1 Agroturystyka – rola LGD z wykorzystaniem możliwości jakie tworzy PROW wprowadzenie do warsztatów Międzynarodowa Konferencja pod nazwąWiejski produkt turystyczny – doświadczenia i wyzwania Kielce kwietnia 2011

2 MYŚLENIE STRATEGICZNE... Każdy sposób, który służy włączeniu choć jednego człowieka do myślenia o przyszłości własnej w kontekście rozwoju lokalnego środowiska jest bezcenny! Tylko ten, kto uczestniczy w procesie programowania rozwoju, ma poczucie godności osobistej i jest potencjalnym realizatorem planu strategicznego!

3 PLANOWANIE JEST PROCESEM Planowanie jest najdoskonalszą formą edukacji ku własnemu rozwojowi w powiązaniu z lokalnym potencjałem i otoczeniem jednostki. Realizacja planu zaś – najlepszym sprawdzianem skutecznego planowania.. O co więc chodzi?

4 MĄDRZY WSPÓŁPRACUJĄ... Mądrzy (liderzy, politycy, samorządowcy, działacze itp.) starają się włączyć do procesów planowania rozwoju jak największe rzesze przedstawicieli lokalnych środowisk; To zapewnia im pozycję liderów i tworzy szanse na przywództwo. Ale...

5 NAJMĄDRZEJSI... Inspirują lokalne społeczności do myślenia strategicznego, kategoriami rozwoju całych środowisk, aby jednostkom żyło się lepiej. Nie przewodzą, organizują zbiorowości do wspólnego działania, nie rządzą, ale sprawują rządy.

6 Lokalne Partnerstwo Partnerstwa pracując z potencjalnymi odbiorcami publicznych programów: –Pomagają mieszkańcom lokalnych społeczności w korzystaniu z tych programów, wspomagają lokalne grupy w ubieganiu się o pomoc, upowszechniają informacje; –Przybliżają programy europejskie (UE) do lokalnie zidentyfikowanych celów; –Łączą różne programy i lokalne inicjatyw, dzięki temu optymalizują ich wzajemny wpływ; –Identyfikują i wykorzystują szanse do łącznia i wzmacniania efektów unijnych programów i lokalnych inicjatyw; –Szukają efektu synergii, który pozwala na maksymalizowanie wpływu różnych wysiłków i zaangażowań zgodnych z lokalnymi priorytetami; –Przekonują swoich członków do łączenia zasobów we wspólnych projektach.

7 We współpracy łatwiej zidentyfikować problem, określić cel projektu przygotować wniosek i realizować zadanie; Łącząc pomysłowość, aktywność, siły i środki partnerów we wspólnie realizowanym projekcie łatwiej przeciwdziałać zagrożeniom i pokonywać trudności; Partnerzy w trakcie realizacji zadań projektowych wymieniają wiedzę i doświadczenie – uczą się wzajemnie od siebie; Razem można zdziałać więcej, LOKALNE PARTNERSTWO

8 Mapa korzyści ze współpracy międzysektorowej

9 Cele współpracy w partnerstwie Cechą charakterystyczną partnerstwa jest fakt, iż podejmowane działania przynoszą partnerom wzajemne korzyści, których nie mogliby osiągnąć poprzez samodzielną realizację tychże działań. Partnerstwo stanowi kumulację środków, zasobów, wysiłków, wiedzy i umiejętności wszystkich zaangażowanych partnerów, dzięki czemu możliwa jest najbardziej efektywna realizacja działań i projektów. Powiązanie tych elementów zapewnia dużą skuteczność działań podejmowanych na rzecz rozwoju danej społeczności lokalnej.

10 Cele współpracy w partnerstwie Ale są także inne znaczące korzyści postrzegane poprzez pryzmat rozwoju i aktywizacji lokalnych społeczności, są to przede wszystkim: otwartość na nowe idee oraz chęć i potrzeba uruchamiania nowych działań lokalnych, umiejętność planowania społecznego, przewidywania, tworzenia wizji, włączenie liderów lokalnych do rozwiązywania problemów i aktywizacji lokalnych społeczności, zwiększenie efektywności funkcjonowania struktury władzy samorządowej oraz wzrost umiejętności i kompetencji pracowników instytucji lokalnych, wzrost motywacji i zaangażowania w instytucjach lokalnych i organizacjach społecznych, podniesienie poziomu oczekiwań społeczności lokalnych, poprawa współpracy między podmiotami gospodarczymi, instytucjami rynku pracy, organizacjami pozarządowymi oraz samorządem lokalnym.

