NOWE KONCEPCJE DOTYCZĄCE RYNKU PRACY. Plan wykładu Niepewność i ryzyko Korozja charakteru Prekariat.

Prezentacja na temat: "NOWE KONCEPCJE DOTYCZĄCE RYNKU PRACY. Plan wykładu Niepewność i ryzyko Korozja charakteru Prekariat."— Zapis prezentacji:

1 NOWE KONCEPCJE DOTYCZĄCE RYNKU PRACY

2 Plan wykładu Niepewność i ryzyko Korozja charakteru Prekariat

3 Niepewność i ryzyko na rynku pracy. Ulrich Beck, 2002, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Scholar: Warszawa pierwsze publikacje – koniec lat 80. u.w

4

5 Zmiany modernizacyjne społeczeństwa przemysłowego Przekształcenie układu klasowego, rodziny nuklearnej, pracy zawodowej, nauki, postępu, demokracji Ryzyko globalizujące się w procesie rozwoju cywilizacyjnego Teza: nierówności związane z ryzykiem nie mają charakteru klasowego Miejsce przezwyciężania niedostatku zajmuje przezwyciężanie ryzyka Związane z pracą nowe ryzyko: od ryzyka związanego ze standardowym zatrudnieniem do ryzyka związanego ze zmiennym pluralistycznym systemem niepełnego zatrudnienia

6 Radzenie sobie z ryzykiem W społeczeństwie przemysłowym: umiejętność pokonania biedy materialnej i unikania społecznej degradacji – strategie indywidualne i kolektywne W społeczeństwie ryzyka: umiejętność antycypowania niebezpieczeństw tolerowania ich, radzenie sobie z nim w sensie biograficznym i politycznym Obecne etap samodzielnego radzenie sobie z lękiem związanym z ryzykiem Kwestia przyswojenia ryzyka przez instytucje polityczne

7 Odstandaryzowanie pracy zawodowej Osłabienie trzech filarów stabilnego zatrudnienia: prawo pracy, miejsce pracy i czas pracy Nowy rozdział niedoboru pracy Nowe organizacyjne formy wykorzystywania siły roboczej Wykształcenie bez zatrudnienia

8 Richard Sennett,Korozja charakteru Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, 2006, Muza Kultura nowego kapitalizmu, 2010, Muza, Spectrum Etyka dobrej roboty, 2010, Muza, Spectrum

9

10 Zasadnicze cechy pracy w „starym” kapitalizmie Życie jako linearna narracja - …przez kolejne lata, dzień po dniu, pracując wykonywali te same, z rzadka tylko różniące się od siebie czynności. Życie było przewidywalne – Enrico i Flavia mogli co tydzień sprawdzić przyrost swych oszczędności, a szczęście rodzinne odmierzać różnego rodzaju ulepszeniami, jakich dokonywali w swoim parterowym domu… […] Enrico miał zaledwie czterdzieści lat, gdy go poznałem, ale dokładnie wiedział, kiedy pójdzie na emeryturę i ile będzie miał wtedy pieniędzy.

11 Zasadnicze cechy pracy w „starym” kapitalizmie, c.d. Linearność nadawała życiu sens – Dozorca czuł się autorem własnego życia; mimo, że w hierarchii społecznej zajmował niską pozycję, z owej narracji mógł czerpać szacunek dla samego siebie. Mocne więzi społeczne – Był podziwianym nestorem społeczności, każdej niedzieli pojawiał się na mszy, a potem zasiadał z innymi, aby poplotkować przy obiedzie i kawie. Cieszył się uznaniem tych, którzy go znali wystarczająco długo, by zrozumieć historię jego życia, i cenili za to, kim był

12 Zasadnicze cechy pracy w „nowym” kapitalizmie „Nic na długo” Zanik tradycyjnego modelu kariery –nie można korzystać z jednego zestawu umiejętności przez cały okres kariery zawodowej […] młody Amerykanin może się spodziewać, że w ciągu czterdziestu lat na rynku pracy miejsce zatrudnienia zmieni co najmniej jedenaście razy, a swoje podstawowe umiejętności co najmniej trzykrotnie. Zmiany form zatrudnienia – rozwój prac na zlecenie, prac czasowych, samozatrudnienia

13 Zasadnicze cechy pracy w „nowym” kapitalizmie Zmiany struktur organizacji – menedżerowie myślą o organizacjach nie jako o piramidach, lecz jako o sieciach. „Układy sieciowe są znacznie zwinniejsze. Łatwiej podlegają dekompozycji czy redefiniowaniu niż sztywne hierachie….Oznacza to jednak, że awans czy zwolnienie w coraz mniejszym stopniu wynikają z jasno ustalonych reguł, przydzielane zadania przestają być jasno sformułowane. Elastyczna korporacja musi stać się „archipelagiem współzależnych działań”.

