LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA ZIELONE MOSTY NARWI SERDECZNIE WITA NA SPOTKANIU AKTYWIZACYJNO-SZKOLENIOWYM Z ZAKRESU WDRAŻANIA LSR ZATORY 26 KWIECIEŃ 2012 1

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Prezentacja opracowana dla potrzeb spotkań aktywizacyjno-szkoleniowych organizowanych przez LGD Zielone Mosty Narwi z siedzibą w Pokrzywnicy Umowa współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

PLAN WYKŁADÓW: Przedstawienie ogólnych założeń osi 4 Leader. Przedstawienie celów strategicznych i szczegółowych Lokalnej Strategii Rozwoju w rozbiciu na następujące przedsięwzięcia: Mieszkańcy świadomi znaczenia rolnictwa ekologicznego oraz bioróżnorodności dla zdrowia i przyrody; Lokalne przetwórstwo produktów lokalnego rolnictwa, szczególnie tradycyjnego, ekologicznego, z bioróżnorodności rolniczej; Promocja lokalnych produktów żywnościowych, baza żywieniowa oparta na lokalnym produkcie;

PLAN WYKŁADÓW: Baza turystyczna i agroturystyczna; Zorganizowana oferta zajęć dla młodszego i starszego pokolenia łącząca naturę i kulturę; Zielone technologie w przedsiębiorstwach i instytucjach publicznych: Energie odnawialne, racjonalna gospodarka odpadami; Powszechny dostęp do usług poprawiających jakość życia;

PLAN WYKŁADÓW: 3. Omówienie 4 działań w ramach osi 4 Leader, na które LGD prowadzi nabory w ramach realizacji LSR: „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, „Odnowa i rozwój wsi”, „Małe projekty”, 4. Dobre praktyki w ramach osi 4 Leader z obszaru LGD Zielone Mosty Narwi.

Cele osi 4 PROW 2007-2013 1. Budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców. 2. Powstawanie nowych miejsc pracy. 3. Lepsze zarządzanie lokalnymi zasobami i ich waloryzacja.

DLACZEGO POWSTAŁY LOKALNE GRUPY DZIAŁANIA (LGD) Specjalny rodzaj stowarzyszenia, na zasadach partnerstwa publiczno-społecznego (samorządy, mieszkańcy, lokalne organizacje, przedsiębiorcy) Tylko stowarzyszenia zarejestrowane jako LGD mogą wnioskować o dodatkowe środki Osi 4 z PROW 2007-2013 (LEADER) na projekty realizowane przez instytucje, przedsiębiorstwa i mieszkańców z terenu realizacji LSR

DLACZEGO POWSTAŁY LOKALNE GRUPY DZIAŁANIA (LGD) Stowarzyszenie założono w czerwcu 2006r z zachowaniem trójsektorowości członków Zarejestrowane w KRS we wrześniu 2006 Członkowie z terenu 3 gmin Od jesieni 2008 teren 9 gmin, w tym gminy jako osoby prawne z sektora publicznego Podpisanie Umowy jako LGD z UM 2 czerwca 2009 Realizacja 1 lipca 2009 - 30 czerwca 2015

OBSZAR REALIZACJI LSR

ZASADY W LOKALNYCH GRUPACH DZIAŁANIA Członkiem fizycznym może zostać prawie każdy. Wniosek składa się do zarządu. Walne Zebranie Członków wybiera Zarząd i Radę na określonych zasadach 9 gmin- członkowie prawni Zarząd 5 osobowy podejmuje decyzje strategiczne, reprezentuje LGD, zwołuje walne zgromadzenie członków Biuro - 3 pracowników -Dyrektor, pracownik do spraw realizacji strategii, pracownik administracyjno – finansowy Rada 10 osobowa- reprezentanci z każdej gminy + 1 osoba. Rada zajmuje się wyłącznie oceną wniosków składanych przez mieszkańców, tworzy listy rankingowe, przekazuje wnioski zgodne ze strategią do ARiMR/UM

LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA (LGD) LGD posiada środki z programu LEADER (jeżeli nie ma LGD na danym terenie, środków nie ma). Środki te NIE PRZECHODZĄ przez konto LGD. Są to refundacje Dzięki LGD Zielone Mosty Narwi, pomimo wyczerpania środków ogólnych w ARiMR można otrzymać dofinansowanie na : różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw jedynie dzięki LGD na małe projekty oraz dodatkowe na odnowę i rozwój wsi

CEL STRATEGICZNY 1: Zielone Mosty Narwi rejonem rolnictwa ekologicznego i ostoją bioróżnorodności rolniczej: Cel 1.1. Ekologiczne i bio-różnorodne rolnictwo promowane i wspierane Cel 1.2 Wysokiej jakości przetwórstwo i produkt lokalny Przedsięwzięcia 1.A Wsparcie działalności małych gospodarstw poprzez rozwój usług okołorolniczych 1.B Mieszkańcy świadomi znaczenia rolnictwa ekologicznego i bioróżnorodności dla zdrowia, przyrody i bezpieczeństwa 1.C Lokalne przetwórstwo produktów lokalnego rolnictwa, szczególnie tradycyjnego, ekologicznego, z bioróżnorodności rolniczej 1.D. Promocja lokalnych produktów żywnościowych, solidarne społeczeństwo wokół lokalnego produktu 1.E Baza żywieniowa oparta na lokalnym produkcie

