OCENA NAUCZYCIELA HOSPITACJE Irena Dzierzgowska Warszawa, luty 2005

Omawiane zagadnienia I. Ocena pracowników I.1. Ocena jako element polityki kadrowej – modele polityki kadrowej I.2. Systemy oceniania I.3. Zasady oceniania I.4. Techniki oceniania I.5. Błędy oceniania I.6. Cechy i umiejętności oceniającego

Omawiane zagadnienia II. Specyfika oceniania nauczycieli II.1. Przepisy prawa II.2. Cele, czyli po co oceniać nauczycieli II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania – model statyczny II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju szkoły – model dynamiczny II.5. Procedura oceniania nauczycieli Rodzaje hospitacji Arkusze obserwacji lekcji Rozmowa pohospitacyjna Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety Procedura oceniania krok po kroku II.6. Samoocena nauczyciela II.7. Kompetencje dyrektora

Ocena pracowników I.1. Zadania dyrektora Planowanie Organizowanie Przewodzenie czyli zatrudnianie, motywowanie, szkolenie, ocenianie Kontrola

Ocena pracowników Modele polityki kadrowej Model sita – selekcja kandydatów, zatrudnianie najlepszych, wysokie wymagania, najwyższe płace, spora rotacja personelu Model kapitału ludzkiego – przekonanie, że ludzie są największym bogactwem organizacji, szkolenie i stały rozwój personelu, ocena jako mechanizm doskonalenia

Ocena pracowników I.2. Systemy oceniania Ocenianie rezultatów – kryteria efektywnościowe Ocenianie sposobu wykonywania pracy (procesu) – kryteria behawioralne. Ocenianie jest postępowanie i starania Ocenianie kwalifikacji – kryteria osobowościowe i kwalifikacyjne. Oceniane są cechy pracowników i kwalifikacje, w tym wiedza i umiejętności W praktyce najczęściej stosowany jest system będący mieszaniną wszystkich trzech sposobów

Ocena pracowników I.3. Zasady oceniania Zakres – ocenianie powinno obejmować wszystkich pracowników Jawność – znajomość kryteriów, procedury i wyników Prawo do kwestionowania oceny zgodnie z ustaloną procedurą Omawianie projektu oceny z pracownikiem – udzielanie informacji zwrotnych Wykorzystanie oceny – decyzje dotyczące szkoleń, nagrody, kary, motywacje

Ocena pracowników I.4. Techniki (metody) oceniania Ocena opisowa – wykazuje mocne i słabe strony pracownika Zalety: wszechstronność i uzasadnienie oceny Wady: dowolność formy, trudności w porównaniach Technika wydarzeń krytycznych –systematyczny zapis sukcesów i porażek Zalety: systematyczna obserwacja personelu Wady: pracochłonność, rejestrowanie jedynie porażek

Ocena pracowników I.4. Techniki (metody) oceniania Skale ocen – natężenie ocenianych elementów. Skale mogą być punktowe lub przymiotnikowe. Skala trzystopniowa: cel nie został zrealizowany, pełna realizacja celu, realizacja zadania powyżej wyznaczonego celu Zalety: wnikliwość, porównywalność, ocena rozwoju Wady: pochłania czas, sformalizowanie

Ocena pracowników I.4. Techniki (metody) oceniania Ranking – uszeregowanie pracowników od najlepszego do najgorszego Zalety: porównanie, decyzje jednostkowe (nagrody, dodatki) Wady: nie pełni funkcji rozwojowej, może prowadzić do skłócenia pracowników Metoda 360o – dostarczenie pracownikowi informacji zwrotnej pochodzącej z różnych źródeł: samoocena, ocena przełożonych, ocena klientów wewnętrznych i zewnętrznych. Zalety: bardzo wszechstronna Wady: kłopotliwa i trudna

Ocena pracowników I.5. Błędy oceniania „Efekt halo” – jedna pozytywna lub negatywna cecha wpływa na ocenę Tendencja do uśredniania – unikanie ocen bardzo wysokich lub bardzo niskich Błąd pobłażliwości lub surowości Błąd ostatniego wrażenia – aktualna ocena może być zdominowana przez poprzednie wyniki i oceny Błąd projekcji – osoba dokonująca oceny robi to przez pryzmat własnych wymagań i wartości. Lepiej oceniani są pracownicy podobni do oceniającego

