SEKTOR BANKOWY PARTNEREM ROZWOJU INNOWACYJNOŚCI KRZYSZTOF PIETRASZKIEWICZ PREZES ZWIĄZKU BANKÓW POLSKICH Wrocław, 20 lutego 2008r.

INNOWACYJNOŚĆ – PROBLEM POLITYCZNY Zalecenia Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych – 4. wspólne spotkanie poświecone wdrażaniu Strategii Lizbońskiej (11-12.02.2008): - ograniczenie biurokracji, - swobodny przepływ wiedzy, - zwiększenie nakładów na szkolnictwo, - wspieranie przedsiębiorczości. Badania i rozwój obok bezpieczeństwa energetycznego i walki z ubóstwem jednym z trzech obszarów, w którym zanotowano najmniejszy postęp we wdrażaniu Strategii Lizbońskiej. 2

Regiony zapóźnione w rozwoju w UE-25 (udział w populacji) Liczba mieszkańców regionów zapóźnionych w rozwoju (poniżej 75% PKB) rośnie do 120 mln z czego 69 mln w nowych państwach członkowskich w tym wszyscy mieszkańcy Polski, /źródło: UKIE 2006/

EUROPEAN INNOVATION SCOREBOARD 2007 Źródło: UNU-MERIT

NIEKTÓRE BARIERY INWESTOWANIA W NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W POLSCE Źródło: GUS,”Działalność innowacyjna przedsiębiorstw przemysłowych, 2002-2004” 5

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA WPROWADZONYCH INNOWACJI Źródło: „Kierunki inwestowania w nowoczesne technologie w przedsiębiorstwach MSP”, badanie zrealizowane przez Pentor Research International i Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową na zlecenie PARP, listopad 2007 6

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PLANOWANYCH INNOWACJI Źródło: „Kierunki inwestowania w nowoczesne technologie w przedsiębiorstwach MSP”, badanie zrealizowane przez Pentor Research International i Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową na zlecenie PARP, listopad 2007 7

BARIERY WSPÓLNEGO ROZWOJU - W OCENIE BANKÓW /na podstawie danych zebranych przez ZBP w 2006r./ Niedostateczne ukierunkowanie potencjału B+R na zastosowanie gospodarcze i produktowo-technologiczne Wąski profil aktywności badawczo-rozwojowej i mała elastyczność w dostosowywaniu się do oczekiwań partnerów gospodarczych Brak kompleksowego i sprawnego systemu wspierania innowacyjności firm Niskie zainteresowanie polskich firm innowacjami jako sposobem zdobywania przewagi konkurencyjnej Małe środki na pobudzanie rozwoju i wdrażanie innowacji w sektorze MŚP Brak ekonomii skali, produktów bankowych, oceny ryzyka Niewielkie środki na finansowanie projektów badawczych Brak komercyjnych finansowych instrumentów wsparcia uwzględniających specyfikę innowacyjnych projektów

. Rozdrobniona struktura podmiotowa sektora B+R (957 jednostek naukowych) Niski poziom współpracy nauki z gospodarką Niska mobilność międzysektorowa naukowców (udział pracowników B+R zatrudnionych w przedsiębiorstwach w ogóle pracowników B+R – 6,7%, UE-15 – 50%) Bardzo niski udział nakładów na B+R w PKB (0,58% PKB, UE-25 – 1,9% PKB, średnia OECD – 2,24% PKB) Dominacja finansowania budżetowego w wydatkach ogółem na B+R Brak historii kredytowej, banki z natury nie finansują inwestycji podwyższonego ryzyka brak odpowiednich metodyk, statystyk i produktów w ocenie jednostek non-profit (B+R); Popyt u przedsiębiorców i finansowanie raczej zakupu/tworzenia środków trwałych (tzw. innowacyjność materiałowa) niż projektów badawczych. Słaby rozwój innych form finansowania innowacji w Polsce, które mogłyby stanowić uzupełnienie kredytu i środków własnych (szczególnie w pierwszych fazach rozwoju) Nadal mało chętnych aby podzielić się ryzykiem z bankiem i klientem

POTENCJAŁ SEKTORA BANKOWEGO 10

Liczba banków i placówek bankowych w Polsce Banki Komercyjne uwzględniono wraz z oddziałami instytucji kredytowych Źródło: NBP 2007 III kw.

