DOBRE PRAKTYKI PRACY Z UCZNIEM NA ZAJĘCIACH KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNYCH Grażyna Kubacka SP Kaźmierz

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające uzyskanie osiągnięć wynikających z podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego. Zajęcia prowadzi nauczyciel terapeuta.

KOREKCJA (z łac. correctus - poprawiony) – może być rozumiana jako: 1. Usprawnianie zaburzonych funkcji . 2. Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach. KOMPENSACJA (z łac. compensatio - wyrównanie) – może być rozumiana jako: 1.Wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się. 2. Wspieranie rozwoju funkcji zaburzonej przez sprawną lub mniej zaburzoną. 3. Wyrównanie braków w wiadomościach i umiejętnościach.

PODSTAWOWE CELE PRACY KOREKCYJNO – KOMPENSACYJNEJ: 1. Usprawnienie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych istotnych w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. 2. Ćwiczenie sprawności czytania i pisania. 3. Oddziaływanie psychoterapeutyczne ogólnie uspakajające, relaksacyjne, a równocześnie aktywizujące dzieci.

Funkcje percepcyjno-motoryczne: 1. Spostrzeganie wzrokowe. 2. Orientacja przestrzenna. 3. Spostrzeganie słuchowe. 4. Rozwój ruchowy: Zaburzenia koordynacji ruchowej Obniżona sprawność manualna Obniżenie precyzji ruchów Zaburzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej Zaburzenie napięcia mięśniowego

ETAPY PRACY TERAPEUTYCZNEJ: Etap pierwszy- przygotowawczy (na materiale bezliterowym – obrazkowym i geometrycznym): Ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe i sprawności manualne. Ćwiczenia funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej. Ćwiczenia funkcji słuchowej: Wrażliwości słuchowej Ćwiczenia rytmiczne Ćwiczenia słuchu fonematycznego oraz analizy i syntezy słuchowej

ETAP DRUGI – TERAPIA WŁAŚCIWA (na materiale literowym) Ćwiczenia te polegają na dalszym usprawnianiu wszystkich funkcji percepcyjno-motorycznych, ale już na materiale literowym. Stosujemy tu jednak jeszcze litery o pisowni zgodnej z brzmieniem (czyli nie używamy jeszcze głosek, które inaczej się słyszy, a inaczej pisze). W ćwiczeniach przechodzimy stopniowo od czytania i pisania sylab do czytania i pisania wyrazów, zdań i tekstów.

DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA I PISANIA ETAP TRZECI – DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA I PISANIA Etap ten uwzględnia dalsze prowadzenie ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych na materiale literowym, ale z uwzględnieniem zasad ortografii. Celem tych ćwiczeń jest: dalsze doskonalenie umiejętności czytania, ale już z wdrażaniem do rozumienia czytanych tekstów doskonalenie umiejętności pisania poprzez eliminowanie błędów ortograficznych. Ćwiczenia należy wprowadzać w następującej kolejności: 1. dwuznaki (sz, cz, ch, rz, dz, dż) 2. spółgłoski miękkie (ś-si, ć-ci, ń-ni, ź-zi, dź-dzi) 3. różnicowanie pisowni i-j 4. utrata dźwięczności w wygłosie i śródgłosie 5. pisownia ę-em, ą-om 6. pisownia ó-u, rz-ż, h-ch

Obniżona spostrzegawczość słuchowa. OBJAWY: kłopot z syntezą (złożeniem) i analizą (rozkładem) liter, trudności z rozróżnianiem głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, np. b-p, t-d, g-k, w-f, z-s nieprawidłowa pisownia głosek miękkich: ć-ci, ń-ni, ź-zi, ś-si zamiana liter i-j mylenie kolejności liter w wyrazie pismo fonetyczne (tak, jak słyszy) opuszczanie głosek i końcówek wyrazów, dodawanie i przestawianie głosek ubezdźwięcznienie (np. data – tata) trudności w czytaniu błędy ortograficzne

JAK ĆWICZYĆ? różnicowanie dźwięków z otoczenia (np. odgłosy, drewno, metal), różnicowanie słuchem; zdanie krótkie, zdanie długie, liczenie wyrazów w zdaniu dzielenie na sylaby, dzielenie na głoski, powtarzanie rytmów ilustrowanie rytmów ruchem przestrzennym, ćwiczenie operacyjnej pamięci słuchowej: układanie sylab-klocków, czytanie sylab od końca, domino fonetyczne analiza i synteza głoskowa z „przeszkodami” (pomiędzy kolejnymi głoskami dziecko wykonuje np. klaśnięcie, tupnięcie itp. Podobne ćwiczenie – pomiędzy kolejnymi wyrazami w zdaniu nauczyciel mówi np. słowo „kropka” i pyta: „Jakie zdanie powiedziałem?” Przykład: „Dzisiaj* jest* ładna* pogoda”. zagadki słowne,