11 Zależności zewnętrzne LGD Elementy zewnętrznego otoczenia w jakimś sensie (części) są też składnikami otoczenia wewnętrznego. LGD jest w szczególnym układzie zależności zewnętrznych wynikających z przepisów PROW, ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków EFRROW z dnia 7 marca 2007 r. z późniejszymi zmianami i rozporządzeń wykonawczych. Zależności wyznacza przede wszystkim umowa ramowa LGD z SW. Zależności wynikają w jakimś sensie z uchwał Rad Gmin. Zależności wynikają z innych przepisów i umów…

12 Zależności zewnętrzne LGD To co jest ważne dla LGD a istnieje na zewnątrz to system komunikacji z LGD i komunikacji LGD z otoczeniem zewnętrznym. Oznacza to, że LGD spełnia istotną funkcję – ośrodka kreującego porozumienie centrali ze środowiskami lokalnymi. Najważniejsze są relacje LGD z potencjalnymi wnioskodawcami a następnie beneficjentami – zależności te wyznaczają zasady naliczania kosztów funkcjonowania LGD (tak zwana skuteczność wdrażania działań PROW lub skuteczność realizacji projektów wspomaganych ze środków będących w dyspozycji LGD).

13 Cele współpracy Z punktu widzenia roli LGD jako instytucji uczestniczącej we wdrażaniu PROW współpraca koncentruje się na osiąganiu celów lokalnej strategii rozwoju. Zasadniczym celem współpracy jest skoncentrowanie wysiłków na działaniach służących realizacji przedsięwzięć opisanych w lokalnej strategii rozwoju, co z kolei powinno prowadzić do realizacji celów LSR i misji LGD. Współpraca w partnerstwie jest normą, wartością i celem organizacji, jest składową kultury organizacji, dlatego w podejściu Leader jest taka ważna. Współpraca jest podstawą eliminacji zagrożeń i źródeł konfliktów. 13

14 Bariery współpracy Nierówność podmiotów. Nierówny dostęp do informacji. Nieskuteczny system komunikacji. Niejasne reguły postępowania. Złe zarządzanie. Słaba motywacja do działania. Poczucie niesprawiedliwości. Nie możność realizacji indywidualnych celów. Rywalizacja. Inne, jakie? 14

15 Bez współpracy nie ma sukcesu Sukces lokalnej grupy działania będzie miał miejsce wówczas, gdy cele lokalnej strategii zostaną osiągnięte!!! Jak do tego dążyć, jak postępować aby sukces osiągnąć? Podstawą każdego sukcesu jest współpraca, zatem również w przypadku zarządzania realizacją LSR współpraca będzie wyznaczać poziom szansy na sukces. Nawet najlepiej zaplanowana współpraca nie ma szans gdy nie ma woli ludzi do tej współpracy. Współpracy nie można się nauczyć – współpracę trzeba tworzyć!!! 15

16 Wyniki mini sondażu Wiedza, którą się posługuję może być obarczona subiektywnym i opartym na intuicji punktem widzenia, aby przynajmniej w części zobiektywizować oceny i poglądy przeprowadziłem mini sondaż. Celem było uzyskanie odpowiedzi na zasadnicze pytania jakie zostały postawione w zapisanym celu naszych warsztatów: poszukiwanie skutecznych sposobów budowania współpracy pomiędzy lokalnymi grupami działania (LGD) a organizacjami turystycznymi i stowarzyszeniami agroturystycznymi poprzez kreację i zarządzanie Zintegrowanym, Sieciowym Produktem Turystyki Wiejskiej.

17 Wyniki mini sondażu Ankieta została rozesłana do wszystkich lokalnych grup działania; Spośród 336 odpowiedziało 41 LGD co stanowi 12,2%; Takie badanie nie jest to ani reprezentatywne ani nie może być rozstrzygające w kwestiach zasadniczych ale może stanowić materiał, inspiracje do refleksji; Przedstawię wyniki sondażu i postaram się je komentować w oparciu o własne doświadczenia i wiedzę na temat funkcjonowania LGD i relacji z podmiotami turystyki wiejskiej; Liczę, że w dyskusji i w trakcie pracy warsztatowej odniesiecie się do wyników sondażu i sformułowanych przeze mnie kwestii.