Liczba placówek bankowych Źródło: NBP, dane według stanu na III kw. 2007

Liczba osób zatrudnionych w bankach Kadra dobrze wykształcona Wysoka zdolność do podejmowania nowych zadań Źródło: NBP, dane według stanu na III kw. 2007

Fundusze własne sektora bankowego w latach 1993-2007 (w mln zł.) - Przewidywany stały wzrost funduszy, w związku z rosnącymi potrzebami gospodarczymi Źródło: NBP, dane. 2007

Fundusze własne sektora banków spółdzielczych w latach 1993-2007 (w mln zł.) Źródło: NBP 2007

Kredyty dla podmiotów sektora niefinansowego w mld zł * Źródło NBP 2007* (wartość dla samorządów za II kw 2007)

Depozyty sektora niefinansowego w mln zł Źródło: NBP, stan na 2007

Liczba kart płatniczych posiadanych przez klientów w Polsce (mln sztuk) 18 Źródło: ZBP II kw 2007

Informacja o liczbie i aktywności klientów bankowości elektronicznej MSP – 772 318 Rachunki aktywne - 425 956 Przelewy w miesiącu na 1 klienta - 16,2 Klienci korporacyjni – 57 027 Rachunki aktywne - 28 299 Przelewy w miesiącu na 1 klienta - 113 Źródło ZBP

FUNDUSZE PORĘCZENIOWE Liczba udzielonych poręczeń w 2006r. - 4 611. Wartość udzielonych poręczeń w 2006r. wyniosła – ok. 401mln zł Liczba funduszy poręczeniowych w Polsce - 53 Struktura poręczeń udzielonych w ostatnim roku wg instytucji finansującej (liczba poręczeń) Źródło: Raport o stanie funduszy poręczeń kredytowych w Polsce – stan na 31.12.2006. KSFP.

FINANSOWANIE ROZWOJU INNOWACYJNEJ FIRMY Przychody Dojrzałość Ekspansja Giełda Banki, fundusze VC Wzrost Wczesny rozwój Koncepcja Wdrożenie Prototyp Fundusze VC Inwestorzy branżowi Finansowanie długiem Business Angels Założyciele Czas Źródło: ZBP na podstawie danych PSIK

OGNIWA ŁAŃCUCHA FINANSOWANIA Uniwersytet / Instytut badawczy / Laboratorium Uniwersytet / Projekt Projekt / Firma Gdzie Firma Firma Weryfikacja - rynek technologia Rozwój rynek technologia Rozwój produkt działalność Co Badania Wyjście Rząd (PoC grants) Uniwersytet Instytut badawczy Labolatorium Rząd Założyciele, przyjaciele, rodzina Anioły Biznesu Venture Capital Rząd (SBIR) Rząd (R&D) Partnerzy przemysłowi Venture Capital Klienci Partnerzy przemysłowi Rząd (SBIR) Banki Rynki publiczne Banki Private Equity Źródło finansowania Rodzaj finansowania Grant na badania Grant Grant i kapitał Kapitał i dług Kapitał i dług Źródło: ZBP na podstawie danych PSIK

INSTYTUCJE WYKORZYSTYWANE PRZEZ MŚP W CELU POZYSKANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH Źródło: Europejska Federacja Bankowa (European Banking Federation)

CO NALEŻY ZROBIĆ ABY USŁUGI BANKOWE W POLSCE BYŁY BARDZIEJ DOSTĘPNE Usunąć bariery jakie napotykają banki chcące rozwijać akcję kredytową, zwłaszcza kredytu dla sektora MSP ! Tymi barierami są niekorzystne dla kredytodawców uwarunkowania prawno-instytucjonalne (wg oceny Banku Światowego): trudność i stosunkowo wysoki koszt dla banków w dotarciu do informacji o indywidualnych przedsiębiorstwach (informacje są dostępne, ale zdecentralizowane i niedostępne w formie elektronicznej), niedorozwinięty i kosztowny system rejestrów zabezpieczeń kredytowych

BARIERY WYMAGAJĄCE USUNIĘCIA- cd. niedoskonałość regulacji prawnych dotyczących praw kredytodawców (są one w wielu przypadkach ograniczone nawet, gdy bank teoretycznie posiada dobre zabezpieczenie) mało efektywny system prawa upadłościowego i egzekucji tego prawa, powodujący długotrwałość procesu odzyskiwania należności obecne regulacje prawo podatkowe ws. strat banków poniesionych w związku z pogorszeniem jakości kredytów

