Wykorzystanie geopolityki krytycznej do analizy sytuacji międzynarodowej ze szczególnym uwzględnieniem przyszłości UE Dr Wojciech Kazanecki Strona domowa: kazanecki.wordpress.com E-mail: wojciechkazanecki@gmail.com ResearcherID: E-9546-2012 (Web of Knowledge)

Struktura wypowiedzi Wstęp – stan badań w Polsce i na świecie Wielość możliwych podejść Gramatyka geopolityki G. Ó Tuathail’a, analiza dyskursu według M. Müllera Geopolityka krytyczna a analizowanie UE Podsumowanie

Stan badań – Polska i świat Świat: G. Ó Tuathail, J. Agnew, S. Dalby, K. Dodds, T. Like, L. Hepple, P. Routledge i J. Sideway, a także J. O'Loughlin, L. Bialasiewicz, A. Ingram, S. Elden, Gertjan Dijkink, ASHGATE Polska: J. Potulski, M. F. Gawrycki, T. Gabiś, W. Kazanecki Web of Knowledge: 165 artkułów naukowych związanych z tą tematyką kategoria „nauki polityczne” (66 odnośników), „geografia” (145 odnośników) „stosunki międzynarodowe” (6 odnośników)

Ciekawostki geopolityka eksperymentalna geopolityka popularna (James Bond geopolitics) Czasopisma: „Political Geography”, „Geopolitics”, „GeoJournal”

Co to jest? analiza przestrzennego rozumienia polityki międzynarodowej, tworzonego przez mocarstwa i państwa hegemoniczne w regionie lub świecie. dyskurs intellectuals of statecraft Geopolityka klasyczna: technika opisywania świata Zadanie GK: odkodowanie tego obrazu świata i wydobycie ukrytych znaczeń, zawartych w doborze słownictwa, struktury wypowiedzi, kontekstu.

Ramy analizy praktycznego wnioskowania geopolitycznego według G Ramy analizy praktycznego wnioskowania geopolitycznego według G. Ó Tuathaila. DYNAMIZM SPÓJNOŚĆ Źródło: G. Ó Tuathail, Theorizing practical geopolitical reasoning: the case of the United States’ response to the war in Bosnia, „Political Geography”, Nr 21 (2002), s. 608. Tłum. aut.

Gramatyka geopolityki według G. Ó Tuathaila Źródło: Ibidem, s. 609. Tłum. aut.

Bośnia 1992-1995 według tego podejścia Interes USA – nie ma / papierek lakmusowy Agresja czy wojna domowa? Strony: =, +/- Wymiar lokalny: prawdziwy lub sztuczny Wymiar regionalny: Bałkany czy Europa Wymiar globalny: USA czy ONZ? Struktura (etniczność) vs. Sytuacyjność) Źródło: Ibidem, s. 609. Tłum. aut.

Trzy podstawowe wymiary podejść do analizy dyskursu w geopolityce krytycznej według M. Müllera należy wyróżnić kontekst bliższy (bezpośredni, szczegółowy, związany z daną sytuacją) i dalszy (pośredni, ogólny, odnoszący się do bardziej ramowych kwestii). Podkreśla, że większość badań odnosi się do dalszego kontekstu, nie przykładając należytej roli do kontekstowi bliższemu (por. z uwagami Merje Kuus poniżej). Z kolei w odniesieniu do formy analitycznej zaznacza, że dominujący jest interpretacyjno-wyjaśniający sposób ukazywania problemu, choć to właśnie oparcie się na modelu poststrukturalnym jest w duchu analizy dyskursu. Najwłaściwsza jest jego zdaniem metoda połączenia oby podejść, co jest możliwe dzięki postawie politycznej – trzecim z wyróżnionych przez niego wymiarów. Müller wskazuje na podobieństwo GK do Krytycznej Analizy Dyskursu (KDA, ang. Critical Discource Analysis). W obu podejściach wskazuje się przecież na „istnienie silnej korelacji między strukturami lingwistyczną i społeczną i na to, że ideologie są produkowane [celowo używam tego pojęcia a nie słowa „tworzone”] aby ukształtować zbiorową wolę polityczną i rządzić społeczeństwem”. Problemem jest tutaj kwestia obiektywizmu badacza i świadome oddzielenie się od prezentowania zaangażowanej postawy, a z drugiej strony dążenie do zmiany danego stanu rzeczy, co w jakimś sensie jest zgodne z funkcją normatywną nauki. Prowadzić to jednak może do „guerilli epostemologicznej”, żeby użyć pojęcia Yvesa Lacoste, idealnego przykłady twórcy zaangażowanego (nota bene z pozycji marksizujących), prekursora GK. Niejako dla ożywienia refleksji teoretycznej dotyczącej GK Müller przedstawia teorię dyskursu francuskich filozofów Laclau i Mouffe’a, która jest w jego opinii szerzej nieznana w anglosaskim świecie naukowym (co ciekawe, w Polsce ich dorobek doczekał się zarówno przetłumaczenia i wydania, jak i refleksji naukowej, do której odsyłam, nie omawiając szerzej tego podejścia w tym miejscu). W. Kazanecki, Geopolityka we Francji…. Zob. również: J. Potulski, Wprowadzenie do…, s. 248 i n. E. Laclau, Ch. Mouffe Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, Wrocław 2007. F. Biały, Konflikt jako wartość? Demokracja agonistyczna a populizm europejski w ujęciu Chantal Mouffe, „Refleksje” nr 1, wiosna-lato 2010; A. Gąsior-Niemiec, Teoria dyskursu Laclau i Mouffe jako narzędzie analizy socjologicznej – przypadek dyskursu „osiedli grodzonych”, [w:] Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, A. Horolets (red.), Toruń 2008, s. 291-316. Źródło: M. Müller, Doing discourse analysis in Critical Geopolitics, “L’Espace Politique”, Nr 12 | 2010-3. Tłum. aut.

GK a analizowanie UE Jones i Clark – badanie europeizacji: proces podlegający społecznej konstrukcji w którym kluczowa rola przypada Komisji Europejskiej (KE). Przykład: ENP Podejście Mersje Kuus Rola biurokracji „Wschodniość” Inne: „bałkanizacja”, rola „Innego”

Podsumowanie Istnieje potencjał w badaniu UE z wykorzystaniem metod GK Należy prowadzić dalsze prace metodologiczne poświęcone ustalaniu relacji między GK a konstruktywizmem w SM Należy położyć nacisk na wykorzystanie GK do praktycznego zastosowania – analizy dla decydentów Źródło: http://www.guardian.co.uk/cartoons/stevebell/archive/0,,1284265,00.html (31.12.2009).

Dziękuję za uwagę.