Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Marzena Mularzuk, Natalia Czajka Terapia dźwiękowa metodą Tomatisa Wyniki testu uwagi i lateralizacji słuchowej

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Aktywna postawa słuchowa nadawcy jak i odbiorcy w dużym stopniu warunkuje prawidłowy przebieg aktu komunikacyjnego Tomatis wyróżnił dwa ważne współzależne procesy: słyszenie oraz słuchanie.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Słyszenie odnosi się do prawidłowej budowy oraz fizjologii narządu słuchu, zaś słuchanie związane jest z psychiczną aktywnością człowieka. To właśnie słuchanie odpowiedzialne jest za świadome odbieranie bodźców dźwiękowych, wydobywanie z nich informacji ważnych oraz odrzucanie w danym momencie nieistotnych.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Czynniki związane z funkcją układu słuchowego umożliwiające prawidłowe słuchanie - próg słyszenia w granicach normy   Prawidłowa recepcja i percepcja dźwięków, związana ze stanem anatomicznym i funkcjonalnym układu słuchowego.

Słuchanie (proces aktywny) odgrywa fundamentalną rolę w przetwarzaniu informacji językowej zaburzenia słuchania mają wpływ na percepcję informacji przyswajanych poprzez OUN słuchanie jest przejawem chęci komunikowania się z otoczeniem słuchanie jest umiejętnością, której można się nauczyć lub ją utracić

Zaburzenia słuchania Obniżają sprawność psychofizyczną, a także jakość życia i efektywność procesów poznawczych. Nadmierne nakierowanie na rejestrację dźwięków powoduje rozkojarzenie i trudności w koncentracji, co skutecznie obniża zainteresowanie dziecka nauką, a często sprawia, że jest ono pobudzone i nieznośne

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” By dziecko mogło w pełni korzystać z procesu uczenia się, niezbędny jest prawidłowo funkcjonujący mechanizm uwagi.

Kryteria dojrzałości szkolnej Dziecko: obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach; potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach;

Słuchanie rozpoczyna się w okresie płodowym - 16 tydzień ciąży płód odbiera informacje przez skórę -20 tydzień „ pierwszy dialog” / w momencie kiedy dziecko kopnie należy ucisną na brzuch w tym miejscu, reakcje będą się powtarzały -24 tydzień - płód ma wykształcony aparat słuchowy i słyszy bicie serca i głos matki / przygotowanie do lokalizacji źródła dźwięku i postrzegania przestrzeni/

ENERGETYCZNA FUNKCJA DŹWIĘKÓW W TERAPII TOMATISA Mózg wymaga „karmienia” go bodźcami w odpowiedniej dawce i o odpowiedniej jakości, co powoduje większą stymulację kory mózgowej niż którykolwiek z pozostałych zmysłów

PLASTYCZNOŚĆ UKŁADU NERWOWEGO kora słuchowa po urodzeniu

PLASTYCZNOŚĆ UKŁADU NERWOWEGO Mózg rozwija się intensywnie do około 10 roku życia. Około 18 roku życia staje się mniej plastyczny, ale zwiększa się jego umiejętność wykorzystywania istniejących połączeń. U dorosłych centralny układ nerwowy nie jest strukturą stabilną, kontynuowane jest tworzenie nowych połączeń synaptycznych, dzięki czemu wciąż można się uczyć nowych umiejętności i pojęć

Przyczyny zaburzeń uwagi słuchowej powikłania w okresie ciąży powikłania okołoporodowe zaburzenia emocjonalne (np.: adopcja, wczesne oddzielenie od matki, trudności w rodzinie) opóźnienia rozwojowe opóźnienie rozwoju mowy nawracające infekcje uszu zaburzenia słuchu (odbiorcze, przewodzeniowe oraz centralne) uraz psychiczny lub fizyczny

Prawidłowe słuchanie umiejętność różnicowania wysokości dźwięku oraz określania kierunku zmiany wysokości dźwięku. Jeśli zaburzenia tej funkcji, to: mylenie podobnie brzmiących słów, słabe zdolności muzyczne, problemy z czytaniem (problem z przeniesieniem dźwięku na symbole i odwrotnie), słaba koncentracja uwagi   Umiejętność często zaburzona u dzieci z problemami szkolnymi, zaburzeniami koncentracji uwagi, dysleksją audiogenną, dyslalią