18 Wyniki mini sondażu Spośród 41 LGD tylko w 4 t.j. 9,7% członkami jest 5 stowarzyszeń agroturystycznych (wiejskich kwaterodawców), w tym w jednej LGD członkami są 2 stowarzyszenia; Natomiast Lokalna Organizacja Turystyczna jest członkiem w przypadku 3 LGD t.j. 7,3%; Łącznie w 29 LGD członkami jest 133 właścicieli gospodarstw agroturystycznych, czyli w 12 nie ma właścicieli gospodarstw agroturystycznych wśród członków; W 16 LGD właściciele gospodarstw agroturystycznych zasiadają we władzach, czyli w 25 przypadkach we władzach LGD nie ma właściciela gospodarstwa agroturystycznego.

19 Wyniki mini sondażu Liczba właścicieli gospodarstw agroturystycznych w poszczególnych LGD jest bardzo zróżnicowana: –w jednej LGD zidentyfikowano następujące liczby właścicieli gospodarstw agroturystycznych : 5; 7; 8; 11; 12; 16; 27, –w dwóch LGD zidentyfikowano po 6 właścicieli gospodarstw agroturystycznych, –w czterech LGD zidentyfikowano po 3 właścicieli gospodarstw agroturystycznych, –w siedmiu LGD zidentyfikowano po 2 właścicieli gospodarstw agroturystycznych, –w dziewięciu LGD zidentyfikowano po 1 właścicielu gospodarstwa agroturystycznego.

20 Wyniki mini sondażu Właściciele gospodarstw agroturystycznych pełnią funkcje we władzach LGD: –Członkami organu decyzyjnego jest 14, w tym 1 pełni funkcje Przewodniczącego; –Członkami Zarządu jest 7, w tym 1 pełni funkcję Prezesa, 1 Wiceprezesa i 1 Skarbnika; –Członkami Komisji Rewizyjnej jest 6; Zważywszy na fakt, że w lokalnych strategiach rozwoju, wśród celów dominują te, związane z rozwojem turystyki na obszarach wiejskich można postawić pytanie: Czy LGD na etapie budowania partnerstwa i tworzenia LSR potrafiły zainteresować i pozyskać do wspólnej pracy odpowiednie osoby i podmioty z branży turystycznej i okołoturystycznej?

21 Wyniki mini sondażu Na pytanie o współpracę LGD ze stowarzyszeniami agroturystycznymi i lokalnymi organizacjami turystycznymi uzyskałem następującą wiedzę: Tylko 7 spośród 41 LGD zadeklarowało, że współpracuje ze stowarzyszeniem agroturystycznym (t.j. 17,1%); –Współpraca ogranicza się do: działań promocyjnych (wspólne wyjazdy na targi, jarmarki, wystawy, współorganizacja imprez itp.), Współpracy przy organizacji szkoleń dla rolników zamierzających podjąć działalność agroturystyczną, Współpraca przy organizacji wyjazdów studyjnych.

22 Wyniki mini sondażu Natomiast 6 LGD zadeklarowało, że współpracuje z lokalną organizacją turystyczną (t.j. 14,6%). –Współpraca polega na: Wzajemnym udziale przedstawicieli w konferencjach, spotkaniach, Udział w imprezach promocyjnych, Wspólne tworzenie bazy adresowej podmiotów świadczących usługi turystyczne na obszarze, Współpracy przy organizacji szkoleń, W trzech przypadkach odpowiedź wskazuje na intencję współpracy niż konkretne działania.

23 Wyniki mini sondażu Wyrazem współpracy, czy zaledwie intencji współpracy ze strony LGD z podmiotami turystyki wiejskiej są informacje i linki na stronach internetowych. –Opisy atrakcji turystycznych znajdują się na www. 24 LGD, –Adresy gospodarstw agroturystycznych na 19, –Innych obiektów świadczących usługi turystyczne na 14, –Linki do stron gospodarstw agroturystycznych na 10, –Linki do stron internetowych stowarzyszeń agroturystycznych na 2, –oraz analogicznie, na 2 linki do stron internetowych lokalnych organizacji turystycznych.

