EUTANAZJA ŚMIERĆ Z WYBORU? Katarzyna Bednarczyk

W poszukiwaniu definicji Pojęcie eutanazji - coraz bardziej wieloznaczne –eutanazja, –kryptanazja –autotanazja –dystanazja –ortotanazja –eutanazja neonatalna, eugeniczna, ekonomiczna itp. Wymienia się –eutanazję bierną i czynną, –pośrednią i bezpośrednią, –dobrowolną i niedobrowolną, –legalną i nielegalną eutanazja samobójcza, zabójcza, towarzyszenie w samobójstwie, zabójstwo z litości, pomoc w umieraniu, towarzyszenie czy asystencja przy śmierci itp.

Propozycja definicji - "Deklaracja o eutanazji" aut. Kongregacji Nauki Wiary z 1980 roku. –pierwotne znaczenie słowa, nadane mu w starożytności - "łagodna śmierć bez przykrych cierpień", –dzisiejsze znaczenie: zadanie "śmierci z miłosierdzia, by wyeliminować cierpienia związane z ostatnimi chwilami życia lub by dzieciom anormalnym, nieuleczalnie chorym, ewentualnie chorym umysłowo skrócić nieszczęśliwe życie"

W doktrynie prawnej wyróżnia się eutanazję czynną i bierną. Eutanazja czynna - jest to postępowanie świadome, zmierzające do skrócenia życia chorego. Eutanazja bierna – przyśpieszenie śmierci poprzez zaprzestanie stosowania wobec osoby cierpiącej odpowiednich, podtrzymujących życie środków, odstąpienie od przedłużania życia np. przez odłączenie chorego od aparatury.

Akty medyczne przy końcu życia pacjenta: –1) podawanie środków uśmierzających ból w dawkach, które mogą przyspieszyć zgon; –2) ograniczenie albo zaprzestanie aktywnego leczenia bądź reanimacji, –3) odłączenie urządzeń sztucznie podtrzymujących życie (np. respiratora, sztucznej nerki), –4) towarzyszenie lub pomoc w samobójstwie, –5) iniekcja śmiertelnej substancji

Jan Paweł II w encyklice "Evangelium vitae”: –"Przez eutanazję w ścisłym i właściwym sensie należy rozumieć czyn lub zaniedbanie, które ze swej natury lub w intencji działającego powoduje śmierć w celu usunięcia wszelkiego cierpienia. Eutanazję należy zatem rozpatrywać w kontekście intencji oraz zastosowanych metod". –"Od eutanazji należy odróżnić decyzję o rezygnacji z tak zwanej, to znaczy z pewnych zabiegów medycznych, które przestały być adekwatne do realnej sytuacji chorego, ponieważ nie są już współmierne do rezultatów, jakich można by oczekiwać, lub też są zbyt uciążliwe dla samego chorego i dla jego rodziny"

Kryteria zaniechania uporczywej terapii: –rozróżnienie medycznych środków zwyczajnych i nadzwyczajnych –czy środki te są proporcjonalne, czy nie do przewidywanej poprawy zdrowia –  decyzja o rezygnacji z uporczywej terapii + otoczenie pacjenta opieką paliatywną czy hospicyjną śmierć naturalna przeciwstawiona jest śmierci spowodowanej, narzuconej

mimo prób zacierania różnic między rezygnacją z uporczywej terapii, eutanazją bierną i czynną  nie da się zatrzeć różnicy między śmiercią naturalną a zamierzoną, narzuconą i spowodowaną w ścisłym znaczeniu - z eutanazją mamy do czynienia wtedy, gdy tak zwaną godną śmierć chce się osiągnąć przez jakąś formę samobójstwa lub zabójstwa

Godna śmierć a godność człowieka umierającego zwolennicy eutanazji - mówią o godnej śmierci pierwotny i podstawowy sens tego słowa - ma swe źródło w godności człowieka jako takiego, w tym również w godności człowieka chorego i umierającego

Sens etyczny tego określenia: –nawet w niegodnych warunkach człowiek może i powinien zachować się godnie –por. w czasach totalitaryzmów XX wieku –warunki ekonomiczne i zdrowotne nie podważają godności ludzkiej, lecz są dla niej sprawdzianem