Prawidłowe słuchanie umiejętność koncentracji na dźwiękach pochodzących ze środowiska (przeniesienie uwagi z „wnętrza” na zewnątrz), filtrowanie pożądanej informacji i odrzucanie zakłóceń Zaburzenia tej funkcji: problemy z koncentracją uwagi, zachowaniem, pamięcią, wypełnianiem instrukcji, relacjami z innymi ludźmi

Umiejętność przetwarzania informacji obuusznie Prawidłowe słuchanie Umiejętność przetwarzania informacji obuusznie   Zaburzenia tej funkcji: zaburzone poczucie rytmu, problemy z rozumieniem, organizacją, strukturą

umiejętność lokalizacji źródła dźwięku Prawidłowe słuchanie umiejętność lokalizacji źródła dźwięku Zaburzenia tej funkcji: mylenie strony prawej i lewej, organizacja przestrzenna, problemy z czytaniem, sekwencjonowaniem

preferencja dla wysokich częstotliwości Prawidłowe słuchanie preferencja dla wysokich częstotliwości   Zaburzenia tej funkcji: złe rozumienie wypowiedzi, słabe zdolności muzyczne, problemy głosowe, zaburzenia mowy, niski poziom energii, wpływ na samopoczucie

dominacja prawego ucha Prawidłowe słuchanie dominacja prawego ucha   Zaburzenia tej funkcji: problemy z organizacją wypowiedzi w czasie, nieumiejętność śpiewania, problemy z nauką, nadmierny wpływ emocji na percepcję informacji

Dlaczego dominacja prawego ucha? większość szlaków słuchowych jest skrzyżowanych percepcja mowy oraz sygnał reakcji motorycznej jest krótszy w przypadku szlaku: prawe ucho-lewa półkula inne informacje związane z percepcją mowy dokonują się w lewej półkuli (treść) i prawej półkuli (ładunek emocjonalny)

Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji słuchowej w wypowiadaniu się: - trudności w wypowiadaniu się: mały zasób słów, niegramatyczne wypowiadanie się; - częste wady wymowy opuszczanie głosek w wyrazach, ich zamianę - przekręcanie wymowy mało znanych wyrazów; - kłopoty w wypowiedziach wynikające z trudności w rozumowaniu, wnioskowaniu i uogólnianiu na materiale werbalnym

Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji słuchowej w pisaniu: - specyficzne trudności, zwłaszcza ze słuchu; - zniekształcenia pisowni, niekiedy "zlepki liter"; - mylenie liter odpowiadających głoskom dźwiękowo-podobnym: b-p, d-t, g-k, z-s, dz-c, sz-s; - trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami, z głoskami tracącymi dźwięczność; - nieprawidłowe różnicowanie głosek / i-j / samogłosek /ą,ę / w zestawieniu z dźwiękami /on, om, en, em/;

Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji słuchowej w pisaniu: - trudności w analizie zdań na wyrazy, wyrazów na sylaby i głoski; - łączenie przyimków z rzeczownikami ("wklasie"); - opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów; - "gubienie" liter, zwłaszcza samogłosek, przestawianie ich kolejności; - przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, skreślenia i poprawki; - brak znaków interpunkcyjnych lub ich niewłaściwe stosowanie; - niski poziom prac pisemnych w porównaniu z wypowiedziami ustnymi; - trudności we wszystkich rodzajach pisania: ze słuchu, z pamięci i w przepisywaniu; - wolne tempo pisania; - ujawniające się błędy wynikające z nieprzezwyciężonych jeszcze wad wymowy

Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji słuchowej w czytaniu: - długo utrzymujące się literowanie utrudniające syntezę sylabową i wyrazową; - niewłaściwa intonacja czytanych treści; - błędy w czytaniu: przekręcenia wyrazów, pomijanie lub dodawanie innych podobnie brzmiących i zgadywanie; - trudności w zrozumieniu przeczytanej treści wynikające z błędów w czytaniu, niewłaściwego rozumienia określeń słownych; - mylenia znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu; - bardzo wolne tempo czytania, czytanie niepewne.

Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji słuchowej Inne trudności: - trudności w nauce języków obcych; - kłopoty w uczeniu się pamięciowym: wiersze, ciągi słowne: dni tygodnia, miesiące, tabliczka mnożenia; - trudności w nauce gramatyki; - brak zrozumienia dłuższych wypowiedzi słownych i poleceń nauczyciela, instrukcji; - gorsza pamięć słuchowa; - zbyt długie wykonywanie działań matematycznych w oparciu o konkrety

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” W ramach projektu „Uwaga! Sposób na sukces” uczniowie badani byli Testem uwagi i lateralizacji słuchowej, którego wynik kwalifikował do wzięcia udziału w terapii za pomocą metody Tomatisa.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Badanie obejmowało dzieci z 70 szkół /powszechne, z oddziałami integracyjnymi, specjalne/ z terenu całej Polski Do terapii zakwalifikowało się 776 , którzy zostali przyporządkowani przez swoich nauczycieli do poszczególnych kategorii zaburzeń.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” uczniowie w normie – 326, uczniowie z mózgowym porażeniem dziecięcym – 9, uczniowie z zespołem Downa – 6, uczniowie z zespołami genetycznymi – 16, uczniowie z zaburzeniami mowy – 75, uczniowie z zaburzeniami zachowania – 31, uczniowie z autyzmem – 37, dzieci z innymi zaburzeniami – 73.

PERCEPCJA PRAWOUSZNA PERCEPCJA LEWOUSZNA Uwaga słuchowa zewnętrzna III strefa dźwięków - 71% poprawy II strefa dźwięków – 64% poprawy I strefa dźwięków- 65% poprawy III strefa dźwięków – 71% poprawy II strefa dźwięków – 60% poprawy I strefa dźwięków – 64% poprawy Uwaga słuchowa wewnętrzna III strefa dźwięków – 50% poprawy II strefa dźwięków – 56% poprawy I strefa dźwięków – 75% poprawy II strefa dźwięków – 57,5% poprawy I strefa dźwięków – 73% poprawy

PERCEPCJA PRAWOUSZNA PERCEPCJA LEWOUSZNA Dyskryminacja dźwięków – 51% poprawy Lokalizacja dźwięków – 70% poprawy /przewodnictwo kostne/ Lokalizacja dźwięków – 67% poprawy

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Dzięki odpowiednio wczesnej diagnozie i właściwie przeprowadzonemu treningowi słuchowemu możliwe jest stworzenie optymalnych warunków do rozwoju słuchowego dziecka. Odpowiednio dobrane i filtrowane dźwięki stymulują ośrodki w korze mózgowej, co prowadzi do większej wydajności recepcyjnej mózgu i lepszej percepcji bodźców zewnętrznych.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Przy wykorzystaniu treningu słuchowego słuch nie ulega poprawie ,ale możemy zwiększyć lub przywrócić sprawność w zakresie percepcji dźwięku jako nośnika informacji o otaczającym świecie. Trening słuchowy daje możliwość doskonalenia funkcji procesów percepcyjnych

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Terapia modyfikując mechanizmy słuchowe warunkuje procesy poznawcze takie jak rozumienie mowy, uczenie się, pamięć, lepszą motywację do pracy, lepsze funkcjonowanie społeczne, większą otwartość komunikacyjną, indukuje zmiany osobowościowe

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Po zastosowaniu treningu słuchowego metodą Tomatisa i analizie wyników badań uzyskanych w teście uwagi i lateralizacji słuchowej stwierdza się : -poprawę wyników testu uwagi słuchowej u ponad 50% uczniów biorących udział w terapii -poprawę wyników w badanych parametrach testu o 50 % / założone odchylenie od normy +/ - 10dB/

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Istotnym osiągnięciem projektu jest poprawa wyników końcowych/odległych( 3 rok projektu) w stosunku do wyników początkowych jak i tych wykonywanych bezpośrednio po zakończeniu terapii Tomatisa.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Korzyści z odpowiednio dobranego treningu słuchowego stwarzają możliwości do pełnego, niezależnego funkcjonowanie dziecka w obszarze edukacji szkolnej i rzeczywistości społecznej i przekładają się na zintegrowany sukces w procesie nauczania.

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Nowatorskie podejście do problemu diagnozy i terapii dzieci z zaburzeniami w zakresie percepcji słuchowej, może stanowić nową przestrzeń dla zastosowania w praktyce szkolnej stymulacji dźwiękowej jako możliwości na wyrównanie szans edukacyjnych uczniów.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ INSTYTUT FIZJOLOGII I PATOLOGII SŁUCHU WARSZAWA