Obniżona spostrzegawczość wzrokowa OBJAWY: nie może zapamiętać kształtów liter,cyfr, figur geometr. mylenie liter o podobnym kształcie ( b-d-p-g, l-t-ł, m-n-u) opuszczanie drobnych elementów liter (np. kropki,ogonki) dziecko znacznie gorzej przepisuje niż pisze ze słuchu, dziecko zwykle też gorzej rysuje, opuszczanie, przestawianie liter, sylab, wyrazów, pismo lustrzane, litery nierównej wielkości, złe rozmieszczenie w zeszycie (np. pisanie od połowy kartki) dziecko nie utrzymuje pisma w liniaturze zeszytu zaburzona orientacja przestrzenna

JAK ĆWICZYĆ? układanki obrazkowe, geometryczne, puzzle, odtwarzanie z pamięci widzianych wzorów wyszukiwanie różnic między obrazkami dorysowywanie brakujących elementów, zabawy, np. Co się zmieniło?, Co było na obrazku? wyszukiwanie takich samych obrazków, elementów, dobieranie w pary takich samych liter obrysowywanie liter ćwiczenia utrwalające rozpoznawanie liter: p, b, d, g uzupełnianie brakujących liter (krzyżówki, rebusy) rozsypanki sylabowe rozsypanki literowe tworzenie nowych wyrazów przez zmianę liter, np. kura-kara wyszukiwanie zdań w tekście cięcie zdań na wyrazy i ponowne ich składanie pisanie zdań z pamięci

Zaburzenia rozwoju ruchowego: Sprawność motoryczna stanowi jeden z elementów składających się na dojrzałość dziecka do nauki pisania. Strona motoryczna umiejętności pisania polega na skoordynowaniu ruchów ręki-ramienia, przedramienia, nadgarstka i palców. Układ kostny i mięśniowy dziecka w wieku 6-7 lat nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, dlatego też w początkowej fazie nauki pisania dziecko ma np. problemy z właściwym odtwarzaniem liter, rozmieszczeniem ich w liniaturze, utrzymywaniem właściwych odstępów oraz rozmiarów liter.

ZABURZENIA ROZWOJU RUCHOWEGO: 1. Słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa (współpraca oka i ręki). Dziecko wykonuje dobrze poszczególne ruchy, ale nie potrafi ich powiązać w harmonijną całość. Dzieci z tego typu trudnościami jakby nie potrafią dostosować swoich ruchów do właściwości przedmiotów, np. nie potrafią schwycić lecącej piłki, wspiąć się na drabinkę, wykonać skoków „pajaca”, wznieść budowli z klocków. JAK TO SIĘ OBJAWIA W PISANIU? trudności w łączeniu elementów liter w całość trudności w łączeniu liter w sylaby trudności w pisaniu w liniach 2. Obniżenie precyzji ruchów. Precyzja, czyli dokładność wykonywanego ruchu zależy od dokładności motorycznej organizmu. Dzieci z tego typu trudnościami wkładają w swoją pracę ogromny wysiłek, a rezultaty są słabe. Często wykonują współruchy, np. wysuwają język, machają nogami. U uczniów tych występuje też wzmożone napięcie mięśniowe, czego typowym objawem jest zbyt silne naciskanie długopisu. Ruchy całego ciała są kanciaste i sztywne. 3. Słaba sprawność manualna.

DEFICYTY ROZWOJOWE UCZNIÓW UCZĘSZCZAJĄCYCH NA ZESPÓŁ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNY kL. III b rok szk. 2013/2014 wych. Grażyna Kubacka DEFICYTY Inne trudności oraz zalecenia z PPP imię i nazwisko badanie w PPP diagnoza zalecana forma pomocy wada wymo-wy spostrze-gawczość słuchowa spostrze-gawczość wzrokowa koordyna-cja wzro-kowo-ruchowa spraw-ność manual-na słaba koncen-tracja uwagi 5.02.2013 kl. II Badanie w kierunku dysleksji. Wyższy niż przeciętny poziom rozwoju umysłowego. Rozwój przebiega nieharmonij-nie. 1.Zespół korekcyjno-kompensacyjny. W razie utrzymujących się kłopotów-badanie kontrolne w kl. IV --- ----- + ---- Rozwijać czujność ortograficzną Utrwalać zasady pisowni Zachęcić do codziennego treningu głośnego czytania. Dodatkowe ćwiczenia w pisaniu Tworzyć wzrokowe wyobrażenia pisanych wyrazów Stosowanie pozytywnych wzmocnień (podkreślanie sukcesów, docenianie wysiłku, chwalenie)