Przewrotnością - podważać wartość czyjegoś istnienia i jego prawo do życia ze względu na złe warunki społeczne lub chorobę por. uzależnienie ontycznej i aksjologicznej godności człowieka od jakości jego życia: –sprawności biologicznych, –psychicznych, –świadomościowych, –społecznych, –ekonomicznych itd., = urzeczowienie kogoś, kto właśnie sprawia, że te wszystkie sprawności mają jakąś wartość

nie można w imię braku godnych warunków społecznych i materialnych, braku dobrego zdrowia biologicznego czy psychicznego, podważać godności człowieka  nie ma on prawa do życia, lecz ma prawo do śmierci  trzeba zmieniać jego złe warunki życia, a nie zabijać człowieka żyjącego w takich warunkach nie da się zlikwidować zła cierpienia, przez jeszcze większe zło - śmierć cierpiącego –śmierć nie jest zwycięstwem nad cierpieniem

perwersją etyczną - twierdzenie, że zadana sobie śmierć samobójcza nadaje choremu godność, a niezadana odbiera mu to miano –= dyskryminacja wszystkich chorych niepełnosprawnych i cierpiących –dbałość o godną, medycznie i estetycznie kontrolowaną śmierć obdziera z godności tego, o którego w tym wszystkim chodzi

Wprowadzenie legalnej, usankcjonowanej przez instytucje danego państwa i społeczności eutanazji podważa tezę, że chory jest bezwzględną wartością społeczność potwierdza, że –jest ciężarem, –jego życie nie ma sensu –powinien się odważyć na taki czy inny rodzaj eutanazji

ŚMIERĆ Terri Schiavo

Czy śmierć zadana choremu jest godna, a śmierć naturalna niegodna? śmierć zadana Terri Schiavo jest godna, a jej śmierć naturalna niegodna? fakt zagłodzenia chorej przez instytucję medyczną w majestacie i pod nakazem prawa śmierć na życzenie męża, który po kilku latach choroby swej żony związał się z inną kobietą i założył rodzinę - on zadecydował o jej śmierci –Terri nie zostawiła żadnego dokumentu, w którym domagałaby się eutanazji

W 2005 roku, po długich staraniach męża 41-letniej wówczas kobiety, sąd na Florydzie podjął decyzję o zaniechaniu jej żywienia i polecił usunięcie zgłębnika. Przeciwni byli jej rodzice, Bob i Mary Schindler –twierdzili, że porozumiewali się z córką, a ona - ich zdaniem - reagowała na słowa, dotyk i zdawała się uśmiechać. ich sprzeciw nie został jednak uwzględniony i Sąd Najwyższy odrzucił prośbę o wznowienie karmienia Terri. bezskuteczna interwencja Kongresu i prezydenta USA Terri Schiavo umarła 31 marca 2005 roku, po kilkunastu dniach od chwili odłączenia jej od zgłębnika

Ocena etyczna sposobu zakończenia życia przez Terri Schiavo –W ocenie etycznej każdego działania - trzy elementy: 1) cel danego działania, czyli do jakiego bezpośredniego skutku prowadzą przedsięwzięte czynności 2) intencję działającego - czyli co zamierza on uzyskać przez swe działanie 3) okoliczności istotne do oceny danej czynności

cel podjętych czynności –czy odłączenie zgłębnika miało prowadzić do świadomego uśmiercenia kobiety (akt zabójstwa lub eutanazji), –czy też tylko do zakończenia podtrzymywania funkcjonowania niektórych jej narządów po stwierdzeniu śpiączki nieodwracalnej (działanie na zwłokach ludzkich po uprzednim stwierdzeniu śmierci mózgu) opis kliniczny stanu Terri Schiavo: znajdowała się ona w tzw. przewlekłym stanie wegetatywnym –zanikły u niej wyższe funkcje mózgu (głównie świadomości) –oddychanie przebiegało u niej spontanicznie –podobnie praca serca

nie można zatem mówić, że Terri Schiavo znajdowała się w stanie śpiączki nieodwracalnej, co byłoby równoznaczne z jej śmiercią osobniczą –być może stan Terri Schiavo = stan minimalnej świadomości połączony z tzw. zespołem zamknięcia –faktu tego nie da się jednak stwierdzić jednoznacznie, choć nie można go też wykluczyć –niepodważalne - Terri Schiavo na pewno nie znajdowała się w stanie śpiączki nieodwracalnej, a zatem odłączenie jej od zgłębnika było aktem zabójstwa lub eutanazji