Alternatywne scenariusze zachowania się otoczenia gospodarki zeroemisyjnej mgr Andrzej Gajda Katowice, 24 lutego 2011 r. „Scenariusze rozwoju zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce do 2050 roku”

Scenariusze zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce Polityczno-prawne uwarunkowania rozwoju zrównoważonego Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju zrównoważonego Społeczne uwarunkowania rozwoju zrównoważonego Środowiskowe uwarunkowania rozwoju zrównoważonego Wybór kluczowych ekonomicznych uwarunkowań rozwoju Wybór kluczowych polityczno-prawnych uwarunkowań rozwoju Wybór kluczowych społecznych uwarunkowań rozwoju Wybór kluczowych środowiskowych uwarunkowań rozwoju Technologie priorytetowe dla rozwoju zeroemisyjnej gospodarki energią T 1 T 2 T 3 T 4 T 5 T 6 T 7 Subiektywne modele prognostyczne w ujęciu systemowo-dynamicznym Analiza wzajemnych oddziaływań kluczowych uwarunkowań rozwoju Scenariusze zeroemisyjnej gospodarki energią w Polsce Scenariusze zachowania się otoczenia Klastry (mixy) technologii

Metoda Scenariuszowa Metoda scenariuszowa jest jedną z heurystycznych metod podejmowania decyzji. Opiera się na założeniu, że zdarzeń w przyszłości nie da się przewidzieć z całą pewnością, należy więc przewidzieć i opracować różne "scenariusze" rozwoju obecnej sytuacji. Metody scenariuszowe można podzielić na cztery grupy: Scenariusze możliwych zdarzeń Scenariusze symulacyjne Scenariusze stanów otoczenia Scenariusze procesów w otoczeniu Scenariusze stanów otoczenia mają charakter jakościowy, tzn., że oceny potencjalnej siły wpływu poszczególnych procesów występujących w otoczeniu na organizację oraz szacowania prawdopodobieństwa wystąpienia tych procesów w określonej przyszłości dokonuje się na podstawie wiedzy twórców scenariusza.

Schemat tworzenia scenariuszy Lista kluczowych uwarunkowań ekonomicznych Lista kluczowych uwarunkowań społecznych Lista kluczowych uwarunkowań środowiskowych Lista kluczowych uwarunkowań polityczno-prawnych Zdarzenia determinujące Analiza wzajemnego wpływu uwarunkowań na siebie Przewidywanie zachowania się poszczególnych uwarunkowań kluczowych w sytuacji zaistnienia zdarzenia determinującego Przewidywanie najbardziej prawdopodobnego zachowania się poszczególnych uwarunkowań kluczowych Alternatywne scenariusze zachowania się otoczenia Ankietyzacja tez Delphi

Zdarzenia determinujące Analizowano 29 zdarzeń determinujących np.: Globalna katastrofa w energetyce (tj. awaria w elektrowni jądrowej, wyciek ropy). Załamanie się sytuacji polityczno-prawnej w Rosji – zmniejszenie importu gazu z Rosji. Rozpad Unii Europejskiej. Załamanie się strefy Euro – likwidacja euro, powrót do walut narodowych Wybrano 7 na podstawie których powstały scenariusze zachowania się otoczenia

Scenariusze Scenariusz 1 Powstanie i wdrożenie wspólnej globalnej polityki klimatycznej (respektowanie przez wszystkie kraje poziomów emisji gazów cieplarnianych) Scenariusz 2 Wysoki wzrost cen surowców energetycznych spowodowany m.in. wyczerpywaniem się zasobów surowców nieodnawialnych Scenariusz 3 Przełom technologiczny dotyczący istniejących technologii wytwarzania energii Scenariusz 4 Bazowy- kontynuacji na podstawie ocen ekspertów Scenariusz 5 Załamanie się wspólnej globalnej polityki klimatycznej Scenariusz 6 Załamanie się finansów publicznych – zmniejszenie dotacji budżetowych na inwestycje infrastrukturalne i naukę, proekologicznych Scenariusz 7 Rozpad Unii Europejskiej

Czynniki kluczowe Analizie poddanych zostało 32 czynniki (uwarunkowania) kluczowe 10 ekonomicznych 10 społecznych 7 polityczno-prawnych 6 środowiskowych Wybrano 15 posiadających największy wpływ na zeroemisyjną gospodarkę energią

