Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Sąsiedzi” Spotkanie konsultacyjne w zakresie opracowania Lokalnej Strategii Rozwoju LGD „Sąsiedzi” na lata 2015-2020.

Prezentacja na temat: "Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Sąsiedzi” Spotkanie konsultacyjne w zakresie opracowania Lokalnej Strategii Rozwoju LGD „Sąsiedzi” na lata 2015-2020."— Zapis prezentacji:

1 Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Sąsiedzi” Spotkanie konsultacyjne w zakresie opracowania Lokalnej Strategii Rozwoju LGD „Sąsiedzi” na lata 2015-2020 Opracowanie: Katarzyna Modzelewska Renata Ramotowska

2 Program konsultacji LSR Lokalna Grupa Działania „Sąsiedzi” w ramach nowego okresu programowania 2014-2020 przystępuje do opracowania LOKALNEJ STRATEGII ROZWOJU dla obszaru obejmującego 5 gmin powiatu łomżyńskiego w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Program konsultacji społecznych: 1. Prezentacja głównych wniosków z projektu diagnozy obszaru, 2. Prezentacja projektu analizy SWOT, 3. Prezentacja projektu celów LSR wraz ze zgromadzeniem uwag uczestników spotkania nt. tych projektów

3 Konsultacje do LSR Konsultacje z Państwem mają także na celu efektywne zaplanowanie środków finansowych na realizację zadań, inwestycji, wydarzeń i wszelkich inicjatyw, które wpłyną na rozwój naszego terenu oraz przyczynią się do poprawy życia mieszkańców. Arkusz Pomysłu – planowane przedsięwzięcie przy wsparciu finansowym z funduszy unijnych za pośrednictwem oraz przy pomocy LGD „Sąsiedzi”. Propozycje przedsięwzięć mogą dotyczyć zarówno działań realizowanych przez osoby fizyczne, przedsiębiorców, rolników, ale też organizacje pozarządowe, gminy i jednostki gminne.

4 Konsultacje do LSR Zgłaszanie pomysłów dotyczy przede wszystkim: zadań inwestycyjnych, wydarzeń kulturalnych, wydarzeń edukacyjnych, wydarzeń sportowych i rekreacyjnych oraz zadań wspierających rozwój przedsiębiorczości i rolnictwa.

5 STRATEGIA STRATEGIA (ROZWOJU)–jest to mechanizm zachowania się określonego podmiotu, ogół planowanych działań w sektorze gospodarki, zmierzających do realizacji wyznaczonych celów rozwojowych. Strategia to sposób w jaki podmiot zamierza realizować swoją misję oraz procedura osiągania sukcesu. Strategia jest potrzebna tam, gdzie pojawiają się nowe wyzwania. Strategiczne planowanie polega przede wszystkim na wyeliminowaniu rozwiązań nierealnych. Każda strategia jest inna, ponieważ endo- i egzogenny wkład w każdym programowanym przypadku jest inny. Strategia to źródło zasad i zbiór rozwiązań

6 STRATEGIA Co wytwarzamy w LGD, a co osiągamy w społeczeństwie/ regionie??? STRATEGIA – to pieniądz w obiegu lokalnym, to: Mieszkańcy Turyści Przedsiębiorcy Inwestorzy …

7 Co możemy jako mieszkańcy obszaru LGD realizować/osiągnąć dzięki podejściu LEADER 2014- 2020 i instrumentowi RLKS W ramach PROW na lata 2014-2020 przewidziano wsparcie dla operacji z zakresu: Małego przetwórstwa oraz tworzenia sieci krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych oraz działań promocyjnych i marketingowych, przedsiębiorczości, a także inwestycje w infrastrukturę usług dla ludności (techniczną - w tym z zakresu gospodarki wodno-ściekowej oraz budowy lub modernizacji lokalnych dróg, w zakresie turystyki, rekreacji, kultury, dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego), Wykorzystania technologii informacyjnych w rozwoju pozarolniczych miejsc pracy czy udostępniania zasobów kulturowych, przyrodniczych i turystycznych obszarów wiejskich.

8 CEL GŁÓWNY LEADER 2014-2020 Głównym założeniem LEADERa jest holistyczne rozwiązywanie lokalnych problemów poprzez wspieranie grupy operacji, które w sposób komplementarny i zintegrowany odpowiadają na zidentyfikowany problem. LEADER ma na celu m.in. przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, wzmocnienie kapitału społecznego, stworzenie warunków umożliwiających podjęcie pracy, w procesie wyboru LSR premiowane będą obszary o niekorzystnej sytuacji.

