Rynek pracy Dla Absolwentów na podstawie wyników badań Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi działającego w Wojewódzkim Urzędzie Pracy

PODSTAWA ŹRÓDŁOWA WYNIKI NASTĘPUJĄCYCH BADAŃ: „Branże przyszłości. Perspektywy rozwoju zasobów pracy w regionie łódzkim”- Regionalne Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi działające w strukturach WUP Łódź „Umiejętności zawodowe – teoria a praktyka”- Regionalne Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi działające w strukturach WUP Łódź „Analiza treści ofert pracy zamieszczonych w Internecie kierowanych do mieszkańców województwa łódzkiego” - Laboratorium Badań Społecznych na zlecenie Regionalnego Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi „Gospodarowanie zasobami pracy w małych i średnich przedsiębiorstwach. Wyniki badań w województwie łódzkim” - Regionalne Obserwatorium Rynku Pracy w Łodzi działające w strukturach WUP Łódź Statystyki bezrobocia rejestrowanego w województwie łódzkim Statystyki SIO i GUS

Z danych pozyskanych z Systemu Informacji Oświatowej z MEN wynika, że w 2011 r. szkoły ponadgimnazjalne ukończyło 36 080 osób (należy podkreślić, że liczba ta nie zawiera absolwentów szkół wyższych). Największa liczba uczniów opuściła licea ogólnokształcące – ponad 52% ogółu absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w województwie. Z konfrontacji powyższych informacji z danymi urzędów pracy naszego województwa wynika, że co dziesiąty absolwent szkoły ponadgimnazjalnej w naszym województwie rejestruje się otrzymując status osoby bezrobotnej. Wg danych Głównego Urzędu Statystycznego w roku akademickim 2010/2011 uczelnie wyższe województwa łódzkiego opuściło 33 793 (blisko 7% wszystkich absolwentów uczelni w naszym kraju) o 3 052 absolwentów mniej niż w poprzednim roku akademickim. Najwięcej absolwentów odnotował kierunek z grupy kształcenie: pedagogika (tylko w ramach UŁ 1.175 absolwentów) oraz kierunki z grupy nauki społeczne : zarządzanie, zarządzanie i marketing, administracja, ekonomia, socjologia, finanse i rachunkowość. Wśród kierunków politechnicznych najliczniej reprezentowana była informatyka. Kierunkiem licznie reprezentowanym w regionie jest także: pielęgniarstwo.

Absolwenci wg ukończonych szkół i wyuczonych zawodów (na podstawie SIO i statystyk PUP w województwie łódzkim) Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie województwa roku 2011 Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu roku 2011 Przewidywani absolwenci w roku 2012 Technik informatyk 1071 116 1285 Technik ekonomista 1031 215 931 Technik logistyk 827 83 1076 Technik administracji 805 49 1066 Technik mechanik 678 88 622 Kucharz małej gastronomii 677 129 784 Mechanik pojazdów samochodowych 587 136 667 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 585 109 583 Technik hotelarstwa 536 73 567 Technik usług kosmetycznych 491 28 584

Absolwenci wg wyuczonych zawodów (na podstawie SIO i statystyk PUP w powiecie bełchatowskim) Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu roku 2011 Bezrobotni absolwenci zarejestrowani w PUP w końcu roku 2011 Przewidywani absolwenci w roku 2012 Bez zawodu 1018 130 1241 Technik mechanik 86 6 87 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 83 33 97 Technik logistyk 74 18 106 Technik administracji 73 19 Technik hotelarstwa 62 12 39 Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 57 4 85 Technik elektryk 51 34 Technik budownictwa 49 45 Technik usług fryzjerskich 11 Technik informatyk 13 54 Ślusarz 10 Technik górnictwa odkrywkowego 31 14 29 Mechanik pojazdów samochodowych 9 61 Technik ekonomista 30 16 26 Kucharz małej gastronomii 28 22 37

Bezrobotni wg wykształcenia (stan w połowie roku) 6 Bezrobotni wg wykształcenia (stan w połowie roku) W porównaniu z analogicznym okresem w roku ubiegłym wzrost liczby dotyczył bezrobotnych na wszystkich poziomach wykształcenia. W porównaniu z rokiem 2010 podobnie. Na uwagę zasługuje, iż rosnący od kilku lat wskaźnik udziału osób z wykształceniem wyższym w bezrobociu rejestrowanym na terenie województwa w końcu czerwca 2012 był na tym samym poziomie co przed rokiem, tj. 9,9%. Wśród bezrobotnych do 25 roku życia, osób z wykształceniem wyższym i średnim ogólnym było mniej niż przed rokiem.