Analiza wzajemnego wpływu uwarunkowań na siebie

Czynniki do scenariuszy Ekonomiczne: Atrakcyjność Polski z punktu widzenia lokalizowania technologii OZE (rozwój + stabilizacja prawna), Mechanizmy i polityka zachęcających do stosowania technologii energooszczędnych, Uaktywnienie strony popytowej, Wprowadzenie konkurencyjnego rynku energii. Polityczno-prawne: Konsensus polityczny i społeczny co do realizacji długoletniej nowej strategii niskoemisyjnej gospodarki, Strategia nisko emisyjnej gospodarki ukierunkowana na transformację gospodarczą i społeczną w oparciu o produkcję i usługi o wysokiej wartości dodanej, Stymulowanie rozwoju energetyki rozproszonej.

Czynniki do scenariuszy Środowiskowe: Racjonalizacja zużycia energii w gospodarstwach domowych, budownictwie, przemyśle i energetyce oraz transporcie, Zmiana struktury wytwarzania energii, Eko-efektywność działań w obszarze technicznym, społecznym i organizacyjnym, Bezpieczeństwo technologii i procesów dla środowiska i zdrowia ludzkiego. Społeczne: Świadomość ekologicza - wyższa pozycja ekologii w hierarchii zagadnień ważnych dla kraju, wzrost odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego, Poziom akceptacji społecznej dla realizacji projektów proekologicznych i energooszczędnych w społecznościach lokalnych (ocenianych jako zbyt drogie, kontrowersyjne, uciążliwe – ruchy typu NIMBY, LULU, BANANA), Wzrost poziomu innowacyjności w społeczeństwie, Liczba osób postrzegających zjawiska związane z gospodarką energetyczną w sposób całościowy i perspektywiczny oraz z troską o przyszłe pokolenia.

Opis zachowania się czynników w scenariuszu Czynniki kluczowe do 2020 Opis zachowania do 2050 Wprowadzenie konkurencyjnego rynku energii. Wprowadzenie konkurencyjnego rynku energii to proces ciągły. Prywatyzacja sektora energetycznego jest związana z potrzebami Skarbu Państwa, ale również wytycznymi UE. Można oczekiwać szybszego wprowadzenia konkurencyjnego rynku energii na skutek pojawienia się nowych podmiotów w sferze wytwarzania energii (energia z OZE, elektrowni atomowych i inne), które oferować będą nowe taryfy. Dodatkowo można oczekiwać spadku popytu na energię, który będzie wywołany wykorzystaniem prywatnych instalacji. Nastąpi intensywna transformacja na rynku energii. Zaostrzanie wymogów w zakresie polityki klimatycznej wywoływać będzie dalszy wzrost natężenia walki konkurencyjnej. Kurczący się rynek zbytu (na skutek wykorzystania alternatywnych źródeł energii) wpłynie na upadek przedsiębiorstw energetycznych, które nie będą mogły zaoferować konkurencyjnych taryf. Pojawiać się będą również zagraniczne koncerny energetyczne, które dysponować będą lepszym zapleczem kapitałowym na nowe energooszczędne i proekologiczne inwestycje. Rynek stanie się dojrzalszy i stabilniejszy. Stymulowanie rozwoju energetyki rozproszone Konieczność dostosowania się do nowych wymogów dotyczących emisji gazów cieplarnianych przyczyni się do stymulowania energetyki rozproszonej. W tym celu zostaną zlikwidowane bariery prawne hamujące jej rozwój a z budżetu Polski i UE zostaną wygospodarowane środki, które będą wspierały jej rozwój. Dzięki sprawnie działającym mechanizmom finansowo-prawnym nastąpi szybki rozwój energetyki rozproszonej, co w znacznej mierze umożliwi ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.

Podsumowanie Stworzono 7 scenariuszy zachowania się otoczenia Każdy ze scenariuszy oparty jest o zdarzenie determinujące Każdy ze scenariuszy charakteryzuje zachowanie 15 czynników (uwarunkowań) kluczowych Scenariusze zachowania się otoczenia stanowią podstawę dla budowy scenariuszy zeroemisyjnej gospodarki energią Stworzone scenariusze zachowania się otoczenia nie obejmują wszystkich możliwych scenariuszy