OBSZARY WSPÓŁPRACY

OBSZARY WSPÓŁPRACY Z SEKTOREM BANKOWYM Standardowe instrumenty finansowe Współfinansowanie projektów z dotacją UE Finansowanie z udziałem środków publicznych i partnerów instytucjonalnych EBI, EFI, EBOiR, BŚ, BGK (np. kredyt technologiczny) , Project Finance Partnerstwo Publiczne-Prywatne Doradztwo, akcja informacyjna Zabezpieczenie ryzyk Monitoring Obsługa rozliczeń Wymiana informacji gospodarczej Stały dialog i współpraca środowisk 27

A MOŻE CZAS NA NOWE, ALE JUŻ SPRAWDZONE ROZWIĄZANIA?

OBSZARY WSPÓŁPRACY - FINANSOWANIE Montaż środków prywatnych i publicznych w sferach wymagających stymulacji (np. innowacyjności). Pobudzanie a nie zastępowanie! Postulat ZBP ws. systemowego wprowadzenia w miejsce dotacji: dopłat do kapitału lub do odsetek do instrumentów (np. kredytów, pożyczek) etc. komercyjnych Korzyści: tańszy i łatwiej dostępny kredyt dla beneficjentów efekt dźwigni finansowej dywersyfikacja ryzyka z udziałem sektora prywatnego większa liczba beneficjentów takiego systemu promocja „zdrowych” dla gospodarki rynkowych rozwiązań i efektywnego wykorzystania środków publicznych 29

realizacja zadań Strategii Lizbońskiej. Czy tym razem się powiedzie ? INNOWACYJNOŚĆ W NSRO 2007-2013 realizacja zadań Strategii Lizbońskiej. Polityki spójności skorelowana ze strategicznymi priorytetami Unii sformułowanymi w Strategii Lizbońskiej konkurencyjna gospodarka oparta na wiedzy i zrównoważony rozwój środki w ramach polityki spójności stanowią około 1/3 budżetu UE - są podstawowym instrumentem realizacji SL 64% środków na realizację Strategii Lizbońskiej w tym: przedsiębiorczość innowacje, ICT 36% infrastruktura 43% zrównoważone wykorzystanie zasobów 8% zatrudnienie adaptacyjność inwestycje w KL 13% Czy tym razem się powiedzie ?

ŚRODKI UE DOSTĘPNE W LATACH 2007-2013 NA WSPIERANIE INNOWACYJNOŚCI Programy Ramowe UE 7 Program Ramowy UE „Badań, Rozwoju Technologicznego i Demonstracji” Program Ramowy UE na rzecz Konkurencyjności i Innowacji Programy krajowe i regionalne PO Innowacyjna Gospodarka – 9,711mld EUR RPO – np. Województwa Dolnośląskiego – głównie Priorytet I całościowo wspierający proces i podmioty innowacyjności (ponad 342mln EUR – znaczne środki na tle innych RPO) Korzystanie ze środków UE wymagać będzie zaangażowania kapitału własnego – BANK może być PARTNEREM 31

CZY DOLNOŚLĄSKI RPO Z UDZIAŁEM SEKTORA BANKOWEGO ? RPO DOLNOŚLĄSKI 2007-2013 Narodowa Strategia Spójności – wkład unijny: W ramach Narodowej Strategii Spójności 2007-2013 do w. dolnośląskiego, trafi ok. 1 625,70 mln euro funduszy unijnych /Regionalny Program Operacyjny + regionalny komponent PO Kapitał Ludzki/ RPO- innowacyjność to głównie Priorytet I wspierający proces i podmioty proinnowacyjne (ponad 342mln EUR – znaczne środki na tle innych RPO) W województwie dolnośląskim będą także realizowane projekty w pozostałych krajowych programach operacyjnych oraz w ramach PROW (tu do województwa dolnośląskiego trafi ok. 273,89 mln euro). Na listę podstawową projektów indywidualnych dla PO Infrastruktura i Środowisko oraz PO Innowacyjna Gospodarka wpisane zostały projekty z tego regionu. CZY DOLNOŚLĄSKI RPO Z UDZIAŁEM SEKTORA BANKOWEGO ?

