AUDYT SŁUŻĄCY WYZNACZENIU KIERUNKÓW SEKTOROWEJ STRATEGII W OCHRONIE ZDROWIA DLA WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. -

Wprowadzenie Ostatnie opracowanie sektorowej regionalnej strategii dla ochrony zdrowia zostało wykonane w 2001 roku. Od tego czasu nastąpiły znaczące przemiany systemowe, które sugerują zastanowienie się nad potrzebą zbudowania spójnego materiału, obejmującego najważniejsze kierunki działań dla wielkopolskiej ochrony zdrowia. Właściwa strategia sektorowa dla całego regionu jest szczególnie ważnym dokumentem w obliczu weryfikowania późniejszych potrzeb inwestycyjnych, dedykowania środków oraz koordynowania i monitorowania proponowanych zmian. Każdy sposób dofinansowania powinien odnosić się do założeń strategii, jako planu działań z perspektywy całego regionu i rzeczywistych potrzeb mieszkańców, a nie partykularnych interesów i sporów konkurencyjnych poszczególnych jednostek. Zaproponowane przemiany systemowe ujęte w pakiecie nowych ustaw zdrowotnych również przemawiają za koniecznością zweryfikowania długoterminowych planów działania i nakreślenia spójnej strategii w celu racjonalnego przygotowania się do gruntownych zmian systemowych zawartych w nowych regulacjach. URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 2

Zadania w zakresie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej są wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego na wszystkich szczeblach. Zasady i sposób wykonywania zadań własnych w zakresie ochrony zdrowia unormowane są na ogół w ustawach szczegółowych. Zgodnie z postanowieniami art. 4 ust.1 pkt 2 ustawy o samorządzie powiatowym, powiat wykonuje zadania publiczne, o charakterze ponadgminnym, służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej w zakresie promocji i ochrony zdrowia. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie województwa, samorząd województwa wykonuje zadania w zakresie dotyczącym promocji i ochrony zdrowia o charakterze wojewódzkim. Zadania w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wynikają z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zadania te, nałożone na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego służą realizacji normy z art. 68 ust. 2 Konstytucji RP, zobowiązującej organy władzy publicznej do zapewnienia obywatelom, równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Cel podejmowanych działań Celem nadrzędnym podejmowanych działań jest zapewnienie mieszkańcom Wielkopolski właściwego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego, uwzględniając rozwój i budowę trwałej przewagi konkurencyjnej zakładów opieki zdrowotnej, wpisanych w struktury i strategię regionu Wielkopolski. Celem jest również przygotowanie struktury wewnętrznej i otoczenia jednostek oraz zmian organizacyjno - funkcjonalnych, zmierzających do postrzegania instytucji szpitala jako przedsiębiorstwa, dążąc do otwarcia jednostki na dostępne narzędzia współczesnej ekonomii, uwzględniając udział różnorodnych form finansowania i współpracy oraz umacniając szpitale jako usługodawcę i jako miejsce pracy dla profesjonalistów. URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 4

Obszary współpracy Określenie kierunków rozwoju całego sektora ochrony zdrowia w Wielkopolsce wymaga profesjonalnego zweryfikowania bieżącej sytuacji i kondycji wszystkich podmiotów działalności leczniczej regionu. Nakreślenie strategii wiąże się z podjęciem współpracy z wszystkimi jednostkami należącymi do samorządów lokalnych i uczelni na terenie naszego regionu, a nawet podmiotami prywatnymi, które odgrywają znaczącą rolę w realizowaniu usług zdrowotnych (np. struktury podstawowej opieki zdrowotnej, diagnostyka wysokospecjalistyczna czy hemodializy). URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 5

Ochrona zdrowia w Wielkopolsce Sytuacja wielkopolskiej ochrony zdrowia jest stosunkowo stabilna – dotyczy to zwłaszcza stacjonarnej opieki zdrowotnej. Na koniec 2009 roku w województwie wielkopolskim funkcjonowały: 63 szpitale ogólne i specjalistyczne, 3 szpitale psychiatryczne, 14 zakładów opiekuńczo – leczniczych, 4 zakłady pielęgnacyjno – opiekuńcze oraz 2 hospicja. Sejmik Województwa Wielkopolskiego jest organem tworzącym dla 25 samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, tj: 17 szpitali zapewniających stacjonarną specjalistyczną opiekę medyczną (w tym 13 to szpitale ogólne jednoprofilowe i wielospecjalistyczne, 3 szpitale psychiatryczne i 1 zakład leczenia uzależnień), 2 zakłady opieki długoterminowej: opiekuńczo – leczniczy i pielęgnacyjno - opiekuńczy, 2 zakłady lecznictwa ambulatoryjnego, 3 stacje pogotowia ratunkowego, Wielkopolskie Centrum Medycyny Pracy w Poznaniu.