Bezrobotni absolwenci* 2012 W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego liczba bezrobotnych absolwentów * w województwie wzrosła nieznacznie bo o 13 osób tworząc w końcu czerwca 2012 roku grupę 3.968 osób - przeważały kobiety 63%. W powiecie bełchatowskim wzrost liczby bezrobotnych absolwentów dotyczył 40 osób a w rejestrach z końca czerwca było 261 osób z takim statusem . Więcej niż co trzeci bezrobotny absolwent zarejestrowany w urzędach pracy naszego województwa nie posiadał zawodu. Wśród ogółu bezrobotnych w województwie łódzkim odsetek osób bez zawodu w końcu czerwca 2012 r. był na poziomie 18,9%, niestety wśród bezrobotnych absolwentów, osoby bez zawodu stanowiły ponad 37%. Liczba wolnych miejsc pracy zgłoszonych w I półroczu 2012 roku do urzędów pracy w województwie łódzkim a skierowanych do absolwentów, to 492, niewiele większa niż w analogicznym okresie roku ubiegłego i blisko o połowę mniejsza niż w pierwszym półroczu 2010. Do powiatowego urzędu pracy w Bełchatowie nie wpłynęły w analizowanych okresach oferty pracy skierowane do absolwentów *Osoby zarejestrowane w okresie 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki

Najwięcej bezrobotnych w zawodach: 8 Najwięcej bezrobotnych w zawodach: WOJEWÓDZTWO sprzedawca szwaczka technik ekonomista ślusarz krawiec murarz technik prac biurowych magazynier technik mechanik kucharz małej gastronomii mechanik samochodów osobowych pedagog i ekonomista POWIAT BEŁCHATOWSKI robotnik budowlany robotnik placowy kucharz technik żywienia i gospodarstwa domowego tkacz

Absolwenci jakich zawodów najliczniej napływają do bezrobocia? OGÓŁEM Bez zawodu – 3 353 osoby, Sprzedawca – 264 osoby, Pedagog – 126 osób, Technik ekonomista – 125 osób, Kucharz małej gastronomii – 100 osób, Fryzjer – 88 osób, Mechanik pojazdów samochodowych – 87 osób, Ekonomista – 84 osoby, Specjalista administracji publicznej – 77 osób. POWIAT BEŁCHATOWSKI Bez zawodu (388) Sprzedawca (39) Pedagog (29) Technik żywienia i gospodarstwa domowego (29) Technik ekonomista (24) Technik logistyk (14) Technik informatyk (14) Ślusarz (13) Fryzjer (13) Kucharz małej gastronomii (12) Technik górnictwa odkrywkowego (8)

Specyfiką ofert zgłaszanych do urzędów pracy jest, iż rzadko skierowane są do osób ze specjalistycznym wykształceniem na wyższym poziomie Informacje o wolnych miejscach, którymi dysponowały urzędy pracy w I półroczu dotyczyły najczęściej: WOJEWÓDZTWO robotników gospodarczych (najczęściej były to subsydiowane miejsca pracy) techników prac biurowych sprzedawców szwaczek sprzątaczek biurowych, pracowników obsługi biurowej magazynierów kierowców: przede wszystkim samochodu ciężarowego, robotników budowlanych przedstawicieli handlowych Powiat Bełchatowski pracowników prac dorywczych monterów konstrukcji stalowych monterów rusztowań techników administracji spawaczy metodą MAG murarzy