9 CEL SZCZEGÓŁOWY 6B W ramach 6B wspierane będą operacje mające na celu: Wzmocnienie kapitału społecznego, w tym z wykorzystaniem rozwiązań innowacyjnych i wspieranie partycypacji społeczności lokalnej w realizacji LSR, zakładanie działalności gospodarczej i rozwój przedsiębiorczości, dywersyfikację źródeł dochodu, w tym tworzenie i rozwój inkubatorów przetwórstwa lokalnego, tj. infrastruktury służącej przetwarzaniu produktów rolnych w celu udostępniania jej lokalnym producentom (produkty objęte i nieobjęte załącznikiem nr 1 do TFUE), podnoszenie kompetencji osób z obszaru LSR w powiązaniu z zakładaniem działalności gospodarczej, rozwojem przedsiębiorczości lub dywersyfikacją źródeł dochodów, w szczególności rolników i osób długotrwale pozostających bez pracy,

10 CEL SZCZEGÓŁOWY 6B Podnoszenie wiedzy społeczności lokalnej w zakresie ochrony środowiska, zmian klimatycznych a także innowacji, rozwój produktów lokalnych, rozwój rynków zbytu, z wyłączeniem targowisk, zachowanie dziedzictwa lokalnego, rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej lub kulturalnej, rozwój infrastruktury drogowej gwarantującej spójność terytorialną w zakresie włączenia społecznego

11 RODZAJE PROJEKTÓW BEZWZGLĘDNA ZASADA REALIZACJI PROJEKTÓW: JEDNOFUNDUSZOWOŚĆ 1. Projekty realizowane w ramach wniosków składanych przez beneficjentów innych niż LGD i wybieranych przez organ decyzyjny LGD, 2. „Projekty grantowe” w ramach których LGD jako beneficjent organizuje konkursy na realizację mikroprojektów, 3. Projekty „własne” LGD przy zachowaniu konkurencyjności wyboru oraz niedyskryminującej i przejrzystej procedury wyboru projektów (art. 34 rozporządzenia ramowego). Jako projekty własne będą także funkcjonować projekty związane z zarządzaniem i animacją LSR.

12 GŁÓWNE WNIOSKI Z PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY OBSZARU LGD „SĄSIEDZI” I. UWARUNKOWANIA DEMOGRAFICZNE Obszar LGD charakteryzuje się pozytywnymi trendami demograficznymi. W 2014 roku liczba ludności w nim wynosiła 35549 osób. W porównaniu z 2007 rokiem oznacza to wzrost o 1,5%, tj. o 521 osób. Populacja województwa podlaskiego z kolei zmalała o ok. 2,6%. Wzrosła także gęstość zaludnienia na obszarze działalności LGD, z 40,8 osób do 41 osób na km2. Najbardziej zaludnione są gminy: Łomża i Piątnica, w których zamieszkuje odpowiednio: 30,38%, 30,16% ludności całego obszaru działalności LGD. Natomiast najmniejszy udział ludności występuje w gminie Wizna (11,72%) i Miastkowo (12,21%). Na opisany wzrost populacji, z pięciu gmin wchodzących w skład LGD, jedynie w dwóch gminach odnotowano wzrost liczby ludności, tj. w gminie Łomża (0 6,94%) i gm. Piątnica (o 1,84%).

13 Trend spadkowy odnotowano z kolei przy przyroście naturalnym i saldzie migracji. W 2014 roku, 3 z 5 gmin odnotowano dodatni przyrost naturalny. Największy w gminie Miastkowo (4,6), najmniejszy w gminie Łomża (0,2). Z kolei, najwyższy ujemny przyrost naturalny odnotowano w gminie Wizna (-4,5). W latach 2007-2014, mimo trendu spadkowego przyrost naturalny w całym obszarze LGD polepsza się. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja przy analizie salda migracji na obszarze działalności LGD, która dopiero w 2013 roku osiągnęło wartość ujemną. Pod tym względem obszar nie jest spójny. Skrajne sytuacje mają miejsce w gminie Łomża, gdzie w latach 2007-2012 odnotowywano wysokie saldo migracji (w 2010 roku, tj. + 154), zaś w 2013 roku już wartość +4 oraz w gminie Wizna, gdzie w omawianym okresie występowało wyłącznie ujemne saldo migracji osiągając poziom do -41 w 2013 roku. Analizując sytuację salda migracji w województwie podlaskim, które wynosiło w 2013 roku -2511, sytuacja na obszarze LGD jest korzystna.

14 Wzrost ludności wiejskiej na obszarze działalności LGD związany jest przede wszystkim z postępującymi procesami suburbanizacji, tj. rozprzestrzeniania się osadnictwa miejskiego poza granice administracyjne miasta Łomża oraz przekształceniami osadnictwa wiejskiego. Znaczny napływ ludności świadczy o dużej atrakcyjności osiedleńczej LGD „Sąsiedzi”, w szczególności gminy Łomża i Piątnica. W strukturze ludności LGD „Sąsiedzi” zachowana jest równowaga płciowa, z niewielką przewagą mężczyzn (50,6%), co pokazuje także współczynnik feminizacji, który wynosi 98. Jedynie w gminie Wizna współczynnik feminizacji wyniósł 101. W stosunku do średnich wartości dla województwa podlaskiego struktura ludności według wieku przedstawia się bardziej korzystnie. W 2013 roku osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowiły 16,15% mieszkańców (podczas gdy w województwie podlaskim stanowił 17,91%), w wieku produkcyjnym – 66,64% (w województwie -63,6%), a w wieku poprodukcyjnym – 16,87% (w województwie-18,49%).