24 Wyniki mini sondażu Powyższe informacje pomimo, że nie są reprezentatywne wobec wszystkich lokalnych grup działania, pokazują jakim znaczącym problemem jest zidentyfikowanie wspólnoty celów i interesów osób i różnych podmiotów funkcjonujących we wspólnym obszarze tematycznym jakim jest rozwój turystyki na wsi. Rolę barier w tym zakresie mogą grać takie kwestie jak: –brak informacji i wiedzy o tym co kto robi, jakie ma cele, zamiary i interesy, –niechęć do współpracy wynikającą z ambicji liderów organizacji i podmiotów gospodarczych, jak również samorządów, –kwestie finansowe, kto ma więcej środków, kto decyduje o ich dystrybucji, ma poczucie przewagi i odwrotnie.

25 Wyniki mini sondażu LGD wdrażając LSR ma wpływ na dystrybucję pomocy w ramach PROW Dla rozpoznania, jak LGD radzi sobie ze wspieraniem gospodarstw agroturystycznych, zapytałem o liczbę złożonych wniosków i wybranych do finansowania operacji typu Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej i Małe projekty: –W przypadku operacji typu Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej wnioski złożyło 20 właścicieli gospodarstw agroturystycznych spośród których 18 zostało wybranych do finansowania, przez 15 LGD, –W przypadku operacji typu Małe projekty wnioski złożyło 58 właścicieli gospodarstw agroturystycznych spośród których 37 zostało wybranych do finansowania, przez 21 LGD.

26 Wyniki mini sondażu Kolejnym elementem działalności LGD wskazującym na podejmowanie współpracy z właścicielami gospodarstw agroturystycznych są działania z zakresu szkoleń i publikacji, a także o innym charakterze (te określały LGD samodzielnie); –32 LGD deklarują, że organizowały szkolenia adresowane do właścicieli gospodarstw agroturystycznych, –21 LGD deklaruje, że łamu wydawnictw (głównie promocyjnych) udostępniło rolnikom do zareklamowania świadczonych przez nich usług agroturystycznych, –18 LGD zadeklarowało, że podejmowało inne działania adresowane do właścicieli gospodarstw agroturystycznych.

27 Wyniki mini sondażu Współpraca z właścicielami gospodarstw agroturystycznych jest nie tylko zauważana ale jak wynika z udzielonych odpowiedzi zajmuje dość ważne miejsce w pracy LGD. Rolnicy prowadzący gospodarstwa z ofertą agroturystyczną stanowią istotną grupę wśród wnioskodawców o przyznanie pomocy na realizację operacji typu Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, a także jedną z grup zawodowych wpływających na jakość życia na obszarach wiejskich, która aplikuje o pomoc w ramach działania Wdrażanie LSR w zakresie operacji typu Małe projekty. Skuteczność aplikowania na poziomie LGD jest znacznie większa w przypadku operacji typu Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej niż Małe projekty.

28 Wyniki mini sondażu Znacząca jest aktywność LGD w zakresie prowadzenia działalności szkoleniowej i wydawniczej (promocyjnej) adresowanej do właścicieli gospodarstw agroturystycznych. Te formy aktywności, zapewne nie pozostają bez wpływu na liczbę składanych wniosków o przyznanie pomocy na realizację operacji z zakresu Różnicowania… i Małych projektów. Niestety, na tym etapie nie można jednoznacznie ocenić jaka jest jakość wniosków, ani też w jakim zakresie rolnicy prowadzący gospodarstwa rolne z ofertą agroturystyczną będą wpływać na realizację celów LSR.

29 Konkluzja Rola LGD w rozwoju obszarów wiejskich poprzez turystykę będzie rosła w miarę jak współpraca ludzi i podmiotów zainteresowanych turystyką będzie nabierała cech autentycznego partnerstwa. Dla rozwoju wsi i wykorzystania walorów wiejskości w produktach turystyki wiejskiej znaczenie będzie miało zrozumienie wartości współpracy przez wszystkie zainteresowane strony.

30 Dziękuję za uwagę dr Leszek Leśniak CDR O/Kraków tel