Powiat bełchatowski Napływ absolwentów do rejestrów bezrobocia Bez zawodu (388) Sprzedawca (39) Pedagog (29) Technik żywienia i gospodarstwa domowego (29) Technik ekonomista (24) Technik logistyk (14) Technik informatyk (14) Ślusarz (13) Fryzjer (13) Kucharz małej gastronomii (12) Technik górnictwa odkrywkowego (8) Odpływ do zatrudnienia (do pracy niesubsydiowanej) Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2011 r. Bez zawodu Technik mechanik Technik żywienia i gospodarstwa domowego Technik logistyk Technik administracji Technik hotelarstwa Technik bezpieczeństwa i higieny pracy Technik elektryk Technik budownictwa Technik usług fryzjerskich Technik informatyk Bez zawodu (94) Sprzedawca (14) Pedagog (10) Technik żywienia i gospodarstwa domowego (7) Ekonomista (6) Technik ekonomista (5) Technik górnictwa odkrywkowego (4) Monter elektronik – urządzenia radiowo telewizyjne (4) Technik logistyk (3) Ślusarz (3) Specjalista administracji publicznej (3) Dane na podstawie SIO oraz badania „Ścieżki kariery absolwentów…” pomiar od 01.04.2011-31.03.2012 r.

Poszukiwani przez Internet Zawodem, który bije wszelkie rekordy popularności jest przedstawiciel handlowy – niemal 10% wszystkich ofert dotyczyło tego właśnie zawodu. Zawody zajmujące kolejne pozycje w rankingu mają już znacznie mniejszą popularność: szwaczka kierowca samochodu ciężarowego specjalista ds. sprzedaży (wyższe) księgowy programista aplikacji (wyższe) doradca klienta agent sprzedaży bezpośredniej specjalista ds. obsługi biznesu pracownik obsługi biurowej przedstawiciel medyczny (wyższe) konsultant do spraw systemów teleinformatycznych sprzedawca w branży przemysłowej doradca finansowy (wyższe) pracownik centrum obsługi telefonicznej specjalista ds. marketingu i handlu (wyższe)

Najliczniejsze oferty w Internecie wg grup zawodów z uwzględnieniem poziomu wykształcenia …Wyżsi urzędnicy i kierownicy Specjaliści Technicy i inny średni personel Pracownicy biurowi Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Kierownik ds. obsługi biznesu i zarządzania(156) Kierownik działu sprzedaży(97) Kierownik ds. marketingu i sprzedaży(82) Kierownik działu w handlu detalicznym(73) Kierownik budowy(65) Główny księgowy(51) Specjalista ds. sprzedaży(218) Programista aplikacji(205) Przedstawiciel medyczny(128) Konsultant ds. systemów teleinformatycznych(126) Doradca finansowy (119) Specjalista ds. marketingu i handlu(103) Inżynier systemów i sieci komputerowych(90) Przedstawiciel handlowy(1020) Księgowy(206) Agent ubezpieczeniowy(62) Agent ds. zakupów(53) Opiekun osoby starszej(38) Spedytor(38) Pracownicy obsługi biurowej(204) Pracownik centrum obsługi telefonicznej (call center)(109) Magazynier(66) Doradca klienta(205) Konsultant/agent sprzedaży bezpośredniej(196) Sprzedawca w branży przemysłowej(125) Sprzedawca w branży spożywczej(81) Fryzjer(80) Telemarketer(65) Kelner(65) Pracownik ochrony fizycznej bez licencji(63) Sprzedawca(58) Wymagane wykształcenie wyższe (przez blisko ½ oferentów Wykształcenie co najmniej średnie Brak informacji o wymaganym wykształceniu Umiejętność planowania pracy Umiejętność pracy w grupie Zdolności komunikacyjne Predyspozycje osobowe Doświadczenie na podobnym stanowisku co najmniej 3 lata (wymagania 40% oferentów) Doświadczenie na podobnym stanowisku co najmniej 3 lata (37% oferentów), 2 lata (26%oferentów) Doświadczenie na tym samym stanowisku co najmniej 2 lata (45% oferentów) Roczne doświadczenie na podobnym stanowisku Znajomość języka obcego (głównie angielski) (wymagania 1/2 oferentów) Znajomość języka obcego (głównie angielski) (wymagania 1/3 oferentów) Znajomość języka obcego (głównie angielski) (wymagania 6%oferentów)) Nieczęsto prawo jazdy kat. B, uprawnienia budowlane Znajomość branży, znajomość obsługi komputera Prawo jazdy kat. B, uprawnienia na wózki widłowe, unoszące, podnośniki, suwnice Prawo jazdy, książeczka Sanepid

