Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 7 Integracja na lekcjach języka polskiego Dr Krzysztof Koc

Założenia procesu integracji Wiedza nie istnieje poza podmiotem poznającym – człowiek tworzy znaczenie, tego, co widzi (postrzega) i wiedzę o tym, co widzi. Wiedza jest także konstruowana społecznie. Wiedza ma charakter rozwojowy, jest też uwarunkowana społecznie i kulturowo. Wiedza składa się z faktów, zasad, teorii wyprowadzonych z obserwacji świata, ale jest to też zdolność celowego wykorzystywania informacji . 4. Poznawany świat jest niejednoznaczny, złożony, skomplikowany.

Istota procesu integracji Integracja to proces zmagania się: wiedzy osobistej z przekazem kulturowym, wiedzy proceduralnej i deklaratywnej. Integracja to proces ciągłego łączenia nowych reprezentacji świata za pomocą języka i symboli

Typy integracji Integracja według materiału (np. wg przedmiotów szkolnych): CO? 2. Integracja wokół postaw (wartości, osiągnięć). W JAKIM CELU? 3. Integracja poprzez metody (nauczania i uczenia się). JAK?

Trójkąt integracyjny Wiesława Wantuch, Aspekty integracji w nauczaniu języka polskiego, Kraków 2005 Integracja poprzez metody Integracja wokół postaw Integracja wg materiału

Trójkąt integracyjny Wiesława Wantuch, Aspekty integracji w nauczaniu języka polskiego, Kraków 2005 Integracja poprzez metody Wykład Dyskusja Przekład intersemiotyczny Analiza dokumentacyjna (analiza problemowa, praca pod kierunkiem, rozmowa nauczająca) Projekt Czytanie ze zrozumieniem Analiza wykonawcza Twórcze naśladowanie wzorów Praktyka pisarska itd.. Integracja wokół postaw Samokształcenie Kreatywność Komunikowanie się Twórcze rozwiązywanie problemów Funkcjonalne posługiwanie się technologiami informacyjnymi Kompetencje estetyczne Rozumienie tradycji i jej wpływu na współczesność itp.. Integracja wg materiału Język polski (kształcenie literacko-kulturowe i kształcenie językowe) Historia Religia Plastyka Języki obce Matematyka itp.

Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Założenia – Z. A. Kłakówna Człowiek istnieje w kulturze i poprzez kulturę – jakość i sposób udziału w kulturze zależy od opanowania i znajomości kulturowych znaków, reguł i znaczeń oraz od umiejętności posługiwania się nimi. Celem lekcji języka polskiego jest kształtowanie kulturowej kompetencji. Udział w kulturze odbywa się poprzez język – dlatego ważna jest nauka odbioru i tworzenia tekstów językowych o rozmaitym stopniu skomplikowania. Każdy język prezentuje swoisty dla siebie obraz świata. Świadomość językowa decyduje o stopniu przynależności do rozmaitych wspólnot – rodzinnej, religijnej, narodowej, środowiskowej. Należy projektować sytuacje dydaktyczne służące rozwijaniu sprawności językowej w celu zrozumienia siebie i świata w ich różnorodności. O wiązaniu kształcenia literackiego z językowym decydować powinny uniwersalne problemy kulturowe. Istotą integracji jest rozumienie własnego losu oraz własnej sytuacji, a także pomoc w definiowaniu i odnajdywaniu się w różnych sytuacjach komunikacyjnych.

Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Baśń na lekcjach języka polskiego - kształcenie kulturowe Funkcje baśni Pokazuje wewnętrzne, egzystencjalne problemy człowieka/dziecka: np. rywalizacja między rodzeństwem, zależność od osób dorosłych, powinności moralne. Skłania do refleksji nad takimi kwestiami jak śmierć, starość, życie wieczne. Przedstawia sposób radzenia sobie z wyżej wymienionymi problemami (ukazuje możliwe odpowiedzi). Wychowuje poprzez ukazywanie następstw określonego działania. Ukazuje wartość zachowania zgodnego z regułami etyki. Pomaga zrozumieć naturę zła i jego funkcję w świecie.

Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Baśń na lekcjach języka polskiego - kształcenie kulturowe Poetyka baśni Proste sytuacje Wyraziste postaci Typowość bohatera Ważny, trudny problem egzystencjalny (moralny) przedstawiony w uproszczonej , zsyntetyzowanej formie Poetyka kontrastu – współistnienie dobra i zła Zło jest pokazywane często w atrakcyjnej, przykuwającej uwagę formie (występują np. czarownice, wróżki, smoki, olbrzymy, drapieżniki itp.) Przedstawiona jest walka dobra ze złem, w której zło przegrywa (ale zwycięstwo wymaga poświęceń, cierpienia i próby) Realizacja funkcji kompensacyjnej – baśń umożliwia identyfikację dziecka z bohaterem (bohaterowie wywołują sympatię lub antypatię)

Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Baśń na lekcjach języka polskiego - kształcenie kulturowe Poetyka baśni Baśnie pokazują, że najsłabsi, najbardziej bezbronni, mogą wiele zdziałać i osiągnąć („opowieści budujące”) Zakończenia baśni ukazują wartość dobrze ukształtowanych relacji międzyludzkich Motywy baśniowe często przypominają motywy religijne (ofiara, poświęcenie, cierpienie jako droga do doskonałości itp.)

1. Wymyślenie bohaterów: np. ludzie, zwierzęta, rośliny, przedmioty. Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Tworzenie baśni jako wprowadzenie w baśniowy sposób widzenia świata – kształcenie językowe Początek historii 1. Wymyślenie bohaterów: np. ludzie, zwierzęta, rośliny, przedmioty. 2. Nadanie bohaterom imion: imię może sugerować charakter, zachowanie, wygląd, stosunek do innych, przynależność do dobra lub zła. 3. Przydzielenie bohaterom ról typowych dla bohaterów baśniowych: określenie relacji między bohaterami; zaprojektowanie sytuacji wyjściowej (w której poznajemy bohaterów).

Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Tworzenie baśni jako wprowadzenie w baśniowy sposób widzenia świata – kształcenie językowe Tworzenie fabuły 1. Formuły początku: np. „dawno, dawno temu…” 2. Określenie przestrzeni, w jakiej rozgrywa się baśń: - wyodrębnienie miejsc znanych i obcych (nazwanie ich) 3. Zaprojetkowanie sytuacji pokazujących podział bohaterów na dobrych i złych. 4. Zaprojektowanie zdarzenia – katastrofy (naruszającego porządek moralny i hierarchię wartości). 5. Zaprojektowanie zdarzeń ukazujących wagę próby, cierpienia czy poświęcenia w walce ze złem.

Koncepcja integrowania kształcenia literackiego i językowego Tworzenie baśni jako wprowadzenie w baśniowy sposób widzenia świata – kształcenie językowe Tworzenie fabuły 6. Wprowadzenie wydarzenia przywracającego porządek moralny i hierarchię wartości: ważny element kary adekwatnej do winy rola magicznych przedmiotów ważna postać wybawcy 7. Zaprojektowanie sytuacji końcowej: zawierającej przesłanie (najlepiej wieloznaczne) ukazującej nagrodę za trud i poświęcenie włożone w walkę ze złem