Strukturę własnościową jednostek ochrony zdrowia przedstawia tabela poniżej. Jednostka terytorialna szpitale publiczne szpitale niepubliczne 2006 2007 2008 2009 POLSKA 589 578 546 526 153 170 186 228 WIELKOPOLSKIE 52 51 48 47 12 14 Źródło: GUS W 2009r. wielkopolskie szpitale ogólne dysponowały 15,9 tys. łóżek (łącznie z łóżkami i inkubatorami dla noworodków). W 2009 r. na 10 tys. ludności w Wielkopolsce przypadało 47,2 łóżek (przeciętna dla kraju - 48,0 łóżek). Wskaźnik ten lokował Wielkopolskę na 8 miejscu w kraju po województwach: śląskim (57,4 łóżek), łódzkim (53,6), lubelskim (53,2), podlaskim (52,4), świętokrzyskim (49,7), dolnośląskim (48,3) i zachodniopomorskim (47,0). Jednostka terytorialna łóżka w szpitalach ogólnych na 10 tys. ludności łóżka w szpitalach ogólnych 2006 2007 2008 2009 POLSKA 46,3 45,9 48,1 48,0 183 565 182 992 WIELKOPOLSKIE 45,8 45,5 47,2 16 041 15 923 Źródło: GUS W 2009r. na 1 łóżko w szpitalach ogólnych w województwie wielkopolskim przypadało średnio 214 osób wobec 209 osób w kraju (w 2008 r. odpowiednio 212 wobec 208). Natomiast wskaźnik wykorzystania łóżek ogólnych w szpitalach w 2009r. wynosił 260 dni.

Zgodnie z danymi Urzędu Wojewódzkiego, zobowiązania ogółem 72 SPZOZ, dla których organem założycielskim są jednostki samorządu terytorialnego województwa wielkopolskiego lub uniwersytet medyczny, za IV kwartały 2010r. wyniosły 535 484,8 tys. zł, w tym 119 611,8 tys. zł stanowiły zobowiązania wymagalne. Organ założycielski (w tys. zł) Zobowiązania ogółem (w tys. zł) w tym, wymagalne (w tys. zł) powiat 205 085,7 67 105,7 samorząd województwa 171 784,3 19 148,9 uniwersytet medyczny 120 649,1 16 175,5 miasto na prawach powiatu (Poznań) 37 746,2 17 181,7 gmina 219,5 0,0 RAZEM: 535 484,8 119 611,8 * dane dot. zobowiązań nie są ostateczne (nie pochodzą z ostatecznych sprawozdań finansowych SPZOZ za 2010r.)

Wynik finansowy (tys. zł) Zgodnie z danymi Ministerstwa Zdrowia, szpitale w województwie wielkopolskim w 2009r. osiągnęły łączną stratę w wysokości 49 759,5 tys. zł. Sytuację finansową jednostek w 2009r., w podziale na organy założycielskie przedstawia poniższy wykres oraz tabela. Organ założycielski Przychody (tys. zł) Koszty (tys. zł) Wynik finansowy (tys. zł) gmina 11 276,8 10 515,0 751,4 powiat 892 674,5 929 338,2 - 34 090,0 miasto na prawach powiatu 240 703,4 251 785,7 - 10 528,1 samorząd województwa 1 028 200,7 1 042 228,2 - 14 147,9 uniwersytet medyczny 648 982,3 639 443,5 8 255,0 RAZEM: 2 821 837,8 2 873 310,5 - 49 759,5

Sytuacja finansowa w 25 SPZOZ podległych Sejmikowi Województwa Wielkopolskiego 31.12.2010 (Dane z ostatecznych sprawozdań finansowych SPZOZ za 2010 r.) Przychody ogółem Koszty ogółem Wynik finansowy netto Zobowiązania ogółem (długoterminowe i krótkoterminowe) w tym: zobowiązania wymagalne Należności ogółem (długoterminowe i krótkoterminowe) w tym: należności wymagalne 1 052 889 244,66 1 076 028 182,31 -23 770 792,65 194 090 801,35 19 464 268,42 97 403 333,64 2 523 863,86