Najliczniejsze oferty w Internecie wg grup zawodów z uwzględnieniem poziomu wykształcenia c.d. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Pracownicy przy pracach prostych Szwaczka(252) Mechanik pojazdów samochodowych(54) Murarz(44) Elektryk(39) Tynkarz(35) Kierowcy: samochodu ciężarowego(243), samochodu osobowego (36) Kierowca operator wózków jezdniowych (23) Kierowca samochodu dostawczego(22) Kierowca ciągnika siodłowego(19) - Robotnik budowlany(91) Pracownik przy pracach prostych w przemyśle(65) Prasowaczka ręczna(47) Robotnik magazynowy(36) Brak wymagań dotyczących poziomu wykształcenia Brak wymagań dotyczących cech osobowych Zatrudnienie przez co najmniej 4 lata na tym samym stanowisku (wymagania stawiane przez ¼ oferentów) Doświadczenie na takim samym stanowisku co najmniej 2 lata (wymagania stawiane przez ¼ oferentów) Umiejętności branżowe, uprawnienia, np. elektryczne, spawalnicze Prawo jazdy kat. C+E lub C Dyspozycyjność i dokładność

Popyt i podaż pracy wg zawodów OFERTY W INTERNECIE przedstawiciel handlowy szwaczka kierowca samochodu ciężarowego specjalista ds. sprzedaży (wyższe) księgowy programista aplikacji (wyższe) doradca klienta agent sprzedaży bezpośredniej specjalista ds. obsługi biznesu pracownik obsługi biurowej przedstawiciel medyczny (wyższe) konsultant do spraw systemów teleinformatycznych sprzedawca w branży przemysłowej doradca finansowy (wyższe) pracownik centrum obsługi telefonicznej specjalista ds. marketingu i handlu (wyższe OFERTY NAPŁYWAJĄCE DO URZĘDÓW PRACY robotnik gospodarczy technik prac biurowych sprzedawca szwaczka sprzątaczka biurowa, pracownik obsługi biurowej magazynier kierowca samochodu ciężarowego robotnik budowlany przedstawiciel handlowy BEZROBOTNI NAPŁYWAJĄCY DO URZĘDÓW PRACY bez zawodu sprzedawca robotnik budowlany ślusarz robotnik gospodarczy robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym technik ekonomista magazynier robotnik przy pracach prostych w przemyśle ABSOLWENCI NAPŁYWAJĄCY DO URZĘDÓW PRACY bez zawodu sprzedawca pedagog technik ekonomista kucharz małej gastronomi fryzjer mechanik pojazdów samochodowych ekonomista specjalista administracji publicznej

WYMAGANIA WOBEC KANDYDATÓW Słabnie etos wyższego wykształcenia różnica procentowa pomiędzy ofertami dla osób z wykształceniem wyższym a osób z wykształceniem średnim jest niewielka. Szczególnie widoczne jest to w ofertach zamieszczonych w Internecie. Największa liczba ogłoszeń dotyczy nadal wykształcenia wyższego i średniego. Pracodawcom zależy na doświadczeniu w branży lub na podobnym stanowisku Wymagania związane z umiejętnościami twardymi wpisują się w tzw. kompetencje kluczowe, bez których trudno mówić o aktywnym (sprawnym) funkcjonowaniu na rynku pracy. Mowa tu o umiejętności obsługi komputera, czy też znajomości języków obcych. Spośród umiejętności miękkich najczęściej wymagane są umiejętności komunikacyjne. Połączenie kwalifikacji zawodowych i umiejętności komunikacyjnych/interpersonalnych jest kluczowe szczególnie w zawodach usługowych (i nie chodzi tu o sprzedawcę w sklepie spożywczym, ale np. o „doradcę ds. finansowo- inwestycyjnych”). Dlatego szkolenia przeznaczone dla osób poszukujących pracy powinny obejmować „umiejętności komunikacyjne”. Częstym wymaganiem pracodawcy jest posiadanie prawa jazdy – należy pamiętać, iż wymóg ten jest ściśle związany z rodzajem stanowiska. Warto podkreślić, że najczęściej poszukiwani pracownicy to przedstawiciele handlowi i kierowcy, dla których prawo jazdy jest niezbędne w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Liczy się również robienie „dobrego wrażenia”.