Zielone Mosty Narwi obszarem ekoturystycznym CEL STRATEGICZNY 2: Zielone Mosty Narwi obszarem ekoturystycznym Cel 2.1. Baza noclegowa i infrastruktura przyjazne ekoturystom Cel 2.2 Waloryzacja obszarów przyrodniczych, dziedzictwa kulturowego Przedsięwzięcia 2.A Baza turystyczna i agroturystyczna o wysokich standardach ekologicznych, wspólnie ustalanych i promowanych 2.B Zorganizowana oferta zajęć ekoturystycznych łączących naturę i kulturę, korzyści dla lokalnych społeczności i niski stopień zanieczyszczeń 2.C Lokalny folklor, tradycje, ginące zawody wciąż żywe 2.D Czyste rzeki atrakcją dla mieszkańców i turystów 2.E Wzorcowa gospodarka odpadami dumą mieszkańców i letników 2.F Tradycyjna architektura dziedzictwem kultury materialnej

Zielone Mosty Narwi łączą tradycję z przyszłością CEL STRATEGICZNY 3: Zielone Mosty Narwi łączą tradycję z przyszłością Cel 3.1. Zielone Mosty Narwi przyjaznym miejscem życia dla wszystkich pokoleń Cel 3.2 Nowoczesne i zielone technologie dostępne dla wszystkich Przedsięwzięcia 3.A Aktywni Seniorzy - stworzenie miejsc, usług i zajęć dla aktywizacji seniorów 3.B Wykształcona i zdrowa młodzież - inteligentne rozrywki i szeroka oferta zajęć sportowych dla młodych ludzi 3.C Bezpieczne dzieci - organizacja zajęć i usług dla dzieci i rodzin 3.D Zintegrowana społeczność - imprezy kulturalne i sportowe promujące integrację międzypokoleniową, integrację mieszkańców i letników, współpracę międzysektorową i współpracę gmin. 3.E Powszechny dostęp do usług poprawiających jakość życia, w tym szczególnie internetu 3.F Zielone technologie w przedsiębiorstwach i instytucjach publicznych: energie odnawialne, oczyszczalnie przydomowe 3.G Zielona i przyjazna przestrzeń publiczna, miejsca spotkań, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb młodszego i starszego pokolenia

Zalety rolnictwa ekologicznego: niższe koszty produkcji zdrowa żywność, - popyt na produkty ekologiczne, - wyższe ceny żywności ekologicznej, - dłuższy okres użytkowania zwierząt, - wysoka zdrowotność zwierząt, - wierność plonowania w produkcji roślinnej, ochrona środowiska. bezpieczeństwo żywności i konsumenta Możliwość otrzymania dodatkowych dopłat z programu rolnośrodowiskowego

W rolnictwie ekologicznym nie wolno stosować: pasz przemysłowych, GMO – organizmów genetycznie modyfikowanych, zapraw nasiennych, syntetycznych środków ochrony roślin, - nawozów sztucznych, - sztucznych koncentratów,

W rolnictwie ekologicznym wolno stosować: - środki ochrony roślin zakwalifikowane do stosowania w rolnictwie ekologicznym w Polsce (wykaz środków można uzyskać w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu lub na stronie www.iop.poznan.pl/organizacja), - nawozy i środki poprawiające właściwości gleby w rolnictwie ekologicznym (wykaz nawozów i środków można uzyskać w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach lub na stronie www.iung.pulawy.pl),

W celu rozpoczęcia produkcji ekologicznej należy 1. Wybrać jednostkę certyfikującą (spośród mających upoważnienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi). Zgłosić chęć przejścia na produkcję metodami ekologicznymi 3. Wnieść do jednostki certyfikującej stosowną opłatę za kontrolę gospodarstwa.

Rolnik musi posiadać 1. Nadany numer identyfikacyjny. 2. Łączną powierzchnię posiadanych działek rolnych- co najmniej 1 ha. 3. Przestrzegać podstawowych wymogów w gospodarstwie rolnym.

Rolnik 4. Realizuje 5-letnie zobowiązanie rolnośrodowiskowe, zgodnie z wcześniej opracowanym, wraz z doradcą rolnośrodowiskowym, planem działalności rolnośrodowiskowej. Spełnia warunki przyznania płatności rolnośrodowiskowej w ramach określonych pakietów lub ich wariantów. Co roku w terminie 15 marca – 15 maja złoży do BP ARiMR kontynuacyjny wniosek rolnośrodowiskowy.

Produkcja marginalna, lokalna produktów pochodzenia zwierzęcego Podstawa prawna: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. Nr 5 poz. 36 z dnia 8 czerwca 2004 r.)