15 Należy jednak nadmienić, że w okresie 2007-2013 następowała tendencja spójna z trendami krajowymi dotyczącymi starzenia się społeczeństwa: sukcesywnie zmniejsza się udział grupy w wieku przedprodukcyjnym. Świadczy o tym również wskaźnik obciążenia demograficznego (stosunek liczby osób w wieku nieprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym), który w latach 2007-2013 spadł o 9,6% z 70,48% do 59,82% (w województwie podlaskim w 2013 roku wyniósł on 57,3%, w Polsce – 57,6%).

16 EDUKACJA WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE W gminach tworzących LGD „Sąsiedzi” występuje utrudniony dostęp do edukacji przedszkolnej, o czym świadczy niższy niż średnio w województwie i w kraju odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym. W 2013 roku wyniósł on jedynie 43,6%, gdzie dla województwa podlaskiego wyniósł 67,2%, dla kraju – 74,1%. Warto jednak wspomnieć, że na omawianym obszarze w okresie 2007- 2013 odsetek ten wzrósł prawie 5-krotnie, z 8,12% do wspomnianych 43,6%. Ponadto, widoczne są duże dysproporcje w poszczególnych gminach LGD. Najbardziej korzystana sytuacja występuje w gminie Piątnica (57,7%), Śniadowo (52,8%), a najmniej w gminie Miastkowo (26,8%).

17 EDUKACJA Kolejnym potwierdzeniem niekorzystnej sytuacji w dostępie do edukacji przedszkolnej jest liczba dzieci w wieku 3-5 lat przypadająca na 1 miejsce w przedszkolu. Wprawdzie od 2009 r. na omawianym obszarze, liczba ta spadła o prawie 3 osoby, to jednak wynosi ponad 3 dzieci na 1 miejsce. Dla porównania w Polsce wskaźnik ten oscyluje w granicach 1,3, a w województwie podlaskim 1,9. Najgorsza sytuacja ma miejsce w gminie Wizna (5,68) i Łomża (4,16). SZKOLNICTWO PODSTAWOWE I GIMNAZJALNE W latach 2007-2013 w gminach objętych Strategią współczynniki skolaryzacji netto, zarówno dla szkół podstawowych, jak i gimnazjów spadły. Oznacza to, że do tych szkół w danej gminie uczęszcza mniej dzieci w wieku typowym dla tych etapów kształcenia. Jest to również tendencja obserwowana zarówno w Polsce jak i województwie podlaskim.

18 Wskaźnik skolaryzacji brutto i netto w szkołach podstawowych na terenie LGD „Sąsiedzi” w latach 2007-2013 Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych, GUS (dostęp w dniu 11.07.2015)

19 Wskaźnik skolaryzacji brutto i netto w szkołach gimnazjalnych na terenie LGD „Sąsiedzi” w latach 2007-2013

20 Wskaźnik komputeryzacji w szkołach na terenie LGD „Sąsiedzi” Wskaźnik skolaryzacji netto w Polsce (2013 rok) wyniósł 96,5% dla szkolnictwa podstawowego (miasta- 105,1%,wieś – 86,2%), zaś 93,9% dla szkolnictwa gimnazjalnego (miasta – 112,9%, wieś- 72,4%). Wskaźniki komputeryzacji osiągają różne wartości w poszczególnych gminach. Odsetek szkół podstawowych na terenie LGD wyposażonych w komputery do użytku uczniów z dostępem do internetu wynosi średnio 90%. W 100% wyposażone są szkoły w gminach Łomża, Piątnica, Śniadowo, Wizna najgorzej wypada gmina Miastkowo. Gimnazja wyposażone są w 100%, we wszystkich gminach, w komputery do użytku uczniów z dostępem do Internetu.

21 Wskaźnik komputeryzacji w szkołach na terenie LGD „Sąsiedzi”

22 Pomoc społeczna – wskaźnik zagrożenia ubóstwem Mieszkańcy gmin tworzących obszar LGD „Sąsiedzi” rzadziej korzystają z pomocy społecznej niż średnio w województwie o czym świadczy udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem (2013 rok: LGD- 2,51%, województwo – 3,76%). Z kolei wskaźnik zagrożenia ubóstwem, tj. % osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej minimum egzystencji, na obszarze LGD wyniósł w 2013 roku – 8,72%, zaś w województwie podlaskim – 11,2% (średnia krajowa – 7,4%).