Wymagania pracodawców

Dokumenty/certyfikaty/uprawnienia RODZAJ CERTYFIKATU/UPRAWNIENIA/DOKUMENTU LICZBA OFERT % WSKAZAŃ Prawo jazdy kategorii B 487 16% Prawo jazdy kategorii C+E 47 1,6% Książeczka sanepid 38 1,3% Świadectwo kwalifikacji (uprawnienia na przewóz rzeczy i/lub osób)/ładunków niebezpiecznych 32 1,1% Uprawnienia na podnośniki, wózki unoszące, widłowe, suwnice 31 1,0% Uprawnienia elektryczne 23 0,8% Uprawnienia budowlane 21 0,7% Aktualne badania psychologiczne 18 0,6% Uprawnienia spawalnicze (MAG 135/111/141//TIG/Certyfikat EWE/IWE/NDT/PRS) 13 0,4% Prawo wykonywania zawodu Prawo jazdy kategorii C 11 Zaświadczenie o niekaralności 10 0,3% Uprawnienia do prowadzenia ksiąg finansowych/ACCA/rewidenta/rachunkowości/księgowości 9 Uprawnienia do wykonywania prac na wysokości 4 0,1% Uprawnienia informatyczne, IT: sprzęt i systemy operacyjne/MCP/AIX/MCP/MCSA/OCA/OCP/ISEB/ ISTQB/Cisco/ CCNA/EMC

ZATRUDNIANIE ABSOLWENTÓW JAKO JEDEN Z KIERUNKÓW POLITYKI KADROWEJ PRZEDSIĘBIORSTW sprawdzają się jako pracownicy do wykonywania nieskomplikowanych czynności, zwykle prac pomocniczych; mogą okazać się wartościowym uzupełnieniem zatrudnionej kadry, szczególnie w okresach zwiększonego na nią zapotrzebowania (np. prace sezonowe); generalnie nie prezentują wygórowanych oczekiwań płacowych; nieprzydatni na stanowiskach, na których preferowane jest posiadanie doświadczenia zawodowego, w tym także posiadanie niektórych uprawnień nabywanych z czasem. Brak doświadczenia Cecha u absolwentów uniwersalnie postrzegana jako mankament; w wielu wypadkach jest to koronny argument za rezygnacją z zatrudniania absolwentów.

Branże, których przedstawiciele odrzucali możliwość zatrudnienia absolwentów: Handel - Rosnąca konkurencja wśród firm handlowych i potrzeba coraz bardziej zdecydowanego, agresywnego działania na rynku - Znaczna fluktuacja kadry Znaczne nasycenie rynku handlowcami dwa ostatnie czynniki stanowią o nieopłacalności przyuczania kandydatów do wykonywania zawodu Transport - Odpowiedzialność firmy za przewożone dobra, której naturalną konsekwencją jest skłonność do unikania ryzyka ponoszenia strat Brak organizacyjnych możliwości przyuczania niedoświadczonych pracowników (wszystkie badane firmy były podmiotami małymi; nie zatrudniającymi więcej niż 20 pracowników)

Branże, w których powszechne było zatrudnianie absolwentów: Farmacja Energetyka IT Ubezpieczenia Edukacja; translatoryka Hotelarstwo

Zatrudnianie absolwentów w firmach z sektora MŚP na terenie woj Zatrudnianie absolwentów w firmach z sektora MŚP na terenie woj. łódzkiego