Asortyment i wielkość produkcji zwierzęcej Wielkość produkcji nie przekracza dla: a)  rozbioru mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego lub surowych wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego - 3,5 tony tygodniowo, b)  rozbioru mięsa drobiowego lub zajęczaków lub wyrobów mięsnych lub mięsa mielonego - 1,5 tony tygodniowo, c)  produktów mięsnych - 4,5 tony tygodniowo, d)  rozbioru mięsa zwierząt dzikich hodowlanych - 0,8 tony miesięcznie,

Asortyment i wielkość produkcji Wielkość produkcji nie przekracza dla: e)  rozbioru mięsa pozyskanego ze zwierząt łownych, w ilości nieprzekraczającej 30 % liczby zwierząt łownych zaplanowanych do odstrzału w obwodzie łowieckim, f)   produkcję i sprzedaż porcjowanych, odskórzonych produktów rybołówstwa – 0,5 tony tygodniowo, g)  produktów mlecznych - tony tygodniowo

Warunki uboju 1. W rzeźni muszą być ubite zwierzęta do pozyskiwania: - świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego oraz końskiego. 2. W rzeźni lub w gospodarstwie muszą być ubite zwierzęta do pozyskiwania: - świeżego mięsa drobiowego lub zajęczaków oraz zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka.

Wymogi weterynaryjne 1. Świeże mięso świń domowych, dzików, zwierząt jednokopytnych oraz nutrii, musi zostać poddane badaniu na włośnie. 2. Ubita zwierzyna dzika musi być poddana oględzinom przez osobę przeszkoloną i zbadana przez lekarza weterynarii. 3. Mleko surowe powinno być pozyskiwane z zachowaniem higieny. 4. Stado krów wolne od brucelozy i gruźlicy

Wymogi weterynaryjne 5. Ryby powinny być wypatroszone jak tylko można najszybciej i przechowywane na lodzie lub mrożone lub przetworzone. 6. Ryby powinny być zbadane na obecność pasożytów 7. Podmioty zamierzające prowadzić działalność marginalną, lokalną i ograniczoną powiadamiają powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce planowanej produkcji , co najmniej na 30 dni przed dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności.

Sprzedaż bezpośrednia produktów pochodzenia zwierzęcego Podstawa prawna ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. nr 5 poz. 38 z dnia 12 stycznia 2007 r.)

Gdzie można prowadzić sprzedaż bezpośrednią Konsumentowi końcowemu w miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej, w tym znajdujących się na terenie gospodarstw rolnych. Konsumentowi końcowemu na targowiskach. 3. Do podmiotów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego.

Wielkość sprzedaży bezpośredniej produktów zwierzęcych: Do 50 sztuk tygodniowo - dla tuszek indyków lub gęsi. 2.  Do 200 sztuk tygodniowo - dla tuszek innych gatunków drobiu. 3.  Do 100 sztuk tygodniowo - dla tuszek zajęczaków. 4.  Do 1000 litrów tygodniowo - dla mleka surowego. 5.  Do 500 litrów tygodniowo - dla surowej śmietany. 6.  Od 350 do 2450 sztuk tygodniowo - dla jaj konsumpcyjnych.

Warunki sprzedaży bezpośredniej Sprzedażą bezpośrednią mogą być objęte wyłącznie produkty własne, wyprodukowane przez podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. 2. Podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej powiadamiają powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce planowanej produkcji o zakresie i wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, co najmniej na 30 dni przed dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności.

Sprzedaż bezpośrednia produktów roślinnych Podstawa prawna ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych

Dostawy bezpośrednie środków spożywczych Dostawy bezpośrednie mogą obejmować produkty produkcji pierwotnej pochodzenia roślinnego, takie jak: zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby uprawne, pochodzące wyłącznie z własnych upraw oraz osobiście zbierane zioła i runo leśne. Dostawy bezpośrednie obejmują również środki spożywcze pochodzące z produktów lub surowców, o których mowa wyżej, w postaci kiszonej lub suszonej.

Dostawy bezpośrednie środków spożywczych 3. Dostawy bezpośrednie środków spożywczych, o których mowa wyżej, są realizowane bezpośrednio przez producentów produkcji pierwotnej, którzy dostarczają małe ilości środków spożywczych do konsumentów finalnych lub do zakładów detalicznych zaopatrujących konsumentów finalnych.

Wielkość dostaw bezpośrednich produktów roślinnych Dostawy bezpośrednie nie mogą przekroczyć wielkości plonów, w skali roku, poszczególnych surowców uzyskanych przez producentów produkcji pierwotnej z gospodarstw rolnych, których są oni właścicielami lub użytkownikami na podstawie innych niż własność tytułów prawnych użytkowania gruntów rolnych. 2. Dostawy bezpośrednie nie mogą przekraczać ilości surowców pochodzących z dokonywanych osobiście zbiorów ziół i runa leśnego osoby dostarczającej środki spożywcze w ramach dostaw bezpośrednich.

Zakres terytorialny dostaw bezpośrednich Działalność w ramach dostaw bezpośrednich może być prowadzona na terenie województwa, w którym prowadzona jest produkcja pierwotna, lub na terenie województw przyległych.

Obowiązek sanitarny Jeżeli działalność w ramach dostaw bezpośrednich jest prowadzona na terenie kilku powiatów, państwowy powiatowy inspektor sanitarny właściwy dla miejsca prowadzenia produkcji pierwotnej powiadamia państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych właściwych ze względu na prowadzenie dostaw bezpośrednich o wpisie do rejestru działalności w zakresie dostaw bezpośrednich.