BANKI W SPRAWIE INICJATYWY JEREMIE: należy: wzmacniać już istniejącą lokalną infrastrukturę wspierania biznesu (fundusze poręczeniowe i pożyczkowe, banki i instytucje finansowe, organizacje aniołów biznesu etc. ), tak aby pozytywne skutki JEREMIE były widoczne także jego zakończeniu. W regionalnych gremiach decyzyjnych należy uwzględnić przedstawicieli lokalnych władz, organizacji przedsiębiorców oraz instytucji finansowych, którzy powinni być zaangażowani w tworzenie i realizację regionalnych polityk gospodarczych. Wskazane jest możliwe najszybsze rozpoczęcie prac nad określeniem szczegółów realizacji JEREMIE w regionach , także na poziomie charakterystyki i warunków ekonomicznych konkretnych przewidywanych instrumentów i narzędzi ZBP deklaruje gotowość wspierania władz regionalnych swoim doświadczeniem i znajomością rynku bankowego w trakcie prac przygotowawczych do ewentualnego uruchomienia programu JEREMIE.

PO INNOWACYJNA GOSPODARKA 2007-2013 Z UDZIAŁEM SEKTORA BANKOWEGO Cel Programu: rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa poprzez: wspieranie projektów o dużym znaczeniu dla gospodarki wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności Cele szczegółowe: Zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw Wzrost konkurencyjności polskiej nauki Zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym Zwiększenie udziału innowacyjnych, produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym Tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy Wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce BANKI W DZIAŁANIACH INWESTYCYJNYCH (NP. KREDYT TECHNOLOGICZNY, INWESTYCJE INNOWACYJNE) Alokacja ogółem 9 711 629 740 EUR, w tym 8 254 885 280 EUR z EFRR

PROGRAM RAMOWY NA RZECZ KONKURENCYJNOŚCI I INNOWACJI CIP 2007-2013 /CIP/ Budżet łączny programu CIP to 3,6 mld EUR, w tym 1,13 mld EUR na: Komponent „Instrumenty finansowe dla MSP” (ZBP Krajowym Punktem Kontaktowym) Beneficjenci bezpośredni: Instytucje finansowe banki, fundusze pożyczkowe i poręczeniowe, fundusze kapitałowe, anioły biznesu; – w tym regionalne. Dostępne instrumenty mają zachęcić te instytucje do zwiększenia finansowania innowacyjnych MSP, na różnych etapach ich rozwoju: przy zakładaniu, w fazie startu i ekspansji, na etapie transferu firmy. Beneficjenci pośredni: proinnowacyjne MSP W rezultacie program ma ułatwić firmom uzyskanie środków na inwestycje związane z wiedzą (innowacje i eko-innowacje, transfer technologii).

FUNDUSZ PORĘCZEŃ UNIJNYCH BGK + BANKI KOMERCYJNE Stan Funduszu: na dzień 31.12.2007 r.: 989 072,380 tys. zł. Operator: BGK + współpraca z bankami komercyjnymi Cel: wspieranie podmiotów realizujących w Polsce projekty współfinansowane z Unii Europejskiej, ale od 2006r. także projekty inne, rokujące powodzenie. Główne warunki: Poręczenie/gwarancja/regwarancja do 80% wartości kredytu/przedsięwzięcia/kontraktu Max. równowartość w złotych 5 mln euro Podstawowe zabezpieczenie – weksel własny

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO SKUTECZNY PARTNER I DORADCA INNOWACYJNEGO BIZNESU, TAKŻE MŚP (NA PRZYKŁADZIE SPO WKP 2004-2006) ponieważ stworzono im odpowiednie (choć nie idealne) warunki do wspierania tych projektów. Źródło: Ewaluator ABR OPINIA na podstawie danych PARP

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO SKUTECZNY PARTNER I DORADCA PRZEDSIĘBIORCÓW NA PRZYKŁADZIE SPO WKP 2004-2006 WYNIKI PODDZIAŁANIA 2.2.1. SPO WKP. NAJWAŻNIEJSZA, OSTATNIA RUNDA (STAN WG DANYCH PARP NA 15.X.2007r) W KTÓREJ WŁĄCZONO BANKI Źródło: Opracowanie własne ZBP na podstawie danych PARP, 2007r.

