Badania społeczne ilościowe realizowane na obszarze Pojezierza Suwalskiego

Celem badania było określenie specyfiki obszaru oraz ocen warunków życia i gospodarowania. Wyniki tych badań pozwoliły na przeanalizowanie procesów i determinant wpływających na zmianę struktury gospodarczej obszarów funkcjonalnych Pojezierza Suwalskiego.

Obszar badań: Pojezierze Suwalskie (powiaty: suwalski, sejneński, m Obszar badań: Pojezierze Suwalskie (powiaty: suwalski, sejneński, m. Suwałki) Metodyka badań: bezpośrednie badanie telefoniczne wykonywane przez ankieterów Zalety badania telefonicznego: 1. Bardzo skracają czas badania i uzyskiwania informacji 2. Pozwalają prowadzić badania na dużym obszarze terenu 3. Są tańsze niż wywiady kwestionariuszowe 4. Ankieterzy są bardzo dobrze kontrolowani 5. Wywiad telefoniczny jest techniką lepszą, gdy dotyczy on spraw, w których obowiązują bardzo silne normy społeczne – gdy istnieje silna presja społeczna do udzielania odpowiedzi zgodnych z „oficjalnie” działającymi normami 6. Poczucie anonimowości

Praca ankieterów Ankieterzy pracowali pod nadzorem tzw. superwizora. Zapewniło to większą standaryzację wywiadu/badań. Każdy z ankieterów otrzymał przygotowaną „Metodologię badań” oraz odbył przeszkolenie. Każdy z ankieterów otrzymał telefon komórkowy, przy pomocy którego wykonywał badania telefoniczne (rozmowy z respondentami). Dla każdego z respondentów wypełniona została przez ankietera oddzielna ankieta.

Forma realizacji badania narzędziem badawczym była ankieta, zawierająca 7 pytań, w tym: - pytania tak/nie (3 pytania) - pytania ze skalą (2 pytania) - pytania otwarte (2 pytania) Wielkość próby 300 osób (mieszkańcy powiatów: suwalskiego, sejneńskiego, m. Suwałki) Ilość badań 1 (wykonane jeden raz, bez powtórzeń)

Dobór próby: dobór losowy (brak powtórzeń – każdy respondent wziął udział w badaniu tylko jeden raz) Zaletą doboru losowego jest fakt, iż przy przenoszeniu wniosków z próby (300 respondentów) na populację jesteśmy w stanie oszacować wynik prawdziwy (taki, który uzyskać można jedynie przeprowadzając badania na całej populacji). Warunek dokładności: dobór próby nie może zawierać jednostek nie istniejących, bądź też nie należących do populacji

Źródło numerów telefonów numery telefonów stacjonarnych losowane były z ogólnodostępnych książek telefonicznych Zagrożenia Jednym za zagrożeń, które mogły pojawić się podczas badania były różnice wiedzy potocznej i wiedzy naukowej. Różnice te w skrócie ukazuje tabela poniżej:

WIEDZA POTOCZNA WIEDZA NAUKOWA - wiedza zindywidualizowana - subiektywna - zależna od doświadczeń życiowych - jednolita - systematyczna - ma charakter konkretny i praktyczny - ludzie posługują się nią w życiu społecznym - zawiera (na ogół) sądy jednostkowe i uogólnienia stosowane do określonych sytuacji - ma charakter abstrakcyjny - odnosi się do zbiorów ludzi i mają charakter generalizacji historycznych lub praw naukowych – wiedza potoczna operuje językiem potocznym - jest to język mało precyzyjny (niejednoznaczny) - nie jest wolny od ocen - posiada komponenty emocjonalne - język nauki jest wolny od ocen

WIEDZA POTOCZNA WIEDZA NAUKOWA - nie jest systematyczna. - wiedza pełna wewnętrznych sprzeczności - mało spójna, a w związku z tym sądy jej są wewnętrznie sprzeczne i niespójne - cechą nauki jest systematyczność jej wiedzy - jest uporządkowana - w sposób świadomy dąży do eliminacji sprzeczności - respondent nie troszczy się o jej uzasadnienie (wiedza działa na zasadzie pewnej oczywistości) - jest to produkt doświadczeń respondenta, życia i życia jego bliskich empiryczne uzasadnienia sądów są sprawą zasadniczą procedura badawcza jawna - określony stopień pewności i generalizacji sądów

Czynniki ujemnie wpływające na odpowiedzi respondenta 1. Nowa sytuacja społeczna lub do tej pory nieznana dla respondenta 2. Drażliwa tematyka wywiadu 3. Osoby w czasie rozmowy (wywiadu telefonicznego) mogą nie lubić „wysilać się na odpowiedź” 4. Respondenci mogą podejrzewać, że udzielenie wywiadu może mieć dla nich negatywne konsekwencje 5. Zasłanianie się, że nie jest się kompetentnym w danym temacie 6. Ankieter może być traktowany jako osoba zdolna nas potępić, pomyśleć coś złego 7. Respondent chce się pokazać z jak najlepszej strony

Czynniki dodatnio wpływające na odpowiedzi respondenta 1 Czynniki dodatnio wpływające na odpowiedzi respondenta 1. Ciekawość poznawcza 2. Ciekawość danego tematu 3. Chęć udzielenia „pomocy” badaczowi 4. Szansa na własną ekspresję 5. Traktowanie wywiadu jako wyróżnienie własnej osoby 6. Poczucie anonimowości

Scenariusz badania: każdy z ankieterów otrzymał odpowiednio przygotowany scenariusz badania, który zawierał dokładne informacje m.in. o celu badania, sposobie kontaktu z respondentami, sposobie kontaktu z superwizorem, regulamin zachowań, itd.