Agroturystyka Agroturystyka to świadczenie usług turystycznych w gospodarstwie rolnym osobom przebywającym na wypoczynku, w oparciu o zabudowania, grunty i inne zasoby tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszenia podstawowej funkcji, czyli zachowania zdolności do produkcji rolnej. Budynki i obszary o zmienionej trwale funkcji nie mogą być uznane za część gospodarstwa rolnego.

Cechy charakterystyczne agroturystyki Wiejski charakter obiektu. Wiejski/regionalny wystrój wnętrz. Żywność tradycyjnie produkowana i przetwarzana w gospodarstwie. 4. Tradycyjna/regionalna kuchnia. 5. Kultywowanie tradycji i obrzędów w gospodarstwie i środowisku wiejskim.

Znaczenie rozwoju turystyki na terenach wiejskich 1. Wzrost możliwości zatrudnienia i zmniejszanie uzależnienia od dochodów z rolnictwa. 2. Zwiększenie zbytu, zwłaszcza bezpośredniego, na niektóre produkty rolne przyczyniające się do utrzymania istniejącej produkcji, rozszerzenia asortymentu i przetwórstwa produktów rolnych oraz podniesienia jakości oferowanych towarów; 3. Zapewnienia wykorzystania tradycyjnych zabudowań chłopskich.

Znaczenie rozwoju turystyki na terenach wiejskich Ocalenia wielu zabytków wiejskiej architektury od zniszczenia. 5. Poprawa lokalnej infrastruktury (zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, drogi, transport publiczny, trasy wycieczkowe itp.) przyczyniające się w konsekwencji do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich.

Znaczenie rozwoju turystyki na terenach wiejskich Pobudzenia lokalnego patriotyzmu dzięki uznaniu przez osoby z zewnątrz tradycyjnych wartości kulturowych wsi, zwiększenie troski społeczności wiejskich o lokalną architekturę, pamiątki kultury materialnej, rzemiosło, sztukę kulinarną, czystość i estetykę wsi. 7. Rozwój osobowy mieszkańców wsi poprzez bezpośrednie kontakty z osobami reprezentującymi odmienny styl życia oraz konieczność dostosowania się do nowych zadań związanych z obsługą turystów i wynikające stąd podnoszenie kwalifikacji i zdobywanie nowych doświadczeń.

Obowiązki właściciela gospodarstwa agroturystycznego Funkcjonalne urządzenie kuchni i jadalni. 2, Zgłoszenie do Powiatowej Inspekcji Sanitarnej. Aktualne zaświadczenie o stanie zdrowia. Zaświadczenie o jakości wody. Przechowywanie próbek żywnościowych. Prowadzenie odpowiedniej dokumentacji. 7. Ciągłe doskonalenie wiedzy i umiejętności.

Zwolnienie od podatku dochodowego 1. Wynajmowane pokoje znajdują się w budynkach mieszkalnych. 2. Budynki mieszkalne należą do gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o podatku rolnym. 3. Budynki mieszkalne, w których wynajmowane są pokoje muszą być położone na terenach wiejskich, to znaczy poza granicami administracyjnymi miast. 4. Pokoje wynajmowane są osobom przebywającym na wypoczynku (zwolnienie nie dotyczy wynajmowania pokoi na stałe, podnajmowania )

Zwolnienie od podatku dochodowego Liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5 (do tej liczby wlicza się jedynie pokoje oddawane do wyłącznej dyspozycji gości, bez jadalni, bawialni, kuchni itp.) 5. Zwolnienie obejmuje też dochody uzyskane z tytułu wyżywienia gości mieszkających w wynajmowanych pokojach.

Obowiązki rolnika prowadzącego działalność agroturystyczną Prowadzić czynne gospodarstwo rolne. 2. Udostępniać budynki gospodarstwa spełniające wymogi w zakresie bezpieczeństwa, funkcjonalności i estetyki. 3. Posiadać pełne ubezpieczenie w KRUS lub ZUS. 4. Posiadać ubezpieczenie OC (rolnika, budynków, pojazdów) oraz dodatkowe ubezpieczenia gości. 5. Opłacać podatek rolny.

Obowiązki rolnika prowadzącego działalność agroturystyczną 6. Spełniać wymagania w zakresie bezpieczeństwa żywności. Zgłosić gospodarstwo do ewidencji innych obiektów hotelarskich w gminie. Zgłosić bazę żywieniową do Powiatowej Inspekcji Sanitarnej. 9. Doskonalić swoją wiedzę, być otwartym na współpracę z ludźmi.