23 Pomoc społeczna – wskaźnik zagrożenia ubóstwem Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej, w których dochód na osobę w 2013 r. nie przekraczał kryterium dochodowego na obszarze LGD „Sąsiedzi” stanowił 84,58% wszystkich gospodarstw korzystających z pomocy społecznej (w województwie podlaskim stanowił 74,23%). Ludność LGD korzystająca z różnych form pomocy społecznej (w%) w latach 2009-2013

24 Pomoc społeczna Na terenie LGD „Sąsiedzi” przedsiębiorczość społeczna jest słabo rozwinięta. Dopiero od 2013 r. otworzono w gm. Piątnica pierwszą spółdzielnię socjalną. Założycielkami były mieszkanki miejscowości Budy Czarnockie w gm. Piątnica (usługi cateringowe). Ponadto, w zakresie reintegracji społecznej działają trzy ośrodki: 1. w Marianowie (gm. Piątnica) funkcjonuje Warsztat Terapii Zajęciowej prowadzony przez Stowarzyszenie „Rodzice dzieciom specjalnej troski”, finansowany ze środków PFRON. Z różnych form terapii zajęciowej korzysta w tej placówce 35 osób z zaburzeniami psychicznymi;

25 Pomoc społeczna 2. w Kownatach (gm. Piątnica) Powiatowy Ośrodek Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi, który jest pierwszą tego typu placówką pomocy społecznej w powiecie łomżyńskim. Przeznaczony jest dla osób dorosłych, mężczyzn i kobiet; w sumie dla ok. 35 osób niepełnosprawnych. 3. w Nieławicach Dom Samotnej Matki (gmina Wizna) prowadzony jest przez Fundację „Dzieci Niczyje”. Pomaga rodzinom oraz osobom samotnym w trudnych sytuacjach życiowych.

26 Organizacje pozarządowe W gminach LGD odnotowuje się nieznaczną aktywność społeczną. Widoczny jest jednak pewien potencjał, o czym świadczy dynamika przyrostu fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców. Wskaźnik ten w 2013 roku wyniósł 11,0% (w 2007 roku – 8,2%), podczas gdy w województwie podlaskim -22,0% (w 2007 roku-15,1%), a w Polsce-32% (w 2007 roku – 22,6%). Na obszarze LGD działa 5 fundacji oraz 46 stowarzyszeń i organizacji społecznych. Najwięcej organizacji pozarządowych działa na terenie gminy Piątnica (17 organizacji, w tym, 2 fundacje i 7 OSP) oraz gminy Miastkowo (13 organizacji, w tym 8 OSP). Najmniej organizacji działa na terenie gminy Łomża (6 organizacji, w tym 2 fundacje, 3 OSP). Zakres działania organizacji pozarządowych funkcjonujących w gminach LGD jest podobny. Skupiają się na tematyce dotyczącej krzewienia kultury, sportu, integracji i aktywizacji społecznej w tym współpracy z seniorami i młodzieżą. Występują też organizacje miłośników danego terenu oraz pracujące nad rozwojem gminy.

27 GOSPODARKA Przedsiębiorczość Obszar LGD cechuje relatywnie niska przedsiębiorczość mieszkańców wyrażona m.in. liczbą podmiotów gospodarczych na 1 tys. mieszkańców (w 2014 roku: 587 przy średniej dla województwa podlaskiego 825). Jednakże zauważalny jest sukcesywny wzrost liczby przedsiębiorstw, o czym świadczą dane statystyczne za lata 2007-2014. Na obszarze LGD działa łącznie 2236 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 96,69% są to podmioty sektora prywatnego. Sektor publiczny tworzy łącznie we wszystkich gminach 74 podmioty. Zauważalny jest trend rosnący w liczbie przedsiębiorstw sektora prywatnego na terenie LGD, z 1769 podmiotów gospodarczych sektora prywatnego w 2007 r. do 2162 w 2014 r. (wzrost o 18,77%).

28 Przedsiębiorczość Jednostka terytorialna podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności 20072008200920102011201220132014 2007- 2008 200920102011201220132014 Łomża 585628644673709715739767 - 889083536373 Miastkowo 392415402424414450482509 - 425734556267 Piątnica 588613566593606621643634 - 565955526152 Śniadowo 480501463514522538572594 - 415745485952 Wizna 419433411428 436433430 - 464846443331 Obszar LGD 4935184975265365525745870556253505655

29 Przedsiębiorczość Struktura podmiotów gospodarczych wg. sekcji PKD 2007 świadczy o typowo rolniczym charakterze gmin należących do LGD. Najwięcej podmiotów, bo aż 604 należy do sektora handlu hurtowego i detalicznego oraz naprawy pojazdów, stanowią one 27,06% wszystkich podmiotów gospodarczych. 19,77% przedsiębiorstw, czyli 442 zajmuje się budownictwem, a niewiele mniej, bo, 134 rolnictwem, leśnictwem, łowiectwem oraz rybactwem (5,99%). Warto zauważyć, iż w 2013 roku przedsiębiorstw zajmujących się rolnictwem było 194, stanowiąc 8,83% wszystkich przedsiębiorstw. Widoczny był również rosnący trend tychże przedsiębiorstw do 2013 roku.