14 Zasadnicze cechy pracy w „nowym” kapitalizmie Osłabienie społecznych więzi M. Granovetter – nowoczesne instytucje charakteryzuje „siła słabych więzi”: Nietrwałe formy stowarzyszenia są dla ludzi bardziej użyteczne niż długoterminowe powiązania, Mocne więzi postrzega się dziś jako coś drugorzędnego Przykład: praca zespołowa – zespół przechodzi od jednego zadania do drugiego, a po drodze zmienia się jego skład

15 Zasadnicze cechy pracy w „nowym” kapitalizmie J. Kotter radzi by pracownicy pracowali „raczej na zewnątrz niż wewnątrz” organizacji. Kotter jest orędownikiem consultingu a nie „wikłania się w długoterminowe zatrudnienie, […]lojalność wobec instytucji stanowi pułapkę w gospodarce, w której „język biznesu, wygląd produktu, inteligencja konkurentów, kapitał ludzki i w ogóle wszelkie rodzaje wiedzy mają krótki żywot”. Kotter zarządzając redukcją zatrudnienia w IBM, stwierdził: dopiero gdy pracownicy „pojmują, że nie mogą polegać na korporacji, stają się rynkowi”.

16 Zasadnicze cechy pracy w „nowym” kapitalizmie Nic na długo znaczy: Nie zatrzymuj się, Nie angażuj się, Nie poświęcaj się Powierzchowna współpraca i obojętność to w zmaganiach z dzisiejszymi realiami lepszy pancerz niż działanie oparte na wartościach takich jak lojalność czy uczynność Zdolność do zostawiania za sobą przeszłości Pewność siebie pozwalająca zaakceptować burzenie

17 Pytania Sennett’a Czy można te hasła przenieść na grunt życia rodzinnego? Jak pogodzić konflikt między rodziną a pracą? W jaki sposób można zachować trwałość relacji społecznych? Jak w społeczeństwie fragmentów i epizodów można budować narrację, czynić ze swojego życia spójną opowieść?

18 Guy Standing, Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, 2011

19 Cechy prekariatu Doświadczanie społecznej i ekonomicznej niestabilności Brak poczucia tożsamości zawodowej Brak możliwości reprodukcji związanych z kwalifikacjami i umiejętnościami Życie nieukładające się w spójną narrację Ciągłe zmiany miejsca pracy niskopłatnej Częste doświadczanie bezrobocia Stres życiowy, związany z wiązania końca z końcem Brak politycznej reprezentacji

20 Sprekaryzowany umysł Przeprogramowanie umysłu za pomocą nowoczesnej technologii elektronicznej: uszkodzenie pamięci długotrwałej, trudności z wypracowywaniem nowych koncepcji, ograniczenie wyobraźni, rozproszenie wielozadaniowością, natłok informacji Gniew, anomia, niepokój, alienacja Brak poczucia własnej wartości i szacunku otoczenia Obawa przed emocjonalnym zaangażowaniem

21 Denizen: istota pracy i ograniczone prawa Praca instrumentalna (aby przeżyć), okazjonalna (brać, co popadnie), niepewna (prekaryjna), czasowo ekstensyjna Ograniczone prawa w stosunku do obywateli, tak jakby prekariusze byli migrantami Ograniczenie mobilności społecznej w górę, zanik polityki równych szans

22 Przyczyny oraz możliwe konsekwencje powstawania i zwiększania się zasięgu prekariatu Efekt zmian gospodarczych: faza wykorzeniania gospodarki ze społeczeństwa, związana ze zmianą globalizacyjną (Polanyi) (następne kryzys i ponowne zakorzenianie gospodarki w społeczeństwie: nowe systemy regulacji, ochrony i dystrybucji) Faza uznania nowej klasy (nowy język, dyskursu politycznego (śmieciówki), odrzucenie perspektywy „marginesu”, „peryferii” Faza walki o reprezentację zbiorową (protesty, nowe formy politycznej ekspresji, uzyskiwanie podmiotowości ) Faza nowej dystrybucji: ponad dawnym projektem socjalistycznym, socjaldemokraycznym

23 Zarządzenie prekariatem w fazie wykorzenienia: piekło

24 Konieczne zmiany Uniwersytety jako miejsca dobra rekreacyjnego obok dobra inwestycyjnego Nowa szersza definicja pracy, obejmująca uczenie się, poszukiwanie pracy, działania na rzecz społeczności, okres wychowywania dzieci i opieki nad członkami rodziny (starszymi, niepełnosprawnymi, czasowo chorymi). Zniesienie warunkowości świadczeń związanej ze stażem pracy bezpiecznej Wolontariat i praca w instytucjach reprezentacji interesów Rezydentura jako podstawa dochodu podstawowego