---- DEFICYTY Inne trudności oraz zalecenia z PPP imię i nazwisko badanie w PPP diagnoza zalecana forma pomocy wada wymo-wy spostrze-gawczość słuchowa spostrze-gawczość wzrokowa koordyna-cja wzro-kowo-ruchowa spraw-ność manual-na słaba koncen-tracja uwagi 1.02.2012 kl. II Ogólna sprawność umysłowa przeciętna. Trudności w nauce spowodowanedeficytami rozwojowymi. 1.Zespół korekcyjno- kompensacyjny 2. Zajęcia logopedyczne Błędy gramatyczne i stylistyczne + ---- Ćwiczyć pamięć percepcyjną i słowną Ćwiczyć sprawne i szybkie rozpoznawanie liter Wzbogacać zasób słownictwa. Zachęcać do codziennego czytania. Zastąpić pisanie ze słuchu pisaniem z pamięci i przepisywaniem. Ćwiczyć rachunek pamięciowy. Stosowanie pozytywnych wzmocnień (podkreślanie sukcesów, docenianie wysiłku, chwalenie)

Jak wiadomo - do tego, aby nauczyciel mógł osiągnąć zamierzone cele wychowawcze i dydaktyczne niezbędna jest współpraca z domem rodzinnym dziecka. Czasami organizujemy tzw. zajęcia „otwarte” dla rodziców. Proponuję, aby zaprosić także rodziców na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne. Rodzice, których dzieci mają trudności w nauce, często nie wiedzą po prostu, co jest przyczyną tych trudności i jakie ćwiczenia należy stosować. Rodzice na ogół mylą pojęcia: zajęcia „wyrównawcze” i zajęcia „korekcyjno-kompensacyjne”- uważają, że to jest to samo. Obecność na zajęciach pozwoliłaby rodzicom lepiej zrozumieć przyczyny trudności, a także poznać konkretne ćwiczenia reedukacyjne.

Bardzo ważną sprawą jest właściwe podejście do dziecka od razu na pierwszych zajęciach terapeutycznych. Na zajęcia te trafiają bowiem takie dzieci, które w grupie klasowej przeżywają niepowodzenia, nie odnoszą sukcesów, nie wyróżniają się swoją wiedzą, a czasami nawet wyróżniają się, ale w sposób negatywny, np. nadpobudliwością psycho-ruchową. Takie dziecko przychodzi na dodatkowe zajęcia z przekonaniem , że tu znowu nie odniesie sukcesu, że nic nie umie, że znowu czegoś nie zrozumie, że będzie tak samo jak w klasie. W tym momencie bardzo ważne jest, aby znaleźć u dziecka coś, co jest jego mocną stroną, dowartościować dziecko. Dziecko musi przestać myśleć : „nie mogę”, „nie potrafię”. Starajmy się wskazywać dziecku jego sukcesy, a nie porażki: „ Starajcie się, aby dziecko zawsze miało okazję do jakiegoś sukcesu....” – takiej wskazówki udziela pedagogom twórca nauki poprzez działanie Celestyn Freinet.

Na początku można np. dawać dziecku zadania bardzo proste, o których wiemy, że z pewnością zrobi je dobrze. Nie szczędzić pochwał dziecku – nie tylko za dobrze wykonane ćwiczenie, ale pochwał, np. za punktualność, za pomoc w przygotowaniu czy uporządkowaniu pomocy. Zwracamy się wtedy do dziecka w sposób bezpośredni, tzn. nazywając wprost jego pozytywną cechę charakteru, np. „Jesteś punktualny”, „Jesteś obowiązkowy”, „Jesteś bardzo samodzielny”, „Jesteś odważny” itp. W ten sposób dowartościujemy dziecko, sprawiamy, że nie czuje się gorsze od innych w klasie, a jednocześnie zachęcamy go do pracy, motywujemy do nauki. Można każde zajęcia terapeutyczne zaczynać z dzieckiem od pytań typu: „Co udało ci się dzisiaj, wczoraj zrobić dobrego?”, „Co udało ci się osiągnąć?” itp. Każdy z nas – człowiek dorosły lubi, aby go chwalono. doceniono, a cóż dopiero dziecko.

"Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi" Janusz Korczak

Literatura: „Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu”- T. Gąsowska, Z. Pietrzak- Stępkowska ( WSiP Warszawa 1994) „Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole” – Irena Czajkowska, Kazimierz Herda (WSiP Warszawa 1989) „Jak rozwijać spostrzegawczość i koncentrację?” – J. Blasius (JEDNOŚĆ HARDER, Kielce 2007) „Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych” – Janina Mickiewicz ( TNOiK Toruń 1997) „Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18- struktur wyrazowych” – E. Kujawa, M.Kurzyna (WSiP Warszawa 1994) „Niepowodzenia w nauce” – B. Łuczak (Oficyna Wydawnicza G&P Poznań 2000)