródeł emisji realizacja lata III. Zgromadzenie danych emisyjnych wraz z oceną ich poprawności i kompletności (listopad- listopad 2014 r.) 1. Zgromadzenie danych niezbędnych do obliczania emisji liniowej i powierzchniowej; 2. Obliczenie emisji ze źródeł liniowych i powierzchniowych; 3. Zgromadzenie informacji o emisjach ze źródeł punktowych; 4. Oszacowanie udziału poszczególnych emisji w emisji całkowitej; 5. Ocena poprawności i kompletności inwentaryzacji emisji m. in. przez WIOŚ; 6. Korekta ewentualnych błędów w oszacowaniach emisji. IV. Raport podsumowujący działanie (październik – listopad 2014 r.)

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 5 Zapewnienie systemu wizualizacji danych o jakości powietrza dla całej Inspekcji Ochrony Środowiska jako element systemu informacji przestrzennej zgodnie z wymaganiami INSPIRE realizacja lata I.Wykonanie założeń do systemu raportowania i udostępniania danych o jakości powietrza na bazie wdrażanych w Inspekcji Ochrony Środowiska technologii (maj 2013 r. – październik 2015 r.) 1.Wykonanie koncepcji systemu raportowania i udostępniania danych o jakości powietrza na bazie wdrażanych w Inspekcji technologii. 2.Wykonanie założeń technicznych (sprzęt i oprogramowanie) na potrzeby realizacji raportowania danych wg decyzji 2011/850/UE, wytycznych KE do decyzji 2011/850/UE. 3.Zapewnienie wsparcia eksperckiego IT do projektowania systemu raportowania i udostępniania danych na etapie testowania schematów XML i słowników w modelu danych projektowanym przez EEA. 4.Inwentaryzacja danych o jakości powietrza potrzebnych do raportowania wszystkich strumieni danych wymienionych w decyzji 2011/850/UE, wytycznych KE i schematów i wskazówek EEA.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 5 Zapewnienie systemu wizualizacji danych o jakości powietrza dla całej Inspekcji Ochrony Środowiska jako element systemu informacji przestrzennej zgodnie z wymaganiami INSPIRE realizacja lata II. Wykonanie narzędzi do udostępniania wyników pomiarów o jakości powietrza – danych NRT i archiwalnych na krajowym portalu jakości powietrza (czerwiec 2014 r. – październik 2015 r.) 1.Wykonanie modyfikacji w oprogramowaniu portalu jakości powietrza na potrzeby udostępnienia danych archiwalnych i NRT jakości powietrza wraz z zapewnieniem wsparcia przy instalacji nowej wersji portalu w GIOŚ. 2.Uporządkowanie danych archiwalnych jakości powietrza z JPOAT2.0 i JPOAT1.5 i umieszczenie ich na polskim portalu jakości powietrza. 3.Uruchomienie transmisji danych NRT z JPOAT2.0 do polskiego portalu jakości powietrza i wsparcie techniczne administratora krajowego JPOAT2.0 w udostępnianiu tych danych.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 5 Zapewnienie systemu wizualizacji danych o jakości powietrza dla całej Inspekcji Ochrony Środowiska jako element systemu informacji przestrzennej zgodnie z wymaganiami INSPIRE realizacja lata III. Wykonanie założeń do udostępniania wyników pomiarów o jakości powietrza – danych NRT i archiwalnych - na krajowym portalu jakości powietrza (wrzesień 2013 r. – sierpień 2014 r.) 1.Wykonanie koncepcji wizualizacji danych NRT i archiwalnych danych pomiarowych z bazy danych o jakości powietrza JPOAT2.0 na polskim portalu jakości powietrza. 2.Wykonanie założeń technicznych do wizualizacji danych NRT i danych archiwalnych pomiarowych z bazy danych o jakości powietrza JPOAT2.0 na polskim portalu jakości powietrza.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 1, Działanie 5 Zapewnienie systemu wizualizacji danych o jakości powietrza dla całej Inspekcji Ochrony Środowiska jako element systemu informacji przestrzennej zgodnie z wymaganiami INSPIRE realizacja lata III. Wykonanie narzędzi do udostępniania wyników pomiarów o jakości powietrza – danych NRT i archiwalnych - na krajowym portalu jakości powietrza (czerwiec 2014 r. – październik 2015 r.) 1.Wykonanie modyfikacji w oprogramowaniu portalu jakości powietrza na potrzeby udostępnienia danych archiwalnych i NRT jakości powietrza wraz z zapewnieniem wsparcia przy instalacji nowej wersji portalu w GIOŚ. 2.Uporządkowanie danych archiwalnych jakości powietrza z baz danych o jakości powietrza JPOAT2.0 i JPOAT1.5 i umieszczenie ich na polskim portalu jakości powietrza. 3.Uruchomienie transmisji danych NRT z bazy danych o jakości powietrza JPOAT2.0 do polskiego portalu jakości powietrza i wsparcie techniczne administratora krajowego JPOAT2.0 w udostępnianiu tych danych.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 2 Wzmocnienie potencjału technicznego inspekcji ochrony środowiska poprzez zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Cel projektu Zapewnienie odpowiedniego poziomu jakości i precyzji pomiarów zanieczyszczeń powietrza prowadzonych w sieciach monitoringu jakości powietrza w Polsce przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska poprzez wzmocnienie infrastruktury pomiarowo-laboratoryjnej.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 2 Zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych realizacja lata W ramach projektu zakupione zostaną : 1. Urządzenia do pomiaru stężeń zanieczyszczeń w powietrzu i urządzenia do kalibracji dla WIOŚ, w tym: -analizatory SO 2, analizatory NO-NO x -NO 2, analizatory O 3, analizatory CO, analizatory BTX oraz urządzenia do automatycznych pomiarów pyłu PM10/PM2,5; -poborniki niskoprzepływowe pyłu PM10/PM2,5 z wymiennymi głowicami; -kalibratory do analizatorów zanieczyszczeń gazowych; -kalibratory przepływu do poborników niskoprzepływowych.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Projekt 2 Zakup urządzeń pomiarowych, wyposażenia laboratoryjnego i narzędzi informatycznych realizacja lata W ramach projektu zakupione zostaną : 2.Systemy do transmisji i gromadzenia danych pomiarowych ze stacji monitoringu jakości powietrza dla WIOŚ (CAS/DAS). 3.Zestawy pomiarowych parametrów meteorologicznych wraz z masztami do poszczególnych WIOŚ. 4.Mineralizatory mikrofalowe do mineralizacji filtrów z pyłem w laboratoriach WIOŚ. 5.Wyposażenie specjalistyczne dla Krajowego Laboratorium Referencyjnego i Wzorcującego GIOŚ.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Dziękujemy za uwagę