PRZYCZYNY NIEDOPASOWAŃ UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWYCH PRZEKAZYWANYCH PRZEZ SZKOŁĘ DO POTRZEB RYNKU PRACY w działaniu systemu edukacji: Organizacyjna sztywność systemu oświaty; inercyjność programów nauczania. Pobieżna lub niekonsekwentna realizacja programów nauczania przez szkoły. Koteryjny charakter relacji na uczelniach wyższych i ich wpływ na kształt programów nauczania. Brak doradztwa zawodowego w ofercie szkół; brak systematycznej oceny predyspozycji zawodowych uczniów. Brak treningu umiejętności miękkich w szkole. Zaniżenie standardów kształcenia na uczelniach wyższych; spadek prestiżu uczelni. Niewystarczająca promocja swej oferty przez szkoły zawodowe. po stronie pracodawców: Mała skłonność pracodawców do inwestowania w zasoby ludzkie. Nieznajomość oferty szkół przez pracodawców; nieświadomość zakresu wiedzy absolwentów. w świadomości kandydatów do pracy: Deprecjacja kształcenia zawodowego. Nadmierne kierowanie się oczekiwaniami płacowymi podczas szukania pracy.

Kwalifikacje szkolne a potrzeby rynku pracy Kwalifikacje szkolne a potrzeby rynku pracy. Jak zmniejszyć niedopasowania? Pomoc pracodawców przy opracowywaniu programów nauczania Praktyki zawodowe Klasy patronackie

POZYCJA 1 - 65 OFERT Jest to część międzynarodowego koncernu zajmującego się produkcją aparatury rozdzielczej wysokich, średnich i niskich napięć, transformatorów rozdzielczych mocy oraz stacji i systemów przesyłu prądu. Firma będąca liderem w technologiach dla energetyki i automatyki, przedstawia się jako przyjazne miejsce pracy – od lat zajmuje czołowe miejsca rankingów "najlepszego pracodawcy" i "idealnego miejsca pracy dla młodych inżynierów". W badanym okresie poszukiwała głównie kierowników, specjalistów i techników (energetyka, automatyka) oraz pracowników biurowych.

POZYCJA 2 - 62 OFERTY Accenture jest międzynarodową firmą zajmującą się outsourcingiem i doradztwem w zakresie zarządzania i zaawansowanych technologii. Firma ta poszukiwała niemal wyłącznie specjalistów. Wiele ofert pracy tej firmy publikowane było w języku angielskim. POZYCJA 3 - 56 OFERT Firma produkuje oprogramowanie i sprzęt teleinformatyczny, głównie do sieci telefonii komórkowej. Firma ta poszukiwała niemal wyłącznie specjalistów. 44 na 56 ofert było w języku angielskim

POZYCJA 4 - 50 OFERT Firma Connectis działa od 1995 roku i specjalizuje się w outsourcingu i nowoczesnych technologiach, świadczy usługi Body Leasingu, IT oraz R&D dla branż: IT, telekomunikacja, ubezpieczenia, bankowość, energetyka, farmaceutyka i media. Większość ofert skierowana była do specjalistów – głównie w dziedzinie IT. Dominującym językiem ofert tego pracodawcy był język polski.

POZYCJA 5 - 47 OFERT Info­sys BPO dostar­cza roz­wią­za­nia out­so­ur­cin­gowe w obsza­rach takich usług jak: finanse — księ­go­wość, zakupy, zarzą­dza­nie per­so­ne­lem, obsługa klienta, zarzą­dza­nie zamó­wie­niami. W Polsce firma ma swoją siedzibę i centrum usług w Łodzi, które obsługuje klientów z 27 krajów w 18 różnych językach. Niemal wszystkie oferty tej firmy opublikowane zostały w języku angielskim. Firma ta poszukiwała przede wszystkim specjalistów (szczególnie konsultantów ds. systemu SAP), średniego personelu oraz pracowników biurowych.

POZYCJA 6 - 41 OFERT Firma CAPGEMINI działa w obszarze usług konsultingowych, technologicznych, outsourcingowych oraz lokalnych usług specjalistycznych. CAPGEMINI zwykle wymaga aplikacji w języku obcym – angielskim bądź niemieckim, bo też znajomość języków jest częstym wymaganiem tej firmy. Większość ofert firmy stanowiły w badanym okresie oferty dla specjalistów informatyków oraz specjalistów w dziedzinie IT. Ponadto większość ofert dotyczyła pracy poza województwem łódzkim – we Wrocławiu, Katowicach i Krakowie.