Wpływ azbestu na zdrowie człowieka

Azbest to nazwa handlowa włóknistych minerałów, które występują naturalnie w przyrodzie. Istnieje 6 odmian azbestu, różniących się składem chemicznym i budową krystaliczną. Pod względem chemicznym azbesty to uwodnione krzemiany metali, zawierające magnez, sód, wapń lub żelazo. Występowanie azbestów jest dość powszechne, jednak tylko w niektórych miejscach na świecie azbest był lub nadal jest eksploatowany na skalę przemysłową. 

Azbest posiada unikalne właściwości chemiczne i fizyczne, takie jak odporność na bardzo wysokie temperatury, odporność na działanie chemikaliów, kwasów, zasad, wody morskiej. Charakteryzuje się także dużą sprężystością i wytrzymałością mechaniczną. Dodatkową jego zaletą była jego niska cena i dlatego też znalazł on zastosowanie w wyrobie bardzo różnorodnych produktów. W czasach starożytnych za swe cechy (miękkość, giętkość, odporność na ogień) postrzegany był jako jedwab tajemniczego świata minerałów i posiadał wiele nazw (kamień bawełniany, len kamienny, skalny oprzęd i płótno niepalne). W średniowieczu alchemicy przydawali mu magiczne właściwości głosząc, że stanowi on owłosienie ogniotrwałych salamander (stąd też jedna z jego nazw salamander).

Pierwsze wzmianki na temat szkodliwości azbestu pojawiły się w latach 1900-1910. W roku 1910 francuskie badania potwierdziły szkodliwy wpływ azbestu na organizm człowieka.

Szkodliwość włókien azbestowych zależy od średnicy i długości włókien Szkodliwość włókien azbestowych zależy od średnicy i długości włókien. Większe włókna nie są tak szkodliwe, gdyż w większości zatrzymują się w górnych drogach oddechowych skąd są usuwane przez rzęski, włókna bardzo drobne są usuwane przez system odpornościowy. Najbardziej niebezpieczne nie są włókna długie (>5 μm), lecz cienkie (do 0,01 μm) - przenikają one do dolnych dróg oddechowych, wbijają się w płuca, gdzie pozostają i w wyniku wieloletniego drażnienia komórek wywołują nowotwory.

Dlaczego azbest jest niebiezbieczny? Oddychanie powietrzem, w którym znajdują się niewidzialne dla oka włókna azbestu prowadzi do szeregu chorób układu oddechowego: pylicy azbestowej (azbestozy) łagodnych zmian opłucnowych Raka płuc (najpowszechniejszy nowotwór złośliwy powodowany przez azbest) Międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej (nowotwory o wysokiej złośliwości). Azbest staje się zagrożeniem dla zdrowia, gdy dojdzie do korozji lub jakiegokolwiek uszkodzenia wyrobów zawierających azbest (łamanie, kruszenie, cięcie i każda inna obróbka). Procesy te powodują uwalnianie się włókien do powietrza i możliwość wdychania ich do płuc.

Kto jest zagrożony? Zachorować mogą nie tylko osoby, które miały kontakt z azbestem ze względu na charakter wykonywanej pracy, ale i te, które narażone są na długotrwałe wdychanie włókien azbestowych o małym stężeniu lub na krótkotrwale przebywanie w miejscu o ich bardzo wysokim stężeniu. Oznacza to, że wykonując wielokrotnie drobne naprawy w materiale zawierającym azbest, czy też mieszkając lub spędzając wakacje w okolicy, gdzie w pobliżu znajduje się nielegalne wysypisko wyrobów zawierający azbest, zdrowie Twoje i Twojej rodziny może być zagrożone.

Obecnie nie wiadomo jaka minimalna ilość pyłu azbestowego wywołuje choroby, Wiemy jednak, że im więcej włókien azbestu wdychanych jest do układu oddechowego, tym większe ryzyko choroby, a ta może pojawić się nawet po ponad 30 latach od momentu kontaktu z włóknami azbestu.

Skąd mam wiedzieć że jestem chory? Azbest wywołuje choroby układu oddechowego, dlatego ból w klatce piersiowej, silny kaszel lub duszności powinny być sygnałem, by udać się do lekarza pierwszego kontaktu..

Pylica azbestowa Choroba występująca u osób wystawionych na kontakt z azbestem np. łamiącym się. Wykrywana najczęściej po 20 latach od pierwszego kontaktu z włóknami azbestowymi. Prowadzi do zwłóknienia tkanki płuc i tkanki łącznej. O 4 razy zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuc i ponad tysiąckrotnie zwiększa ryzyko międzybłoniaka opłucnej.

Rak płuc Kontakt z azbestem powoduje wyraźne zwiększenie zachorowań na raka płuc. Ryzyko jest tym większe im więcej jest czynników zwiększających ryzyko powstania raka (stopień szkodliwości i łamliwości azbestu, palenie papierosów, praca w zakładach bez wentylacji). Najczęściej pojawia się między 15-25 rokiem od kontaktu z materiałami azbestowymi.

Międzybłoniak opłucnej Nowotwór atakujący błonę opłucną. Ponad 70 % przypadków międzybłoniaka opłucnej jest związanych z wystawieniem na działanie azbestu. Nowotwór najczęściej złośliwy, szybko rozwijający się dający wiele przerzutów. Największe ryzyko na zachorowanie występuje u pacjentów narażonych na kontakt z azbestem krokidolitowym oraz amozytowym.

Azbest dobrze zabezpieczony i nieuszkodzony nie stanowi zagrożenia.