30 Podmioty wg sekcji PKD na obszarze LGD (2014 rok)

31 RYNEK PRACY Zatrudnienie W latach 2007-2013 na obszarze LGD Sąsiedzi wzrosła liczba pracujących z 2480 do 3416 osób, powodując wzrost zatrudnienia o 27,34%.

32 RYNEK PRACY Zatrudnienie Lokalny rynek pracy na obszarze LGD, przy uwzględnieniu województwa podlaskiego i obecnej sytuacji na rynku pracy w Polsce jest niezadowalający. Według danych na koniec 2013 roku w województwie podlaskim pracowało ogółem 210.183 osób, gdzie liczba pracujących w powiecie łomżyńskim i LGD stanowiła odpowiednio zaledwie 2,11%, 1,63% liczby pracujących w województwie podlaskim. Ponadto liczba podmiotów gospodarki narodowej na 1000 ludności na obszarze LGD jest znacznie niższa niż średnia dla województwa podlaskiego, mimo iż widoczny jest umiarkowany trend wzrostu przedsiębiorstw. W 2013 roku na obszarze LGD funkcjonowało zaledwie 83 podmioty gospodarki narodowej na 1000 ludności, przy średniej wojewódzkiej – 176.

33 RYNEK PRACY Zatrudnienie

34 RYNEK PRACY aktywność zawodowa lokalnej społeczności Mimo wzrostu liczby pracujących, gminy tworzące obszar LGD „Sąsiedzi” charakteryzują się słabą aktywnością zawodową. Ukazuje to wskaźnik odnoszący pracujących do osób w wieku produkcyjnym. W 2013 r. wyniósł on 14,39%, przy średniej dla kraju – 12,02%. Charakterystyka rynku pracy na obszarze LGD „Sąsiedzi” w 2013 roku Gmina PracującyBezrobotni L-ba% w LGD Dynamika (2007=10 0) % kobiet % w ludności w wieku produkc. L-ba% w LGD Dynamika (2007=100) % kobiet % w ludności w wieku produkc. Łomża 1324 38,76127,4938,8918,16% 582 31,7030,4951,377,98% Miastkowo 359 10,5119,6740,1112,48% 287 15,6128,6945,999,98% Piątnica 1310 38,3522,4346,0318,04% 493 26,8529,0651,936,79% Śniadowo 235 6,88-70,3572,346,60% 243 13,2466,4448,976,83% Wizna 188 5,5%9,3060,646,82% 231 12,5839,1648,488,37% Obszar LGD: 3416 37,74%45,2614,39% 1836 34,7050,007,73%

35 RYNEK PRACY Bezrobocie W latach 2007-2013 w gminach obszaru LGD odnotowano zdecydowanie większy wzrost bezrobocia niż w kraju. Wzrosło ono bowiem o 34,70% (dla porównania w Polsce o 23,5%). Jednostka terytorialna ogółem 20072008200920102011201220132014 osoba Łomża 446354460506557584582561 Miastkowo 223152193214211229287280 Piątnica 382278375436442505493478 Śniadowo 146116153169223230243220 Wizna 166150176153187207231198 Obszar LGD:13631050135714781620175518361737

36 RYNEK PRACY Bezrobocie Społeczna struktura bezrobocia na obszarze LGD nie różni się od występującej w powiecie łomżyńskim i w całej Polsce. Po pierwsze – w grupie bezrobotnych dominują przeważnie osoby młodsze, zwłaszcza z grupy wiekowej 25-34 lata oraz 18-24 lata, stanowiące odpowiednio: 31,14% i 26,19% ogólnej liczby bezrobotnych na obszarze LGD (dane za 2014 rok). Po drugie, w grupie bezrobotnych dominują osoby o niższym poziomie wykształcenia, w szczególności z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym i zasadniczym zawodowym. Największy wzrost w liczbie bezrobotnych zaobserwowano wśród bezrobotnych z wykształceniem wyższym (wzrost o 162,67% w 2014 roku w stosunku do r. 2007), ze średnim ogólnokształcącym (wzrost o 98,74%), z policealnym i średnim zawodowym (wzrost o 42,15%). Jedynie dla grupy z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej wzrost liczby bezrobotnych był niewielki (o 0,77% w stosunku do 2007 roku).

37 RYNEK PRACY Bezrobocie Po trzecie – w grupie bezrobotnych dominują kobiety (poza 2013 roku kiedy udział kobiet stanowił 50,00%). W 2014 roku wśród bezrobotnych dominowali już mężczyźni. Dynamika zwiększania się populacji bezrobotnych kobiet największa była w 2007 roku, gdzie kobiety stanowiły 57,30%. Sukcesywnie od 2008 roku udział kobiet w liczbie bezrobotnych – spada, gdzie w 2013 roku udział kobiet zrównał się z udziałem mężczyzn, a w 2014 roku obniżył się do poziomu 49,69%. Dominacja bezrobotnych kobiet zauważalna jest także przy wskaźniku udziału bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

38 TURYSTYKA Położenie obszaru LGD na terenie Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi, otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego i związane z nim unikatowe środowisko należące do NATURA 2000 i walory krajobrazowe, sprzyjają rozwojowi turystyki. Ponadto, na obszarze LGD rozwija się turystyka kulturowa, oferująca uczestnictwo w imprezach kulturalnych, wystawach, oraz wiejska i przyrodnicza, umożliwiająca zwiedzanie obszarów chronionych, obserwowanie i fotografowanie zwierząt.