Zorganizowana oferta zajęć turystycznych Wycieczki krajoznawcze po okolicy. Przejażdżki bryczką lub wozem konnym. Spływy Rajdy rowerowe. Kuligi. Ogniska. Imprezy lokalne

TEREN LGD PRZYJAZNYM MIEJSCEM DO ŻYCIA DLA WSZYSTKICH POKOLEŃ stworzenie miejsc spotkań dla seniorów oferta regularnych zajęć dla seniorów (np. gimnastyka, nauka języka itp.) zajęcia międzypokoleniowe, czyli przekazujemy wiedzę i doświadczenie młodszym wyposażenie obiektów sportowych oferta zajęć pozaszkolnych. wydarzenia integrujące dla młodzieży (festiwale, turnieje, imprezy) wycieczki i warsztaty o tematyce historycznej, przyrodniczej festyny wyposażenie świetlic bezpieczne place zabaw zapewnienie taniego/bezpłatnego dostępu do Internetu dla każdego mieszkańca szkolenia z obsługi komputera itp..

Zielone technologie Kolektory słoneczne. Małe elektrownie wiatrowe i wodne. Biogazownie. Produkty energetyczne z biomasy.

Racjonalna gospodarka odpadami Przydomowe oczyszczalnie ścieków. Pryzmy kompostowe. Segregacja odpadów komunalnych. Oddawanie do punktów zbiórki zużytego sprzętu AGD, RTV, świetlówek, żarówek. Oddawanie do punktów zbiórki zużytych olejów, folii, opon, akumulatorów. 6. Edukacja związana z tematem

TEREN LGD PRZYJAZNYM MIEJSCEM DO ŻYCIA Nowe miejsca pracy związane z usługami dla mieszkańców Ożywienie gospodarcze ( podatki, praca, poprawa jakości życia) Miejsca pracy powodują wzrost dochodu ,wiążą mieszkańców z terenem, hamują odpływ ludzi z terenu powodujący zastój społeczny, kulturalny i gospodarczy (obecnie coraz mniej dzieci w szkołach)

RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowalnych operacji. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym, w okresie realizacji programu, nie może przekroczyć: 1) 100 tys. zł. na jednego beneficjenta jeżeli beneficjent realizuje wyłącznie operację niedotyczącą wytwarzania biogazu rolniczego lub energii elektrycznej z biogazu rolniczego, 2) 500 tyś zł na jednego beneficjenta jeżeli beneficjent realizuje wyłącznie operację dotyczące wytwarzania biogazu rolniczego lub energii elektrycznej z biogazu rolniczego. 52

RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ Refundacji podlegają koszty kwalifikowane w wysokości poniesionej przez beneficjenta, nie więcej jednak niż: 50% kosztów kwalifikowalnych

KTO może złożyć wniosek rolnik, małżonek rolnika lub domownik w rozumieniu przepisów ustawy KRUS Spełnia następujące kryteria dostępu: obywatel UE, pełnoletni, ale poniżej 60 roku życia, nie podlega wykluczeniu na podstawie przepisów , jest nieprzerwanie ubezpieczony w pełnym zakresie na podstawie przepisów o KRUS przez okres ostatnich 12 miesięcy, nie pobiera renty strukturalnej z PROW, nie będzie realizował operacji jako wspólnik spółki cywilnej, uzyskał płatności do gruntów rolnych za rok poprzedni

Beneficjent – kryteria dostępu Zamieszkuje na terenie realizacji LSR w gminie wiejskiej, gminie miejsko-wiejskiej, gdzie wyłączone są miasta powyżej 20.000 mieszkańców (nie dotyczy)

Refundacja przyznawana jest na operacje: uzasadnione ekonomicznie, nie jest finansowana z innych środków publicznych, w tym kredytów preferencyjnych -obejmująca wyłącznie inwestycje związane z podjęciem lub prowadzeniem działalności nierolniczej określonej w załączniku rozporządzenia z dn. 6 maja 2008 r.

Refundacja przyznawana jest na operacje wytwarzania produktów energetycznych z biomasy, wynajem pokoi oraz sprzedaży posiłków domowych lub świadczenia innych usług związanych z pobytem turystów w gospodarstwie.

Refundacja kosztów kwalifikowalnych operacji: a) budowy budynków niemieszkalnych, - przebudowy, remontem , - zakupu instalacji, -kosztów rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych z rozbiórki, b) nadbudowy istniejących budynków mieszkalnych , - przebudowy remontu połączonego z: modernizacją zakupem instalacji , - kosztami rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych z rozbiórki.

Pomoc w postaci refundacji kosztów kwalifikowalnych operacji: Związanych z: - zagospodarowaniem terenu, zakupem maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia i sprzętu, zakupem sprzętu komputerowego i oprogramowania służących operacji.

Pomoc w postaci refundacji kosztów kwalifikowalnych operacji: Związanych z: - zakupem środków transportu ,bez samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób zakupem samochodów, naczep, przyczep Koszty nie mogą przekroczyć trzykrotności pozostałych inwestycji jeśli działalnością jest wyłącznie świadczenie usług transportowych i równowartości pozostałych inwestycji jeśli działalność jest inna, niż świadczenie usług transportowych).

Pomoc w postaci refundacji kosztów kwalifikowalnych operacji: Związanych z: - zapłatą kosztów rat leasingowych - nieprzekraczających ceny netto nabycia rzeczy, - przeniesieniem własności najpóźniej do dnia złożenia wniosku o płatność ostateczną.