Ocena pracowników I.6. Cechy i umiejętności oceniającego Obiektywizm Sprawiedliwość Opanowanie Udzielanie informacji zwrotnych Umiejętności komunikacyjne Doradztwo

Specyfika oceniania nauczycieli II.1. Przepisy prawa Ustawa Karta Nauczyciela Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz (Dz. U. z 2004 r. Nr 89, poz. 845) Rozporządzenie z dnia 2 listopada 2000 r. w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego. (Dz. U. Nr 98 z 2000 r. poz. 1066)

Specyfika oceniania nauczycieli II.2. Cele, czyli po co oceniać nauczycieli? Żeby określić silne i słabe strony nauczyciela, udzielić mu informacji zwrotnej i pomóc w doskonaleniu Żeby wprowadzać zmiany, ocenić stopień wdrażanie wspólnych przedsięwzięć – na przykład wprowadzania aktywnych metod nauczania Żeby się czegoś nauczyć Żeby móc upowszechnić przykłady dobrej praktyki Żeby sprawiedliwie przydzielać dodatki i nagrody

Specyfika oceniania nauczycieli II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania – model statyczny Praca z dziećmi Praca z rodzicami Współpraca z innymi nauczycielami i pracownikami szkoły Postawa i doskonalenie własna

Specyfika oceniania nauczycieli II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju szkoły – model dynamiczny Krok pierwszy – Tworzymy plan rozwoju szkoły Krok drugi – Ustalamy spodziewane efekty, zadania i kompetencje Krok trzeci – Szkolimy nauczycieli, zapoznajemy ich z planowanymi zmianami Krok czwarty – Przygotowujemy karty obserwacji lekcji i harmonogram hospitacji Krok piąty – Hospitujemy zajęcia i lekcje koleżeńskie Krok szósty – Podsumowujemy wyniki, omawiamy problemy, udzielamy informacji zwrotnej, oceniamy Krok siódmy – Świętujemy sukcesy, dzielimy się przykładami dobrej praktyki

Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli Rodzaje hospitacji w zależności od ustanowionego celu: Diagnozująca – obserwowanie efektów: wiedzy, umiejętności i postaw uczniów Hospitacja nastawiona na ocenę nauczyciela: superwizja – silne i słabe strony nauczyciela, informacja zwrotna, planowanie doskonalenia

Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli Narzędzia hospitacji: Arkusze obserwacji lekcji Arkusze obserwacji lekcji zależą od celu hospitacji: Dla hospitacji diagnozującej trzeba opracować arkusz, który ułatwia obserwację skupioną na zachowaniu i pracy uczniów W czasie hospitacji - superwizji - obserwowane jest zachowanie nauczyciela, niektóre, wybrane elementy, na przykład umiejętności komunikacyjne lub wszystkie

Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli Rozmowa pohospitacyjna Rozmowa po zakończeniu hospitacji ma na celu: dostarczenie nauczycielowi informacji zwrotnej wyrażenie uznania dla umiejętności nauczyciela uzgodnienie kierunków rozwoju i doskonalenia nauczyciela

Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety Zasady zbierania opinii: Rozróżnienie między opinią i oceną Stawianie pytań konkretnych, badanie problemów nie ludzi Pytania z pierwszej ręki

Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli Procedura oceniania krok po kroku Ustalenie systemu, zasad, kryteriów, terminów Opracowanie Arkuszy Hospitacji Zapoznanie rady pedagogicznej z systemem oceniania nauczycieli. Akceptacja Arkuszy Hospitacji i trybu oceniania Harmonogram hospitacji. Rozmowy pohospitacyjne Zebranie opinii uczniów i rodziców Ustalenie terminu oceniania nauczycieli Indywidualne rozmowy oceniające Omówienie wniosków z oceniania nauczycieli na posiedzeniu rady pedagogicznej Planowanie doskonalenia nauczycieli

Specyfika oceniania nauczycieli II.6. Samoocena nauczyciela Ujawniać czy nie? Arkusz samooceny Częstotliwość samooceny?

Specyfika oceniania nauczycieli II.7. Kompetencje dyrektora Trener (Coaching) Mentor Tutor