OCENA USŁUG BANKÓW TAM GDZIE WŁĄCZONO JE W SYSTEM ABSORPCJI ŚRODKÓW UE Usługi banków związane z Działaniem 2.3 SPO-WKP zostały stosunkowo wysoko ocenione przez wnioskodawców, którzy z nich korzystali. Źródlo: Raport ewaluacyjny ABR OPINIA, MRR, czerwiec 2007. 39

„NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI” POTRZEBA DORADCY „NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI” PKD AD PARP FIRMY DORADCZE BANKI RIF PARP Jak wynika z badań dot. Programów operacyjnych 2004-06 - znacząca rola instytucji finansowych w działaniach informacyjno-promocyjnych bazowała przede wszystkim na szerokiej dostępności informacji. Informację przekazywaną przez banki można uznać za najbardziej dostępną, gdyż była rozprowadzana w oddziałach banków zaangażowanych w promocję zarówno w dużych miastach, jak i małych miejscowościach. Potwierdza to rysunek, który wskazuje, ze to właśnie banki (z własnej woli) były tym elementem systemu promocji działania 2.3, który był „najbliżej” przedsiębiorcy. Źródlo: Raport końcowy „Poziom absorpcji przez MŚP środków SPO WKP 2004-2006”, WYG International/PSDB; MRR, czerwiec 2007. 40 40

Podsumowanie: SEKTOR BANKOWY = PARTNER INNOWACYJNOŚCI Funkcje Dostarczyciel środków – zapewnienie płynności Ogranicza ryzyka Doradcza – pomoc w wyborze odpowiednich rozwiązań dla sprawnej realizacji inwestycji 41

WSPÓŁPRACA MIĘDZYŚRODOWISKOWA I Z WŁADZAMI: m.in.: Włączenie banków do systemu otoczenia beneficjenta- inwestora innowacyjnego Wspólne zespoły robocze Udział w charakterze partnera społeczno-gospodarczego w pracach dot. innowacyjności Konferencje, seminaria, szkolenia Kojarzenie partnerów

Dziękuję i życzę sukcesów! kontakt: www.zbp.pl, rrf@zbp.pl

SUPLEMENT - WYCIĄG MIĘDZYNARODOWY

Some examples of fiscal measures Universities and research foundations in Belgium benefit from a 50 % reduction in social contributions for researchers French SMEs less than 8 years old and spending more than 15 % of expenditure on R&D are exempt from social contributions for their researchers Italian firms investing in research directed towards product and process innovation benefit from a 10 % tax deduction The Dutch fiscal incentive scheme for R&D (WBSO) alleviates the wage burden for companies by reducing income tax and social contribution premiums for R&D personnel Hungary has allowed 100 % of corporate R&D expenditure to be deducted from profits before taxation for all intramural and subcontracted R&D activities where the partner is a public/non-profit research centre. /EC, 2005/

Innovation System in Finland Industry Confederation of industry Private financing VC Banks EU Commission State aid rules Regulations Framework programme Clusters Semiprivate SITRA Finnvera Indust.Invest. Science and Technology Policy Council Policy outlines Universities Research institutes Centres of Excellence Tech. transfer offices Technology/Science Parks Sectorial institutes Knowledge centres Government Ministries Legislation Regulation Standards Agencies Tekes Academy Patent office Invention office TE-centres Innovation system FI

Funding for new technology companies TE-Centre, incubator and start-up aid aid 15 %-45 % average 9,600 euros vol. 1 million euros / 2002 FII, partner investment 100-500,000 euros Seed consortium, capital loan max. 200,000 euros Finnvera, entrepreneur loan max. 85,000 euros / 80 % personal, shares as guarantee vol. 6 million euros, total 110 in 2002 Tekes, start-up loan max. 100,000 euros / 80 % unsecured vol. ~4 million euros in 2004 Tekes, VARA max. 15,000 euros / 70 % for external services Tekes, R&D funding average 130,000 euros (small comp.) funding level 25-50 % Tekes & Sitra, Liksa max. 40,000 euros / 100 % Venture Capital funding Development services for new companies (business incubators) Regional capital investment funds (Partnership funds of Finnvera and Finnish Industry Investment, FII) Market-based Finnvera’s entrepreneur loan Seed capital investment (Sitra’s Seed consortium and partner investment of FII) Start-up loan for technology companies YRKE TE-Centres’ start-up and incubator grants Liksa (Pre-seed funding for business idea development) Preparatory funding for preparing technology business and internationalisation Support-based VARA preparatory funding Tekes’ TULI Search for and develop- ment of research-based business ideas Tekes’ R&D funding Business idea Company Copyright © Tekes

Key activities of the Fraunhofer-Gesellschaft (NIEMCY) Contract Research Defense research Expansion investments Public project financing (federal, German Länder, EU, misc.) Contract financing (industry) Institutional funding 04 Proj.4