Pomoc w postaci refundacji kosztów kwalifikowalnych operacji: Związanych z: transportem do miejsca realizacji: materiałów, maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia, sprzętu objętego operacją montażem materiałów, maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia, sprzętu objętego operacją

Pomoc w postaci refundacji kosztów kwalifikowalnych operacji: Dotyczących kosztów ogólnych do 10% operacji: przygotowania dokumentacji, kosztorysy, projekty architektoniczne i budowlane, ocen i raportów oddziaływania na środowisko, dokumentacji geologicznej lub hydrologicznej, wypisów , wyrysów z katastru nieruchomości, projektów technologicznych, opłaty za patenty, licencje, - sprawowaniem nadzoru inwestorskiego, autorskiego, - kierowaniem robotami budowlanymi

Refundacja nie dotyczy kosztów: VAT-u, - nabycia nieruchomości, - nabycia rzeczy używanych.

ZAŁĄCZNIKI DO WNIOSKU przy robotach budowlanych, kosztorys inwestorski (zawsze), oraz pozwolenia na budowę/projekty jeżeli są konieczne - przy innych robotach/zakupach powyżej 10 tys. zł oferty z wyceną - dokumenty beneficjenta : zaświadczenie KRUS,

KATEGORIA DZIAŁAŃ – TWORZENIE I ROZWÓJ MIKROPRZEDSIĘBIORSTW

Wysokość refundacji? 50% KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH NETTO i maksymalnie: 100 tys. zł – przy utworzeniu minimum 1 miejsca pracy 200 tys. zł – przy utworzeniu minimum 2 miejsc pracy 300 tys. zł – przy utworzeniu co najmniej 3 miejsc pracy (maksymalne dofinansowanie) gdy operacja dot. wyłącznie działalności związanej z przetwórstwem lub obrotem produktami rolnymi lub jadalnymi produktami leśnymi , to pomoc wynosi do 100 tys. zł

UTWORZONE MIEJSCA PRACY TRZEBA UTRZYMAĆ 2 LATA ( składkowe do ZUS) Okres prowadzenia działalności minimum 5 lat Nie musi być cały etat Sumują się niepełne etaty np: 1/2+1/2 =1 Nie musi być cały rok kalendarzowy Sumuje się czas pracy wg składek do ZUS minimum - 1 etat - 2 lata składkowe = 1 miejsce pracy

kto może złożyć wniosek Beneficjent: kto może złożyć wniosek Osoba fizyczna lub osoba prawna, lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi działalność jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 osób, i mające obrót nieprzekraczający równowartości w zł 2 mln euro

Beneficjent: Osoba prawna, wspólnicy spółki cywilnej, spółka w myśl prawa handlowego nieposiadająca osobowości prawnej: podejmuje lub wykonuje działalność gospodarczą, posiada wpis do KRS, posiada nr w ARiMR, nie podlega wykluczeniu na podstawie przepisów, w ciągu 2 lat nie otrzymała pomocy z PO KL – działanie Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości oraz samozatrudnienie.

Działa/ma siedzibę na terenie 9 gmin objętym LSR Beneficjent: Działa/ma siedzibę na terenie 9 gmin objętym LSR za wyjątkiem gmin miejskich powyżej 20. 000 mieszkańców – Miasta na terenie LSR spełniają kryterium Pułtusk (19.049) i Nasielsk (7.419) stan na 31.12.2006.

NA JAKIE DZIAŁANIA MOŻNA OTRZYMAĆ DOFINANSOWANIE? a) budowa budynków niemieszkalnych, - przebudowa, remont , - zakup instalacji, - koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki, b) nadbudowa istniejących budynków mieszkalnych , - przebudowa remont połączony z: modernizacją zakupem instalacji , - kosztami rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki.

NA JAKIE DZIAŁANIA MOŻNA OTRZYMAĆ DOFINANSOWANIE? zagospodarowanie terenu, zakup maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia i sprzętu. zakup środków transportu, bez samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób

NA JAKIE DZIAŁANIA MOŻNA OTRZYMAĆ DOFINANSOWANIE? zakup samochodów, naczep, przyczep UWAGA! koszty nie mogą przekroczyć: trzykrotności pozostałych inwestycji jeśli działalnością jest wyłącznie świadczenie usług transportowych i równowartości pozostałych inwestycji jeśli działalność jest inna niż świadczenie usług transportowych.

Można także na refundację kosztów kwalifikowalnych: kosztów rat leasingowych, transportu do miejsca realizacji: materiałów, maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia, sprzętu montażu: maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia, sprzętu objętego operacji

Ponadto na refundację kosztów kwalifikowalnych: tj. kosztów ogólnych do 10% operacji, w tym: przygotowanie dokumentacji, kosztorysów, projektów architektonicznych i budowlanych, ocena i raporty oddziaływania na środowisko, dokumentacja geologiczna lub hydrologiczna, wypisy , wyrysy z katastru nieruchomości, projekty technologiczne,

Ponadto na refundację kosztów kwalifikowalnych do 10% kosztów pozostałych: kosztów ogólnych ( opłaty za patenty, licencje), sprawowanie nadzoru inwestorskiego, autorskiego, kierowania robotami budowlanymi

Refundacja nie obejmuje: Kosztów VAT-u, Kosztów nabycia nieruchomości, Kosztów nabycia rzeczy używanych, Refundacji podlega nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowalnych poniesionych przez beneficjenta.