Środki przeznaczone na lecznictwo szpitalne (w zł) Środki finansowe przeznaczone przez NFZ na lecznictwo szpitalne w Wielkopolsce w latach 2007-2010 przedstawia poniższy wykres oraz tabela. Rok Środki przeznaczone na lecznictwo szpitalne (w zł) 2007 1 683 213 000,00 2008 2 127 087 000,00 2009 2 277 484 000,00 2010 2 304 807 000,00 Razem 8 392 591 000,00 Według planu finansowego NFZ na rok 2011, koszty świadczeń zdrowotnych Wielkopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ w roku 2011 wyniosą 4 906 069 tys. zł, w tym koszty leczenia szpitalnego to 2 137 364 tys. zł.

Podstawowe założenia proponowanej analizy Podejmowane analizy i działania mają na celu skonstruowanie koncepcji aktywnego modelu doskonalenia wewnętrznych i zewnętrznych procesów szpitali, optymalnego wykorzystania posiadanych zasobów oraz wyznaczenie kierunków działania na najbliższe lata. Wyznaczone kierunki działań muszą odpowiadać nowym regulacjom prawnym, planowanym w systemie opieki zdrowotnej przemianom i rzeczywistym potrzebom rynku. Proponowane koncepcje powinny uwzględniać potencjał i możliwości jednostek z wykorzystaniem aktywności najbliższego otoczenia społeczno-gospodarczego oraz w zderzeniu z otoczeniem konkurencyjnym. Koncepcje powinny być również zweryfikowane z: prognozowanymi trendami demograficznymi, planowanym rozwojem przestrzennym, założeniami krajowej strategii sektorowej, założeniami Narodowego Programu Zdrowotnego, priorytetami społeczno-gospodarczymi regionu. URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 12

Cechy produktu Proponowany audyt powinien obejmować opracowanie programu rozwoju wraz z odpowiednią koncepcją zarządzania. Program ten zawiera: I. Potrzeby zdrowotne a) Diagnoza stanu zdrowotnego populacji sytuacja demograficzna, zdrowotna i epidemiologiczna regionu na tle kraju, otoczenie konkurencyjne, wewnętrzne siły konkurencyjne i marka. b)  Katalog najistotniejszych obszarów interwencji w ochronie zdrowia: ratownictwo medyczne, edukacja i promocja zdrowia, kształcenie kadr medycznych, obszary współpracy międzysektorowej (ochrona środowiska, edukacja). URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 13

c) Sytuacja prawna w obliczu proponowanych zmian ustawowych: - formuła prawna i struktura, - sytuacja majątkowa (prawa własności, obciążenia, roszczenia itp.), - relacje pracownicze (zw. zawodowe, porozumienia, układy, konsekwencje ew. zmian), - zawarte umowy (outsourcing, zakupy, najem, dydaktyka itp.). II. Optymalizacja bazy medycznej d)  Potencjał i optymalny program medyczny: analiza potencjału wewnętrznego: zasoby kadrowe, wyniki statystyczno-finansowe, polityka zarządzania, podstawy prawne pracy (porozumienia i regulaminy), wielkości i trwałość kontraktów, analiza finansowa, koszty przychody działalności, system obiegu informacji, jakość opieki, analiza SWOT, optymalny model medyczny funkcjonowania szpitali. URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 14

e) Kondycja finansowa: wyniki finansowe, wskaźniki płynności, zobowiązania i obciążenia, prowadzone inwestycje, prognozy finansowe. f)   Struktura budowlana i materialna jednostek majątek, bieżące inwestycje, elementy CREM, czyli zintegrowanego zarządzania nieruchomościami, program dostosowawczy – potrzeby dostosowawcze do 2016 roku.   URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 15

g)  Analiza możliwości przekształcenia jednostek: identyfikacja elementów ryzyka, plan operacyjny, koszty przekształcenia (plan finansowy), formuła prawna i struktura, skutki przekształcenia, optymalny harmonogram działań. Ostateczny dokument powinien również zawierać rekomendowane kroki postępowania dla Samorządu Województwa Wielkopolskiego, który będzie pełnił rolę koordynującą i monitorującą w całym procesie. URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 16

zdrowie@umww.pl zbigniew.hupalo@umww.pl URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DEPARTAMENT OCHRONY ZDROWIA I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM Poznań, maj 2011 r. - 17