39 ROLNICTWO Dominacja gruntów rolnych i leśnych na obszarze LGD „Sąsiedzi” odgrywa ważną rolę gospodarczą i środowiskową, kształtując charakter krajobrazu, a obszary leśne stanowią także ważny czynnik kreowania zachowań społecznych, poprzez ich funkcję rekreacyjną. Zmiany w układzie jak również wzajemnej relacji pomiędzy użytkami gruntowymi w powiatach polegają na znacznym wzroście powierzchni gruntów zabudowanych i zurbanizowanych, kosztem zmniejszenia powierzchni użytków rolnych. Powierzchnia użytków rolnych (UR) na obszarze LGD „Sąsiedzi” w 2010 r. wynosiła 68.022,12 ha i zmalała o 3.222,49 ha w stosunku do 2002 roku. Mimo tego, obszar LGD charakteryzuje się znacznym udziałem użytków rolnych, który wpływa na rozwój rolnictwa (stanowi on 83,96% użytków rolnych).

40 ROLNICTWO Największymi udziałami gruntów ornych w ogólnej powierzchni UR charakteryzowały się w gminach: Wizna (88,18% UR), Śniadowo (84,05% UR) oraz Łomża (83,45% UR), najniższymi zaś gminy: Miastkowo (80,19% UR), Piątnica (82,85% UR). Powierzchnia zasiewów wynosiła 56,50% UR, a koncentrowała się głównie na terenie gmin: Piątnica (55,82% UR), Śniadowo (53,73% UR) oraz Łomża (50,68%UR). Uprawami na gruntach ornych i uprawami ogrodniczymi zajmowało się w 2010 r. 51,88 % ogólnej liczby gospodarstw rolnych (o 4.186,82 ha mniej niż 2002 r.). W powierzchni zasiewów dominowały w 2010 roku zboża (72,85%), dalsze miejsca, ale już ze znacznie mniejszymi udziałami, zajmowały uprawy przemysłowe (0,05%), ziemniaki (3,87%), warzywa (0,53%).

41 ROLNICTWO W 2010 r. w strukturze władania gruntów rolnych miała miejsce zdecydowana dominacja gospodarstw indywidualnych. Gospodarstwa te użytkowały ponad 89% powierzchni użytków rolnych na obszarze LGD. Przemiany struktury obszarowej gospodarstw w latach 2002-2010 należy ocenić pozytywnie. W grupie gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha zmniejszyła się liczba gospodarstw drobnych (1-5 ha) z 530,13 ha w 2002 r. do 467,59 w ha 2010 r. Wzrosła natomiast liczba gospodarstw średnich – od 10 do 15 ha oraz dużych –powyżej 15 h Na obszarze LGD „Sąsiedzi” w 2010 roku działalność rolniczą prowadziło 98,71% gospodarstw rolnych, gdzie w 2002 roku - 91,23%. Gospodarstwa rolne charakteryzują się także wysokim stopniem towarowości rolnictwa osiągając poziom w 2010 roku – 71,26% (w 2002 roku gospodarstwa produkujące głównie na rynek stanowiły 67,37% ogółu gospodarstw).

42 ROLNICTWO organizowanie się gospodarcze rolników Wg stanu na koniec kwietnia 2015 roku w rejestrze Marszałka Województwa Podlaskiego zarejestrowanych było 43 grup producentów rolnych, w tym tylko 1 grupa pochodziła z obszaru LGD. Niski stopień zorganizowania się rodzimych producentów rolnych potwierdzają dane Ministerstwa Rolnictwa: spośród 1,6 mln rolników pobierających unijne dopłaty, mniej niż 2% rolników działa w grupach rolniczych. Lp. Nazwa i siedziba grupy Data wydania decyzji administr. nazwa produktu lub grupy produktów, ze względu na które grupa otrzymała decyzję 1.Łomżyńska Spółdzielnia Producentów Trzody „AGROTUCZ” – Chojny Naruszczki (gmina Miastkowo) 19.08.2010Świnie żywe, prosięta, warchlaki, mięso wieprzowe: świeże, chłodzone, mrożone