Pomoc przyznawana jest na operacje: - uzasadnione ekonomicznie, - nie finansowane z innych środków publicznych, - z zakresu PKD (załącznik nr 1 do rozporządzenia z dnia 17 lipca 2008r w sprawie szczegółowych…) , - wytwarzania produktów energetycznych z biomasy (zawarte w LSR).

Pomoc przyznawana jest na operacje, których: - realizacja nie została rozpoczęta przed dniem złożenia wniosku, realizacja może być w 1 lub 2 etapach, wysokość kosztów kwalifikowanych wynosi min 20 000 zł, ostateczna umowa o płatność musi być podpisana do dnia 31. 12. 2014 r.

KATEGORIA DZIAŁAŃ: ODNOWA I ROZWÓJ WSI

Wysokość pomocy finansowej Maksymalny poziom dofinansowania - 80% kosztów kwalifikowalnych Limit dofinansowania na miejscowość- 500 000 zł w okresie programowania VAT jest kosztem kwalifikowalnym, jeśli nie można go odliczyć

Beneficjenci: kto może złożyć wniosek Gmina Kościoły lub inne związki wyznaniowe na operacje zgodne z celami działania „Odnowa i rozwój wsi” 3. Instytucje kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego 4. Organizacje pozarządowa mająca status organizacji pożytku publicznego (OPP), której cele statutowe zgodne są z celami działania „Odnowa wsi”

NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację 1. Budowa, przebudowa, remont, wyposażenie: budynków pełniących funkcje: rekreacyjne, sportowe i społeczno- kulturalne (np. świetlice, domy kultury) małej infrastruktury turystycznej obiektów budowlanych przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktów i usług (np. pawilony, punkty wystawowe, sale ekspozycyjne, witryny) obiektów małej architektury ścieżek rowerowych szlaków pieszych placów zabaw

NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację 2. Zakup towarów służących przedsięwzięciom związanym z kultywowaniem tradycji społeczności lokalnych lub tradycyjnych zawodów 3. Kształtowanie obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców (parkingi, chodniki, oświetlenie uliczne) 85

NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację 4. Urządzanie i porządkowanie terenów zielonych, parków i innych miejsc wypoczynku 5. Zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych w celu wykorzystania ich do rekreacji lub poprawy estetyki miejscowości 6. Rewitalizacja zabytków, odnawianie pomników i miejsc pamięci

NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację 7. Zakup i odnawianie obiektów charakterystycznych dla danego regionu i ich adaptacja na cele publiczne. 8. Odnawianie elewacji zewnętrznych i dachów w zabytkowych budynkach sakralnych, odnowa cmentarzy wpisanych do rejestru zabytków 9. Rozbiórka zdewastowanych obiektów w zakresie niezbędnym do realizacji operacji

11. Zakup sprzętu, materiałów i usług służących realizacji operacji NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację 10. Zakup materiału siewnego lub nasadzeniowego roślin wieloletnich- koniecznego do realizacji operacji 11. Zakup sprzętu, materiałów i usług służących realizacji operacji

Informacje dodatkowe Miejsce realizacji operacji – gmina wiejska, miejsko-wiejska z wyłączeniem miast powyżej 5.000 – Nasielsk, Pułtusk

Operacja może być realizowana najwyżej w II etapach. Operację trzeba zakończyć i złożyć wniosek o płatność w ciągu 2 lat ( I etap) lub 3 lat ( II etapy) od podpisania umowy. Każdy wnioskodawca, w jednym naborze, może złożyć tylko 1 wniosek Organizacje pozarządowe mogą złożyć więcej niż 1 wniosek, ale każdy w innej gminie

KATEGORIA DZIAŁAŃ: MAŁE PROJEKTY

Maksymalny poziom dofinansowania - 80 % kosztów kwalifikowalnych) Wysokość pomocy finansowej Maksymalny poziom dofinansowania - 80 % kosztów kwalifikowalnych) Maksymalna wysokość pomocy na jedną operację – 25 000 zł Limit pomocy na beneficjenta w latach 2007-2013 – 100 000 zł Podatek VAT jest kosztem kwalifikowalnym, jeśli nie można go odliczyć 20% może stanowić wkład PRACY lub rzeczowy

Koszt całkowity realizowanej operacji wynosi minimum 4 500, a maksimum 100 000 zł Refundacja maksymalna dla 1 beneficjęta w kilku wnioskach 100000zł W jednym 25000zł

kto może złożyć wniosek Osoba fizyczna: obywatel państwa UE pełnoletnia zamieszkuje na obszarze LSR, lub prowadzi działalność gospodarczą na obszarze LSR

kto może złożyć wniosek Osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Organizacje pozarządowe jak fundacje, stowarzyszenia, posiadające siedzibę na terenie LSR lub tam działające Kościoły i związki wyznaniowe

NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację podnoszenie jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR: - udostępnianie urządzeń i sprzętu - organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla podmiotów z obszaru - organizację imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych związanych z promocją lokalnych walorów, - zagospodarowanie przestrzeni publicznej z wyłączeniem pasów drogowych