Uwagi związane z przeprowadzeniem wywiadu telefonicznego: Więcej odmów, niż przy standardowych wywiadach kwestionariuszowych Przyjęło się, iż w Polsce rozmowy przez telefon stacjonarny są najczęściej rozmowami prywatnymi Przez telefon ankieter ma utrudnione zadanie uwiarygodnienia się Przez telefon nigdy nie należy pytać respondenta o zgodę – od razu przystępuje się do zadawania pytań Nigdy nie ma pewności, że wywiad zostanie doprowadzony do końca Wywiad telefoniczny stawia duże wymagania ankieterowi, który działa pod presją czasu i musi być w stałej gotowości Wywiad telefoniczny musi mieć swoją dynamikę – respondenci wolą z reguły szybkie odczytywanie pytań Problem efektu pierwszeństwa respondenci mają tendencję do udzielania odpowiedzi z pierwszych miejsc

Zasady wykorzystane do budowania kwestionariusza Formuła pytań musi być krótka i treściwa Ważna jest kolejność zadawania pytań – pierwsze pytanie musi korespondować z formułą badania Blok pytań nie może zawierać więcej niż 8 pytań Blok tematyczny zaczyna się od pytań ogólnych, potem przechodzi się do pytań szczegółowych Pytania początkowe są pytaniami trudniejszymi – wymagają więcej wysiłku, na końcu wywiadu należy umieścić pytania łatwe

Wykonując badanie telefoniczne należy pamiętać, że wiarygodny respondent to taki, który: Usłyszał dobrze zadane pytanie Zrozumiał pytanie zgodnie z sensem nadanym mu przez ankietera Chciał i był w stanie ze względu na swoje aktualne nastawienie i intelektualne możliwości dojść do przekonania zgodnego z rzeczywistością Chciał swoje przekonanie przekazać ankieterowi bez zniekształceń Odpowiada na pytania w kwestionariuszu, które dotyczą faktów, które respondent sobie uświadamia

Scenariusz społecznych badań ilościowych na obszarze Pojezierza Suwalskiego realizowanych w ramach projektu pt. „Partnerski System Zarządzania Zmianą Gospodarczą na Obszarach Natura 2000”

Wprowadzenie: Każdy z ankieterów otrzymał „Metodologię badań” oraz odbył przeszkolenie z zakresu wykonywania badań Każdy z ankieterów otrzymał listę losowo wybranych numerów telefonów stacjonarnych potencjalnych respondentów Każdy z ankieterów otrzymał telefon komórkowy, z którego wykonywał badania telefoniczne (rozmowy z respondentami)

Przygotowanie do badania: Przygotowano wygodne, pozbawione szumów komunikacyjnych pomieszczenie, w którym ankieter przeprowadzał badanie telefoniczne Przygotowano listę numerów oraz odpowiednią ilości powielonych kwestionariuszy (ankiet) Dla każdego z respondentów wypełniona została przez ankietera oddzielna ankieta.

Pytania przygotowane zostały prostym językiem, który bez dodatkowych wyjaśnień był zrozumiały podczas wywiadu telefonicznego. Do zadawania pytań (zgodnie ze „Scenariuszem”) ankieter przechodził płynnie, bez pytania się o możliwość przeprowadzenia ankiety. Pozwalało to na uniknięcie bardzo dużego procentu niechęci do udziału w ankiecie. Pytania ułożone zostały „od najbardziej ogólnych do najbardziej szczegółowych”

Wyniki badań

Najczęściej wymieniane źródła informacji

Korzystne zjawiska najczęściej wymieniane przez badanych: rozwój agroturystyki; świeże powietrze, cisza, zieleń, ścieżki rowerowe; dbanie o leśne zwierzęta; rozwój budownictwa; remonty dróg; segregacja śmieci; oczyszczanie rzek; większe dopłaty; wiatraki.

Niekorzystne zjawiska najczęściej wymieniane przez respondentów: „same niekorzystne”; problem z pozwoleniami na budowę, wysokie podatki od nieruchomości; wstrzymanie budowy obwodnicy; bezrobocie; wiatraki i linie wysokiego napięcia; ograniczony wstęp do lasów; dzikie zwierzęta niszczące uprawy; upadek rolnictwa; zanieczyszczone rzeki; brak kawiarni i rozrywek dla młodych ludzi.

Respondenci zapytani o to, czy chcieliby coś dodać do swoich wypowiedzi w 97% nie mieli nic do dodania.

Najczęstsze wypowiedzi pozostałych 3%: „Wieś umiera”; „Zanieczyszczone rzeki”; „Narzucanie ludziom absurdalnych zasad”; „Nie chcę wiatraków”; „Nie obchodzi mnie to”; „Ekolodzy robią co chcą - oburzające”; „Dziki chodzą blisko domostw, straszą ludzi”; „Brak wsparcia od władz gminnych”.

Pytania, dyskusja…

Dziękuję za uwagę. Anna Moczulewska Vision PR amoczulewska@visionpr.eu