43 ROLNICTWO organizowanie się gospodarcze rolników Uwarunkowania LGD „Sąsiedzi” w zakresie funkcjonowania Grup Producentów Rolnych Nazwa produktu Potencjał województwa podlaskiego, w tym LGD „Sąsiedzi” do tworzenia GPR Mleko krowie potencjał tworzenia GPR posiada woj. podlaskie i mazowieckie, na które wg. GUS przypada odpowiednio 19% i 20% krajowego skupu mleka krowiego Ziarna zbóż Zdecydowanymi liderami w tworzeniu grup producentów zboża i rzepaku są województwa: dolnośląskie, opolskie, kujawsko-pomorskie i zachodnio-pomorskie, w których osiągnięte ostatnio tempo tworzenia kilkunastu grup w ciągu roku może się utrzymać przez kilka następnych lat. Do grona tego może dołączyć województwo pomorskie i warmińsko-mazurskie, jeśli rolnicy z tych regionów otrzymają pomoc doradczą i prawną. Biorąc pod uwagę liczbę producentów zboża na powierzchni 10 i więcej ha, to największy potencjał mają województwa: mazowieckie, podlaskie i lubelskie ziemniakiGrupy producentów ziemniaków tworzone są przez producentów posiadających kontakty lub nawet zawarte umowy z odbiorcami ich produktu, najczęściej są to zakłady produkujące frytki, skrobię ziemniaczaną lub duże sieci handlowe zaopatrujące się w ziemniaki jadalne. Potencjał woj. wielkopolskie, dolnośląskie, pomorskie, podlaskie na które wg. GUS przypada odpowiednio 22%, 14,8%, 13,4% i 9,2% krajowego skupu ziemniaków.

44 ANALIZA SWOT DLA OBSZARU OBJĘTEGO LSR. WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z PRZEPROWADZONEJ ANALIZY SILNE STRONY Unikalne zasoby środowiska przyrodniczego i wysoki poziom bioróżnorodności (Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi, otulina Biebrzańskiego Parku Narodowego, liczne rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne), lokalizacja w strefie tzw. Zielonych Płuc Polski. Duży potencjał dla rozwoju gospodarki opartej na rolnictwie - wzrost efektywności sektora produkcji rolnej. Możliwość rozwijania działalności w oparciu o produkcję i przetwórstwo tzw. zdrowej żywności. Dobrze rozwinięty sektor przetwórstwa surowców rolnych z rozpoznawalnymi w skali kraju markami (mleczarnia, piekarnie, masarnie itp.) Istniejąca baza silnych – wysokotowarowych gospodarstw rolnych

45 SWOT – Silne strony Dobrze działające Ochotnicze Straże Pożarne Rozwinięta sieć szkolnictwa na poziomie podstawowym i gimnazjalnym

46 SWOT – słabe strony Niedostateczne wykorzystanie potencjału turystycznego (zasobów przyrodniczo-krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego) Niekorzystna struktura osób bezrobotnych (osoby młode oraz długotrwale pozostające bez pracy, oraz nieposiadające kwalifikacji zawodowych) oraz bezrobocie ukryte na wsi Niewielka ilość placówek wychowania przedszkolnego Znaczny odsetek osób korzystających z pomocy społecznej (ubóstwo występujące na terenie LGD może powodować wykluczenie społeczne, patologie społeczne) Niewielki ruch społeczeństwa obywatelskiego Mała aktywność i przedsiębiorczość lokalnej społeczności Słabo rozwinięte zespołowe działanie w rolnictwie

47 SWOT – słabe strony Brak odpowiednio przygotowanych terenów inwestycyjnych Zły stan techniczny wielu obiektów dziedzictwa narodowego i kulturowego mogących stanowić potencjalną atrakcję turystyczną Brak atrakcyjnej i konkurencyjnej całorocznej oferty turystycznej Słaba rozpoznawalność obszaru – brak marki lokalnej Zły stan dróg Duża liczba barier architektonicznych utrudniających życie osób niepełnosprawnych Brak ogólnodostępnych punktów dostępu do Internetu Niski stopień ogólny wykształcenia mieszkańców Zanieczyszczenie wód ograniczające turystyczne wykorzystanie rzeki Narew

48 SWOT – szanse Możliwość wykorzystania funduszy pochodzących z perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020 ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (tzw. działania „miękkie” – poprawa jakości funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego, działania szkoleniowe i doradcze) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (m.in. rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury). Potencjał w zakresie tworzenia zróżnicowanych produktów turystycznych i kulturowych – możliwość tworzenia produktów o charakterze liniowym. Potencjał w zakresie sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych Wzrost popytu na „zdrową żywność” (ekologiczną, tradycyjną, wysokiej jakości, o regionalnych smakach). Szansa dla dynamicznego rozwoju nowego segmentu gospodarki Wzrost gospodarczy Coraz większa popularność spędzania wolnego czasu wolnego poza miejscem zamieszkania. Promocja agroturystyki i ekoturystyki.