NA CO MOŻNA UZYSKAĆ refundację rozwijanie aktywności społeczności lokalnej przez - promocję i organizację lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, - promocję lokalnej przedsiębiorczości, - remont połączony z modernizacją lub wyposażenie istniejących świetlic wiejskich

Rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR przez - utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych związanych tematycznie z ofertą turystyczną obszaru objętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotyczących obszaru objętego LSR, - budowę, odbudowę, przebudowę, remont połączony z modernizacją, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposażanie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, z wyłączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej;

promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególności obszarów objętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym Obszarów Natura 2000;

zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez: odbudowę, renowację, restaurację albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ewidencją zabytków - remont lub wyposażenie istniejących muzeów lub innych obiektów pełniących ich funkcje, - kultywowanie: — miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów, — języka regionalnego i gwary, — tradycyjnych zawodów i rzemiosła, prowadzenie badań nad obszarem wdrażania LSR

. inicjowanie powstawania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktow i usług, ktorych podstawę stanowią lokalne zasoby, tradycyjne sektory gospodarki lub lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, zwanych dalej „produktami lub usługami lokalnymi”, albo podnoszenie jakości takich produktow lub usług wykorzystanie energii pochodzącej ze źrodeł odnawialnych w celu poprawienia warunkow prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegającej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem działalności rolniczej. .

Operacja może być realizowana w miejscowości do 20.000 mieszkańców Beneficjent składający wniosek związany z nieruchomością musi posiadać tytuł prawny do tejże nieruchomości w momencie składania wniosku i przez 5 lat od otrzymania ostatniej płatności. Mogą być dzierżawy ,użyczenia

Informacje dodatkowe Operacja może być realizowana najwyżej w II etapach. Operację trzeba zakończyć i złożyć wniosek o płatność w ciągu 2 lat od dnia podpisania umowy,

Jeżeli wsparcie dotyczy działalności gospodarczej, trzeba udowodnić że jest zarejestrowana Remont nie może być tylko odtworzeniowy (musi być modernizacja) Szkolenia NIE MOGĄ dotyczyć ROLNICTWA i LEŚNICTWA

BUDŻET 116 zł/mieszkaniec przez cały okres realizacji PROW= 9 175 tysięcy PLN Równo podzielony na 4 kategorie operacji (mikro, różnicowanie, małe, odnowa) po 2 293 tys. na kategorię obecny, V nabór dostępne środki Różnicowanie 1 177 428 Mikro 790 227 Małe 1 273 147 Odnowa 977 129

WARUNKI OTRZYMANIA REFUNDACJI OGÓLNIE 4 DZIALANIA Wniosek musi być zgodny z rozporządzeniami Spełnić kryteria formalne (zgodność sprawdza ARiMR lub UM) Być zgodny ze strategią LGD Uzyskać odpowiednią ilość punktów od Rady (minimum 15) (zgodność sprawdza Rada LGD) Jeżeli zabraknie środków w przewidzianej puli na dany wniosek nie otrzymuje dofinansowania w danym naborze

LOKALNE KRYTERIA OCENY-ZASADY OGÓLNE dla każdej kategorii operacji istnieje karta oceny wg lokalnych kryteriów Każdy z obecnych członków Rady wypełnia kartę indywidualnie, po czym sumuje się wszystkie oceny i wylicza średnią dla danej operacji

WDRAŻANIE LSR Zadaniem LGD jest faktyczne wdrożenie strategii Ocena zgodności ze strategią należy do RADY. Strategia była konsultowana przy zmianie względem realnych potrzeb , możliwości wnioskodawców, aktualnych przepisów i potencjału rozwoju obszaru

Rożnicowanie …. 2 złożone 2 wybrane Mikro…… 2 złożone 1 wybrany DOBRE PRZYKŁADY Z I NABORU 10-30 LISTOPADA 2009 Rożnicowanie …. 2 złożone 2 wybrane Mikro…… 2 złożone 1 wybrany Małe projekty 20 złożone 18 wybrane Odnowa i ………… 3 złożone 3 wybrane

DOBRE PRZYKŁADY Z II NABORU 16-31MARCA 2010 Rożnicowanie …. 7 złożone 7 wybrane Mikro…… 5 złożone 5 wybrane Małe projekty 34 złożone 34 wybrane Odnowa i ………… 6 złożone 6 wybrane

DOBRE PRZYKŁADY Z III NABORU 14-29PAŹDZIERNIKA 2010 Rożnicowanie …. 5 złożone 5 wybrane Mikro…… 7 złożone 7 wybrany Małe projekty 25 złożone 22 wybrane Odnowa i ………… 2 złożone 2 wybrane

DOBRE PRZYKŁADY Z IV NABORU 21MARCA – 5 KWIETNIA 2011 Rożnicowanie …. 12 złożone 6 wybrane Mikro…… 11 złożone 5 wybrany Małe projekty 32 złożone 25 wybrane Odnowa i ………… 4 złożone 4 wybrane 112

Zielone Mosty Narwi Dziękuję za uwagę Albert Jaworski