49 SWOT – szanse Wzrost zapotrzebowania na usługi turystyczne i rekreacyjne dzięki cennym walorom przyrodniczo-krajobrazowym. Wzrost zainteresowania wypoczynkiem na wsi, tradycyjną kulturą wiejską, tradycyjnymi produktami, które w perspektywie długoterminowej może stać się istotnym elementem regionalnej gospodarki. Tworzenie mechanizmów wspierających organizacje pozarządowe i budowę społeczeństwa obywatelskiego Tworzenie miejsc opieki dla osób starszych w kontekście predysponujących do tego walorów przyrodniczych i kulturowych gminy

50 SWOT – zagrożenia Migracja młodych, aktywnych mieszkańców do dużych miast i za granicę Malejąca liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i wzrastającą liczba osób w wieku produkcyjnym przy zdefiniowanym udziale osób w wieku poprodukcyjnym w ostatniej dekadzie, może skutkować utrwalaniem tzw. „procesu starzenia się społeczeństwa”. Malejące możliwości utrzymania się małych gospodarstw rolnych na rynku Deficyt odpadów i inne zmiany klimatyczne ograniczające możliwości produkcyjne rolnictwa Zagrożenia dla środowiska wynikające z intensywnej gospodarki rolnej Traktowanie zasobów turystycznych jako czynnika hamującego rozwój gospodarczy

51 SWOT – zagrożenia Brak rozwiązań sprzyjających rozwojowi odnawialnych źródeł energii Mała świadomość społeczna w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego (gospodarka odpadami, czynniki szkodliwe, efektywność energetyczna). Brak rozeznania potrzeb rynku pracy i niedostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy Niestabilność struktury przepisów prawnych i administracyjnych. …………………………………………..

52 OKREŚLENIE CELÓW OGÓLNYCH I SZCZEGÓŁOWYCH LSR Cel ogólny 1. Wzrost konkurencyjności gospodarczej obszaru LGD i wsparcie łączenia społecznego poprzez ograniczenie ubóstwa Odnosi się do wsparcia rozwoju przedsiębiorczości niezwiązanej z rolnictwem, w tym rozwoju przedsiębiorczości społecznej (m.in. poprzez zakładanie spółdzielni socjalnych, dołączenie nowych członków do istniejącej spółdzielni, utworzenie CIS- Centrum Integracji Społecznej lub ZAZ – Zakładu Aktywności Zawodowej). Przyczyni się również do zmniejszenia dysproporcji w dostępie do miejsc pracy na obszarze LGD, szczególnie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym..

53 OKREŚLENIE CELÓW OGÓLNYCH I SZCZEGÓŁOWYCH LSR Cel szczegółowy 1.1 Rozwój przedsiębiorczości niezwiązanej z rolnictwem, w tym przedsiębiorczości społecznej Cel szczegółowy 1.2. Rozwój usług okołorolniczych, rolnictwa ekologicznego i przetwórstwa rolno-spożywczego Cel szczegółowy 1.3. Podniesienie kompetencji zawodowych osób obszaru LGD

54 OKREŚLENIE CELÓW OGÓLNYCH I SZCZEGÓŁOWYCH LSR Cel ogólny 2. Wzrost atrakcyjności turystycznej obszaru LGD Cel ten przyczyni się do zmniejszenia dysproporcji w ruchu turystycznym na obszarze LGD a także poprawi jakość życia mieszkańców. Cel szczegółowy 2.1. Poprawa jakości infrastruktury przestrzennej, społecznej, kulturalnej i turystycznej Cel szczegółowy 2.2. Promocja walorów turystycznych, przyrodniczych i kulturowych

55 OKREŚLENIE CELÓW OGÓLNYCH I SZCZEGÓŁOWYCH LSR CEL OGÓLNY 3. Wzrost kapitału społecznego obszaru LGD i poziomu współpracy społeczności lokalnych Cel ten odnosi się do wzmocnienia i rozwoju kapitału społecznego na obszarze LGD. Czynnik społeczny jest niezwykle ważnym bodźcem w kształtowaniu rozwoju poszczególnych gmin. Cel szczegółowy 3.1. Integracja i aktywizacja społeczności lokalnych poprzez zastosowanie innowacyjnych rozwiązań Cel szczegółowy 3.2. Podnoszenie poziomu kompetencji kluczowych osób/ organizacji obszaru LGD

56 FINANSOWANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ W RAMACH CELÓW LSR Działanie będą wdrażane dzięki środkom z: 1. PROW 2014-2020 2. RPO WP 2014-2020, w ramach Działania 8.5. Rewitalizacja, Działania 8.6 Inwestycje na rzecz rozwoju lokalnego a także w ramach Priorytetu IX. Rozwój Lokalny

57 Konsultacje społeczne do LSR 2015-2022 W razie pytań prosimy o kontakt z pracownikami biura pod numerem telefonu 86/47-35-335 e-mail: lgdsasiedzi@gmail.com Adres: Stowarzyszenie „LGD Sąsiedzi”, ul. Szosa Zambrowska 1/27, 18-400 Łomża, pok. 417 Strona www: www.lgd-sasiedzi.plwww.lgd-sasiedzi.pl

58 Dziękujemy za uwagę !!! www.lgd-sasiedzi.pl